Analiza stron internetowych podmiotów zaangażowanych w edukację kulturową

Ostatnim elementem badań niereaktywnych była analiza stron internetowych pod-miotów zaangażowanych w edukację kulturową w województwie podlaskim. Prezentację wyników tej analizy powinno poprzedzić jednak krótkie wyjaśnienie, co może wnieść ona do ogólnej diagnozy edukacji kulturowej w regionie oraz jakie są jej ograniczenia.

Podążając za znaną sentencją Alfreda Korzybskiego mówiącą, że mapa to nie teryto-rium, w pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że aktywność podmiotów w sieci nie pozwala nam wnioskować na temat ich faktycznie podejmowanych działań. Intuicja i doświadczenie związane z użytkowaniem Internetu pokazuje, że – wbrew pozorom – nie wszystko co dzieje się w rzeczywistości zostaje odciśnięte również w sieci. Z drugiej strony, nie wszystko co zo-stało opisane w sieci, znajduje poświadczenie w rzeczywistości. Analiza stron internetowych została więc na samym wstępie odrzucona jako narzędzie, które mogłoby precyzyjnie i bez-spornie wskazać, gdzie i jakie działania z zakresu edukacji kulturowej są prowadzone. Z dru-giej strony, nie ulega wątpliwości, że Internet jest obecnie podstawowym medium komuni-kacji i pozyskiwania informacji. Chcąc zdobyć informacje na temat życia kulturalnego gminy X, z pewnością w pierwszej kolejności skorzystamy z usług wyszukiwarki internetowej, cho-ciażby po to, żeby odczytać w niej numery telefonów do miejscowych instytucji kultury.

Brzmi to jak truizm, ale jest to szczególnie istotne w kontekście założeń projektu Bardzo Młoda Kultura / Podlaski Pomost Kultury. Jeżeli do podstawowych celów należy tu bowiem wzajemne poznawanie się, integracja, sieciowanie, współpraca międzysektorowa, to aktyw-ność sieciowa konkretnych podmiotów – ich strony internetowe, czy profile na portalu Face-book – stanowi rodzaj wizytówki, jest informacją mówiącą na przykład, kto ma doświadcze-nie w konkretnych rodzajach działań, do jakich grup odbiorców je kieruje, z kim warto jest współpracować itp. Innymi słowy, niniejsza analiza skupi się na ustaleniu, jakie informacje na

własny temat oferują podmioty edukacji kulturowej w województwie podlaskim, nie jest to natomiast równoznaczne z ustaleniem, jakie działania faktycznie podejmują.

Podmioty poddane analizie to placówki edukacyjne, instytucje kultury oraz organiza-cje pozarządowe zajmujące się kulturą. Zostały one wylosowane z uprzednio przygotowanej bazy danych obejmującej łącznie 1646 podmiotów z całego regionu. Do badania wylosowano 531 podmiotów, co sprawia, że wysokość błędu maksymalnego wynosi 3,5%. Jako że prze-prowadzono dobór losowo-warstwowy, w analizowanej próbie zachowano proporcje typów podmiotów. Znalazło się w niej 307 placówek edukacyjnych, 69 instytucji kultury oraz 155 organizacji pozarządowych. Analiza stron internetowych ma przede wszystkim charakter ilościowy, skupia się głównie na obecności pewnych informacji lub jej braku, chociaż poniżej znajdą się również pojedyncze, jakościowe spostrzeżenia dotyczące stylu komunikacji w In-ternecie.

W badanej grupie własną stronę internetową posiada 309 (58,2%) podmiotów. Do-datkowo, 30 podmiotów, pomimo braku własnej strony internetowej prowadzi swój profil na portalu Facebook, co można uznać za ekwiwalent odrębnej strony www. Łącznie jest to więc 339 podmiotów, czyli 63,8% wszystkich ujętych w badaniu. Odsetek podmiotów posiadają-cych własne strony zmienia się znacząco w zależności od rodzaju podmiotu, co pokazuje ta-bela poniżej.

Tabela 29. Posiadanie własnych stron internetowych w zależności od rodzaju podmiotu Własna strona

(lub profil Facebook)

Placówka eduka-cyjna

Instytucja kultury NGO Ogółem

Liczba Odsetek Liczba Odsetek Liczba Odsetek Liczba Odsetek

Tak 243 79,1% 44 63,7% 52 33,5% 339 63,8%

Nie 64 20,9% 25 36,3% 103 66,5% 192 36,2%

Ogółem 307 100% 69 100% 155 100% 531 100%

Źródło: opracowanie własne.

Najwyższy odsetek własnych stron internetowych można odnaleźć w kategorii placó-wek edukacyjnych. Strony posiada zdecydowana większość przedszkoli i szkół, nie posiadają ich przede wszystkim szkoły policealne lub zawodowe działające na obszarze ponadregional-nym (w tym przypadku odnaleźć można zbiorcze strony, na których figurują dane

teleadre-sowe i skrócona oferta poszczególnych oddziałów) oraz najmniejsze szkoły wiejskie. Spośród instytucji kultury, własnej strony nie posiada mniej więcej co trzecia. Są to przede wszystkim biblioteki lub domy kultury z gmin wiejskich (23 z 25 przypadków). Tymczasem wśród organi-zacji pozarządowych zaledwie jedna trzecia posiadała własne strony lub profile na portalu Facebook. Można to powiązać z powszechnym w tym sektorze modelem działań; nieustruk-turyzowanym, nieciągłym, opartym o pracę wolontariuszy. Nie można również wykluczyć, że część z zarejestrowanych organizacji w praktyce pozostaje nieaktywna.

Zanim zostanie omówiona zawartość stron, warto dodać w tym miejscu ogólniejszą uwagę dotyczącą ich estetyki i czytelności. O ile bowiem, wśród badanych podmiotów, naj-większy odsetek stron internetowych posiadały szkoły i inne placówki edukacyjne, to duża część z nich wydaje się nieprzejrzysta i trudna w odbiorze. Pomijając subiektywne uwagi do-tyczące estetyki (np. palety kolorystycznej, typografii, grafik i zdjęć), należy zauważyć, że wie-le szkolnych stron internetowych charakteryzuje się skomplikowanym układem i przełado-waną strukturą, infantylizmem grafiki¹⁰⁵ czy wykorzystywaniem elementów uznawanych powszechnie za przestarzałe (grafiki Word Art, animacje typu sprite¹⁰⁶, podkłady muzyczne w formacie .midi). Nie są one dostosowane do przeglądania w urządzeniach mobilnych, nie spełniają również standardów dostępności (WCAG 2.0). Oczywiście, nie jest to zarzut połą-czony z oczekiwaniem, że szkoły czy przedszkola powinny w każdym przypadku dostosowy-wać wygląd stron do najnowszych trendów estetyki sieciowej. Należy jednak zauważyć, że w wielu przypadkach odbiorcy (w tym sami uczniowie) z pewnością posiadają umiejętności i (darmowe) narzędzia, pozwalające im na tworzenie bardziej funkcjonalnych rozwiązań niż te, które odnajdują na stronach szkół. Innymi słowy, nieczytelna i przestarzała strona inter-netowa może zniechęcać internautów (w tym potencjalnych partnerów) do pozyskiwania informacji, a w skrajnych przypadkach doprowadzać ich do wniosku, że mają do czynienia z przestarzałą, konserwatywną, mało innowacyjną instytucją. Powyższe uwagi, dotyczą natu-ralnie również niektórych instytucji kultury oraz organizacji pozarządowych, ale wydają się najbardziej powszechne i uciążliwe właśnie w przypadku placówek edukacyjnych.

105 Jest to szczególnie widoczne w przypadku stron przedszkoli, przeładowanych kolorami i bajkowymi grafika-mi. Można się zastanawiać czy strony te powinny być dostosowane estetycznie przede wszystkim do samych przedszkolaków czy też ich rodziców, próbujących pozostawać na bieżąco z ważnymi wydarzeniami.

106 https://pl.wikipedia.org/wiki/Sprite (dostęp: 1.09.2016).

Zawartość stron internetowych była analizowana pod kątem występowania kilku najważniejszych informacji oraz użyteczności¹⁰⁷. Zwracano uwagę na to, czy strona zawiera dane teleadresowe podmiotu, czy istnieją wersje obcojęzyczne, jakie są możliwości komuni-kacji pomiędzy administratorami a użytkownikami (newsletter, formularz kontaktowy, moż-liwość komentowania wpisów), czy znajdują się na niej odnośniki do profili podmiotu na por-talach społecznościowych oraz linki do innych podmiotów zajmujących się edukacją kulturo-wą w województwie podlaskim. Sprawdzano również, czy w aktualnościach (wydarzeniach, nowościach) z okresu od 1 stycznia do 30 czerwca 2016 wspominano o działaniach z zakresu edukacji kulturowej (współ)organizowanych przez dany podmiot. Próbowano ustalić ile było takich informacji i jakiego rodzaju działań dotyczyły.

Dane teleadresowe, takie jak adres, adresy e-mail oraz numery telefonu do danego podmiotu należą do najbardziej podstawowych i powszechnych informacji, zawiera je 98,4%

badanych stron. Pozostałe z poszukiwanych informacji i użyteczności pojawiały się natomiast o wiele rzadziej. Wersje obcojęzyczne odnaleziono w 7,7% przypadków i dotyczyły przede wszystkim podmiotów związanych działalnością z zamieszkującymi region mniejszościami narodowymi (wersje litewska, białoruska) oraz dużych, przede wszystkim białostockich insty-tucji kultury (wersja angielska). Możliwości komunikacji pomiędzy administratorami a użyt-kownikami na poziomie stron internetowych również okazały się dość ograniczone. Newslet-ter jest dostępny w 7,7% przypadków, formularz kontaktowy lub możliwość dodawania ko-mentarzy do zamieszczanych informacji w 20,3% badanych stron. Rozwiązania te pojawiają się z podobną częstotliwością w każdym z analizowanych typów podmiotów. W większości przypadków strony internetowe są więc raczej wirtualną tablicą informacyjną, aniżeli plat-formą sprawnej komunikacji pomiędzy podmiotem a jego odbiorcami, czy – szerzej – oto-czeniem.

Odnośniki do profilów na portalach społecznościowych pojawiły się na 85 stronach, a więc w 27,5% badanych przypadków. Biorąc pod uwagę, że w zdecydowanej większości – z wyjątkiem części organizacji pozarządowych – w badanej grupie znalazły się podmioty pracu-jące na co dzień ze stosunkowo dużą liczbą odbiorców, którą można potraktować jako po-tencjalną społeczność internetową, przytoczony odsetek wydaje się niewielki. Być może, w rzeczywistości nieco większa liczba z badanych podmiotów posiada profile na portalach

107 Analizą objęto tu wyłącznie 309 podmiotów posiadających własną stronę internetową.

społecznościowych, brakuje jedynie jakiejkolwiek informacji o tym na stronach www¹⁰⁸. Jeśli jednak tak jest, należałoby to raczej uznać za słabą stronę ich modelu komunikacji w sieci.

Nie jest zaskoczeniem, że zdecydowanie najczęściej pojawiają się odnośniki do porta-lu Facebook. Znajdują się one mniej więcej na co czwartej z analizowanych stron. Do profiporta-lu na YouTube odsyła 21 (6,8%) stron. Odsyłacze do innych portali pojawiają się jedynie w po-jedynczych przypadkach. Zestawienie linków zostało przedstawione w tabeli poniżej.

Tabela 30. Odnośniki do portali społecznościowych

Portal społecznościowy Liczba stron z odnośnikiem

Facebook 80

YouTube 21

Google+ 5

Twitter 5

Inne 6

Źródło: opracowanie własne.

Odnośniki do portali społecznościowych najczęściej pojawiały się wśród badanych in-stytucji kultury (39,1% stron z tej kategorii). Można wiązać to z faktem, że instytucje są za-zwyczaj stosunkowo stabilnymi podmiotami wykorzystującymi możliwości serwisów w celu komunikowania otoczeniu własnej oferty. W przypadku placówek edukacyjnych odnośniki pojawiły się niemal dwukrotnie rzadziej, na 20,5% stron, a w przypadku organizacji pozarzą-dowych było to 16,1%. Uzupełniając ten wątek warto dodać również informację na temat zróżnicowania regionalnego. W trzech, z czterech wydzielonych roboczo subregionów woje-wództwa, tj. w subregionie białostockim, suwalskim i południowym, odsetek podmiotów z odnośnikami do portali społecznościowych był podobny i wynosił 22,4-25,4%. Tymczasem w subregionie łomżyńskim odsetek ten wyniósł zaledwie 13,7%. Jest to w zasadzie jedyny wskaźnik tak bardzo różnicujący wyniki analizy stron internetowych w poszczególnych subre-gionach, tym trudniej jest go wyjaśnić. Jednym z możliwych wytłumaczeń jest generalnie słabsza – jak wynika z analizy statystyk publicznych – kondycja edukacji kulturowej w wielu JST tego subregionu. Mniej aktywne lub dysponujące słabszym potencjałem kadrowym i in-frastrukturalnym podmioty mogą postrzegać administrowanie profilami na portalach spo-łecznościowych jako niepotrzebny nakład pracy. Być może należałoby wiązać to zjawisko

108 Z taką sytuacją zetknęli się badacze analizujący strony internetowe instytucji kultury w Suwałkach. Por. M.

Białous i in., Nowe kierunki, nowe drogowskazy…, s. 49.

również z większym konserwatyzmem mieszkańców tego obszaru¹⁰⁹, co przekłada się na pre-ferencję dla jednostronnego modelu komunikacji za pomocą własnych stron www, zamiast bardziej demokratycznych zasad komunikacji na portalach społecznościowych. Są to jednak hipotezy, których nie da się zdecydowanie zweryfikować przy pomocy dostępnych danych.

Kolejną istotną kwestią było ustalenie, ile z analizowanych stron posiada odnośniki do witryn innych podmiotów zajmujących się edukacją kulturową w regionie. Zakładając, że umieszczenie na stronie linku do innego podmiotu jest przynajmniej wyrazem uznania, a niekiedy również pokłosiem współpracy, liczba i zagęszczenie wzajemnych linków mogłoby pomóc w odpowiedzi na pytanie, w jakim stanie jest współpraca w zakresie edukacji kultu-rowej w regionie (choć – trzeba przypomnieć – z braku linków nie można wnioskować o bra-ku współpracy!). W całej badanej próbie linki do innych podmiotów pojawiły się w 86 przy-padkach, co stanowi 27,8% badanych stron. Dość interesująco przedstawiają się przy tym różnice w wartościach tego wskaźnika ze względu na typ podmiotu oraz jednostki samorządu terytorialnego. Pokazują to tabele 31 oraz 32.

Tabela 31. Odnośniki do stron internetowych innych podmiotów ze względu na typ pozarzą-dowych zawiera odnośniki do stron innych podmiotów, podczas gdy w przypadku placówek edukacyjnych jest to zaledwie 23,5%, co może oznaczać – choć jest to jedynie hipoteza – że ten typ podmiotów jest stosunkowo najbardziej zamknięty. Tymczasem w przypadku po-szczególnych rodzajów jednostek samorządu terytorialnego, odnośniki do innych podmiotów nieco częściej pojawiały się w przypadku najmniejszych społeczności – gmin wiejskich (31,2%) oraz miejsko-wiejskich (39,4%), a rzadziej w przypadku gmin miejskich i miast na

109 Widocznym na przykład na podstawie porównania zachowań wyborczych mieszkańców tego i pozostałych subregionów województwa podlaskiego.

prawach powiatu (20-25,5%). To z kolei może oznaczać, że podmioty w mniejszych gminach częściej są przygotowane do wzajemnego obserwowania się, kontaktu lub współpracy. Może to wymuszać sytuacja ograniczonych zasobów i potencjałów, zarówno jeśli chodzi o możliwe nakłady na działania jak i liczbę odbiorców.

Tabela 32. Odnośniki do stron internetowych innych podmiotów ze względu na rodzaj JST Odnośniki do

innych podmio-tów

GW GMW GM MP Ogółem

Liczba Odsetek Liczba Odsetek Liczba Odsetek Liczba Odsetek Liczba Odsetek

Tak 24 31,2% 26 39,4% 13 25,5% 23 20% 86 27,8%

Nie 53 68,8% 40 60,6% 38 74,5% 92 80% 223 72,2%

Suma końcowa 77 100% 66 100% 51 100% 115 100% 309 100%

Źródło: opracowanie własne.

Istotną kwestią było również ustalenie czy, i w jaki sposób, badane podmioty infor-mują na stronach internetowych o podejmowanych przez siebie działaniach z zakresu eduka-cji kulturowej. Przeanalizowano pod tym kątem aktualności na stronach badanych podmio-tów pochodzące z pierwszej połowy 2016 r. Zwracano uwagę zarówno na liczbę wiadomości dotyczących działań z zakresu edukacji kulturowej¹¹⁰ jak również ich charakter. W badanym okresie, na stronach instytucji kultury pojawiły się informacje średnio o 14,7 wydarzeniach, na stronach placówek edukacyjnych o 11,7 wydarzeniach, a organizacji pozarządowych jedy-nie o 1,4 wydarzeniach. Wynik ten po raz kolejny może oddawać tryb pracy wielu organizacji pozarządowych, które będąc uzależnione od finansowania z zewnątrz i nie posiadając stałej kadry, często działają w sposób nieciągły i nie prowadzą wielu projektów na raz.

Zestawienie informacji na stronach instytucji kultury oraz placówek edukacyj-nych, czyli podmiotów, w których średnia liczba wydarzeń była wyższa i dość zbliżona, z ro-dzajem jednostek samorządu terytorialnego, które reprezentują, pokazuje dość wyraźne zróżnicowanie. Zostało ono przedstawione w tabeli 33.

110 Liczono przy tym liczbę samych wydarzeń, a nie informacji o nich. Dla przykładu, jeśli w aktualnościach po-jawiły się dwie informacje zapraszające na dane wydarzenie, a następnie relacja z jego przebiegu, w statysty-kach ujmowano to jako jedną informację.

Tabela 33. Średnia liczba aktualności na stronach internetowych

Porównanie średnich dotyczących instytucji kultury pokazuje, że w podmiotach z gmin wiejskich i miejsko-wiejskich informowano o przeszło dwukrotnie mniejszej liczbie wydarzeń niż w miastach. Wydaje się, że dość dobrze pokazuje to dysproporcje pomiędzy potencjałem instytucji kultury w centrach (największych miastach) oraz na peryferiach regio-nu. W przypadku placówek edukacyjnych różnice są o wiele mniejsze, co prawdopodobnie należy wiązać z podobnym – bez względu na lokalizację szkoły czy przedszkola – cyklem szkolnych świąt i wydarzeń, ogólnie obowiązującą podstawą programową itp. Jeżeli jednak na podstawie tych niewielkich różnic można byłoby pokusić się o pewne przypuszczenia, warto zwrócić uwagę, że najmniejsza liczba wydarzeń została odnotowana w szkołach w gminach wiejskich, co ponownie może sugerować, że dysponują one mniejszym niż w mia-stach potencjałem (zarówno ze strony kadry jak i uczniów) do aktywnego podejmowania działań z zakresu edukacji kulturowej. Najlepszy średni wynik placówek z gmin miejsko-wiejskich również może być znaczący. Byłby to wynik wspierający m. in. wnioski ze studium przypadku – analizy potencjału kultury w podlaskiej miejsko-wiejskiej gminie Wasilków¹¹¹. W tego typu gminach, szczególnie przy niskiej efektywności instytucji kultury, szkoły mogą przejmować na siebie część ciężaru organizowania życia kulturalnego, zarówno pod wzglę-dem przygotowania oferty jak i udostępniania infrastruktury – szkoły mogą posiadać np.

przestronne sale gimnastyczne, pracownie komputerowe, plastyczne itp.

Wszystkie informacje na temat wydarzeń próbowano również przyporządkować do szerszych kategorii, co mogłoby dać ogólny obraz tego, jakiego typu działania z zakresu edu-kacji kulturowej są podejmowane najczęściej. Są to oczywiście kategorie szerokie, informacje na stronach internetowych były bowiem w wielu przypadkach na tyle pobieżne, że

111 M. Białous, A. Maszkowska, „Odkryj się” – Inicjatywy lokalne. Diagnoza potencjału i zasobów w zakresie kultury w gminie Wasilków, Białystok 2016.

wym było skonstruowanie precyzyjniejszych. Lista i liczebność kategorii została zaprezento-wana w tabeli poniżej.

Tabela 34. Rodzaje działań z zakresu edukacji kulturowej według informacji na stronach internetowych

Rodzaj działań Liczba działań

Dzień/dni tematyczny/e 185

Konkurs 160

Spotkanie, wykład 123

Obchody świąt 108

Wycieczka 94

Warsztaty 92

Spektakl, seans filmowy 78

Koncert 47

Projekt edukacyjny 42

Wystawa 27

Festiwal 7

Debata 6

Konferencja 3

Szkolenie 2

Źródło: opracowanie własne.

Najczęściej pojawiającą się kategorią, były charakterystyczne przede wszystkim dla placówek edukacyjnych dni tematyczne, czyli – najczęściej – rozmaite drobne wydarzenia połączone wspólnym tematem lub ideą (np. promowania czytelnictwa, poznawania tradycji lokalnych, czy innych kultur). Innymi popularnymi, a typowymi dla placówek edukacyjnych rodzajami wydarzeń były konkursy, mające zachęcać uczniów do rozwoju poprzez rywaliza-cję; organizowane w artystycznej oprawie (apele, spektakle, performance, gry itp.) obchody świąt państwowych, religijnych lub szkolnych oraz wycieczki – we wszystkich tych katego-riach, ponad 85% podmiotów organizujących stanowiły placówki edukacyjne. Różnice po-między kategoriami wydarzeń organizowanymi przez różnego rodzaju podmioty nie okazały się jednak duże. Dni tematyczne, konkursy oraz spotkania i wykłady znalazły się wśród naj-popularniejszych kategorii wydarzeń dla każdego rodzaju organizatora. Najważniejsza różni-ca polega być może na popularności warsztatów w przypadku instytucji kultury oraz organi-zacji pozarządowych. Z pewnością jest to obecnie chętnie wykorzystywana forma aktywności kojarzona z twórczym, kreatywnym i refleksyjnym podejściem do kultury. W przypadku

pla-cówek edukacyjnych warsztaty znalazły się na szóstym miejscu pod względem powszechno-ści wykorzystania.

Tabela 35. Najpopularniejsze kategorie działań z zakresu edukacji kulturowej według in-formacji na stronach internetowych

Miejsce w rankingu

Placówka edukacyjna Instytucja kultury NGO

Nazwa

Próbowano również ustalić jak szeroki wachlarz wydarzeń oferowany jest w poszcze-gólnych typach podmiotów oraz w różnych rodzajach JST. Przyjęto bowiem założenie, że większe zróżnicowanie form oferowanych wydarzeń sprzyja zarówno ilościowemu, jak i jako-ściowemu uczestnictwu w życiu kulturalnym, zagęszczaniu relacji społecznych, nawiązywaniu współpracy, integracji społecznej itp. W tym celu uśredniono i porównano liczbę różnych kategorii wydarzeń opisanych na stronach internetowych. Na stronach instytucji kultury wspomniano średnio o 4,9 kategoriach wydarzeń, na stronach placówek edukacyjnych 4,7;

na stronach organizacji pozarządowych 2,1. Wyniki dla placówek edukacyjnych i instytucji kultury w zestawieniu z rodzajem JST zostały zaprezentowane w tabeli poniżej.

Tabela 36. Średnia liczba kategorii organizowanych wydarzeń według stron internetowych Rodzaj

Różnice są niewielkie, więc po raz kolejny ich interpretacje mogą być jedynie przy-puszczeniami, wydaje się jednak, że warto się nad nimi pochylić. W przypadku instytucji kul-tury najwyższe wyniki osiągnęły podmioty z gmin miejskich i wiejskich, a dopiero następnie miast na prawach powiatu. To można wytłumaczyć faktem, że w największych miastach re-gionu znajduje się więcej wąsko wyspecjalizowanych instytucji (np. opera, galeria), które często nie oferują aż tak szerokiej gamy wydarzeń jak ośrodki i centra kultury – typowe insty-tucje działające w mniejszych społecznościach. Zdecydowanie najsłabszy wynik osiągnęły natomiast instytucje z gmin miejsko-wiejskich, gdzie z kolei najlepiej zaprezentowały się pla-cówki edukacyjne. Można w tym miejscu powrócić do sformułowanej już wcześniej hipotezy mówiącej, że w gminach miejsko-wiejskich placówki edukacyjne częściowo nadrabiają niedo-statki miejscowych instytucji kultury. Niedoniedo-statki, które mogą wynikać z samej istoty gminy miejsko-wiejskiej, niejednorodnej pod względem społecznym, kapitałów i aspiracji odbior-ców oraz możliwości instytucji, na których ciąży konieczność ich zaspokojenia.

Korzystając z bazy stron internetowych podmiotów zaangażowanych w edukację kul-turową w województwie podlaskim spróbowano również ustalić, w jakim stopniu strony te odsyłają do siebie nawzajem. Uznano bowiem, że umieszczone na stronie internetowej podmiotu linki do innych organizacji zajmujących się edukacją kulturową są przynajmniej wyrazem uznania, a często również skutkiem wcześniejszej współpracy między nimi. Oczywi-ście, jak już kilkukrotnie zwracano uwagę, brak połączeń pomiędzy stronami nie oznacza bra-ku współpracy między podmiotami w rzeczywistości. Praktyka rekomendowania zaprzyjaź-nionych podmiotów może obecnie przenosić się też do portali społecznościowych. Niemniej, analiza odnośników powinna pokazać np. czy takie sieci połączeń są powszechną praktyką i jakie przyjmują wielkości; czy w określonych gminach, typach gmin lub rodzajach

W dokumencie DIAGNOZA STANU EDUKACJI KULTUROWEJ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM (Stron 95-109)