Analiza zmian cen skupu pszenicy

x SURFHQWRZ\ XG]LDá Z\EUDQ\FK VNáDGRZ\FK V]HUHJX F]DVRZHJR FHQ Z LFK

FDáNRZLWHM]PLHQQRĞFLZ]DOHĪQRĞFLRGF]DVXWUZDQLD]PLDQ\

x LQQ\P ZVNDĨQLNLHP REOLF]DQ\P Z RSDUFLX R Z\QLNL NRUHNFML VH]RQRZHM

&HQVXV;MHVW0&'2EOLF]RQHZDUWRĞFL0&'ZVND]XMąMDNLRNUHVSR

WU]HEQ\MHVWDE\]PLDQ\Z\QLNDMąFH]G]LDáDQLDVNáDGQLNDGáXJRRNUHVRZHJR

7& ]UyZQDá\ VLĊ ]H ]PLDQDPL Z\QLNDMąF\PL ] G]LDáDQLD VNáDGQLND SU]\

SDGNRZHJR-HVWWRWHĪMHGQR]QDF]QH]W\PĪHSRWDNLPRNUHVLHMHGQRNLH

UXQNRZ\FK ]PLDQ ĞUHGQLHM UXFKRPHM RG SXQNWX ]ZURWQHJR PRĪHP\ E\ü

SHZQLFRGRSUDZLGáRZRĞFLWHQGHQFMLGáXJRRNUHVRZHM

3. Analiza empiryczna zmian cen w latach 2001-2013

&HFK\ IRUPDOQRVWDW\VW\F]QH EDGDQ\FK V]HUHJyZ F]DVRZ\FK SR]ZROLá\

RNUHĞOLüLFKVWUXNWXUĊRUD]ZVND]DüV]F]HJyOQHFKDUDNWHU\VW\NLG\QDPLNLEDGD

Q\FKFHQ]SXQNWXZLG]HQLDLFKNUyWNRRNUHVRZHJRSURJQR]RZDQLD1DZ\NUH

VDFKRUD]]HVWDZLHQLDFKWDEHODU\F]Q\FKSU]HGVWDZLRQR

x NV]WDáWRZDQLHVLĊZF]DVLHFHQLLFKSRV]F]HJyOQ\FKNRPSRQHQWyZ

x XG]LDá SRV]F]HJyOQ\FK VNáDGRZ\FK Z ]PLHQQRĞFL Z ]DOHĪQRĞFL RG F]DVX

WUZDQLD]PLDQ

x ]PLDQ\SURFHQWRZHSRV]F]HJyOQ\FKVNáDGRZ\FKZ]DOHĪQRĞFLRGKRU\]RQWX

F]DVRZHJR

x XG]LDáVNáDGQLNDVH]RQRZHJRRUD]VWDELOQRĞüZ]RUFDVH]RQRZRĞFL

x OLF]EĊPLHVLĊF\QLH]EĊGQ\FKGRXMDZQLHQLD]PLDQNRQLXQNWXUDOQ\FK0&'

$QDOL]ĊSU]HSURZDG]RQRGODFHQQRPLQDOQ\FK]JRGQLH]]DáRĪHQLDPLSUR

MHNFMLSUH]HQWRZDQ\FKZNROHMQ\FKUR]G]LDáDFK

3.1. Analiza zmian cen skupu pszenicy

%DGDQLH SU]HELHJX V]HUHJX F]DVRZHJR FHQ VNXSX SV]HQLF\ ZVND]XMH QD

Z\VWĊSRZDQLHZV]\VWNLFKF]WHUHFKJáyZQ\FKNRPSRQHQWyZ]PLHQQRĞFLWMWHQ

GHQFML UR]ZRMRZHM ZDKDĔ F\NOLF]Q\FK ZDKDĔ VH]RQRZ\FK RUD] ZDKDĔ SU]\

SDGNRZ\FKZ\NUHV%,



Wykres (B) I.3.1.1. Kształtowanie się cen skupu pszenicy w zł/100 kg wraz z długookresowym trendem (trend-cykl) oraz tendencją rozwojową

 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

&KDUDNWHU\VW\F]QąFHFKąSU]HELHJXFHQVNXSXSV]HQLF\MHVW]QDF]ąFDPR

G\ILNDFMD Z]RUFDSU]HELHJX ZDKDĔ F\NOLF]Q\FK Z\NUHV %, 2G

URNXPRĪQDREVHUZRZDüLQQą±ZSRUyZQDQLXGRODWSRSU]HGQLFK±PRUIRORJLĊ

ZDKDĔF\NOLF]Q\FK.RQVHNZHQFMąWHJRVWDQXMHVWRJUDQLF]RQDPRĪOLZRĞüZ\

NRU]\VWDQLDGRW\FKF]DVRZHJRZ]RUFDSU]HELHJXMDNRZ\]QDF]QLNDEXGRZ\SUR

JQR]QDNROHMQHRNUHV\=DU\VRZDQDWHQGHQFMDUR]ZRMRZDZ]QDF]ąF\PVWRSQLX

SR]RVWDMHSRGZSá\ZHPF]\QQLNDLQIODF\MQHJR

Wykres (B) I.3.1.2. Kształtowanie się cyklicznych wahań cen skupu pszenicy jako % odchyleń długookresowego trendu

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

6]HUHJF]DVRZ\FHQVNXSXSV]HQLF\XMDZQLDZ\VWĊSRZDQLH]PLDQRFKD

UDNWHU]HSHULRG\F]Q\P ]DUyZQR ZDKDĔVH]RQRZ\FK MDNL F\NOLF]Q\FK 3U]\

F]\P MXĪ ] DQDOL] JUDILF]Q\FK QD SRGVWDZLH VNDOL DPSOLWXG PRĪQD ]DREVHU

ZRZDüĪH]QDF]HQLHVNáDGQLNDF\NOLF]QHJRMHVWZLĊNV]HQLĪVH]RQRZHJRZ\

NUHV % , L% , 6DP Z]RU]HF ]PLDQ R FKDUDNWHU]HF\NOLF]Q\P

RLOHPDFKDUDNWHUSHULRG\F]Q\RW\OHNDĪGDVHNZHQFMD]PLDQZ\ND]XMHLQQą

LQWHQV\ZQRĞüSRV]F]HJyOQ\FKID]LQQ\UR]NáDGSXQNWyZ]ZURWQ\FKRUD]LQQą



FKDUDNWHU\VW\NĊ W]Z GHQ RUD] V]F]\WyZ SRV]F]HJyOQ\FK F\NOL Z\NUHV % ,ĝUHGQLDGáXJRĞü]PLDQF\NOLF]Q\FKZ\QRVLRNRáRURNXSU]\F]\P

F\NOHPDMąQLHMHGQDNRZąGáXJRĞüRUD]DPSOLWXGĊ]PLDQ3RWZLHUG]DMąWRPR

PHQW\]ZURWQH]PLDQF\NOLF]Q\FK5R]NáDGGROQ\FKSXQNWyZ]ZURWQ\FKFHQ

VNXSXSV]HQLF\WRVW\F]HĔVW\F]HĔPDMNZLHFLHĔVW\

F]HĔ=NROHLUR]NáDGJyUQ\FKSXQNWyZ]ZURWQ\FKFHQVNXSXSV]HQLF\WR

PDU]HFVW\F]HĔNZLHFLHĔNZLHFLHĔOLVWRSDG

Wykres (B) I.3.1.3. Kształtowanie się sezonowych i przypadkowych wahań cen skupu pszenicy jako % odchyleń długookresowego trendu

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 

6NDODZDKDĔF\NOLF]Q\FKMHVW]UyĪQLFRZDQDDPDNV\PDOQDDPSOLWXGDLFK

ZDKDĔQDSU]HVWU]HQLFDáHJREDGDQHJRRNUHVXZ\QRVLáDSNWSURF:SU]\

SDGNXVNáDGQLNDF\NOLF]QHJRPDNV\PDOQDDPSOLWXGD]PLDQZ\QLRVáDRGGR

ZDUWRĞFLGáXJRRNUHVRZHJRWUHQGXFRVWDQRZLRGFK\OHQLH“]áNJ

Z]JOĊGHPSU]HFLĊWQHMFHQ\Z\QLNDMąFHM]GáXJRRNUHVRZHJRWUHQGX

:SU]\SDGNXZDKDĔVH]RQRZ\FKREVHUZXMHVLĊVSDGHNDPSOLWXG\]DPLDQ

VH]RQRZ\FKQDSU]HVWU]HQLEDGDQ\FKODW'ODSU]\NáDGXQDSRF]ąWNXEDGDQHJR

RNUHVXZURNXZDUWRĞüPXOWLSOLNDW\ZQ\FKZVNDĨQLNyZVH]RQRZRĞFLZ\

QRVLáD Z PDMX  Z VLHUSQLX  Z]JOĊGHP ZDUWRĞFL WUHQGX F\NOX

: URNXRGSRZLHGQLR Z PDMX RGFK\OHQLH Z\QRVLáR ZVLHUSQLX

 0RG\ILNDFML XOHJD UyZQLHĪ VDP Z]RU]HF VH]RQRZRĞFL RG  URNX

XMDZQLáVLĊVH]RQRZ\Z]URVWFHQZOXW\PDNROHMQ\V]F]\WZPDMXFRQLHE\áR

REVHUZRZDQHZSRSU]HGQLFKODWDFK

:]JOĊGQ\XG]LDáWUHQGXF\NOX7&FHQSV]HQLF\ZMHMFDáNRZLWHMZDULDQFML

SU]HFLĊWQLHZURNXZ\QRVL]DĞVH]RQRZRĞüSU]HFLĊWQLHZ\MDĞQLD

]PLHQQRĞFL V]HUHJX F]DVRZHJR = NROHL XG]LDá VNáDGQLND SU]\SDGNRZHJR Z ZD

ULDQFMLV]HUHJXF]DVRZHJRFHQVNXSXSV]HQLF\Z\QRVLWDEHOD%,



Tabela (B) I.3.1.1. Względny udział wybranych składowych szeregów czasowych cen pszenicy w ich całkowitych zmianach w zależności od ich czasu trwania

8G]LDáSRV]F]HJyOQ\FKVNáDGRZ\FKFHQSV]HQLF\ZMHMFDáNRZLWHMZDULDQFML

Z]DOHĪQRĞFLRGF]DVX]PLDQ

0LHVLąFH , 7& 6

   

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

:DUWRĞü0&'GODFHQVNXSXSV]HQLF\Z\QRVLFRR]QDF]DĪHSRSUD

ZLHPLHVLąFDFKMHGQRNLHUXQNRZ\FK]PLDQVNáDGQLNGáXJRRNUHVRZ\7&]UyZ

QDáVLĊ]H]PLDQDPLZ\QLNDMąF\PL]G]LDáDQLDVNáDGQLNDSU]\SDGNRZHJR0DNV\

PDOQDDPSOLWXGD]PLDQZ\QLRVáDSNWSURF2ERNZDUWRĞFLSU]HFLĊWQ\FK]SXQ

NX ZLG]HQLD U\]\ND RUD] SURJQR]RZDQLD LVWRWQH ]QDF]QLH PD XG]LDá SRV]F]HJyO

Q\FKZDKDĔVNáDGRZ\FKZ]DOHĪQRĞFLRGKRU\]RQWXF]DVRZHJR]PLDQ1DSU]\

Tabela (B) I.3.1.2. Średnie procentowe zmiany szeregu czasowego cen pszenicy i ich wybranych składowych w zależności od czasu trwania zmiany

=PLDQDSRV]F]HJyOQ\FKVNáDGRZ\FKV]HUHJXF]DVRZHJRFHQSV]HQLF\

Z]DOHĪQRĞFLRGF]DVXWUZDQLD]PLDQ\ 0LHVLąFH &HQ\QRPL

QDOQH 7&, , 7& 6

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.



1LH EH] ]QDF]HQLD MHVW UyZQLHĪ FKDUDNWHU L VNDOD ]PLDQ SU]\SDGNRZ\FK

Z\NUHV % , : SU]\SDGNX FHQ VNXSX SV]HQLF\ ZDKDQLD SU]\SDGNRZH

VWDQRZLąSU]HFLĊWQLHRJyáX]PLHQQRĞFLWHJRV]HUHJXF]DVRZHJRFRVWD

QRZLUHODW\ZQLHQLHZLHONąF]ĊĞüFDáRĞFLZDKDĔ

=SXQNWXZLG]HQLDRFHQ\]PLHQQRĞFLMDNRMHGQHJR]HOHPHQWyZVáXĪąF\FK

RFHQLHU\]\NDPRĪQDDQDOL]RZDüUyZQLHĪFKDUDNWHU]PLDQZXMĊFLXSURFHQWR

Z\P=WDEHOL%,Z\QLNDĪHSU]HFLĊWQD]PLDQDFHQMDNDGRNRQXMHVLĊ

ZFLąJXMHGQHJRURNXZ\QRVLEOLVNRL]DVDGQLF]RMHVWRQDHIHNWHP]PLDQ

GáXJRRNUHVRZ\FK F]\QQLNyZ NV]WDáWXMąF\FK WUHQG RUD] F\NO = NROHL ZFLąJX 

PLHVLĊF\FHQ\]PLHQLDMąVLĊSU]HFLĊWQLHR:W\PVDP\PRNUHVLHVNáDGQLN

GáXJRRNUHVRZHJR WUHQGXF\NOX 7& ]PLHQLD VLĊ R  DZDKDQLD VH]RQRZH

R :\QLNL ]DZDUWH Z WDEHOL % , SRND]XMą ĪH LP GáXĪV]\ KRU\]RQW

SURJQR]\W\P]QDF]HQLH]PLDQZSRVWDFLWUHQGXF\NOXURĞQLH