Artykuły prasowe
Karol Irzykowski, Projekt Akademii Literackiej w Polsce (Stefan Żeromski: Projekt Akademii Literatury Polskiej.
Warszawa 1918) [cz. I], „Maski” 1918, z. 15, s. 295–297;
[cz. II], z. 17, s. 336–340.
Stanisław Lam, Akademia Literatury Polskiej (Z powodu projektu Stefana Żeromskiego. – Warszawa 1918. Nakła-dem redakcji „Myśli Niepodległej”), „Gazeta Lwowska”
1918, nr 165, s. 4–5.
Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Akademia Literatury Pol-skiej, „Kurier Warszawski” 1919, nr 59, s. 2–3.
Piotr Choynowski, O Akademię Literatury Polskiej, „No-wina. Głos Inteligencji” 1926, nr 1, s. 4–5.
Z.[dzisław] Dębicki, Akademia Literatury, „Kurier War-szawski” 1926, nr 251, s. 15.
Stefan Krzywoszewski, Jaką ma być nasza przyszła Akade-mia Literacka, „Świat” 1927, nr 38, s. 9.
Stanisław Szpotański, Akademia Literacka (Odpowiedź na ankietę „Świata”), „Świat” 1927, nr 41, s. 12–13.
Aleksander Świętochowski, Polska Akademia Literatury,
„Gazeta Warszawska Poranna” 1927, nr 312, s. 5.
Zygmunt Wasilewski, Polska Akademia Literatury. Ankieta
„Gazety Warszawskiej”, „Gazeta Warszawska Poranna”
1927, nr 315, s. 3.
t.s. [Teofil Bernard Syga], Karol Hubert Rostworow-ski o Akademii Literatury PolRostworow-skiej. Wywiad własny
„Gaz.[ety] Warsz.[awskiej] Porannej”, „Gazeta War-szawska Poranna” 1927, nr 322, s. 5.
Emil Breiter, W obronie Akademii Literatury Polskiej, „Ga-zeta Polska” 1927, nr 291, s. 5.
Karol Irzykowski, Królewski łachman. Przeciw projektowi założenia Akademii Literackiej, „Wiadomości Literac-kie” 1927, nr 38, s. 1.
Aleksander Wat, Nim ją reskrypt do życia powoła…, „Wia-domości Literackie” 1927, nr 43, s. 1.
Ferdynand Goetel, Czy nie wiadomo po co? W sprawie Akademii Literatury, „Kurier Warszawski” 1927, nr 291, s. 5–6.
Jan Lechoń, Przed ustanowieniem Akademii Literackiej,
„Kurier Poranny” 1927, nr 294, s. 2.
Stanisław Czosnowski, Lamus czy warsztat?, „Epoka” 1927, nr 263, s. 8.
Wilam Horzyca, W sprawie Akademii Literatury, „Epoka”
1927, nr 291, s. 11.
Wacław Sieroszewski, Jak utworzyć Akademię Literacką,
„Głos Prawdy” 1928, nr 63, s. 4.
Zofia Nałkowska, Także o Akademii, „Głos Prawdy” 1928, nr 235, s. 154–155.
Leon Pomirowski, Drugi etap walki o Akademię, „Polska Zbrojna” 1928, nr 64, s. 5.
Karol Irzykowski, Zamiast Akademii – Izba, „Robotnik”
1928, nr 98, s. 2.
Jan Nepomucen Miller, Starsi i młodzi a Akademia, „Ro-botnik” 1928, nr 105, s. 6.
Tadeusz Peiper, W sprawie Akademii Literatury. Trzy za-sady, „Epoka” 1928, nr 92, s. 11.
Tadeusz Boy-Żeleński, Akademia, Izba czy Figa z ma-kiem?, „Kurier Poranny” 1928, nr 104, s. 2.
Jan Dąbrowski, Akademia Literatury czy Izba Literacka?
Wypaczenie idei demokratycznej (Odpowiedź p. K. Irzy-kowskiemu), „Robotnik” 1928, nr 179, s. 3.
Karol Ludwik Koniński, Korporacja pisarzy polskich,
„Myśl Narodowa” 1928, nr 20, s. 306.
Adam Grzymała-Siedlecki, Zagadnienia i spory. Izba czy Akademia?, „Kurier Warszawski”1928, nr 188 (wyd.
wieczorne), s. 4.
Dokumenty i akty prawne
Akademia Literatury Polskiej [projekt ustawy], w: Pamięt-nik Związku Zawodowego Literatów Polskich w Warsza-wie. 1920–1930, oprac. E. Kozikowski, Warszawa 1931, s. 83–88.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 września 1933 r.
o Polskiej Akademii Literatury, ogłoszone w Mon. Pol.
z dnia 11 października 1933 r. Nr 234, poz. 254, w: Rocz-nik Polskiej Akademii Literatury. 1933–1936, Warszawa 1937, s. 237–240.
Regulamin Polskiej Akademii Literatury, w: Rocznik Pol-skiej Akademii Literatury. 1933–1936, Warszawa 1937, s. 241–250.
Ustawa z dnia 2 lipca 1937 r. o Polskiej Akademii Litera-tury (Dz.U. RP Nr 52 z dnia 14 lipca 1937 r., poz. 404), w: Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1937–1938, Warszawa 1939, s. 165.
Antologia przedstawia wybór źródeł dokumentujących spór o Akademię do momentu jej powstania w 1933 r., zawiera więc: najważniejsze głosy polemiczne, jakie wy-wołał projekt Akademii opracowany przez Stefana Że-romskiego u schyłku Wielkiej Wojny oraz warianty tego projektu i kontrpropozycje opracowane przez różnych przedstawicieli środowiska literatów w latach 20. XX w. – oparte na pierwodrukach w prasie; dokumenty oficjalne wytworzone przez instytucjonalne reprezentacje pisarzy w latach 20. i rząd na początku lat 30. XX w. – oparte na pierwodrukach w księgach pamiątkowych i rocznikach instytucji kulturalnych, ponieważ w tych wersjach znane były środowisku literackiemu; wybrane reakcje prasowe towarzyszące utworzeniu Polskiej Akademii Literatury – oparte na pierwodrukach w prasie.
Antologia nie zawiera prasowych reakcji na utworze-nie PAL oraz głosów komentujących jej aktywność w la-tach 1933–1939, które uznano za zagadnienie zasługujące na osobne opracowanie.
Samego tekstu Żeromskiego Projekt Akademii Li-teratury Polskiej – inicjującego spór – w antologii nie uwzględniono, ponieważ jest on powszechnie znany dzięki wielokrotnym przedrukom, dostępności wersji oryginalnej w domenie publicznej na portalu Biblioteki
Narodowej Polona.pl oraz w wydaniach cyfrowych w for-matach EPUB i MOBI.
Układ tekstów polemicznych ma charakter generalnie chronologiczny i odpowiada dynamice sporu prowadzo-nego wprawdzie w środowisku pisarzy, ale zdetermi-nowanego wydarzeniami z porządku pozaliterackiego:
warunkami ekonomicznymi i politycznymi schyłku Wiel-kiej Wojny, pierwszej dekady niepodległości z ważną ce-zurą 1926 r. i początku lat 30. XX wieku. Poszczególne artykuły nie zostały jednak zaprezentowane według ścisłej kolejności ich ogłaszania, lecz wedle zróżnicowania ich dominant problemowych oraz programu periodyków, w których się ukazywały, co pozwoliło zaprezentować rozpiętość tematyczną i ideologiczną dyskusji.
W przypisach umieszczono: objaśnienia wyrazów i zwrotów obcojęzycznych oraz słowa, które wyszły z uży-cia i mogłyby być niezrozumiałe dla czytelnika współ-czesnego; noty biobibliograficzne dotyczące osób, które pojawiły się w tekście głównym po raz pierwszy; źródła cytatów, jeśli udało się je ustalić.
Teksty ujęte w antologii zostały poddane systemowej modernizacji interpunkcyjnej, ortograficznej, fleksyjnej i leksykalnej, zgodnie z normami obowiązującymi współ-cześnie. Oto najważniejsze zmiany modernizacyjne:
Poprawiono ewidentne błędy drukarskie typu: włości-wym – właściwym, odające – oddające.
Ujednolicono pisownię nazwiska: Juliusz Kaden- -Bandrowski (z łącznikiem).
Głoskę j zamieniono na i w zapożyczeniach, jeśli wystę-powała przed samogłoską, a po spółgłosce innej niż szcze-linowa lub zwarto-szczeszcze-linowa lub między samogłoskami, np. akademja – akademia, autonomja – autonomia, kwe-stja – kwestia; genjusz – geniusz, objektywizm – obiektywizm, djeta – dieta, misterjum – misterium, manjacy – maniacy, senjorów – seniorów, miljon – milion, Mirjam – Miriam,
komedja – komedia, materjalnych – materialnych, porno-grafję – pornografię, opinję – opinię, klijentelę – klientelę.
Głoskę y zamieniono na i lub j w wyrazach typu: kwe-stya, poezya, instancya, specyalnie, patryota.
Przed spółgłoskami bezdźwięcznymi z zastąpiono s, np. z pod – spod, z poza – spoza, z pomiędzy – spomiędzy.
Wprowadzono współczesną pisownię rozłączną lub łączną w wyrażeniach przyimkowych: wogóle – w ogóle, nawszystko – na wszystko, przedewszystkim – przede wszystkim, poco – po co, przyczym – przy czym, dla tego – dlatego, to też – toteż, jestto – jest to, skrótka – z krótka, zcicha – z cicha, nawskroś – na wskroś, jaknajszerszym – jak najszerszym, gdzieindziej – gdzie indziej, napewno – na pewno, tymbardziej – tym bardziej.
Zastosowano pisownię rozłączną w połączeniach par-tykuł z nieosobowymi formami czasownika, spójnikami, zaimkami i partykułami, np. możnaby – można by, trze-baby – trzeba by, jeżeliby – jeżeli by, któraby – która by, któryby – który by, jużby – już by.
Partykułę nie z czasownikami, przymiotnikami w stopniu wyższym i rzeczownikami odczasowniko-wymi zapisano według obecnie obowiązujących reguł, np. niema – nie ma, niemniejszych – nie mniejszych, nie posiadania – nieposiadania.
Wprowadzono współczesną formę przyimka śród – wśród oraz przysłówka najprzód – naprzód.
Zrównano końcówki dopełniacza l.poj. i l.mn. rze-czowników rodzaju żeńskiego, np. poezyj – poezji, kwe-styj – kwestii, sympatyj – sympatii, instytucyj – instytucji.
W narzędniku i miejscowniku l.poj. i narzędniku l.mn. końcówki przymiotników i zaimków -em, -emi zastąpiono końcówkami -ym (-im), -ymi (-imi), np.
wiążącem – wiążącym, miłem – miłym, pomyślnem – pomyślnym, nieruchawemi – nieruchawymi, ciężkiemi – ciężkimi, młodszemi – młodszymi, starszemi – starszymi,
potwornem – potwornym, mojem – moim, temi – tymi, czem – czym, czemś – czymś, jakiem – jakim.
Zachowano pisownię rozłączną nie z imiesłowami przymiotnikowymi tam, gdzie ona wystąpiła, by oddać czasownikowy charakter przeczenia.
Zmieniono formę czasowników: dokonywają – doko-nują, posiędzie – posiądzie, znaleść – znaleźć, pomódz – pomóc, wykoszlawić – wykoślawić.
Zmieniono formę rzeczowników: bridge – brydż, śpichrzy – spichrzy.
Wprowadzono współczesną pisownię wyrazów:
laissez-faire’ryzm – leseferyzm, maximum – maksimum, protokóły – protokoły, zaprotokułowanego – zaprotokoło-wanego, rozprószenie – rozproszenie, puścizna – spuścizna, audiencjonalna – audiencyjna, zdyzgustowanego – zdegu-stowanego, niezadawalające – niezadowalające, tłómacze-nie – tłumaczenie, anti-demokratyzm – antydemokratyzm, spółczesnym – współczesnym, naganka – nagonka, za-pchnięty – zepchnięty, synchedrionów – synhedrionów, przekonywująco – przekonywająco, a co najważniejsza – a co najważniejsze.
Poprawiono spółgłoski podwojone, np. belletrysta – beletrysta.
Zapis liczebników (słowny lub liczbowy) pozosta-wiono zgodnie z oryginałem. Usunięto kropki z liczb wy-rażonych w tysiącach.
W miejscach, w których występowały obok siebie przecinek i myślnik lub kropka i myślnik, zostawiono tylko jeden z tych znaków. W wyliczeniach dodano myśl-niki, jeśli ich nie było.
Zmieniono pisownię niektórych skrótów: Nr. – nr, t.j. – tj., i t.d. – itd., n. p. – np., t. zw. – tzw.
Ujednolicono nazwę Polskiej Akademii Literatury, określaną zamiennie jako Akademia i Akademia Li-teratury: zapisano ją bez cudzysłowu i wielką literą,
np. „Akademia” – Akademia, „Akademia literatury” – Akademia Literatury, akademia – Akademia, akademia literatury – Akademia Literatury, Akademia literatury pol-skiej – Akademia Literatury Polskiej.
Ujednolicono nazwy instytucji, gremiów i organów państwowych: zapisano je bez cudzysłowu i wielką literą, np. „Straż Piśmiennictwa Polskiego” – Straż Piśmiennictwa Polskiego, „Konwent Seniorów” – Konwent Seniorów, Rada ministrów – Rada Ministrów, Związek zawodowy literatów polskich – Związek Zawodowy Literatów Polskich, Towa-rzystwo literatów i dziennikarzy – TowaTowa-rzystwo Literatów i Dziennikarzy, izba literacka – Izba Literacka, rada lite-racka – Rada Literacka, P.E.N. Club / P.E.N.-Club – Pen Club.
Zmieniono pisownię skrótu Ministerstwa Wyznań ligijnych i Oświecenia Publicznego / ministra Wyznań Re-ligijnych i Oświecenia Publicznego: M.W.R.iO.P., minister W.R.iO.P. – MWRiOP, minister WRiOP.
Zmieniono zapis: Encyclopaedia Brithanica na Encyc-lopedia Britannica.
Zachowano składnię narzędnikową w konstrukcjach orzecznikowych typu: było jednoznaczną, jest oczywistym.
Poprawiono błędy składniowe, np. w szeregu felietonach na w szeregu felietonów, piśmiennictwo miały na piśmien-nictwo miało.
Małą literę na początku wypowiedzeń zmieniono na dużą.
Przyjęto zasadę, by tytuły artykułów i książek zapisy-wać kursywą, a tytuły czasopism – prosto i w cudzysłowie.
Kursywą zapisano również skróty, wyrazy i wyrażenia ob-cojęzyczne, np. etc.
Zachowano autorski układ akapitów, przypisy oraz wyróżnienia, takie jak rozstrzelony druk, pogrubienie i kursywa.
Opuszczenia tekstu zaznaczono w nawiasach kwadra-towych.