• Nie Znaleziono Wyników

Czynniki poprawiające jakość życia chorych na raka piersi

Alicja Dyla 1 , Monika Bąk-Sosnowska 2 , Ewa Tobor 3

4. Czynniki poprawiające jakość życia chorych na raka piersi

Pozytywny wpływ na jakość życia chorych ma otrzymywanie bieżących infor-macji na temat swojego stanu zdrowia [13]. Zapewnienie wsparcia psychologicznego i odpowiednia terapia są w takich sytuacjach nieodzowne. Udział specjalistów z za-kresu psychologii i psychoterapii, rehabilitacji i doświadczonych pielęgniarek onko-logicznych w procesie diagnostyki i leczenia stał się nie do przecenienia. Aby stwo-rzyć podstawę dla ich efektywnego działania, konieczne jest poznanie ograniczeń jakości życia, statusu funkcjonalnego i psychicznego w trakcie leczenia, aby zespoły wsparcia psychologicznego mogły dobrać najlepsze narzędzia wspomagające zwalcza-nie lęku, depresji oraz budowania determinacji i chęci walki chorej o wyleczezwalcza-nie.

Z badań Fopka-Kowalczyk [29] wynika, że wśród najważniejszych rodzajów wsparcia społecznego w chorobie nowotworowej szczególne znaczenie ma wspar-cie emocjonalne i wartościujące, które pozwala choremu na zachowanie poczucia własnej wartości, dodając sił do samodzielnego i konstruktywnego radzenia sobie z chorobą. Również bardzo ważnym elementem wsparcia społecznego w chorobie

nowotworowej jest szeroko rozumiana psychoedukacja na temat samej choroby, jej leczenia i ewentualnych objawów niepożądanych. Jest to zarazem pomoc osobie cho-rej w odnajdywaniu wewnętrznych osobistych zasobów w ten sposób, aby umiała ona w późniejszych sytuacjach wykorzystać indywidualne możliwości radzenia sobie.

Ważnym aspektem jest prowadzenie rehabilitacji pacjentek w trakcie leczenia onkologicznego. Szereg badań podkreśla istotną poprawę jakości życia chorych na raka piersi pod wpływem regularnej aktywności fizycznej. Poprawie ulega ogólne poczucie jakości życia, funkcjonowanie fizyczne, pełnienie ról społecznych, wize-runek własnego ciała, zmniejszenie się odczuwania objawów niepożądanych tera-pii, poziom lęku oraz depresji [30–33].

Warto również mieć na uwadze, że choroba nowotworowa – chociaż zawsze sta-nowi wydarzenie kryzysowe w życiu człowieka – może stać się szansą na konstruk-tywną zmianę w systemie wartości, wykorzystywanie dostępnych zasobów oraz osobisty rozwój.

Bibliografia

1. Cieślik A. Jakość życia w naukach medycznych. Stud Med 2010; 19: 49–53.

2. Ostrzyżek A, Marcinkowski JT. Biomedyczny versus holistyczny model zdrowia a teoria i prak-tyka kliniczna. Probl Hig Epidemiol 2012; 93 (4): 682–686.

3. Dalkey NC, Rourke DL. The Delphi procedure and rating quality of life factors. Los Angeles: Uni-versitet California; 1972.

4. Flanagan JC. Measurment of quality of life: current state of the art. Arch Phys Med Rehabil 1982; 63: 56–59.

5. de Walden Gałuszko K. Jakość życia pacjentów z chorobą nowotworową – badania własne. W: de Walden-Gałuszko K, Majkowicz M, red. Jakość życia w chorobie nowotworowej. Gdańsk: Wy-dawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego; 1994: 103–104.

6. Trzebiatowski J. Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych – systematyzacja ujęć definicyjnych. Hyg Pub Health 2011; 46 (1): 25–31.

7. World Health Organization. Report of WHOQOL Focus Group Work. Geneva: World Health Organization; 1993.

8. Daszykowska J. Jakość życia w naukach związanych ze zdrowiem. Prz Med Uniw Rzesz 2006; 2: 122–128.

9. Kane RA. Quality of life. In: L. Breslow, ed. Encyclopaedia of Public Health. Vol. 3. New York: Macmillan Reference USA; 2002, 1003–1006.

10. Woźniak-Krakowian A, Lamch M. Poczucie jakości życia osób z chorobą nowotworową – zmia-ny w relacjach interpersonalzmia-nych. W: Derbis R, red. Psychologiczne konteksty jakości życia

spo-łecznego. Częstochowa: Wydawnictwo AJD; 2010: 148–164.

12. Kozaka J. Jakość życia a poczucie koherencji kobiet chorych na raka jajnika. Psychoonkologia 2002; 6: 9–13.

13. Syska-Bielak A, Jarząb M, Kropińska A, Heyda A, Handkiewicz–Junak D, Jarząb B. Positive re-sources: feeling of hope and life satisfaction in a group of patients treated in childhood because of differentiated thyroid gland cancer. Współ Onkol 2010; 14 (5): 316–320.

14. Krysa P, Gajewski A. Dobra śmierć. Przewodnik Katolicki 2004; 40.

15. Rubin LR, Tanenbaum M. Does that make me a woman?: breast cancer, mastectomy, and breast reconstruction decisions among sexual minority women. Psychol Women Q 2011; 35 (3): 401–414. 16. Golecka B. Jakość życia pacjentek z chorobą nowotworową leczonych metodą chemioterapii.

Med Rodz 2013; 2: 35–40.

17. Izdebski P. Psychologiczne aspekty przebiegu choroby nowotworowej piersi. Bydgoszcz: Wydaw-nictwo Kazimierza Wielkiego; 2007.

18. Chwałczyńska A, Woźniewski M, Rożek-Mróz K, Malicka I. Jakość życia kobiet po mastekto-mii. Wiad Lek 2004; 57: 212–216.

19. Avis NE, Crawford S, Manuel J. Quality of life among younger women with breast cancer. J Clin

Oncol 2005; 23 (15): 3322–3330.

20. Gorisek B, Krajnc P, Krajnc I. Quality of life and the effect on social status among Slovenian women after breast cancer treatment. J Int Med Res 2009; 37: 557–566.

21. Alicikus ZA, Gorken IB, Sen RC, Kentli S, Kinay M, Alanyali H, et al. Psychosexual and body image aspects of quality of life in Turkish breast cancer patients: a comparison of breast con-serving treatment and mastectomy. Tumori 2009; 95: 212–218.

22. Arraras JI, Manterola A, Dominguez MA, Arias F, Vilafranca E, Romero P, et al. Impact of ra-diotherapy on the quality of life of elderly patients with localized breast cancer. A prospective study. Clin Transl Oncol 2008; 10: 498–504.

23. Barsotti Santos D, Ford NJ, Dos Santos MA, Vieira EM. Breast cancer and sexuality: the im-pacts of breast cancer treatment on the sex lives of women in Brazil. Cult Health Sex. 2014 Jan 9. [Epub ahead of print] PMID:24400791.

24. Biglia N, Moggio G, Peano E, Sgandurra P, Ponzone R, Nappi RE, et al. Effects of surgical and adjuvant therapies for breast cancer on sexuality, cognitive functions, and body weight. J Sex

Med 2010; 7: 1891–1900.

25. Puchalska M, Sierko E, Sokół M, Wojtukiewicz M. Jakość życia chorych na raka piersi podda-nych chemioterapii prowadzonej w warunkach szpitalpodda-nych Probl Pielęg 2011; 19 (3): 341–347. 26. Montazeri A, Vahdaninia M, Harirchi I, Ebrahimi M, Khaleghi F, Jarvandi S. Quality of life

in patients with breast cancer before and after diagnosis: an eighteen months follow--up study.

BMC Cancer 2008; 8: 330.

27. Arora NK, Gustafson DH, Hawkins RP, McTavish F, Cella DF, Pingree S, et al. Impact of sur-gery and chemotherapy on the quality of life of younger women with breast carcinoma: a pro-spective study. Cancer 2001; 92: 1288–1298.

28. Fehlauer F, Tribius S, Mehnert A, Rades D. Health-related quality of life in long term breast can-cer survivors treated with breast conserving therapy: impact of age at therapy. Breast Cancan-cer

29. Fopka-Kowalczyk M. Wsparcie społeczne w chorobie nowotworowej. Psychoonkologia 2013; 4: 156–162.

30. Rogers LQ, Hopkins-Price P, Vicari S, Markwell S, Pamenter R, Courneya KS, et al. Physicalactiv-ity and health outcomes three months after completing a physical activPhysicalactiv-ity behavior change inter-vention: persistent and delayed effects. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2009; 18: 1410–1418. 31. Mehnert A, Veers S, Howaldt D, Braumann KM, Koch U, Schulz KH. Effect of physical exercise

rehabilitation group program on anxiety, depression, body image, and health-related quality of life among breast cancer patients. Onkologie 2011; 34: 248–253.

32. Spence RR, Heesch KC, Brown WJ. Exercise and cancer rehabilitation: a systematic review.

Can-cer Treat Rev 2010; 36: 185–194.

33. Hojan K, Ozga-Majchrzak O, Liszka M. Wpływ regularnych ćwiczeń fizycznych na jakość życia kobiet w trakcie chemioterapii raka piersi. Nowiny Lek 2013; 82 (3): 215–221.

Adres do korespondencji:

Dr n. med. Alicja Dyla, pielęgniarka

Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Odział w Gliwicach ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice

tel. 503 970 742