The patient at age 20 reported spontaneous toothache around tooth 21, continued for three days, with a sharp, continuous, gently pulsating pain, with frequent remissions.
Patient reported in subjective examination to be in a gen-erally healthy state. In the present study we stated: lack of pathological changes within the outer layers, a slight red-dening of the mucosa and flattening of the vestibule of the mouth, malocclusion. The tooth 21 did not respond to ethyl chloride, showed soreness in vertical and horizontal percus-sion. Patient was referred to make X -ray, which revealed widening in periodontal space in the area of periodontal root apex and the presence of denticle on the border of the chamber and canal of the tooth 21 (fig. 1).
The first stage of treatment was trepanation of pulp chamber, complete extripation of the pulp from the cham-ber, from which a formation similar to dentin was removed in diameter over an 1 mm – denticle (fig. 2). In our case it was the type of free denticle, completely surrounded by pulp. After removing the pulp from a root canal, the canal was processed by step back method to a working length of 26 mm (file MAF -40) confirmed with endometer Locapex five (Ionyx). Root canal was irrigated with 2% sodium hypochlorite solution, 40% citric acid solution and finally with distilled water. First the canal was dried with paper points, than was temporarily filled with Biopulp -Elektromed) and Dexadent (Chema -Elektromed) in paste form mixed ex temporae with sterile saline and then cavity filled temporarily with glass -ionomer material. At the next visit after 7 days the patient did not report any pain, reaction to vertical and horizontal percussion was negative. After removing the temporary material, rinsing and drying with
Ryc. 1. RTG zęba 11 i obecność zębiniaka na granicy komory i kanału zęba 21 Fig. 1. Radiograph of tooth 21 showing a denticle between the pulp
chamber and root canal Ryc. 2. Usunięty zębiniak z zęba 21
Fig. 2. Extracted denticle from tooth 21
80 EWA RODAKOWSKA, ANETA OCHNIO, ANNA STRUNIAWSKA cytrynowego i na końcu wodą destylowaną. Po osuszeniu
sączkami papierowymi do kanału założono jako materiał tymczasowy Biopulp (Chema -Elektromed) i Dexadent (Chema -Elektromed) w postaci pasty zarobionej ex tem‑
porae z jałową solą fizjologiczną, a następnie wypełniono czasowo materiałem szkłojonomerowym. Na kolejnej wizy-cie po 7 dniach pacjent nie zgłaszał żadnych dolegliwości bólowych, reakcja na opukiwanie pionowe i poziome była ujemna. Po usunięciu materiału czasowego, płukaniu i osu-szeniu sączkami papierowymi oraz przepłukaniu alkoholem izopropylowym kanał został wypełniony systemem -Flow (Roeko Coltene/Whaledent), zaś komorę wypełniono materiałem czasowym i pacjentkę skierowano na zdjęcie RTG (ryc. 3). Na zdjęciu widoczne szczelne wypełnienie kanału z delikatnym przepchnięciem materiału poza otwór wierzchołkowy typu puff. Następnie założono do komory cement fosforanowy i wypełnienie stałe.
paper points and irrigated with isopropyl alcohol canal was filled with Gutta -Flow system (Roeko Colten/Whaledent), and cavity was filled temporary and patient was sent for X -ray (fig. 3). The picture shows tight canal filling with a gentle “push” beyond the apical foramen. Then the phos-phate cement and permanent filling were restored.
Another patient, a woman aged 27 reported to the follow -up. She reported in an interview that she wore occlu-sal splint, and had malocclusion. Panoramic radiograph revealed many denticles in molars and premolars, as well as in unerupted wisdom teeth. The pulp reaction to ethyl chloride for these teeth was normal, the patient did not reported any pain (fig. 4).
Ryc. 3. Kanał zęba 21 wypełniony systemem Gutta -Flow Fig. 3. Root canal of tooth 21 filled with Gutta -Flow
Kolejny pacjent, kobieta w wieku 27 lat, zgłosiła się celem badania kontrolnego jamy ustnej. Pacjentka w wywia-dzie podała, że nosiła szynę relaksacyjną. Stwierdzono u niej nieprawidłowy zgryz. Przeglądowe zdjęcie panto-mograficzne ujawniło liczne zębiniaki w zębach trzono-wych i przedtrzonotrzono-wych, a także w niewyrżniętych zębach
„mądrości”. Reakcja miazgi na chlorek etylu wyżej wymie-nionych zębów była prawidłowa, a pacjentka nie skarżyła się na dolegliwości bólowe (ryc. 4).
Kolejnym przykładem przypadkowego wykrycia zębi-niaków było wykonanie zdjęcia skrzydłowo -zgryzowego u pacjenta w wieku 24 lat w celu zdiagnozowania próchnicy na powierzchniach stycznych zębów bocznych (ryc. 5). W obu przypadkach poinformowano pacjentów o obecności zębinia-ków i ewentualnych konsekwencjach oraz zalecono obserwację.
Omówienie
Przyczyn powstania zębiniaka u opisanego pacjenta mogło być kilka, a mianowicie wcześniejszy uraz zęba,
Ryc. 4. Zdjęcie pantomograficzne ujawniło liczne zębiniaki w zębach trzonowych i przedtrzonowych, a także w niewyrżniętych zębach
„mądrości” (strzałki)
Fig. 4. Panoramic radiograph showing numerous denticles in moral and premolar teeth and in unerupted wisdom teeth (arrows)
Ryc. 5. Przypadkowe wykrycie zębiniaków w komorach zębów 18, 17, 16 na zdjęciu skrzydłowo -zgryzowym wypełniających komory zębów
u młodego pacjenta
Fig. 5. Accidental detection of denticles in pulp chambers of teeth 18, 17, 16 on the bitewing radiograph in a young patient
Another example of accidentally detected denticles was a bitewing radiogram in a patient aged 24 to diagnose caries on contact surfaces of posterior teeth (fig. 5). In both cases, the patients were informed about the presence of denticles and the possible consequences and observation was recommended.
NIE ZAPOMINAJMY O ICH ISTNIENIU – ZĘBINIAKI. OPIS PRZYPADKÓW I PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA 81 o którym mężczyzna mógł nie pamiętać, wada zgryzu,
obec-ność rozległego wypełnienia stałego na powierzchni bliż-szej. Niestety, nie wiadomo, czy w zębie 11 też przeleczo-nym endodontycznie (nieprawidłowo) znaleziono zębiniaka.
Lokalizacja zębiniaka w zębie 11 jest nietypowa i w dostęp-nym piśmiennictwie nie odnaleziono podobnego przypadku.
Przeglądowe zdjęcie pantomograficzne nie ujawniło obec-ności zębiniaków w pozostałych zębach tego pacjenta.
Natomiast trudno jest określić przyczynę powstania zębi-niaków w tak wielu zębach u pacjentki, u której przypad-kowo wykryto zębiniaki, nawet w niewyrżniętych zębach.
Zdania na temat częstości występowania zębiniaków są podzielone, w piśmiennictwie autorzy podają wartości od 20% do 90% badanych zębów osób w wieku między 50. a 70. rokiem życia [4, 6]. Badania Różyło i ‑Kalinowskiej [1] wykazały, że częstotliwość występowania zębiniaków mieści się w granicach 20% i częściej stwier-dzana jest u mężczyzn niż u kobiet. Podobne wyniki prze-prowadzone przez Al -Hadi i Darwazeh [7] na grupie ok.
4,5 tysiąca zębów także ujawniły tylko ok. 22% wystę-powania zębiniaków. Natomiast odmienne wyniki uzy-skała Syryńska i wsp. [4]. Przeprowadzone przez badaczy obserwacje zdjęć pantomograficznych wskazały, że czę-stość występowania zębiniaków przekracza jednak 50%
i ok. 70% z nich zlokalizowanych jest głównie w komo-rze zęba, a nie w kanale kokomo-rzeniowym. Najwięcej zębi-niaków, bo ponad 90%, można znaleźć w zębach wielo-korzeniowych, głównie w pierwszych zębach trzonowych i zwykle pod wypełnieniami. Autorzy sugerują, że główną przyczyną powstawania zębiniaków są podrażnienia miazgi spowodowane obecnością próchnicy lub wypeł-nienia w przebiegu przewlekłego stanu zapalnego [6, 7].
Wnioski
Obecność zębiniaka w jamie zęba 21 u młodego pacjenta to rzadko spotykany przypadek. Twór ten mógł być przy-czyną dolegliwości bólowych, które ustąpiły po jego usu-nięciu i leczeniu endodontycznym zęba. Najczęściej zębi-niaki diagnozowane są przypadkowo podczas wykonywania zdjęć przeglądowych.
Discusion
Causes of the formation of denticle in described patient could be a few, namely the earlier trauma of the tooth, of which the patient could not remember, malocclusion, pre-sence of extensive permanent filling of the proximal surface.
Unfortunately, we do not know whether the tooth 11 treated endodontically (incorrectly) also had similar denticle. Loca-tion of denticle in the tooth 11 is unusual and in the available literature we did not find a similar case. Panoramic radiograph did not confirm either denticles in other teeth in that patient.
However it is difficult to determine the cause of formation of denticles in so many teeth in another patient who was acci-dentally discovered denticles, even in the unerupted teeth.
Opinions on the prevalence of denticles are diverse in the literature and range 20–90% of dental patients aged between 50 and 70 years of age [4, 6]. Research conducted by Różyło and Różyło -Kalinowska [1] showed that the inci-dence of presence of denticles is in between 20% and they more frequently are situated in men than in women. Similar results carried out by Al -Hadi and Darwazeh [7] on a group of about 4.5 thousand teeth also revealed only about 22%
prevalence of denticles. However different results obtained Syryńska et al. [4]. Conducted by researchers observations of panoramic radiographs indicate that the incidence of denticles, however, exceed 50% and about 70% of them are located mainly in the chamber of the tooth, and not in the root canal. Most denticles, because over 90% can be found in the multi -root teeth, mainly in the first molars and usually under the permanent fillings. The authors sug-gest that the main cause of denticles formation can be pulp irritation due to the presence of dental caries or filling in chronic pulp inflammation [6, 7].
Results
The presence of denticle in chamber of tooth 21 in the young patient is a rare case. This formation could be the cause of toothache, which resolved after its removal and endodontic treatment of the tooth. Mostly denticles are diag-nosed accidentally while screening radiograms.
Różyło K., Różyło -Kalinowska I
1. .: Częstość występowania uchwytnych
radiologicznie zwapnień w komorach zębów stałych. Prz Stom Wieku Rozw. 2000, 3, 4, 31–32.
Barańska -Gachowska M.
2. : Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego.
Wyd. Czelej, Lublin 2004.
Arabska -Przedpełska B., Pawlicka H.
3. : Współczesna endodoncja w
prak-tyce. Wyd. Bestom, Łódź 2011.
Syryńska M., Durka -Zając M., Janiszewska -Olszowska J.
4. : Prevalence
and location of denticles on panoramic radiographs. Ann Acad Med Stetin. 2010, 56, 2, 55–57.
Ozkalaycia N., Zenginb A.N., Turkc S.E., Pinar Sumerd A., Bulucue 5.
B., Kirtilogluf T.: Multiple pulp stones: a case report. Eur J Dent. 2011, 5, 210–214.
Wysokińska -Miszczuk J., Grajewska I
6. .: Zwyrodnienia wapniowe
w miazdze zębów u pacjentów z zapaleniem przyzębia dorosłych (AP) oraz młodzieńczym zapaleniem przyzębia (JP). Mag Stom. 1999, 12, 64–66.
Al -Hadi A., Darwazeh A
7. .: Prevalance of pulp stones in Jordanian
adults. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 1998, 86, 6, 730–732.
Piśmiennictwo / References
A N N A L E S A C A D E M I A E M E D I C A E S T E T I N E N S I S
R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2011, 57, 3, 82–87
TOMASZ STANIOWSKI, PAWEŁ DĄBROWSKI1, ALEKSANDRA GAWLIKOWSKA-SROKA2