Dwanaście reguł Tapscotta

Drugie ujęcie „nowej gospodarki” w postaci reguł sformułował D. Tapscott. 12 reguł, które są wyznacznikiem nowego porządku gospodarczego to [Tapscott 2001, s. 51-85]³⁹:

Reguła 1: Wiedza

Współczesne produkty odznaczają się znacznym udziałem wiedzy, której zasób jest świadomie kształtowany przez szybko rosnącą grupę „świadomych wykonawców-producentów”, co uwidacznia się w rosnącej liczbie kwalifikowanych robotników i wykształconych techników bazujących na zaawansowanej technologii w relacji do przemysłowej siły roboczej. W krajach uprzemysłowionych doszło do znaczących zmian w strukturze zaangażowania czynników produkcji w eksporcie towarów. Wzrósł udział technologii z poziomu 39,4% (1988) do 44,6% (2006). Obniżeniu uległo natomiast zaangażowanie pracy niewykwalifikowanej (9,8% w 1988 r. wobec 7,3% w 2006 r.) [UN Comtrade i World Bank, za: Rynarzewski, 2004, s. 122 i Hoekman i Kostecki, 2010, s. 14]. D. Tapscott zauważa, że coraz więcej dóbr konsumpcyjnych oraz infrastruktury użytecznej publicznie zawiera w sobie elementy różnie definiowanej inteligencji (wiedzy), w zakresie której można wyróżnić: inteligentne ubiory (plastikowe chipy uniemożliwiające kradzież, bądź informujące o producencie, dacie wyprodukowania, terminie dostawy itp.), inteligentne karty płatnicze i karty dostępu (w tym przypadku wyzwanie stanowi integracja wielu informacji z kilku różnych kart w jedną bardziej funkcjonalną), inteligentne domy (różnorodność i mnogość urządzeń przeciwpożarowych, antywłamaniowych, czy kierujących oświetleniem), inteligente drogi (czujniki w nawierzchni informujące o warunkach atmosferycznych, bądź natężeniu ruchu), inteligentne samochody (wbudowane systemy nawigacji, czujniki: parkowania, deszczu, zmierzchu, kontrola prawidłowego toru jazdy), inteligentne opony (dostosowywanie ciśnienia w oponach do warunków drogowych i meteorologicznych w celu minimalizacji

39

W niniejszym opracowaniu częściowo wykorzystano fragmenty poprzedniej publikacji Autora. Szerzej patrz: Bryl [2011a, s. 6-10].

43

spalania), inteligentne krążki hokejowe (chipy umożliwiające zmiany koloru krążka w trakcie gry w celu lepszej percepcji przez osoby starsze), inteligentne radioodbiorniki i telewizory, inteligentne telefony (scalanie funkcjonalne wielu możliwości komunikacyjno-multimedialnych w jedną całość⁴⁰).

Reguła 2: Potęga techniki cyfrowej

Reguła ta pokazuje, jak wielkiego znaczenia nabrało przemysłowe wykorzystanie krzemu oraz stworzenie systemu zero-jedynkowego. Fakt ten spowodował wyraźne zmiany w szybkości, jakości, wygodzie oraz niezawodności funkcjonowania „nowej gospodarki”. Innymi słowy, „nowa gospodarka” stanowi odejście od techniki analogowej. Dla przykładu, zastąpienie tradycyjnej poczty pocztą elektroniczną w znacznym stopniu ułatwiło komunikację międzyludzką i zmniejszyło dystans geograficzny, jednocześnie

rozszerzając funkcjonalność nowego rozwiązania.

Reguła 3: Rzeczywistość wirtualna

Stopniowe zastępowanie technologii analogowej cyfrową spowodowało przeniesienie wielu sfer życia oraz samego funkcjonowania przedsiębiorstw do przestrzeni wirtualnej. Skutkami postępującej wirtualizacji są na przykład: pracownicy call-center41

, nowe urny do głosowania, telekonferencje, praca, biura, targi, giełda, sklepy, rekreacja⁴².

Reguła 4: Molekularyzacja

Funkcjonowanie współczesnej gospodarki w coraz większym stopniu przypomina zasadę działania molekuł, gdyż pojedyncza jednostka ludzka staje się odpowiedzialna za wartość dodaną produktu w formie wiedzy i intelektu. Nawiązując do wcześniej wspomnianej zasady działania molekuł, jednostki w firmie z jednej strony stanowią ogromnie ważne ogniwo w procesie koncepcyjno-produkcyjnym, będąc jednocześnie częścią wielkiego zintegrowanego systemu, który bez nich praktycznie nie mógłby istnieć. Na płaszczyźnie gospodarczej oznacza to, że producenci oprogramowania kreują i sprzedają aplikacje współpracujące ze sobą. W tym sensie molekularyzacja stanowi

40 Zjawisko scalania branż stanowi część hipotezy badawczej dotyczącej analizy otoczenia przedsiębiorstw międzynarodowych i zweryfikowane zostało empirycznie w czwartym rozdziale pracy.

41

Jack M. Nilles zauważa, że jeżeli zaledwie 10% mieszkańców kraju liczącego miliard ludności to pracownicy informacyjni, mający wykształcenie na poziomie zbliżonym do tego w krajach rozwiniętych, oznacza to, że w tym państwie potencjalnie ponad 50 milionów telepracowników jest w stanie zwiększyć światową podaż. Szczegółowe wyliczenia autora patrz: Nilles [2003, s. 328-329].

42

W Internecie powstała aplikacja o nazwie Second Life umożliwiająca „stworzenie” i kierowanie własnym życiem w przestrzeni wirtualnej. Pomysł zdobył dużą popularność, w roku 2012 liczba zarejestrowanych wyniosła nieco ponad 15 mln [http://techcrunch.com/2012/11/21/how-linden-labs-hopes-to-find-second-life-in-mobile-creative-play/] [10.01.2012]

44

pewnego rodzaju odejście od tradycyjnych systemów zhierarchizowanych w przedsiębiorstwie, gdyż każda molekuła (pracownik) stanowi niezbędny element całości.

Reguła 5: Integracja (praca) w sieci

Praca w sieci i jej zintegrowanie to jeden z podstawowych wyznaczników „nowej gospodarki”. Wykorzystanie Internetu to zwiększenie możliwości koncepcyjnych i wykonawczych przedsiębiorstwa za pomocą nieograniczonego dostępu do partnerów z zewnątrz, jak również praktycznie bezkosztowe komunikowanie się wewnątrz sieci. Funkcjonowanie sieci w znacznym stopniu zmniejsza dawne ograniczenia tradycyjnej gospodarki, jak np.: dystans w sensie geograficznym. W „nowej gospodarce” , dzięki sieci, umożliwiona została komunikacja oraz prowadzenie działalności gospodarczej bez fizycznej obecności kontrahentów, co w dobie dynamicznej i zglobalizowanej gospodarki światowej nabiera niezwykle praktycznego wymiaru, jak również zwiększa konkurencyjność tych przedsiębiorstw, które wykorzystują mechanizm sieciowy43, będąc w ten sposób niejako „krok do przodu” w stosunku do tradycyjnych firm działających w ramach ograniczenia fizycznej odległości w tradycyjnej gospodarce⁴⁴.

Reguła 6: Eliminacja pośredników i funkcji pośrednich

Proces dezintermediacji, czyli inaczej eliminacji pośredników to zjawisko, które z pozoru może wydawać się niebezpieczne, gdyż likwidowane są w tym przypadku te elementy, które w tradycyjnej gospodarce pełniły funkcję swoistego gwaranta rzetelności wykonania usługi, jednakże dzięki rozwojowi technologii i pojawieniu się nowych funkcjonalności weryfikacja jakości i dostępności usługi staje się znacznie łatwiejsza45

.

Reguła 7: Korelacja dziedzin gospodarki

„Nowa gospodarka” w odróżnieniu od tradycyjnej opartej na przemyśle koncentruje się na nowych środkach komunikacji oraz przekazu informacji, które stanowią

43 Zyskującym coraz większą popularność wśród teoretyków, jak i praktyków biznes jest tzw. podejście sieciowe, zaproponowane w latach 70. XX wieku przez Grupę IMP (ang. Industrial Marketing and Purchasing Group), będące nowym modelem współpracy między przedsiębiorstwami. W konceocji tej przypisuje się kluczowe znaczenie wszelkich kontaktów firmy, które tworzą sieć wzajemnych powiązań z otoczeniem i przesądzają o przewadze konkurencyjnej przedsiębiorstwa [Ratajczak-Mrozek 2010, s. 16]. 44 Szczególnym rodzajem gospodarczego wykorzystania zalet sieci w postaci braku ograniczenia geograficznego jest koncepcja produkcji partnerskiej, umożliwiająca jednoczesną pracę kilkudziesięcioosobowej społeczności (community) nad projektem typu open source, popularnym w branży oprogramowania komputerowego. Szerzej patrz: Tapscott i Williams [2008].

45 Przykładowo producenci muzyki mogą zrezygnować z usług firm fonograficznych czy sklepów muzycznych, ponieważ utwory muzyczne w formie cyfrowej są powszechnie dostępne w sieci. Zagrożony jest także tradycyjny model funkcjonowania biur podróży, ponieważ w „nowej gospodarce” istnieje możliwość indywidualnego znalezienia i sprawdzenia danego miejsca wypoczynku za pośrednictwem struktur wirtualnych. Wyzwanie dla biur podróży, a jednocześnie szansę na ich przetrwanie stanowić może oferowanie wartości dodanych do swoich usług, których klient sam nie jest w stanie zdobyć.

45

tzw. „zespolenie 3C”, czyli połączenie obszarów techniki obliczeniowej (ang. computing), transmisji danych (ang. communications) i rzeczywistych wartości oferowanych klientom (ang. content industries). Ten swoisty trójkąt relacji obrazuje łączenie struktur organizacyjnych przedsiębiorstwa, skutkujących oferowaniem klientom produktów i usług opartych na bazie wielopoziomowej komunikacji.

Reguła 8: Nowatorstwo

Każda gospodarka napędzana jest przez zmiany i innowacje. Firma, która jako pierwsza wprowadza produkt na rynek osiąga przewagę konkurencyjną. Zasada ta istniała już w tradycyjnej gospodarce. Natomiast w nowej przedsiębiorstwo będące innowatorem dąży do zachowania swojego statusu poprzez oferowanie jeszcze nowszych, lepszych i bardziej funkcjonalnych produktów w miejsce własnych, wcześniej wprowadzonych. Dochodzi zatem do swoistego kanibalizmu własnych produktów, a w ich miejsce pojawiają się nowe rozwiązania generujące wyższe zyski. Jest to jedyny sposób na zachowanie przewagi konkurencyjnej firmy na rynku. Zjawisko to powoduje znaczne skrócenie cyklu życia produktu46

.

Reguła 9: Konsument producentem

Nowy ład gospodarczy wywołuje również zmiany w tradycyjnym podziale podmiotów na konsumentów i producentów. Postawa tzw. prosumenta [Toffler 1970], która łączy w sobie obydwie funkcje: konsumenta i producenta. Konsument (prosument) ma możliwość ingerencji w proces produkcyjny na etapie koncepcyjnym przed wprowadzeniem dobra na rynek, co skutkuje lepszym dopasowaniem produktu do indywidualnych potrzeb klienta⁴⁷.

Reguła 10: Funkcjonowanie w czasie rzeczywistym

W „nowej gospodarce” istotnego znaczenia nabiera sprzężenie czasu i działań firmy. Przedsiębiorstwo, chcąc być konkurencyjne, musi nieustannie dostosowywać się do

46 Okres „żywotności” produktu różni się w zależności od branży - przykładowo w sektorze motoryzacyjnym cykl życia produktu wynosi około 2 lat, w branży elektroniki użytkowej są to już tylko 3 miesiące, podczas gdy w bankowości niektóre produkty finansowe oferowane są każdego dnia. Na skrócenie cyklu życia produktu zwraca uwagę również R.D. Atkinson; za przykład podając firmę Hewlett Packard generującą 77% swoich przychodów z produktów nie starszych niż 2 lata [Atkinson 1999, s. 86].

47

Działania takie obserwowane są np.: w branży motoryzacyjnej, gdzie konsumenci sami wybierają wyposażenie swojego wymarzonego samochodu czy też w branży filmowej, w której użytkownicy za pośrednictwem Internetu uczestniczą w forach dyskusyjnych wpływając na przebieg i zakończenie serialu telewizyjnego.

46

realiów rynkowych, a polem konkurencyjnym stają się wyznaczniki czasu: terminowość i sprawność działania48

.

Reguła 11: Globalizacja

Zmiany we współczesnej gospodarce nie osiągnęłyby takiego tempa, gdyby nie napędzający je proces globalizacji. Największe korporacje na świecie to te, których rynkiem docelowym jest rynek globalny. Często firmy te cechują się również największym rozproszeniem geograficznym⁴⁹. W tabeli 12 pokazano 8 największych podmiotów produkujących na zlecenie elektronikę użytkową w 2009 roku według wartości przychodów i wielkości zatrudnienia.

Tabela 12. 8 największych korporacji zleceniobiorców w 2009 r.

Firma Kraj pochodzenia Wielkość przychodów (mld USD) Wielkość zatrudnienia

Kraje lokalizacji głównych filii

Foxconn Tajwan 59,3 611 000 Chiny, Malezja, Wietnam, Czechy Flextronics Singapur 30,9 160 000 Brazylia, Chiny, Węgry, Malezja,

Meksyk, Polska, Ukraina, Indie Quanta Tajwan 25,4 64 719 Chiny, USA, Niemcy

Compal Tajwan 20,4 58 025 Chiny, Wietnam, Polska, Brazylia, USA

Wistron Tajwan 13,9 39 239 Chiny, Wietnam, Polska, Brazylia, USA

Inventec Tajwan 13,5 29 646 Chiny, Korea Płd., USA, Meksyk, Wlk. Brytania, Czechy, Malezja

Jabil USA 13,4 61 000 Brazylia, Meksyk, Austria, Wlk. Brytania, Niemcy, Francja, Węgry, Chiny, Malezja, Singapur, Wietnam TPV

Technology

Hong Kong 8,0 24 479 Chiny, Polska, Brazylia, Meksyk

Źródło: World Investment Report [2011, s. 219]

48 Odpowiedzą na wyzwania otoczenia jest koncepcja „zwinnego” zarządzania produkcją i łańcuchem dostaw (ang. agile manufacturing), stworzona przez grupę ekspertów z Iacocca Institute w 1991 r. Podstawą tego ujęcia jest założenie, że w dynamicznym otoczeniu pełnym zmian jest w stanie funkcjonować tylko takie przedsiębiorstwo, które szybko reaguje na zmiany na rynku, doskonali jakość i działa zgodnie z poszanowaniem środowiska. Koncepcja „zwinnego” zarządzania stanowi alternatywę dla szczupłego (sztywnego) modelu. Szerzej na temat różnic między modelami patrz: Mason-Jones, Naylor i Towill [1999].

49

Jako wskaźnik umiędzynarodowienia stosuje się indeksy transnacjonalizacji i internacjonalizacji. Niektórzy autorzy postulują również poszerzenie indeksów o informację dotyczącą notowania danej spółki na kilku giełdach światowych (do takich przedsiębiorstw należą np.: Nokia, Novartis). Szerzej patrz: Banalieva i Roberston [2010, s. 531-547].

47 Reguła 12: Era niepokoju i zagrożenia

„Nowa gospodarka” zmienia relacje między pracownikiem a pracodawcą. W przypadku konfliktu w tradycyjnej gospodarce robotnicy mogli wstrzymać produkcję strajkując, z kolei pracodawcy byli w stanie pozbawić robotników dostępu do środków produkcji. Możliwości robotników w tym zakresie były dość ograniczone w porównaniu z pracownikami bazującymi na kapitale intelektualnym; w „nowej gospodarce” pracownik (twórca wartości) w sytuacjach nieporozumień mógł zdecydować się na odejście z firmy i otwarcie własnej, bardziej konkurencyjnej (tzw. efekt spin-over), biorąc pod uwagę, że koszty rozpoczęcia takiej działalności byłyby znacznie niższe, niż w przypadku produkcji wyrobów masowych przemysłu ciężkiego. W wykorzystującej wiedzę „nowej gospodarce” warunkiem koniecznym skutecznego konkurowania na rynku jest komputer podłączony do Internetu i telefon. Z drugiej strony, era „nowej gospodarki” nieprzypadkowo nazywana jest erą niepokoju, ponieważ w silniejszy sposób eksponuje różnice w poziomie życia jednostek czerpiących korzyści z nowych technologii, a osób, które do nowoczesnej infrastruktury nie mają dostępu. Wzrastająca niepewność powoduje trudności w procesie planowania i gospodarowania. Według J. B. Kratzkellera [za: Stawicka 2005, s. 106] istnieją trzy sposoby redukcji niepewności w postaci mechanizmów zorientowanych na: personel, strategię i systemy informacyjne. Jako przykład do pierwszego z nich można podać partycypacyjny styl zarządzania, do drugiego należy decentralizacja, do trzeciego zaś stosowanie nowoczesnych systemów wspomagających decyzje menadżerskie.

1.5. „Nowa gospodarka”. Analiza istniejącej bazy pojęciowej, autorska propozycja definicji oraz wyznaczniki

„Nową gospodarkę” należy bardzo ściśle definiować i mieć jednocześnie świadomość jej pochodzenia. Według M. Castellsa [2001, s.147] „nowa gospodarka” miała swój początek w latach 90. XX wieku, w Stanach Zjednoczonych i dominowała w branżach: informatycznej i finansowej. Sektor finansowy jest odbiorcą i beneficjentem dobrodziejstw branży informatycznej, odpowiedzialnej za powstanie „nowej gospodarki”. Część autorów, sugeruje, że „nowa gospodarka” stanowi pojęcie węższe od terminu gospodarki opartej na wiedzy, ponieważ „nowa gospodarka” dotyczy tylko segmentów gospodarki, które tworzą technologie informacyjne [Kiwak 2007, s. 22]. Według D. Rosatiego [2007, s. 21-22] powstanie i rozwój „nowej gospodarki” w latach 90. XX wieku są ściśle determinowane zwiększeniem tempa rozwoju i zastosowań wiedzy w gospodarce. Ponadto D. Rosati sądzi, że w wyniku zmian o charakterze technologicznym i organizacyjnym oraz dynamicznej

48

konkurencji powodowanej procesami globalizacyjnymi i integracyjnymi uczestnicy rynku są zmuszeni do dostosowań, wymagających rosnącego zakresu wiedzy i nowych umiejętności.

Amerykańscy naukowcy i jednocześnie jedni z pierwszych twórców think-tanku50 zajmującego się identyfikacją i pomiarem „nowej gospodarki”, R.D. Atkinson i R.H. Court [1999, s. 86-87], obserwując zmiany i rozwój gospodarki amerykańskiej w latach 90. XX wieku doszli do wniosku, że „nowa gospodarka” ma pięć głównych wyznaczników:

- poruszenie (ang. churning), które dotyczy obszaru zatrudnienia. Według danych przedstawionych przez autorów, 30% miejsc pracy jest płynnych, tzn. zostały niedawno stworzone, bądź wkrótce zostaną zlikwidowane na skutek rosnących wymagań i dostosowań do gospodarki światowej;

- „gazele” (ang. gazelles); to enigmatyczne określenie dotyczy tych przedsiębiorstw, które w przeciągu czterech lat odnotowywały średnioroczny wzrost przychodów

o ponad dwadzieścia procent. Ponadto, firmy te odpowiedzialne były za powstawanie 70% nowych miejsc pracy. Większość tych podmiotów to przedsiębiorstwa małe, ale cechujące się dynamicznym wzrostem;

- koopetycja (ang. coopetition), amerykańskie przedsiębiorstwa tworzą powiązania z dostawcami, klientami, użytkownikami, uniwersytetami i laboratoriami państwowymi, w myśl zasady, że zarówno kapitał fizyczny, ludzki jak i społeczny stanowić mogą siłę napędową rozwoju innowacji;

- wzrost produktywności (ang. productivity growth), utożsamiany ze wzrostem dochodu per capita będącym podstawowym wyznacznikiem dobrobytu obywateli;

- prędkość (ang. speed), przejawiająca się w skróceniu czasu wprowadzania i wycofywania produktów z rynku. Ostatni wyznacznik jest odpowiednikiem koncepcji skracania cyklu życia produktu w branżach o wysokim potencjale innowacyjnym.

Podejście do definiowania zjawiska „nowej gospodarki” podlegało ewolucji w czasie. We wstępnych okresach (lata 90.) określano „nową gospodarkę” jako nowy paradygmat istnienia wzrostu gospodarczego bez inflacji, napędzanego przez procesy globalizacyjne i postęp technologiczny, w tym przede wszystkim poprzez rozwój Internetu. Na skutek pęknięcia bańki internetowej pod koniec 2000 r. zaczęto określać „nową gospodarkę” jako ekonomiczną strukturę o charakterze nadrzędnym, opartą na dynamicznym rozwoju technologii informatycznych i telekomunikacyjnych, wpływającą

50

Thnk-tank nosi nazwę: Information Technology and Innovation Foundation. Więcej informacji dostępnych jest pod adresem: http://itif.org/ [12.10.2012].

49

na wszystkie sektory gospodarki, przyspieszającą wzrost wydajności⁵¹ i tempo przyrostu produktu krajowego [Piątkowski 2002 s. 158]. Według tego autora obecna „nowa gospodarka”, „podobnie jak poprzednie nowe gospodarki spowodowane wynalezieniem i wykorzystaniem pary, elektryczności czy silnika spalinowego, jest tylko kolejną emanacją niekończącego się procesu postępu technologiczno-ekonomicznego”. Niemniej jednak w latach 90. XX wieku koncepcja „nowej gospodarki”, jako wytłumaczenie korzystnego i długiego cyklu koniunkturalnego w gospodarce amerykańskiej, zyskała dużą popularność i zainteresowanie ekonomistów szczególnie z uwagi na uniknięcie klasycznego dylematu wyboru w ekonomii pomiędzy niskim bezrobociem, a wysoką inflacją (krzywa Philipsa). Na rysunku 8 podjęto próbę wytłumaczenia korzystnej sytuacji gospodarczej w Stanach Zjednoczonych pod koniec XX. wieku.

51 Z „nową gospodarką” ściśle związany jest problem wzrostu wydajności pracy. W jej wczesnym etapie rozwoju sformułowano koncepcję „paradoksu produktywności”, która głosiła, że wprowadzenie komputerów do codziennej pracy w istocie nie zwiększa efektywności. Autorem tego stwierdzenia był R. Solow, który uważał, że zastosowanie komputerów nie wpływa na zwiększenie wydajności pracy „you can see the computer age everywhere but not in the productivity statistics”) [Solow 1987, s. 36]. Problem ten zastanawiał nawet ówczesnego szefa FED Alana Greenspana, który w połowie 1996 r. stwierdził: „Dane, które otrzymaliśmy z Departamentów Handlu i Pracy, pokazywały, że wydajność (mierzona jako wielkość produkcji na przepracowaną godzinę) praktycznie się nie zmieniła mimo wdrażanej od dłuższego czasu komputeryzacji (…)” [Greenspan 2008, s. 196]. Był to początkowy etap implementacji zaawansowanych technologii, stosunkowo kosztowny, ale dokonywany przez przedsiębiorstwa w przekonaniu, że w długim okresie pozwoli zwiększyć możliwości produkcyjne i wytworzyć więcej towarów w ciągu godziny. Jak się później okazało, efekty komputeryzacji pojawiły się dopiero w późniejszym okresie, gdzie w odniesieniu do gospodarki amerykańskiej zauważano pozytywną korelację między wydajnością pracy a wyposażeniem w zaawansowane technologie informacyjno-komunikacyjne.

50

Rysunek 8. Determinanty i mechanizm kształtowania wysokiej koniunktury w Stanach Zjednoczonych w latach 90. XX wieku

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Gordon [za: Wojtyna 2001, s. 34] oraz Kehal i Singh [2005, s. 316, 318]

Jeden z kluczowych aspektów w analizie ewolucji „nowej gospodarki” w latach 90. XX wieku odnosił się do spadku cen półprzewodników, który miał bezpośredni wpływ na ceny produktów na nich bazujących, czyli komputery i urządzania telekomunikacyjne oraz pośredni na inne sektory gospodarki [Jorgenson 2001, za: Kossecki 2008, s. 11]. Spadek cen sprzętu komputerowego obserwowany był w latach 1987-1995 i wyniósł 14,7%, zaś w latach 1996-1999 pogłębił się do poziomu 31,2% [Gordon 2000, za: Kossecki 2008, s. 11]. Dla porównania: pod koniec lat 60. XX wieku sektor high tech dopiero zaczynał się

Szybsze tempo wzrostu wydajności pracy

Szybki wzrost płac

Niska inflacja

Utrzymanie stóp procentowych na podobnym poziomie

Dynamiczny wzrost zysków

Wzrost kursów na giełdzie

Wzrost zamożności gospodarstw domowych (efekt bogactwa)

wydatków konsumpcyjnych _{oszczędności} Rewolucja informatyczna

Niższe koszty transakcyjne i dostępu do informacji

Niższe koszty dostarczenia produktów Wydajniejsze zarządzania łańcuchem dostaw Lepsza kontrola zapasów

Przyspieszenie postępu w sektorze ICT

Większa efektywność zarządzania Większy wybór dla konsumentów i większa siła przetargowa konsumentów względem firm

51

rozwijać, a za połowę rynkowej kapitalizacji odpowiedzialne były firmy przemysłowe i energetyczne. Z kolei, w latach 90. przedsiębiorstwa z branż: high tech, telekomunikacji i opieki zdrowotnej (najwięksi beneficjenci rewolucji związanej z miniaturyzacją procesorów) odpowiedzialne były za ponad połowę kapitalizacji rynkowej 500 największych przedsiębiorstw w Stanach Zjednoczonych. Innym symbolem rosnącego znaczenia inwencji i innowacji w gospodarce było zachowanie rynków akcji. Indeks Dow Jones⁵², do którego należą przedsiębiorstwa z branż tradycyjnych, zwiększył swoją wartość w latach 90. czterokrotnie, podczas gdy indeks akcji spółek technologicznych 13-krotnie53

[Cox i Alm, 1999, s.10]. Sytuacja ta miała miejsce z względu na fundamentalne problemy związane z prawidłową wyceną nowych przedsiębiorstw, które wynikały albo z niezdrowej fascynacji i euforii firm, które miały „cokolwiek wspólnego” z Internetem [Zaremba-Śmietański 2011, s. 175] albo z brakiem lub małą ilością danych historycznych, pozwalających na przewidywanie rozwoju przedsiębiorstwa w przyszłości [Kossecki 2008, s. 15]. Ponadto, ponieważ efektami „nowej gospodarki” były nowe rodzaje przedsiębiorstw, takie jak sklepy internetowe, bądź systemy aukcyjne54

[Kossecki 2008, s.15] problem właściwego oszacowania wartości firmy wynikał również z faktu, iż były to przedsiębiorstwa o zupełnie nowym profilu działalności i nieco zawoalowanym planie przychodów i potencjalnych zysków, co utrudniało inwestorom racjonalną wycenę na podstawie dotychczas znanych metod księgowych.

Pojawienie się nowych sposobów gospodarowania wywołało przeświadczenie, że „nowa gospodarka” zmieniła dotychczasowe zasady ekonomii. A. Wojtyna [2001, s. 31] zauważa, że niektórzy ekonomiści i politycy sądzą, że w pewnych specyficznych okresach część znanych zależności ekonomicznych przestaje obowiązywać, bądź uzyskuje jakościowo nowy charakter. L.J. Jasiński [2009, s. 18] stwierdza, że „nowa gospodarka”

52 Dokładnie: Dow Jones Industrial Average (DJIA). Wskaźnik funkcjonuje od 1896 r. i jest najstarszym indeksem giełdowym w Stanach Zjednoczonych. Obecnie zaliczanych jest do niego 30 spółek amerykańskich ze wszystkich sektorów poza transportem i usługami komunalnymi. Są to: 3M, Alcoa, American Express, AT&T, Bank of America, Boeing, Caterpillar, Chevron Corporation, Cisco Systems, Coca-Cola, DuPont, ExxonMobil, General Electric, Hewlett-Packard, The Home Depot, Intel, IBM, Johnson&Johnson, JPMorgan Chase, Kraft Foods, McDonald`s, Merck, Microsoft, Pfizer, Procter&Gamble, Travelers, United Technologies Corporation, Verizon Communications, Wal-Mart, Walt Disney. Indeks liczony jest jako średnia cen akcji, aktualizowana na bieżąco, a także podawana na koniec każdego dnia [http://www.nyse.com/marketinfo/indexes/dji.shtml] [8.10.2012].

53 Akcje wybranych firm związanych z nowymi technologiami tworzą alternatywny indeks NASDAQ 100. W jego skład wchodzi 100 przedsiębiorstw, w tym między innymi: Apple, Google, Microsoft, Yahoo [http://www.nasdaq.com/quotes/nasdaq-100-stocks.aspx] [8.10.2012]. Dokładny wykaz podmiotów zaliczanych do NASDAQ 100 znajduje się w aneksie (tabela A53).

54 Dokładne przedstawienie nowych modeli prowadzenia działalności gospodarczej w Internecie zostało dokonane w rozdziale trzecim.

W dokumencie Znaczenie "nowej gospodarki" we współczesnych przedsiębiorstwach międzynarodowych (Stron 42-60)