Formacja permanentna

W okresie trwania junioratu realizowany jest program, który ustala przełożona generalna w porozumieniu z przełożonymi prowincjalnymi i mistrzynią junioratu⁴⁷³. Analiza Dziennika Spotkań Junioratu wykazuje, że przeciętnie w ciągu roku realizowano w formie wykładów trzy tematy o Eucharystii i jej wymiarze formacyjnym bez uwzględniania wskazań Założyciela. Ponadto przy okazji zjazdów

juniorackich organizowano wspólne Adoracje Najświętszego

Sakramentu⁴⁷⁴. W niewielkim więc zakresie realizowana była systematyczna formacja eucharystycznych na tym etapie formacji w Zgromadzeniu.

2.3.5. Formacja permanentna

Formacja ciągła to ogólny proces odnowy, który obejmuje wszystkie sfery życia zakonnika i całego instytutu475

. Podmiotem formacji permanentnej jest osoba w kolejnych fazach swojego życia, a celem jest cały człowiek powołany do realizacji rad ewangelicznych

469 Tamże, p. 123.

470 E. Bojanowski, List do s. Marianny Melcer, 30 VIII 1867, cyt. za: Podrecznik dla wychowawczyń, dz. cyt., s. 200.

471

Dz. 20 X 1857.

472 Podręcznik dla wychowawczyń, dz. cyt., s. 200, 203.

473 Dyrektorium 1999, p. 121.

474 Dziennik spotkań Junioratu, Luboń b.r.w., ASL.

475

99

w konkretnym instytucie⁴⁷⁶. Zakonnicy mają obowiązek kontynuować swoją formację duchową, naukową i praktyczną. Przełożeni powinni zapewnić im do tego odpowiednie warunki i czas477

. Instrukcja Potissimum Institutioni określa trzy główne powody uzasadniające formację ciągłą: pierwszy wynika z samej funkcji życia zakonnego

w Kościele, w którym spełnia ono rolę charyzmatyczną

i eschatologiczną, drugi dotyczy przyszłości wiary chrześcijańskiej w zmieniającym się świecie, trzeci dotyczy przyszłości instytutów, która zależy w dużej mierze od formacji ciągłej ich członków. Dokument wskazuje na uwzględnienie w programie tej formacji kilku elementów: duchowości, (zależy od niej pogłębienie ducha wiary i sensu profesji zakonnej), udziału w życiu Kościoła według charyzmatu instytutu, doskonalenia zawodowego i doktrynalnego, poznawania Założyciela i dziejów instytutu i realizacji charyzmatu w życiu osobistym i wspólnotowym ⁴⁷⁸.

Jak zaznacza J. Kozielecki: „błędne byłoby jednak przekonanie, że osobowość człowieka jest całkowicie tworem okoliczności zewnętrznych. Rozwój jej w znacznym stopniu zależy od nas samych, od naszych świadomych i celowych działań (…). Dzięki zaakceptowaniu racjonalnej i humanistycznej strategii samorozwoju można pełniej wykorzystać swoje ukryte możliwości i stworzyć dojrzałą osobowość. (…) Pierwszą z nich można by nazwać strategią permanentnego rozwoju osobowości. Człowiek, który ją akceptuje, próbuje systematycznie kształtować swoje zdolności intelektualne i zwiększać umiejętności, stara się doskonalić swój system wartości i style działania; bardziej interesuje go motywacyjne pytanie: <kim mogę i kim chciałbym być>, niż pytanie kontemplacyjne: <kim jestem>. Strategia ta umożliwia stały

476 VC, p.71.

477 KPK, kan. 661.

478

100

rozwój osobowości i ułatwia przystosowanie się człowieka do zmiennych okoliczności. Skoro ciągle zmieniamy świat, musimy również ciągle zmieniać siebie”479

.

Autor uzasadnia fundament tych zmian: „dzięki akceptacji strategii permanentnego rozwoju możemy w nowy sposób spojrzeć na ideały i cele człowieka. W świetle tej strategii szlachetny postulat <być sobą> okazuje się bardzo konserwatywny; trzeba go zastąpić hasłem <stawać się sobą> lub <przekraczać siebie>, które podkreśla zmienność ludzkiej osobowości”480. Następnie dodaje: „ludzie, którym obce są ideały samorozwoju, często przyjmują strategię toksyczną czy destrukcyjną. Nie wykorzystują oni z reguły swoich możliwości, nie podejmują systematycznych prób rozwoju własnych umiejętności i emocji. W naszej zmiennej i dynamicznej epoce szybko tracą kontakt z rzeczywistością; przestają rozumieć otoczenie i ciągle doznają głębokiej frustracji481

.

W Zgromadzeniu, zgodnie z Konstytucjami⁴⁸², po złożeniu ślubów wieczystych, profeska odpowiedzialnie i z zaangażowaniem osobistym stara się o rozwój życia wewnętrznego. Dyrektorium zachęca do starannego dobierania środków formacyjnych i korzystania z nich przy pomocy wspólnoty. Ponadto podkreślając odpowiedzialność osobistą za modlitwę, poleca siostrom, aby rozwijały ją przez praktykę codziennych medytacji, adoracji, a także przez pogłębianie ducha ofiary i służby483

. Podobne zalecenie znajdujemy w Statucie Formacji w rozdziale formacyjnym dotyczącym Formacji Permanentnej, znajdują się w nich konkretne propozycje dotyczące metod modlitwy i refleksji, np. dzielenie się Ewangelią, rewizja życia, comiesięczna konferencja

479

J. Kozielecki, O godności człowieka, Warszawa, 1977, s. 22 - 23.

480 Tamże, s. 24.

481 Tamże, s. 23.

482 Konstytucje, 1990, art 158.

483

101

ascetyczna dla wspólnoty, udział sióstr w skupieniach międzyzakonnych, coroczne rekolekcje, comiesięczne dni skupienia oraz spotkania sióstr profesek w grupach według określonych kryteriów484

. Aktualny Zwyczajnik Zgromadzenia określa ramowy plan dnia odnowienia miesięcznego, by ten dzień mógł stać się pomocny w formacji permanentnej. Przewiduje on: dodatkowe półgodzinne rozmyślanie, czytanie podczas posiłków z fragmentów Pisma świętego i przepisów

Zgromadzenia⁴⁸⁵. Ważną sprawą sprzyjającą wzrostowi życia

wewnętrznego jest dobra atmosfera we wspólnocie wyrażająca się w dialogu między siostrami oraz troska wspólnoty o potrzebujących⁴⁸⁶.

Jak wynika z analizy dokumentów formacji permanentnej, uwzględnia ona program duszpasterski Kościoła wyznaczony na poszczególne lata. Ponadto proponowane treści zawierają teksty biblijne, nauczanie Kościoła i dokumenty Zgromadzenia, które służą do indywidualnego przeprowadzenia medytacji oraz do wspólnotowych spotkań, podczas których siostry dzielą się tą treścią.

W ostatnich latach praktykuje się spotkania wspólnot

pod przewodnictwem prelegentki, która wygłasza referat na określony temat i w atmosferze modlitwy następuje dzielenie się tą treścią. Dokumenty z lat 1991 do 2005 prezentowały różne tematy, które były realizowane w formacji permanentnej. W drugim półroczu 1991 r., w ramach miesięcznego odnowienia ducha, proponowano tematy: Głębsze przeżywanie Eucharystii i sakramentu Pokuty oraz Jak uczestniczyć we Mszy świętej? Proponowane do medytacji treści ukazywały Eucharystię jako ofiarę inspirującą do kształtowania w sobie

484 Dyrektorium, p. 136.

485 Zwyczajnik Zgromadzenia, p. 8.

486

102

postawy ofiarowywania się Bogu podczas Mszy św. i w codziennym życiu487

.

Eucharystia była również tematem rozważań w 2004 r. z racji roku Eucharystycznego. Wówczas we wspólnotach podjęto studium encykliki Ecclesiae de Eucharystia⁴⁸⁸. Formacja zawierała więc treści dotyczące Eucharystii i uwzględniała aktualne nauczanie Kościoła.

Analiza tych dokumentów potwierdza, że w Zgromadzeniu na tym etapie formacyjnym realizowano formację eucharystyczną jedynie w odpowiedzi na aktualne dokumenty Kościoła. Nie zauważa się natomiast systematycznej formacji i odniesień do wskazań Założyciela bł. E. Bojanowskiego.