Podstawa prawna
4. Osoby głuchoniewidome, z jednoczesną dysfunkcją wzroku i słuchu, to bardzo zróżnicowana grupa, u której obok problemów ze wzrokiem występują
przypadki opisane w pkt. 1.-3., i dla której dodatkowo – w zależności od wady wzroku bardzo – duże znaczenie ma wielkość fontu, kontrast, transkrypcja kon-ferencji zamieszczona na www, do której można wrócić w razie niezrozumienia treści; dla osób o znacznym jednoczesnym uszczerbku wzroku i słuchu rozwią-zaniem jest tłumacz-przewodnik posługujący się alfabetem Lorma.
Zastosowanie w całości powyższych rozwiązań daje gwarancję, że każda osoba głucha lub słabosłysząca, zakładając odpowiednie kompetencje tłuma-cza i odpowiednią jakość zastosowanych rozwiązań, będzie miała możliwość pełnego odbioru treści dyskusji, rozmów czy wykładów.
Najczęstsze problemy wynikające z niewłaściwego doboru rozwiązań:
• osoba migająca SJM może nie zostać zrozumiana przez głuchych miga-jących PJM,
• osoby znające wyłącznie SJM nie zrozumieją w pełni tłumaczenia w PJM,
• proponowanie tłumacza migowego osobom słabosłyszącym i głucho-niewidomym przeważnie spotka się z niezrozumieniem.
Tłumaczenie na język migowy. tłumaczenie konferencyjne ma charakter symultaniczny. Odbywa się w czasie rzeczywistym. Coraz częściej język migo-wy rozumiany jest jednoznacznie, jako Polski Język Migomigo-wy (nie SJM). tłuma-cze powinni mieć stałe miejsce przy stole konferencyjnym, na podium, dobrze widoczne dla osób niesłyszących. Zmiana miejsca tłumacza w trakcie konferen-cji będzie dla odbiorców rozpraszająca.
Jeśli podczas konferencji przewidziana jest dyskusja, należy zapewnić także możliwość tłumaczenia z języka migowego na język polski. Do tego celu nale-ży zatrudnić drugiego tłumacza, który musi mieć kontakt wzrokowy z osobą, która miga.
W zależności od możliwości tłumacza, długości konferencji i stopnia jej za-awansowania warto rozważyć zatrudnienie więcej niż jednego tłumacza.
Sto-warzyszenie tłumaczy Polskiego Języka Migowego zalecają zmiany tłumaczy co 20-30 minut, a także pracę w zespołach.
Tłumacz w transmisji online. transmisja online z konferencji nie jest w Polsce wymogiem prawnym, jednak rozwiązanie takie jest technologicznie możliwe i stosowane. tłumacz powinien być pokazany w osobnym oknie, za-mieszczonym na stałe w prawym rogu (dopuszczalne jest wstawienie tłumacza w lewy róg) w sposób umożliwiający ujęcie wszystkich gestów.
Alternatywnym rozwiązaniem jest transmisja mówcy razem ze stojącym obok tłumaczem. Rozwiązanie to jednak wymaga spełnienia wielu dodatko-wych warunków i sprawdzi się wyłącznie w przypadku małej liczby mówców i statycznej transmisji bez przebitek.
Dla odbiorców ważna jest możliwość powiększania filmu. Grupę odbiorców zwiększa zamieszczenie filmu w rozszerzeniach ogólnodostępnych.
transmisji online z tłumaczeniem migowym nie można traktować jako udostępnienia konferencji dla osób niesłyszących, a jedynie tylko dla części głuchych używających PJM. Równoczesne zastosowanie tłumacza migowego i napisów powoduje dostępność transmisji dla ok. 1 mln osób z problemami ze słuchem w Polsce.
Symultaniczny przekaz tekstowy. Nowym rozwiązaniem w Polsce jest sy-multaniczny przekaz tekstowy, który polega na wyświetleniu w formie tekstu na ekranach oraz w transmisji online przebiegu wydarzenia w czasie rzeczy-wistym. Ma on znaczenie wszędzie tam, gdzie zrozumiałość mowy jest priory-tetem. Realizowany jest dla osób słabosłyszących i późnoogłuchłych. to także rozwiązanie alternatywne dla części głuchych, znających język polski (przeważ-nie tych migających w SJM).
W Polsce testowane były dwie metody tworzenia napisów na żywo. Polska Fundacja Osób Słabosłyszących podczas swoich spotkań stosuje zapis spotka-nia przez szybkopiszącą osobę na zwykłej klawiaturze połączonej z kompute-rem i wyświetla tekst za pomocą rzutnika na ekranie. Aktualnie w Polsce nie ma specjalnych klawiatur przyspieszających pisanie ani kursów dla osób szybkopi-szących na żywo. Zaletą tego rozwiązania jest jego cena.
Drugim rozwiązaniem jest tworzenie napisów na żywo z wykorzystaniem metody respeakingu i wyświetlanie napisów na ekranach LCD. Metoda wyko-rzystuje program przekładający mowę na tekst z pośrednictwem lektora. Roz-wiązanie to było testowane i jest technologicznie możliwe do zastosowania w Polsce.
W 2013 roku prowadzone było badanie porównawcze z udziałem Fundacji Widzialni, Dostępni.eu, Sejmu RP i PFOS, podczas którego zastosowano równo-legle napisy na żywo tworzone przez maszynistkę i respeakerów z wykorzysta-niem programu przetwarzającego mowę na tekst. W ocenie odbiorców drugie rozwiązanie było dokładniejsze i miało mniejsze opóźnienie. Aby zwiększyć za-sięg, istotne jest zachowanie odpowiedniego kontrastu i wielkości liter.
ten sam strumień napisów, który jest stosowany podczas konferencji na ekranach, można wyemitować online. Rozwiązanie jest technologicznie moż-liwe i przetestowane w Polsce. Napisy na żywo w transmisji online, podobnie jak tłumaczenie migowe, aktualnie nie są wymogiem prawnym. W Parlamencie Europejskim trwają prace, aby były one obowiązkiem od 1.01.2017. Napisy na żywo oraz metoda respeakingu realizowane są w Polsce (dostępni.eu).
Pętla indukcyjna. Aby ułatwić zrozumienie mowy osobom korzystającym z aparatów słuchowych, w sali konferencyjnej zakłada się pętlę indukcyjną, która przekazuje do aparatu wyselekcjonowany dźwięk bezpośrednio z nagło-śnienia. to bardzo ważne, ponieważ pomimo stosowania aparatu słuchowego w hałasie i w dużych pomieszczeniach nie można niczego zrozumieć. Aparat wzmacnia wszystkie dźwięki, które do niego docierają, przez co wszystko się zlewa i pomimo dużej głośności dźwięki docierają do ucha kompletnie nie-zrozumiałe. Badania pokazują, że dzięki pętli indukcyjnej zrozumienie mowy może wzrosnąć o 70-100%. Profesjonalnym zakładaniem czasowej pętli induk-cyjnej oraz doradztwem w projektowaniu rozwiązań stałych zajmuje się Polska Fundacja Osób Słabosłyszących.
Materiały pokonferencyjne, materiały wideo. Coraz częściej do firm zaj-mujących się tłumaczeniem migowym na potrzeby multimediów przychodzą zapytania ofertowe o tłumaczenie wielogodzinnych materiałów z konferencji na język migowy z pominięciem napisów. Wynika to przede wszystkim z braku u urzędników świadomości zróżnicowania społeczności głuchych. W aktual-nym stanie prawaktual-nym (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r.
w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności) wszystkie multimedia zamiesz-czane na stronach internetowych instytucji publicznych i realizujących zadania publiczne powinny być opatrzone napisami (z wyjątkiem transmisji online – ale to ma się wkrótce zmienić pod względem prawnym). tłumaczenie na język migowy nie jest wymogiem prawnym. Rozwiązanie to jest jednak dostępne i możliwe do zastosowania. tłumaczenie migowe obok napisów zalecane jest, jeśli konferencja dotyczy bezpośrednio tematów pozostających w kręgu
zain-teresowania osób Głuchych lub ważnych z punktu widzenia całej społeczności, takich jak np. tematyka zagrożeń. W innych sprawach podstawą są napisy.
Rekomendacje
Możliwe do wprowadzenia są następujące praktyki:
• Na etapie zaproszenia//rekrutacji informować o możliwości wsparcia dla osób z dysfunkcjami słuchu.
• Konferencje skierowane do osób głuchych powinny zawierać na stronie konferencji lub innej ogłoszenie/zaproszenie koniecznie w Polskim Języ-ku Migowym.
• W formularzu zgłoszeniowym zamieścić pytanie o specjalne potrzeby i preferowane wsparcie (PJM, SJM, napisy na żywo, pętla indukcyjna, wy-soki kontrast).
• Zapewnienie dostępnych usług według potrzeb, a w wypadku grupy zróżnicowanej: tłumacza PJM, napisów na żywo, pętli indukcyjnej. Połą-czenie tych trzech rozwiązań daje najlepsze efekty.
• W wypadku emisji filmów zapewnienie napisów i tłumacza migowego w filmie.
• Zapewnienie dostępności materiałów na stronie www – multimediów z napisami lub tłumaczeniem na PJM według wytycznych zawartych w rozdziale o dostępnych multimediach.
• Konsultowanie stosowanych rozwiązań ze środowiskiem.
• Opracowanie i rozesłanie oficjalnych wytycznych dla organizatorów kon-ferencji i konsultacji oraz szkoleń z zakresu obsługi klienta z dysfunkcjami słuchu.
• Udostępnienie gotowych rozwiązań i wsparcia finansowego na zapew-nienie dostępności wydarzeń.