• Nie Znaleziono Wyników

    Pierwszą wzmiankę o nazwie siedziby gminy znaleziono w literaturze z 1 połowy XV wieku Pochodzi ona od opisanego widoku okolicznego wzniesienia, usłanego trupami rycerzy krzyżackich po klęsce z wyznawcami islamu, w trakcie jednej z wypraw krzyżowych. Należy jednak przypuszczać, że mianem Białe Pole określano widok samego wzniesienia, którego gleba składała się z margla i białej gliny. Z najnowszej historii wynika, że Białopole było siedzibą gminy już od czasów sanacji - z krótką przerwą w okresie okupacji hitlerowskiej. Praw miejskich Białopole nigdy nie posiadało.

    Gmina Białopole leżała we wschodniej części pow. chełmskiego i zajmowała powierzchnię 104 km2. W skład gminy wchodziło 13 sołectw i liczyła ona 3490 mieszkańców. Przebiegała przez nią droga krajowa Lublin - Zosin. Odległość od Chełma wynosiła 25 km, a od Lublina 100 km. Białopole to gmina typowo rolnicza, gdzie na ok. 1000 gospodarstwach uprawiano buraki cukrowe, pszenicę i hodowano bydło. Prowadziło tu działalność 9 zakładów pracy, w tym 4 o profilu spółdzielczym, z których największe to: Nadleśnictwo Strzelce, Cegielnia Buśno, Spółdzielnia Usług Rolniczych i Gminna Spółdzielnia, a ponadto szereg powstałych zakładów handlowo-usługowych w sektorze prywatnym. Istniało szereg obiektów do zagospodarowania nadających się do wykorzystania na pod działalność wytwórczą w różnej branży i działalność magazynowo - handlową. Były tu też atrakcyjne tereny pod bazę turystyczno - wypoczynkową. Rolnicy chętnie mogliby podjąć współpracę w zakresie dostawy różnych pod względem gatunku i asortymentu płodów rolnych. Gmina widziała szansę w rozwoju agroturystyki i bazy turystyczno - wypoczynkowej.

Ponadto marzeniem było doprowadzenie do powstania drobnej lub średniej wielkości bazy wytwórczej w branży rolno - spożywczej.

    Gminna oświata oparta była o powstałe gimnazjum i 5 szkół podstawowych, które łącznie zatrudniały 44 nauczycieli i kształciły 427 uczniów. Skromne życie kulturalne gminy to przede wszystkim działalność gminnej biblioteki z dwoma filiami i Wiejskiego Domu Kultury. Żywą działalność prowadziły dwa zespdy folklorystyczne muzyczno-śpiewacze. Mogły pochwalić się rozlicznymi nagrodami rangi krajowej.

    Widząc szansę dla gminy w rozwoju agroturystyki oraz mając na względzie polepszenie bytu mieszkańców, przystąpiono do poprawy infrastruktury terenu gminy. Utwardzono w każdej miejscowości nawierzchnię dróg, doprowadzono do ok.

65% gospodarstw wodociąg, wybudowano nowoczesną oczyszczalnię ścieków wraz z odcinkiem sieci sanitarnej. Przeprowadzono ponadto kompleksową telefonizację gminy, uzyskując dodatkowo ok. 600 abonentów, (łącznie jest 800). W 2002 r.

realizowano budowę wodociągu w Strzelcach, Strzelcach Kolonii, Horeszkowicach i Teremcu (30 km sieci i 200 przyłączy). Modernizowano nawierzchnie dróg, chodników, a w najbliższej przyszłości planowano podjęcie zagospodarowania istniejących akwenów wodnych na cele wypoczynkowe oraz budowa nowej sali gimnastycznej w Białopolu.

    Za rozwojem turystyki przemawiało istnienie szeregu zabytków architektury i przyrody: zerowej klasy pałac Zamoyskich, dwa zespoły dworskie, budynek byłej

cerkwi, stara kuźnia i barokowy kościół w Buśnie.

    Atrakcjami przyrody były rezerwaty z siedliskiem orlika krzykliwego, park krajobrazowy i obszar chronionego krajobrazu z unikalnymi przykładami fauny. W najbliższej przyszłości gmina chciała skierować swoje wysiłki na generalną poprawę stanu nawierzchni dróg, budowę sali sportowej i zagospodarowanie istniejących akwenów wodnych leżących w sąsiedztwie tzw. Szlaku Kościuszkowskiego.

    Władze gminy: Henryk Maruszewski - wójt, Teresa Nowak - sekretarz, Stanisława Krzysiak skarbnik. Zarząd Gminy: Henryk Maruszewski wójt, Stanisław Janiuk -zastępca wójta, Henryk Augustynek, Andrzej Burak, Bogdan Gałczyński i Jan Ostrowski - członkowie zarządu. Przewodniczącą Rady Gminy jest Janina Kidyba.

Radni gminy: Henryk Augustynek, Andrzej Burak, Bogdan Gałczyński, Krzysztof Gałczyński, Janina Kidyba, Władysław Kowalczyk, Mieczysław Kulesza (od 1.12.2001 r. Andrzej Berg), Stefan Łysiak, Waldemar Łysiak, Jan Ostrowski, Stanisław Ostrowski, Tadeusz Ulida, Waldemar Wilgos, Waldemar Wolnicki, Henryk Zdybel.

Bialopole. (23°44'E i 50"59'N) Miejscowość gminna nad rzeką Wełnianką. W 2000 r.

w osadzie mieszkały 903 osoby, w tym 171 dzieci w wieku od 0 do 15 roku życia, 55 uczniów szkół średnich, 29 studentów, 37 wdów, 9 wdowców, 12 starych panien i 16 starych kawalerów (do tej grupy zaliczyłem osoby, które ukończyły 30 lat przyp.

aut.). Było 171 gospodarstw rolnych. Ich właściciele posiadali między innymi: 158 telefonów stacjonarnych, 108 samochodów osobowych, 5 samochodów ciężarowych, 81 ciągników, 2 kombajny, 40 anten satelitarnych i 14 domów drewnianych.

Działały: Ochotnicza Straż Pożarna (komendant Zarządu Gminnego OSP Andrzej Rusak), Koło Gospodyń Wiejskich, Gminny Ośrodek Kultury (kier. Elżbieta Kudrej), Zespół Ludowy „Na dorobku", z młodzieżowym narybkiem pod nazwą „Kwiatuszki"

(kierownik Wiesława Kawka) w składzie: Maria Domańska, Krzysztof Gałczyński, Irena Kamińska, Mieczysław Krakiewicz, Ryszard Kowalczuk, Genowefa Łysiak, Brygida Muda, Anna Pachcińska, Krystyna Pituch, Zygmunt Podolak, Jan Prus, Krzysztof Strycharczuk, Edward Wilgos, Renata i Jacek Wilkos, klub piłkarski „Unia", którego drużyna grała w chełmskiej klasie „A", Gminna Spółdzielnia „SCh", bank spółdzielczy, spółdzielnia usług rolniczych, ośrodek zdrowia i apteka, urząd pocztowy, zakład energetyczny, Urząd Gminy i komisariat policji.

W miejscowości istniały: Publiczne Gimnazjum Gminne (dyr. Irena Starykiewicz), Publiczna Szkoła Podstawowa im. 9. Pułku Piechoty Legionów Armii Krajowej (dyr.

Tadeusz Starykiewicz). W miejscowości mieszkali radni gminy: Janina Kidyba, Krzysztof Gałczyński, Władysław Kowalczyk, Mieczysław Kulesza (od 1.12.2001 r.

zastąpił go Andrzej Berg). Sołtysem wsi jest Wiesław Karczmarczyk. W lipcu 2000 r.

w Białopolu odbył się 111 Międzypowiatowy Turniej Gmin „Między nami sąsiadami".

Organizatorzy przygotowali kilkanaście konkurencji. W konkursie wiedzy rolniczej przedstawiciel gminy Adam Kościuk zdobył 11 miejsce, a drużynowo turniej wygrała reprezentacja gminy Białopole. Starostami gminnych dożynek „Białopole 2000" byli Maria i Antoni Jelinek.

19 kwietnia 2001 r. w Białopolu medale „Za długoletnie pożycie małżeńskie"

otrzymali: Janina i Antoni Pilch, Zuzanna i Kazimierz Jasińscy, Bogumiła i Eugeniusz Grosiak, Maria i Tadeusz Burdzińscy, Teresa i Stanisław Kaczkowscy, Helena i Stanisław Koziołek, Helena i Józef Żebrowscy, Wacława i Bolesław Podmokły, Maria i Zygmunt Struś, Czesława i Józef Kaczybura oraz Zofia i Józef Kalińscy. Wymienione pary obchodziły w tym roku Złote Gody. Aktu dekoracji dokonali Kazimierz Stocki, starosta chełmski oraz Andrzej Małysz kierownik Wydziału Spraw Obywatelskich Zamiejscowego Ośrodka Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie.

Gospodarzami uroczystości byli Henryk Maruszewski, wójt gminy, Krystyna Maleszyk, kierownik USC oraz Henryk Witek, przewodniczący miejscowego koła Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów. Miejscowość należała do Parafii Rzymskokatolickiej w Białopolu.[506]

    Białopole, (...): podmokła nizina, w pobliżu są lasy i wzgórza; przy objaśnieniu niezwykle częstych nazw topograficznych utworzonych od wyrazu biały należy brać pod uwagę też etymologiczne znaczenie bazy pie. (praindoeuropejskiej) bhe = świecić, błyszczeć' (por. biały dzień = 'jasny dzień) oraz, zwłaszcza stpol., biel = 'błoto, bagno', bielawa itp.[472,s.24] 

    Z dziejów

    Zapewne Białopole było także grodem, bo widziałem tam w 1911 r. wielki gród ziemski nad rzeczka Wełnianką, czyli Wołynianką, otoczony z przodu ta rzeczką i głębokimi fosami po bokach. W

pewnym oddaleniu od rzeczki półkolista przestrzeń, a za nią dwa wysokie, równe wzniesienia, jakby olbrzymie schody, dalej zaś wielka podłużna przestrzeń. W każdym razie osada to starożytna, gdyż w niej znajdują monety rzymskie (Galdby).

    Białopole wieś i folw. w powiecie hrubieszowskim, gmina Strzelce, par. Uchanie, ma jeszcze mały grodek nadbużny w podmokłej nizinie, wśród lasów i wzgórz, przy drodze bitej z Chełma do Raciborowic. Należało do Katedry gr. obrządku, a ta otrzymywała wybitniejsze miejscowości należące niegdyś do Księstwa. [338,s.167]

    Pierwsza informacja pisana 1423 r. W 1534 r. obowiązywała nazwa Byale - Polye, w 1559 - Bielepolie, w 1687-Białypol. Od 1970r. osada nazywa się Białopole.[344,s.159]

    Około 1423 r. przyłączone przez biskupa chełmskiego Jana Biskupca do Parafii Rzymskokatolickiej w Kumowie.[1,s.237]

    Parafia prawosławna istnieje od 1447 r. Parafia (prawosławna) w Białopolu (własność władyków chełmskich) znika z kart rejestrów po 1535 r. [366,s.166,225]

    Rejestr poborowych z 1531 r. podaje, że miejscowość należała do Parafii Rozesłania Apostołów w Chełmie. [495,s.272]

    W zarządzie eparchii chełmskiej Maksymiliana Ryłło widzimy ponownie należące do chełmskiej katedry biskupiej i soboru także trzy wsie: Buśno, Białopole i Pokrówkę, trzy z tych sześciu, które pozostawały przy niej po 1533 r. (...) Wsie te, trzy czy sześć w każdym razie nie były opustoszałe, a zasiedlone i dość ludne, za wyjątkiem Pokrówki. Maksymilian Ryłło szczególnie zatroszczył się o pomyślność wsi:

Buśno, Białopole i Pokrówka. Budował w nich cerkwie, dwory biskupie i wznosił różne budynki gospodarcze. W (...) Buśniu dwie karczmy, jedna przy drodze, druga w samej wsi. (...) Środki chełmskiej katedry biskupiej pozwoliły Maksymilanowi Ryłło, oprócz wszystkich wzniesionych przez niego budowli, odbudować dla chłopów swoich w Białopolu spalonym przy końcu września, nowe budynki, lepsze od poprzednich, jak pisze w swoich dziennikach i na nowo zbudować spalony wiatrak, [9,s.423]

    Rejestr poborowych województwa ruskiego z 1564 roku wymienia zakres podatków od znajdujących się tam łanów i ogrodów. [411,s.1]

    Wś, powiat hrubieszowski, gmina Strzelce, parafia Uchanie, w podmokłej nizinie śród lasów 1 wzgórz, przy drodze bitej z Chełma do Raciborowic, posiada urząd gminy i szkołę początkową. W 1827 r. było tu 57 dm. i 334 mk., obecnie 61 dm.

Gmina B. należy do s. gm. okr. 1 w Jarosławcu, st. p. w Dryszczowie, odl. od Hrubieszowa 20 wiorst. W gminie istnieje gorzelnia, smołamia, 3 młyny wodne, pięć szkółek. [482.s.t.1.s.193]

    W 1925 r. powstała cegielnia polowa, której właścicielem był Jan Szewczyk.

Rocznie produkowała 100.000szt. cegieł [65.s.5]

    W 1925 r. zorganizowane zostało koło kulturalno-oświatowe. Liczyło 60 członków, a zarząd stanowili: ks. Leon Mróz i pp. Kuczyński, Stankiewicz, Zieliński i Jowdziuk.

Dzięki p. M. Kicińskiego, kółko pozyskało wspaniały lokal w jednym z budynków dworskich, położonych nad szosą, gdzie urządzono obszerną salę teatralną, z gustowną sceną do przedstawień amatorskich, oraz wynajęło lokal na świetlicę dla zebrań, odczytów, zabaw; tamże otwarta została biblioteka - posiadała przeszło 150 tomów książek oraz broszur - i czytelnia por.[115]

    W 1926 r. czynny był między innymi tartak, który należał do Spółki Zamojskiej Przemysłu Drzewnego. Ponadto działalność rzemieślniczą prowadzili między innymi;

Szewczyk (cegielnia) i Spółdzielnia Budowlana. por.[426,s.1088]

    W 1930 r. działalność prowadził zakład betoniarski, którego właścicielem był Michał Pająk. Rocznie wyrabiano tam 65 kręgów studziennych.por.[64,s.76]

    Dzięki akwareli Stefana Węglarza z Białopola z 1932 r., wiemy jak przedstawiał się dwór a właściwie pałac. Była to rozległa budowla o długości 30 m, trzykondygnacyjna z przybudowana od frontu wieżą zwieńczona krenelażem. Pałac ten wzniesiony został w II połowie XIX w. jako romantyczna rezydencja rodziny Kicińskich. Pałac z parkiem wraz z towarzyszącymi budynkami i ogrodami uległ spaleniu i zniszczeniu w 1915 r.

w trakcie działań wojennych. Po wojnie Kicińscy nie powrócili do Białopola, stopniowo parcel ująć i rozsprzedając ziemię. (...) W 1925 r. Michalina Węglarzowa odkupiła od Kicińskich dawną kuźnię z 1892 roku, w której urządziła 5-oddziałową szkołą podstawową. Po II wojnie światowej w budynku tym umieszczono Bank Spółdzielczy.

(...) W niewielkiej odległości od pałacu na terenie parku wzniesiona została przez Kicińskich kaplica domowa, zamieniona po całkowitej przebudowie po 1946 r. na kino, dom młodzieżowy i siedzibę PZPR. Od 1982 r. budynek nadal pełnił swoją funkcją jako kaplica p.w. Matki B. Częstochowskiej. [441,.s.2-3]

    XI 1940. Na drodze z Białopola do Raciborowic funkcjonariusze żandarmerii zabili ok. 150 Żydów z transportu prowadzonego do getta. (...) 25 II 1943. Funkcjonariusze SS i żandarmerii rozstrzelali 7

mężczyzn i 4 kobiety, jako podejrzanych o udzielanie pomocy partyzantom. (...) 5 V 1943. Miejscowi policjanci ukraińscy, pozostający w służbie hitlerowskiej, zastrzelili kobietą, podejrzaną o współpracą z partyzantami. (...) X 1943. Hitlerowcy rozstrzelali 4 dzieci schwytanych na drodze. Zwłoki zakopano na polu. (...)XI 1943.

Funkcjonariusze żandarmerii rozstrzelali na polu 2 Żydówki spotkane na drodze.

Zwłoki zakopano na polu. [470,s.16-17]

    W 1954 r. ukazało się orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Hrubieszowie, na mocy którego 677,62 ha ziemi po osobach przesiedlonych do ZSRR przeszła w 1945 r. wraz z wszelkimi przysługującymi im prawami na własność państwa. [18]

2 listopada 1980 r. w Białopolu powstał pierwszy w województwie chełmskim Gminny

Komitet Organizacyjny NSZZ „Solidarność Wiejska". Na początku grudnia powołano Wojewódzki Komitet Założycielski NSZZ „Solidarność Wiejska". [478,s.203]

    W czerwcu 1998 r. radni gminy Białopole głosowali za przynależnością po nowym podziale administracyjnym kraju do powiatu chełmskiego. Do 1975 roku gmina należała do powiatu hrubieszowskiego. [76,s.472]

    2 marca 2002 r. setną rocznicą urodzin obchodziła Józefa Boruch. [452]

    Parafie i kościoły

    Parafia Rzymskokatolicka p.w. Matki Bożej Częstochowskiej, erygowana dekretem z 13 października 1989 r. przez biskupa lubelskiego Bolesława Pylaka, pierwszym proboszczem został ks. Piotr Stańczak, od marca 1991 r. proboszczem był ks. kan.

Henryk Borzęcki. W skład parafii wchodzą następujące miejscowości: Białopole, Horeszkowice, Kicin, Maziarnia Strzelecka, Strzelce, Strzelce Kolonia, Teremiec, Teresin i Zabudnowo, liczba wiernych wynosi około 2.200 osób. [506]

    Inne wyznania

    Towarzystwo „Strażnica" - zarejestrowany Związek Wyznawców Świadków Jehowy w Polsce -Zbór Białopole. Obejmuje teren gmin: Białopole, Dubienka i Żmudź. Skupia około 100 wyznawców, przewodniczącym zboru był Waldemar Pleczuk.[506]

    Kościół Zielonoświątkowy - Zbór Białopole, do którego należało około 40 członków z gmin: Białopole, Dubienka i Żmudź. Obowiązki pastora zboru czasowo pełnił prezbiter okręgu Kazimierz

Soszulski.[506]

    Najstarsze obiekty budownictwa

    Kapliczka z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, ul. Hrubieszowska, murowana, z ok. 1920 r.; pozostałości zespołu dworskiego: kaplica, obecnie parafialna, ul.

Kościelna nr 3, murowana, z 1892 r., kuźnia i stolarnia, obecnie dom mieszkalny, własność Apolinarego Suwały, z 1892 r.; zespół willi nr 10 własność Waldemara Żabika: willa murowana z 1906 r. i 2 piwnice z tego samego okresu; młyn elektryczny murowany z 1924 r.; cegielnia z klinkiernią ul. Hrubieszowska nr 5, murowana, z ok. 1900 r.; 10 domów drewnianych z lat 1920- 1930.[473.s.3-4]

    Cmentarze i mogiły

Cmentarz z I wojny światowej, XX w. (1915). Położony ok. 300 m od szosy Chełm-Hrubieszów. Powierzchnia 0,16 ha.[530] Obecnie znajduje się tutaj 7 krzyży drewnianych, 9 mogił ziemnych i jeden grób ziemny z krzyżem i napisem: „Piotr Strzelecki 1. 24 zginął w 1944 r." W 1915 r. pochowano tutaj żołnierzy polskich i niemieckich poległych w latach 1914-1920. (...) Na tym cmentarzu znajdują się także 2 mogiły żołnierzy z 1920 r.[456.s.1]

Zbiorowa mogiła żydowska. XX w. (1940). [530] Miejsce egzekucji i grzebania Żydów

znajduje się na polu przy drodze Chełm - Hrubieszów. Obok kopalnia piasku.

Żandarmi zabili tam około 150 Żydów z transportu prowadzonego do getta.[228]

Cmentarz rzymskokatolicki. XX w. (1993). [530]

Pomnik z krzyżem metalowym i epitafium o treści: „D.O.M. Krzyż ten postawiono ku chwale Bożej wedle pobożnego życzenia objawionego przed śmiercią sp. Bogdana Kicińskiego zmarłego w Białopolu 13 maja 1871 r., który od pierwszej młodości znosił krzyż kalectwa. Przechodniu westchnij za duszę jego". [452]

    Parki

    Park dworski, stanowiący własność Państwowego Funduszu Ziemi, parafii rzymskokatolickiej oraz osób prywatnych, powierzchnia: 1,5 ha, z XIX w.[530]

    Busieniec. (23"43'E i 50"57'N) Miejscowość położona w pobliżu rzeki Wełnianki.

W 2000 r. w tej wsi mieszkało 11 osób, w tym 2 dzieci w wieku od 0 do 15 roku życia, 2 uczniów szkół średnich i 2 wdowców. Istniały cztery gospodarstwa rolne. Jeden z mieszkańców posiadał 2 stawy rybne. Były 3 samochody osobowe, 3 ciężarowe, 2 ciągniki, 3 domy drewniane, w tym 1 opuszczony i 1 antena satelitarna. Przez wieś prowadziła asfaltowa droga. Dwa razy dziennie kursował autobus PKS. Znajdowały się tam: grodzisko z pojedynczym wałem, kapliczka przydrożna drewniana z 1 połowy XIX wieku[530] oraz pomnik przyrody - pięć dębów szypułkowychJ [531]

Miejscowość należała do sołectwa Buśno. Wchodziła w skład Parafii Rzymskokatolickiej p.w. Najświętszej Marii Panny w Buśniu.[506]

    Z dziejów

    Grodzisko Busieniec, „Okopianka". (...) Obiekt leży w południowej części Pagórów Chełmskich, ok. 50 — 100 m na północ od drogi Buśno — Busieniec, ok. 250 m na E od zabudowań wsi Busieniec. (...) Grodzisko ma kształt owalny z pojedynczym wałem ziemnym zamykającym obszar o średnicy 55 m. Wal (...) wysokość względem majdanu l,5-2,0m. (...) Fosa szerokości 7- 10 m otacza kręgiem majdan. (...) Na podstawie badań obejmujących wykopy sondażowe oraz odwierty należy stwierdzić, że obiekt był najpewniej grodem typu refugialnego. Świadczy o tym ubogość śladów osadniczych - nieliczny materiał ceramiczny, brak śladów stałej zabudowy, słabo uchwytna warstwa kulturowa. Obiekt charakteryzuje się wysokimi walorami obronnymi. Należy do nich dogodne położenie z punktu widzenia obronności (wśród bagien) oraz sztuczne umocnienia-zamknięta linia wału i fosa. Deniwelacje pierwotne między szczytem wału a dniem fosy sięgały 5 metrów.

Należy przyjąć, iż obiekt był wzniesiony przez grupę osadniczą zamieszkującą okolice grodu, który stanowił dla niej zaplecze obronne. Brak śladów intensywnego użytkowania obiektu może świadczyć o względnie pokojowym okresie w jakim go zbudowano. (...) Materiał zabytkowy wydobyty z wykopów przedstawia się bardzo ubogo. Jest to kilka zaledwie fragmentów, przy czym fakt, iż pochodzą one z nieornamentowych części brzuśca, powoduje spore kłopoty z dokładniejszym określeniem chronologii. Jednak na podstawie faktury powierzchni, przełomu (domieszka i wypał) można określić je jako pochodzące z wcześniejszych faz wczesnego średniowiecza- w przybliżeniu IX lub X wiek. [340.s.16-18]

    (Busienice) - pierwszy raz .pojawił się w dokumentach w 1400 r. W 1443 r. wieś istniała pod nazwą Busnia Parva, a w 1491 r. pisano o niej Buszenyecz [344.s.161]

    Buszieniecz wieś. W tej wsi na półłankach pomiemych kmieci siedzących jest 8.

Każdy s nich daje czynszu doroczniego po gr 36. A dziewiąty, też na półłanku siedzący, daje fl. 2, to uczyni fl. 11/18/0. Tamże zagrodników jest 2, którzy dawają czynszu dorocznego po gr 6. A trzecia zagroda tegoż czynszu pusto leży. Z czwartej zagrody dają czynszu gr 12. Z piątej zagrody dają czynszu gr 1.5. Z szóstej zagrody dają czynszu gr 16. To wszytko uczyni fl 1/25/0. Summa wszytkiego uczyni fl.

13c/13.(...)Mlyn w Woli Busienieczkiei, w którym kół mącznych 3, aczkolwiek czasem przesycha, a wszakoż czyni arendą do roku fl. 32/0/0. Tamże był drugi młynek, ale spustoszą, iż miał wspacznicę od tego wyszej napisanego. (...) W Woli Busienieczkiei

są 2 stawy, też niespustne, iż w nich spławy wielkie, chyba że rybitwy łowią drgubicami na pańską żywność. [442.s.97 i 101]

    W tej wsi (było) poddanych osiadłych 9, czynszu płacili per fl. 1/6. Jajec 10 dawali.

Pułłanków pustych było 3, płacono z nich per fl. 2. Zagrodników 9, czynszu płacili per 0/6, jajec po piąci dawali. Młyny tam były, ale przez tą inkursyją nieprzyjaciół spustoszały. Robić byli powinni w tej wsi poddani po 2 dni w tydzień z ćwierci. Powóz jako w inszych wsiach. Prząść jako w inszych wsiach i kiermasz. Ta wieś cale spustoszała i żadnego poddanego tam nie masz. Z innych wsiów pustych ról sześciu najmują, z każdej dająper fl. 2, facit 12/0. Summaprowentu z tej wsi facit fl. 12.

[441.s.285]

    Busieniec, wś, pow. hrubieszowski, gm. Jarosławiec, par. Uchanie. W 1827 r. było tu 6 dm. i 48 mk. [482.t.1.s.478]

    11 VIII 1942. Hitlerowcy zamordowali 31 mieszkańców, zrabowali cały żywy inwentarz i spalili przeszło 20 gospodarstw. (...) XI 1942. Hitlerowcy zamordowali podczas pacyfikacji ok. 100 osób i spalili ponad 20 gospodarstw. [470.s.20]

    Najstarsze obiekty budownictwa

    Kapliczka drewniana z 1850 r., gajówka, obecnie dom nr 4, murowana, z lat 20.

XX w., 2 domy drewniane z lat 30. XX w.[473 s.4] Kapliczka - na wodzie - drew., poł. XIX w. [503]

Buśno. (23 45 'E i 5057 'N) W 2000 r. mieszkało tam 416 osób, w tym 11 starych kawalerów, 3 stare panny, 28 wdów i 6 wdowców. Było 113 gospodarstw rolnych. Ich właściciele posiadali między innymi: 64 telefony stacjonarne, 41 samochodów osobowych, 49 ciągników, 1 samochód ciężarowy i 17 domów drewnianych, w tym 6 opuszczonych. Jest cmentarz grzebalny. We wsi działały: Ochotnicza Straż Pożarna oraz Koło Gospodyń Wiejskich. Funkcjonowały: stacja CPN, cegielnia mechaniczna oraz suszarnia pasz. Radnymi gminy byli: Waldemar Wilgos i Waldemar Łysiak.

Funkcję sołtysa pełnił Henryk Łukaszewski. Obowiązki radnego powiatu pełnił Henryk Maruszewski. [506]16 arowa nisza źródłowa uznawana była za pomnik przyrody [531] Wieś nad rzeką Wełnianką, nad którą stała kapliczka z XIX wieku z drewnianą rzeźbą św. Jana Nepomucena [506] W dawnej cerkwi prawosławnej mieściła się rzymskokatolicka świątynia. W skład Parafii Rzymskokatolickiej p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny wchodziły następujące miejscowości: Buśno, Busieniec, Kurmanów, Raciborowice i Raciborowice Kolonia. Wieloletnim proboszczem tej parafii był ks. kan. Jan Łagód. W czerwcu 2000 r. obowiązki te przekazał był ks.

Władysławowi Bednarczykowi. W czerwcu 2001 r. proboszcze został ks. Waldemar Joniec. Liczba wiernych - około 1.100 osób. [375]

    Z dziejów

    W dokumentach po raz pierwszy zostało wymienione w 1423 r. Wieś tę nazywano również: Bussien (1563 r.), i Busina (1664 r.).[344,s.161]

Około 1423 r. biskup chełmski Jan Biskupiec przyłączył Buśnie Wielką i Małą do Parafii Rzymskokatolickiej w Kumowie. [1.s.237-238]

    W XV w. poświadczone są parafie (prawosławne) (poprzez wzmianki o cerkwiach lub parochach-popach) w następujących miejscowościach powiatu chełmskiego ziemi chełmskiej: (1431 r.) (...) Z parafii (prawosławnych) wiejskich tego (chełmskiego) powiatu przez całe stulecie

(XVI w) wzmiankowane są cerkwie w: (...) Buśnie. [366.s.150 i 165]

    We wsi Buśno, powiat hrubieszowski, gmina Białopole, według podania, był drewniany, prawosławny monaster, a konkretnie w lesie białopolskim, na podwyższonym brzegu rzeki, dopływie Bugu. Monaster funkcjonował do początków Unii Brzeskiej. Po jego likwidacji, zakonnicy zostali przeniesieni do innych klasztorów, zostawiając na miejscu, gdzie stał monaster kamienny krzyż, który następnie przeniesiono do wsi Strzelce, gdzie umieszczono go w cerkwi. por.[522.s.115]

Kamienny krzyż widziałem w 2002 r. w Strzelcach na miedzy obok zabudowań Małgorzaty Olszewskiej. Nie wykluczone więc, że jest to historyczny krucyfiks z monasteru w Buśniu.[452] W 2002 r. kilku mieszkańców gminy Białopole, jako miejsce lokalizacji monasteru wskazywało wyniesiony brzeg rzeki koło wsi Kicin, nazywany do dziś „Monaster".[452]

    Busno, teraz (1912 r. przyp. aut.) Buseń, w pow. chełmskim, być może, było także grodem. Darowany w r. 1524 Katedrze obrządku greckiego w Chełmie. [339,s.168]

    Rejestr poborowych z 1531 r. podaje, że miejscowość należała do Parafii

Rozesłania Świętych Apostołów w Chełmie.[495,s.272]

    W zarządzie eparchii chełmskiej Maksymiliana Ryłło widzimy ponownie należące

    W zarządzie eparchii chełmskiej Maksymiliana Ryłło widzimy ponownie należące

Powiązane dokumenty