Instytucje, z którymi współpracują uczeni

Stosując się do zaproponowanej klasyfikacjipozauczelnianych działań nauczycieli akademickich, wyszczególnić można rozliczne instytucje, zktórymi współpracująoni w działaniach o charakterze dydaktycznym, naukowymi społecznym.

W sferze działań o charakterze dydaktycznym na pierwszym miejscu znajdują się inne niż macierzysta uczelnie wyższe. Ponad 75% badanych prowadzących zajęcia dydaktyczne poza nią potwierdziło ten fakt. Najczęściej wymieniane były uczelnie

V. Charakterystyka pozauczelnianej działalności nauczycieli akademickich 95

poza Krakowem, zarównopaństwowe (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tar­

nowie, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w NowymSączu, Wyższa Szkoła Tech­

niczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Akademia Świętokrzyska, UniwersytetRze­

szowski, Uniwersytet Śląski), jak i niepubliczne (Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości iMarketingu w Chrzanowie, Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie).

Inne miejsca to filie uczelnimacierzystych,ośrodkizamiejscowe i punkty konsultacyj­ ne uczelni krakowskich (Akademia Ekonomiczna, Akademia Rolnicza) i nauczyciel­ skie kolegia działające pod patronatem Uniwersytetu Jagiellońskiego czy Akademii Pedagogicznej. Na kolejnym miejscu wymieniane były krakowskie uczelnie niepań­

stwowe: Papieska Akademia Teologiczna, Kolegium Jezuitów Wydział Filozoficzny w Krakowie, Krakowska Szkoła Wyższa im. A. Frycza-Modrzewskiego, Wyższa Szkoła Ubezpieczeń, Wyższa Szkoła Zarządzania. Kilku uczonych podało również przykłady prowadzenia zajęć na uczelni zagranicznej (Paryż,Barcelona, Amsterdam).

Na kolejnymmiejscu znajdują się szkołypolicealne i średnie - 13,3%. Nauczyciele akademiccy są poszukiwanymi wykładowcami w szkołach policealnych i pomatural­

nych, szczególnie niepublicznych. Są to szkoły działające pod patronatem wyższych uczelni (np. Policealna SzkołaOchronyŚrodowiska,będąca pod patronatem Akademii Górniczo-Hutniczej), szkołypolicealne,które są własnościątowarzystwedukacyjnych (Towarzystwa Wiedzy Powszechnej - np. Policealne Studium Informatyczne, Stowa­

rzyszenia Oświatowców Polskich - np. Policealna SzkołaPromocji ZdrowiaPublicz­

nego) czy zakładów doskonalenia zawodowego. Obecność nauczycieli akademickich pośród kadry wykładowców takich szkół znacznie podnosi ich prestiż, jak i ułatwia uzyskanie przez te szkoły kuratoryjnych uprawnień szkoły publicznej. Podobniedzieje się w przypadku szkół średnich - zwłaszcza jeśli chodzi o prywatne licea ogólno­

kształcące. Duża liczba takich szkół powoduje, że w walce o potencjalnego ucznia zmuszonesą oferować usługi edukacyjne nanajwyższympoziomie, a gwarancją takie­

go stanu rzeczy mają być wykładowcy uczelni wyższych. Nauczyciele akademiccy znajdują ponadto zatrudnieniejakonauczyciele w tzw. liceach akademickich, np.kra­

kowskie Liceum Ogólnokształcące nr V, które przygotowuje swoich uczniów do stu­

diów na uniwersyteckich kierunkach ścisłych. W miejscach tych najczęściej pracują magistrzy i doktorzy.

Poza tymigłównymi miejscami, badani wymienili wiele innych instytucji, dla któ­

rychprowadzą różnorodne zajęcia, dające się zaklasyfikować jako dokształcanie i do­

skonalenie zawodowe. Nauczyciele akademiccy współpracują wtym zakresie z insty­

tucjamipowołanymi dotakich działań, jak: ośrodki metodyczne (MałopolskieCentrum Doskonalenia Nauczycieli w Tarnowie, WojewódzkiOśrodekMetodyczny w Katowi­ cach, Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Krakowie i inne), zakłady doskonalenia zawodowego (ZDZ w Krakowie, ZDZ w Nowym Sączu, ZDZ w Kielcach), ośrodki doskonalenia kadr różnych instytucji (Telekomunikacja Polska SA, KGHM Polska Miedź SA Lubin, Metalodlew SA Kraków, Regionalny Ośrodek KształceniaKadr przy Izbie Skarbowej w Krakowie). Badani prowadzą także zajęcia na zlecenie różnorod­ nych stowarzyszeń(StowarzyszenieKsięgowych wPolsce, Stowarzyszenie Naukowo--TechniczneInżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego, Centrum Kultury Katolickiej, Centrum Pomocy Rodzinie) i fundacji (Fundacja na rzecz Roz­

96 Nauczyciele akademiccy apopularyzacjawiedzy

woju Kardiochirurgii, Fundacja Dziecięce Listy do Świata, Fundacja Ochrony Praw Dziecka).

Do działańnauczycieliakademickich,które autorkanazywa naukowymi, włączone zostały: opiniowanie projektów, działalność konsultacyjno-doradcza, udział w komi­

sjach eksperckich, wykonywanie ekspertyzoraz udział w radach redakcyjnych czaso­ pism. Instytucje, dla których uczeni pracująw tym zakresie, są bardzo zróżnicowane iwyszczególnienie ich zmuszado ustalenia pewnych kategorii zbiorczych. I tak wy­ mienić możemy instytucje związane z nauką: uczelnie wyższe, instytuty naukowe(Pol­

ska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności), różnorakie stowarzyszenia na­

ukowe. Kolejna grupa instytucji to te, które związane są z administracją różnych szczebli: instytucje administracji rządowej (ministerstwa), instytucje administracji wojewódzkiej (sejmiki wojewódzkie, urzędy wojewódzkie), instytucje administracji powiatowej, gminnej i miejskiej. Następną grupę stanowią instytucje ustawodawcze (komisjesejmowe, Senat), urzędy centralne (KomitetBadań Naukowych, InstytutPa­ mięci Narodowej) i sądownictwo. W kolejnej grupie mieszczą się wszelakie instytucje nadzoru (Wyższy Urząd Górniczy, Główny UrządNadzoru Budowlanego, Krajowa Izba Gospodarcza, Główny Inspektorat Farmaceutyczny, Państwowa Inspekcja Pracy itp.). Uczeni współpracują ponadto z zakładami przemysłowymi, firmami farmaceu­

tycznymi, instytucjami typu usługowego (firmy, instytucje kultury, instytucje opieki społecznej, instytucjeopieki zdrowotnej) oraz stowarzyszeniami. Szczegółowa analiza tych działań zostanie zaprezentowana w rozdzialeVIIi VIII.

Jak pokazuje tabela nr 12,największy udział w„zagospodarowywaniu” uczonych mają różnorodne instytucje związane z działalnościąusługową, a następnie instytucje związane z działalnością naukową, zakłady przemysłowe, administracja publiczna różnego szczebla, instytucje ustawodawcze, państwoweisądownictwo, instytucje nad­ zoru oraz różnorodne stowarzyszenia.Poniższa tabela pokazuje liczby objętych rozpo­

znaniem uczonych, zaangażowanych we współpracęz instytucjami wyszczególnionych kategorii.

Tabelanr 5

Rodzaje instytucji, z którymi współpracują uczeni w obszarze pozauczelnianych działań ocha­

rakterzenaukowym

Lp. Instytucje,z którymi współpracują uczeni liczba

1. instytucje usługowe 35

2. instytucje związane z nauką 34

3. zakładyprzemysłowe 21

4. administracja 17

5. instytucje ustawodawcze, państwowe i sądownictwo 15

6. instytucje nadzoru 14

7. stowarzyszenia 11

W sferze działań,które określićmożna aktywnościąspołeczno-polityczną nauczy­

cieliakademickich, znalazły się następujące rodzaje zaangażowania: przynależnośćdo stowarzyszeń, przynależność do partii politycznych oraz wspieranie działalności poli­

tycznej i społecznej.Uczenisączłonkami rozlicznych organizacji społecznych,z czego

V. Charakterystykapozauczelnianej działalności nauczycieliakademickich 97

dominującymi sąstowarzyszenia o charakterze naukowym. Ponad 90% osób, które zadeklarowały przynależność do jakiejś organizacji, wymieniło właśnie towarzystwa naukowe (Polskie Towarzystwo Okulistyczne, Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, Polskie Towarzystwo Zwalczania Zakażeń Szpitalnych, Polskie Towarzystwo Parazy­

tologiczne, Polskie Towarzystwo Logopedyczne i inne). Prócz tego uczeni przynależą do stowarzyszeń społecznych (np. Stowarzyszenie Ochrony Radiosłuchacza i Telewi­ dza, Krąg Rodzin i Przyjaciół Dzieci Niesłyszących, Koło Przyjaciół Radia Maryja), kulturalnych (Stowarzyszenie „Kuźnica”, Fundacja Kultury Alwernia, Akademickie StowarzyszeniePromocji Kultury), regionalnych(Stowarzyszenie MiłośnikówKrosna, Polski Związek Tatrzański), branżowych - reprezentujących poszczególne zawody (Związek Polskich Artystów Plastyków, Towarzystwo Asystentów UJ, Towarzystwo Asystentów AP, IzbaLekarska, Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa, Stowarzyszenie Architektów Polskich, Stowarzy­ szenia Inżynierówi Techników Przemysłu Hutniczego) i hobbistycznych(Akademicki Klub Grotołaza, Polski ZwiązekKarate, Polski Związek Kynologiczny, Polski Zwią­

zek Wędkarski).Szczegółowej analizie tych zjawisk poświęconyjest rozdziałVIII.