D om y jed n orod zin n e przyszłości

IN T E G E R - inteligen tn y i zielon y Założenia ogólne

W W ielkiej Brytanii powstał dom jednorodzinny, który łączy w sobie koncepcje inteligentnego budynku oraz ekologicznej filozofii budowania. Jego powstanie w iązało się z zaangażowaniem wielu instytucji i firm, które w sparły tę w izję oraz jej realizację. Celem tw órców projektu INTEGER było stw orzenie takiego domu, w którym nowoczesne i ekologiczne rozwiązania współgrałyby ze s o b ą tw orząc korzystne środowisko życia i pracy dla przeciętnej rodziny. Poza tym, autorom przyśw iecała idea szerokiego w yprom ow ania przedsięw zięcia w śród producentów i użytkowników. Efekt był na tyle interesujący, że planuje się pow stanie następnych kilkunastu budynków w najbliższym czasie.

Niepowodzenia w cześniejszych, podobnych pomysłów były ostrzeżeniem , że bez kom pleksow ej ak c ji p ro m o c y jn e j, w sp a rc ia o rg an izacy jn eg o in sty tu cji rząd o w y ch i pozarządow ych o ra z a k ty w n eg o u czestn ictw a firm z b ra n ż y b u d o w lan ej i in stalacy jn ej, pow odzenie i rea liz a c ja postaw io n y ch zam ierzeń stałyby pod zn ak iem zap y ta n ia.

Prace nad projektem rozpoczęły się w maju 1996 r. Brały w nich udział trzy instytucje naukowe związane z budow nictw em , aktywnie wspierane przez lokalne władze sam orządow e i organizacje pozarządowe. Po półtorarocznej analizie, z końcem roku 1997, zostały przedstawione publicznie: model ilustrujący m ożliw ości budynku, koncepcja i plany inwestycji. Następnie rozpoczęła się faza realizacji, czyli przede wszystkim szukanie szerokiego w sparcia finansowego i instytucjonalnego. K luczowym elem entem było rozpoczęcie w spółpracy na szczeblu rządowym.

Projektem zainteresował się i zaopiekow ał odpow iednik naszego m inistra budow nictw a oraz poseł do brytyjskiego parlamentu. W yw ołało to szeroki odzew wśród firm związanych z budownictwem, które poważnie zainteresow ały się INTEGER-em. Poza tym, zw ycięstwo w prestiżowym konkursie Greenwich M illenium przyniosło nagrodę w postaci częściowego finansow ania inwestycji.

W szystkie te czynniki znacząco zw iększyły szansę realizacji projektu.

Założenia przestrzenne i techniczne

Założeniem projektu było stw orzenie funkcjonalnego domu, w ykorzystującego now oczesne technologie. W tym celu jeg o tw órcy skupili się na czterech elem entach, które razem miały wykreow ać uniw ersalny dom. Pierw szym z nich było now atorskie podejście do projektow ania architektonicznego, czyli zapew nienie odpow iedniej przestrzeni i kom fortu dla każdego z dom ow ników , niezależnie od wieku, stylu życia, dochodów czy zdolności ruchow ych. A rchitekt ju ż na etapie projektow ania m usiał w ziąć pod uw agę przeznaczenie i funkcje, jak ie dom m iał pełnić.

Kolejnym elem entem było m ożliw ie szerokie w ykorzystanie technologii inform atycznej, która m iała w pełni w ykorzystać możliw ości techniki cyfrow ej. Z ostała one zastosow ana w dom ow ym systemie bezpieczeństw a i sterow ania, a także w kom unikacji i aplikacjach. W ażnym czynnikiem był rów nież energooszczędność i ekologiczna eksploatacja, uzyskana dzięki zastosow aniu alternatywnych źródeł energii, zredukow aniu zużycia wody, zm niejszeniu ilości odpadków i wykorzystaniu odpow iednich m ateriałów .

D om jest trzypoziom ow y, podzielony na dw ie części: zw ykłą, część użytkow ą oraz rodzaj przeszklonego atrium . W części użytkow ej, na parterze znajdują się trzy sypialnie, łazienka i pom ieszczenie gospodarcze, wyżej kuchnia, m niejsza łazienka, salon, a na najw yższym poziom ie m ieszczą się pokoje do pracy. D zięki zastosow aniu gipsowych, modularnych ścian pow ierzchnia, układ i liczba sypialni na parterze może być zm ieniana i dostosow yw ana do różnych potrzeb domowników . A trium zajm ując dwie kondygnacje, dostarcza św ieżego pow ietrza do pozostałych części domu. T em peratura i inne param etry pow ietrza nie są podobne ani do w ewnętrznych, ani do zew nętrznych. Stanow i ono bufor pom iędzy środkiem dom u a otoczeniem . A utom atyczne sterow anie klapam i w entylacyjnym i i żaluzjam i pow oduje, że w arunki w atrium są cały czas kontrolowane. „M ikroklim at w atrium je s t zbliżony do tego w B o rd ea u x”, tw ierdzi Paul H odgkins, jeden z projektantów . Poza tym , atrium m a za zadanie w ytłum ić uciążliw y szum, pochodzący z pobliskiej ruchliw ej autostrady.

mm

F o t.73. Elew acja południow a. D w ukondygnacyjne atrium będące płaszem klim atycznym budynku, jed n o cześn ie dostarcza św ieżego pow ietrza i ciepła do przylegających pom ieszczeń, skutecznie m odyfikując i regulując m ikroklim at w nętrza

Fot.74. Elew acja boczna. B udynek nie odbiega sw o ją sty listy k ą od otaczającej zabudow y, jed y n ie nietypow a szklarnia zdradza zastosow anie niekonw encjonalnych rozw iązań

Głównymi założeniam i projektow ym i były: trwałość konstrukcja, m inim alne koszty eksploatacji, zdolność adaptacji do różnych w ymagań, komfort i przestrzeń. Z domu w równym stopniu m ogą korzystać ludzie starsi i niepełnosprawni. Zostały rów nież stworzone warunki do pracy w domu, poniew aż ta idea ma szansę upow szechnić się na tyle, że w niedalekiej przyszłości stanie się obowiązującym standardem . Mimo całej swojej niezwykłości, INTEGER zewnętrznym wyglądem przypom ina zw ykłe dom y, nie w yróżniając się szczególnie pośród okolicznej zabudowy.

Może tylko poza dachem , porośniętym alpejską odm ianą trawy i w iększą, niż zwykła, szklarnią.

Nachylony pod kątem 30° zielony dach je st kolejnym przykładem integracji ze środowiskiem naturalnym. Nie w ym agając w ielkich zabiegów pielęgnacyjnych (jak twierdzi specjalista jedynie 10 m inut rocznie na naw ożenie trawnika), pełni pożyteczne funkcje, absorbując dwutlenek węgla, w ytw arzając tlen, tw orząc mikrośrodowisko dla niewielkich organizmów.

Konstrukcja taka jednocześnie bardzo dobrze izoluje od wilgoci, której 95% m agazynują rośliny.

Dzięki dobrej izolacji term icznej, energia potrzebna na ogrzew anie nie je st duża. W celu dodatkowych oszczędności, zastosow ano inteligentny system sterowania ogrzewaniem . W każdym pokoju znajduje się indyw idualny regulator tem peratury, który zapew nia w ym aganą przez użytkownika ilość ciepła. W celu zapew nienia lepszej efektywności i elastyczności, sterowniki te pracują zgodnie z logiką rozm ytą, w ybierając optym alne czasy w łączeń i w yłączeń systemu ogrzewania. Mimo zastosow ania zaaw ansow anych algorytm ów sztucznej inteligencji, korzystanie z nich jest tak samo proste, ja k ze zw ykłych kontrolerów.

Rozwiązania ekologiczne

W ażną cechą projektu INTEGER je st sposób jeg o użytkowania z m inim alną szkodą dla środowiska naturalnego. Przyczynia się do tego w spom niany wcześniej system baterii słonecznych. Na terenie posesji zam ontowano rów nież w iatrak, który także, choć w mniejszym stopniu, ładuje akumulator.

Projektanci IN TEGER-a założyli, że tylko 5% wody je st wykorzystywane do picia, pozostałe 95%

używane jest do mycia, podlew ania albo do spłukiw ania w ody w toalecie. D ostarczenie wszędzie tam wody tej samej jakości nie je st więc ekonomicznie uzasadnione. W domku INTEGER zastosowano system, który odzyskuje wodę zużytą na czyszczenie i kąpiele, po czym kieruje j ą do toalety, gdzie jest używ ana do spłukiwania. Dzięki zastosow aniu tej metody, oszczędności w zużyciu w ody pitnej sięgają 30%. Prócz tego, system je st używany do podlew ania ogrodu, brudna woda je st bowiem poddaw ana biologicznem u filtrowaniu. W wyniku tej operacji usuw ane są środki czyszczące, bakterie i chem ikalia. Uzdatniona w ten sposób woda nadaje się do w ykorzystania w ogrodzie. Ogród i atrium w yposażono w instalację irygacyjną która m agazynuje deszczów kę oraz wodę uzdatnioną dozując jednocześnie czas i ilość w ody dla roślin.

Celem budowy IN TEG ER-a nie było jedynie postawienie now oczesnego dom u, dającego użytkownikom bezpieczeństw o i komfort, pełnego ciekawostek i wzbudzającego chwilowe zainteresowanie. Zam ierzeniem tw órców była próba stworzenia pewnego standardu w budownictwie, który poparłoby w iele liczących się firm i instytucji6.

S zw ajcarski dom p rzy szło śc i Założenia ogólne

W szwajcarskiej m iejscowości Huenenberg pod koniec listopada 2000 roku otw arty został niezw ykły dom 7. Z daleka nie w yróżnia się niczym nadzwyczajnym , w ygląda jak jeden z wielu okolicznych domów jednorodzinnych. Posiada dwa piętra, spadzisty dach, z przodu przystrzyżony trawnik, a w tle w idzim y sielski obrazek - pasące się stado owiec. Gdy podejdzie się jednak bliżej, jego odmienność zdradzają dziesiątki zainstalowanych kamer i w ielka bateria słoneczna.

6 Sobczyk K., In teg er znaczy cały, IB 4,1 999.

7 Wawel M., A rchitekt nr 4 (2 8 ) ' 2002.

F u tu r ę Life, tak w łaśnie brzm i nazw a najnow ocześniejszego i najlepiej rozreklam ow anego domu na świecie. Id eą Futurę Life je s t przetestow anie now oczesnych rozw iązań technologicznych, które ju ż za kilka lat będzie m ożna zastosow ać do codziennego użytku. Jak obliczono, utrzym anie takiego dom u marzeń je st trzykrotnie tańsze niż standardow ego budynku m ieszkalnego (prototyp jest natom iast wielokrotnie droższy). Zastosow ana idea integracji system ów polega na zarządzaniu funkcjami, które do tej pory były realizow ane osobno. Zbierane inform acje słu żą następnie do generow ania raportów i podejm ow ania działań stosow nych do danej sytuacji. W szystkie te zabiegi służą ograniczeniu kosztów eksploatacji domu.

D om przyszłości eksploatow any będzie przez 3 lata przez 4-osobow ą rodzinę, w ybraną przez głów nego sponsora projektu - m ilionera O tto Beisheim a, założyciela koncernu handlow ego M ETRO. B ęd ą oni oceniać wygodę, funkcjonalność, prostotę obsługi i zgłaszać w szystkie niedociągnięcia. A to, oczyw iście, ma służyć uspraw nianiu prototypow ego dom u przyszłości.

Tw órcom Futurę Life chodzi bow iem o pokazanie, że ju ż niedługo praktycznie każdy dom będzie m ógł zostać w yposażony w udogodnienia najnow szej techniki. Oczywiście, w przypadku nowych budynków ju ż na etapie projektow ania trzeba będzie pom yśleć o rozw iązaniach architektonicznych adekw atnych do danej lokalizacji. G łów nym zadaniem będzie optym alne dostosow anie architektury do w szystkich zintegrow anych system ów zarządzających dom em oraz stw orzenie określonego standardu na przyszłość.

F ot.75,76. F u tu rę life, S zw ajcaria (B eisheim H olding, 2000). T en niepozornie w yglądający budynek m ieszkalny, je st uznaw any za n ajnow ocześniejszy dom n a św iecie. I chociaż w yposażony je s t w najnow ocześniejsze rozw iązania techniczne, rod zin a Steinerów , w nim zam ieszkująca, otrzym uje w ynagrodzenie w zam ian za w zięcie udział w projekcie p o leg ający m na stałym m onitorow aniu oraz zapisyw aniu uw ag na tem at funkcjonalności i celow ości użycia poszczególnych rozw iązań.

Rozw iązania techniczne

D om przyszłości w yposażony został w najnow sze urządzenia i najśw ieższe rozw iązania technologiczne dostępne na św iatow ym rynku8. I choć z zew nątrz w ygląda niepozornie, to jednak w ew nątrz je st praw dziw ą fortecą now oczesności. Poza technologiam i ogólnodostępnym i, takim i jak zestaw kina dom ow ego, z projektorem w ysuw anym z sufitu, rzucającym obraz na ścianę i

8 w w w .futurelife.ch

sprzęgniętym z autom atycznym zasłanianiem okien, sprzęt stereo z dodatkowymi głośnikami wbudowanymi w trawnik przed domem , umożliwiającymi zorganizowanie niedzielnego garden- party, wideofon, pokazujący osobę dzw oniącą do drzwi, czy zestaw urządzeń - tablet PC, czyli elektronicznych notatników , które poza tym, że zapisują w formie elektronicznej pism o odręczne, s ą również połączone z centralnym kom puterem i um ożliw iają w ydawanie wszelakich dyspozycji innym urządzeniom domow ym , dom został wyposażony w wiele absolutnie nowych rozw iązań lub też nowych modułów rozwiązań ju ż znanych. N ależy do nich z pew nością "inteligentna" kuchenka elektryczna, proponująca m enu na dzień i generująca niezbędną listę zakupów. Jest również prysznic z kabiną o futurystycznym kształcie, pam iętający ulubioną tem peraturę w ody osoby z niego korzystającej. Jest i m inigrill kuchenny zasilany energią słoneczną a na trawniku przed domem kosiarka do traw y o analogicznym napędzie, samoczynnie kosząca trawę, autom atycznie w yczuwająca kraw ędzie traw nika i omijająca wszelkie napotkane przeszkody.

Co ciekawe, wszystkie te urządzenia są kom patybilne i sprzężone ze sobą pod w zględem systemu sterowania. Używając jednego z nich, można wydać polecenia innemu, na przykład włączyć piekarnik za pom ocą telefonu kom órkow ego w drodze do domu, tak aby obiad był ciepły na odpow iednią chw ilę9. Te w szystkie udogodnienia nie są jedynie now oczesnymi zabawkami.

W pisują się one w now oczesny typ zam ieszkania, w którym zarządzanie w łasnym środowiskiem , energią i czasem je s t w artością nadrzędną.