opiekuńczo–wychowawczych rodziców w gminach
5.2. Kompetencje członków zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych
Na mocy ustawy nowelizującej z 10 czerwca 2010 roku gminny zespół interdyscyplinarny realizuje działania określone w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony o iar przemocy w rodzinie. Ustawa wskazuje jako zadanie zespołu interdyscy-plinarnego integrowanie i koordynowanie działań podmiotów, a w szczególności:
► diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,
► podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie,
► inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie,
► rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomo-cy w środowisku lokalnym,
► inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie.
Biorąc pod uwagę charakter tych zadań, właściwa działalność zespołu interdyscyplinarnego uwarunkowana jest posiadanymi przez jego członków kompetencjami w zakresie przeciw-działania przemocy w rodzinie. Z tego powodu należy zwrócić szczególną uwagę na tema-tyczne szkolenia, które są organizowane dla członków zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych oraz na ich jakość.
W badanych gminach członkowie 23 zespołów interdyscyplinarnych (na 27 powołanych w gminach) brali udział w szkoleniach na temat przemocy w rodzinie. W szkoleniach tych uczestniczyły 154 osoby. W szkoleniach na temat ochrony dziecka przed przemocą w rodzi-nie uczestniczyło 117 osób – członków 23 zespołów interdyscyplinarnych.
18
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Należy zwrócić uwagę, iż jednym z ustawowych zadań zespołów interdyscyplinarnych jest diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie102. Z tego powodu ważne są kompetencje ich członków w tym zakresie. W 20 zespołach interdyscyplinarnych, z których uzyskano na ten temat dane, 88 ich członków brało udział w szkoleniach na temat diagnozowania problemu przemocy wobec dziecka w rodzinie.
Ponadto podkreślić należy, iż ustawa określa jako główne zadanie zespołów interdyscypli-narnych integrowanie i koordynowanie działań różnych podmiotów oraz specjalistów. Ba-dacze tematu wskazują na występowanie licznych problemów właśnie w zakresie współ-pracy interdyscyplinarnej i wskazują na konieczność szkolenia członków zespołów interdy-scyplinarnych w tym obszarze. Jak dotychczas jedynie w 10 gminach (na 27 z powołanymi zespołami interdyscyplinarnymi) członkowie zespołów uczestniczyli w szkoleniach o tema-tyce współpracy interdyscyplinarnej. Uczestniczyło w nich 121 członków zespołów inter-dyscyplinarnych.
Uzupełnieniem danych z badanych gmin są informacje pozyskane z powiatów. W 65 zespołach interdyscyplinarnych powołanych po 1.08.2010 r. w gminach na terenie badanych 16 powia-tów, w zespołach liczących łącznie 537 członków, w szkoleniach na temat przemocy w rodzi-nie brało udział 376 osób (70%). Natomiast w szkoleniach na temat ochrony dziecka przed przemocą brało udział 270 członków (51%) zespołów interdyscyplinarnych.
102 Zadania diagnozy dla zespołu interdyscyplinarnego są także określone w Rozporządzeniu Rady Mini-strów z 13 września 2011 roku w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Nie-bieska Karta”.
szkolenia o przemocy w rodzinie
szkolenia na temat diagnozowania przypadków przemocy w rodzinie szkolenia o ochronie dziecka przed przemocą w rodzinie
szkolenia na temat współpracy interdyscyplinarnej
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
WYKRES 74. UDZIAŁWSZKOLENIACHCZŁONKÓWZESPOŁÓWINTERDYSCYPLINARNYCHWBADANYCHPOWIATACH
(% DLA N=537 CZŁONKÓW ZI).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
W perspektywie danych pozyskanych z powiatów 151 (28,1%) członków zespołów inter-dyscyplinarnych powołanych w gminach na terenie powiatów brało udział w szkoleniach na temat diagnozowania problemu przemocy nad dzieckiem. W 11 powiatach (na 14, w których powołano zespoły interdyscyplinarne) zorganizowano dla zespołów interdyscyplinarnych szkolenie w zakresie współpracy interdyscyplinarnej, wzięło w nich udział 234 (43,6%) członków zespołów.
Kompetencje zespołów interdyscyplinarnych, zwłaszcza w zakresie diagnozowania przemocy wobec dziecka w rodzinie, oparte są poza uczestnictwem w szkoleniach, na posługiwaniu się racjonalną procedurą (metodyką) w zakresie rozpoznawania przypadków. W tym zakresie jedynie w 7 zespołach interdyscyplinarnych (na 27 zespołów) wskazano na istnienie (opra-cowanie) takich procedur, choć po dokładniejszej analizie informacji okazuje się, iż żadna z nich nie ma charakteru metodycznego; były one określane na przykład jako: obserwacje i kontakt ze szkołą, współpraca między instytucjami, obserwacja i rozmowa z psychologiem, procedura „Niebieskiej Karty”.
Na mocy ustawy zespół interdyscyplinarny może tworzyć grupy robocze w celu rozwią-zywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach. Podobnie jak w przypadku zespołu interdyscyplinarnego i jego zadań, także specy ika działania grup roboczych wymaga określonych kompetencji. Ustawa nowelizują-ca wymienia następujący zakres zadań grup roboczych:
► opracowanie i realizację pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie,
► monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożo-nych wystąpieniem przemocy,
► dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemo-cy oraz efektów tych działań.
100%
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
grupach roboczych, do lipca 2011 roku w szkoleniach o przemocy w rodzinie uczestniczyły 94 osoby – członkowie 18 grup. Wynika stąd, iż w wielu grupach roboczych ich członkowie to osoby, które nie uczestniczyły w odpowiednich szkoleniach z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
WYKRES 75. SZKOLENIAOPRZEMOCYWRODZINIEWGRUPACHROBOCZYCHDS. PRZEMOCYWRODZINIE
(N= 43 GRUPY).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
WYKRES 76.SZKOLENIAOPRZEMOCYWOBECDZIECKAWRODZINIEWGRUPACHROBOCZYCHDS. PRZEMOCYWOBEC DZIECKAWRODZINIE (N= 17 GRUP).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Z kolei w zakresie tematyki przeciwdziałania przemocy wobec dziecka w rodzinie uczest-niczyło 58 członków 13 grup roboczych (na 17 grup utworzonych w badanych gminach).
Czyli także nie we wszystkich utworzonych grupach roboczych ich członkowie przeszli od-powiednie szkolenia.
42%
58%
nie tak
76,50%
23,50%
nie tak
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
WYKRES 77.UDZIAŁWSZKOLENIACHNATEMATOCHRONYDZIECKAPRZEDPRZEMOCĄCZŁONKÓWGRUPROBOCZYCH POWOŁANYCHWGMINACHWBADANYCHPOWIATACH (N=139).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Z danych uzyskanych z powiatów wynika z kolei, iż w powołanych grupach roboczych ds.
przemocy wobec dziecka (20) jedynie część z ich członków (41% ze 139) brała udział w szko-leniach na temat ochrony dzieci przed przemocą.
Wnioski dotyczące realizacji standardu współpracy interdyscyplinarnej
Proces wprowadzania standardu współpracy interdyscyplinarnej w praktykę społeczną, w rok po wejściu w życie ustawy nowelizującej, nie został w pełni zrealizowany. Powoływanie zespołów interdyscyplinarnych w gminach nie przebiega dy-namicznie, choć pochodzące z praktyki sygnały wskazują, iż przynajmniej w części powodowane jest to troską o dobór właściwych kompetentnych osób na członków.
Przeprowadzone badania dotyczące kompetencji członków zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych w badanych gminach wskazują na pilną potrzebę objęcia szkoleniami z zakresu ochrony dzieci przed krzywdzeniem, w tym zwłaszcza dotyczącymi trudnych aspektów diagnozowania przypadków oraz szkoleniami w zakresie właściwej współpracy interdy-scyplinarnej wszystkich członków zespołów interdyscyplinarnych. Z pewnością obraz kompetencji członków zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych byłby bardziej pozytywny, gdyby jednym z kryteriów ich powoływania było odbycie szkolenia w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie (notabene takich dodatkowych kryteriów nie zamieszczono w żadnej z analizowanych gminnych uchwał w sprawie powoływania członków zespołów interdyscyplinarnych). Korzystnym rozwiązaniem byłoby obligatoryjne szkolenie osób powołanych do zespołów interdyscyplinarnych przed rozpoczęciem prac zespołu oraz następnie w systematyczny sposób podnoszenie ich kompetencji w postaci szkoleń superwizyjnych.
Można też sugerować podjęcie pilnych działań w zakresie wypracowania rozwiązań w kwestii procedur diagnostycznych jakie mogłyby być stosowane przez zespoły interdyscyplinarne. Obszar ten wymaga, jak się wydaje, stworzenia na pozio-mie centralnym (i z udziałem ekspertów) standardów diagnostycznych (szczegółowych) w zakresie rozpoznawania przy-padków przemocy wobec dziecka w rodzinie.
nie tak 41%
59%