OGÓLNE PROGOWE
Wykres 1. Lokalizacja fi rm, w których pracują respondenci
Lokalizacja firm
3%
10%
3%
43%
15%
3% 3%3% 3%
10%
3%3% 3%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
Miasta
Liczba firm w mieście
Bełchatów Będzin Bydgoszcz Częstochowa Gorzów Koniecpol Kraków Łódz Opole Poznań Szczecin Włoszczowa Zielona Góra
Analizując dane z wykresu – ponad 40 % respondentów (59 osób) pracuje w fi rmach zlokalizowanych w Częstochowie, wśród pozostałych są osoby pracujące często w miej-scach bardzo oddalonych, np. w Szczecinie czy Zielonej Górze. Blisko 80% przedsiębiorstw jest reprezentowany przez przedsiębiorstwa państwowe, obrazuje to wykres 2.
Wykres 2. Forma organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa, w którym pracuje respondent Forma prawno-organizacyjne
77,50%
0,00%
12,50%10,00%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
90,00%
a) przedsiębiorstwo państwowe
b) prywatna - sektor non-profit
c) prywatna d) inne
Trzecie pytanie w metryczce brzmiało „Jakiej wielkości przedsiębiorstwo Państwo re-prezentują?”
Wykres 3. Wielkość przedsiębiorstwa
Wielkość przedsiębiorstwa
2,50%
12,50%
85,00%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
90,00%
a) małe b) średnie c) duże
Respondenci to przede wszystkim menedżerowie z dużych fi rm (85%) zlokalizowa-nych w dużych miastach. (Wykres 3). Ponad 62% pracowników (według opinii responden-tów) w fi rmach, to osoby z wyższym wykształceniem. Przechodząc do pytań związanych z tematyką artykułu, zadano następujące pytanie w ankiecie – „Jakie kompetencje są nie-zbędne do podjęcia pracy w Państwa fi rmie”? Respondenci mieli do wyboru następują-ce odpowiedzi: wykształnastępują-cenie, doświadczenie w pracy na podobnym stanowisku, dobra znajomość języka obcego, biegła obsługa specjalistycznych programów komputerowych, dodatkowe uprawnienia do wykonywania zawodu (kursy, szkolenia, studia podyplomo-we), znajomość nowoczesnych narzędzi zarządzania. Odpowiedzi na pytania w sposób grafi czny przedstawiono na wykresie 4.
Wykres 4. Kompetencje niezbędne do podjęcia pracy w fi rmie
Średnia ocen kompetencji niezbędnych do podjęcia pracy
2,125 2,125 4,525
3,625 3,5 4,775
0 1 2 3 4 5
6 a) wykształcenie
b) doświadczenie w pracy na podobnym stanowisku
c) dobra znajomość języka obcego
d) biegła obsługa
specjalistycznych programów komputerowych
e) dodatkowe uprawnienia do wykonywania zawodu (kursy, szkolenia, studia podyplomowe) f) znajomość nowoczesnych narzędzi zarządzania
Analizując odpowiedzi badanych studentów na pierwszym miejscu wskazano zna-jomość nowoczesnych narzędzi zarządzania, na drugim miejscu wskazano na znazna-jomość języków obcych, a w dalszej kolejności obsługę specjalistycznych programów komputero-wych. Tak zwykle wymieniane doświadczenie na podobnym stanowisku pracy wymieniło niewiele ponad 2% badanych studentów. W tym pytaniu respondenci mieli możliwość zaznaczenia trzech odpowiedzi. Jeżeli chodzi o wykształcenie kierunkowe (wykres 5); po-nad 62% badanych zwróciło uwagę, że jest ono niezbędne, wręcz konieczne, aby móc zatrudnić się w ich fi rmie
Wykres 5. Wykształcenie kierunkowe pracowników
Wykształcenie kierunkowe (ocena)
62,50%
10,00% 10,00%
2,50% 0,00%
15,00%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
1 2 3 4 5 6
Doświadczenie nabyte w poprzednim miejscu pracy, na podobnym stanowisku jest niezwykle ważne dla 35% respondentów (wykres 6).
Wykres 6. Doświadczenie nabyte w pracy na poprzednim (podobnym) stanowisku pracy Doświadczenie w pracy na podobnym
stanowisku (ocena)
32,50%35,00%
25,00%
5,00%
0,00% 2,50%
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
30,00%
35,00%
40,00%
1 2 3 4 5 6
Jedno z pytań zawartych w ankiecie skierowanej do słuchaczy studiów podyplomowych dotyczyło najbardziej przydatnych kompetencji „miękkich” w pracy;
Wykres 7. Najbardziej przydatne w pracy kompetencje „miękkie”
Njabardziej przydatne kompetencje "miękkie" w pracy
87,50%
62,50%
45,00%
67,50%
20,00%20,00%
7,50%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
90,00%
100,00%
a) umiejętności pracy w grupie b) zarządzanie czasem c) kreatywność d) odpornośćna stres e) mobilność f) asertywność g) inne
Odpowiadając na pytanie dotyczące kompetencji „miękkich” w pracy respondenci mieli możliwość zaznaczenia (w kwestionariuszu ankiety) trzech odpowiedzi. Analizując powyższy wykres widoczne jest, że w pracy przede wszystkim liczy się umiejętność pracy zespołowej, grupowej, czyli te wszystkie kwestie związane z komunikacją i umiejętnościa-mi interpersonalnyumiejętnościa-mi. Na drugim umiejętnościa-miejscu znalazła się odporność na stres, który jest aktu-alnie nieodłącznym elementem pracy. Tempo pracy, wymagania szczególnie w sytuacjach kryzysu sprawiają, że aby sprawnie funkcjonować w organizacji należy być odpornym na stres. Na trzecim miejscu znalazło się zarządzanie czasem, czyli zasobem, którego nie można ani przechowywać, ani magazynować, a niepowrotnie ucieka. Brak tej kompetencji sprawia, że w pracę wkrada się chaos i dezorganizacja. Na kolejnym miejscu wymieniono kreatywność, czyli pomysłowość połączoną z innowacyjnością. Kreatywność jest często wymieniana jako wiodąca kompetencja podczas rekrutacji, a w dalszej kolejności selek-cji pracowników .Ze względu na ograniczenia edytorskie niniejszego referatu zwrócono uwagę tylko na niektóre, wybrane kompetencje konieczne do podjęcia pracy w fi rmach.
Osoby, które zostały poddane ankietyzacji są to przede wszystkim absolwenci wyższych uczelni technicznych. Także na podstawie wyników badań można wnioskować, iż posiada-ją oni wiedzę na temat kompetencji i są osobami posiadaposiada-jącymi te kompetencje.
Podsumowanie
Podsumowując, przedstawione w artykule wyniki badań empirycznych dotyczy-ły zaledwie wycinka badań na temat pożądanych kompetencji, nie tylko inżynierskich przez międzynarodowych pracodawców, kompetencji, które świadczą o jakości edukacji, o jakości kształcenia na uczelni technicznej. Analizując rozważania, zarówno teoretyczne i empiryczne w artykule można wysunąć następujące wnioski i konkluzje: korzyścią z
po-siadania kompetencji miękkich jest, np. zdolność łatwego motywowania siebie do konse-kwentnego działania, odporność na stres, asertywność, umiejętność budowania autory-tetu i korzystnego wizerunku osobistego, zdolność wywierania silnego wpływu na myśli, decyzje i zachowania innych ludzi, umiejętność inspirowania innych do działania zgodne-go z własną wizją oraz sprawnezgodne-go kierowania zespołem. Posiadanie wysokich miękkich umiejętności jest nieodzowne dla każdej osoby, której praca wiąże się z kontaktem z inny-mi ludźinny-mi (np. menedżerowie), wobec których zastosowano zespołową formę organizacji pracy (np. zespół programistów, informatyków lub inżynierów). Najbardziej prestiżowe stanowiska wiążą się z dużą dozą samodzielności i odpowiedzialności, bez odpowiednio wysokich umiejętności zarządzania sobą pracownicy nie mają możliwości realizowania ścieżki kariery zawodowej, pomimo posiadania kwalifi kacji formalnych. Dlatego rolą uczelni wyższej jest nie tylko przygotowanie specjalistyczne swoich absolwentów, ale tak-że wyposatak-żenie w wiedzę na temat wszystkich kompetencji i wskazanie drogi, jak można owe kompetencje wyszkolić. Zdecydowanie będzie łatwiej absolwentowi szkoły wyższej poruszać się po międzynarodowym rynku pracy (emigracja profesjonalistów), a w efekcie końcowym być wydajnym i kreatywnym członkiem organizacji –kompetentnym zawo-dowo absolwentem uczelni technicznej. Pracodawcy prześcigają się w coraz to bardziej kreatywnych pomysłach, które mają pokazać ich w odpowiednim świetle, wytworzyć wśród potencjalnych pracowników przekonanie o atrakcyjnym miejscu pracy. Rozwój społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy pociąga za sobą koniecz-ność stałego rozszerzania i aktualizacji zdobytej wiedzy i umiejętności. Nawet w ramach jednego zawodu czy stanowiska pracy, charakter oraz zakres pracy i czynności zawodo-wych szybko się zmienia. Nie tylko sprostanie wymaganiom współczesnego rynku pracy, lecz także funkcjonowanie w społeczeństwie i przystosowanie się do zachodzących zmian wiąże się z posiadaniem coraz to innych umiejętności i kompetencji. Z tych względów w analizach kapitału ludzkiego coraz mniejsza uwaga przywiązywana jest do wykształce-nia formalnego, a coraz większa – do faktycznych kompetencji populacji, obejmujących poziom wiedzy oraz umiejętności, kierunków wykształcenia i umiejętności praktycznych (zawodowych). Nie bez znaczenia w tym zakresie są także umiejętności psychospołeczne związane z koniecznością radzenia sobie z negatywnymi sytuacjami w pracy wynikają-cymi z możliwych do wystąpienia patologii, takich jak na przykład mobbing124. W ramach działań na rzecz podniesienia poziomu kompetencji oraz kwalifi kacji obywateli planowa-ny jest szereg działań mających na celu: poprawę dostępności i jakości edukacji, rozwój kreatywności i innowacyjności osób uczących się, ukierunkowanie kształcenia i szkolenia na zdobywanie kluczowych kompetencji. Większość studentów uczelni technicznych pra-gnie uzyskać solidne i elastyczne przygotowanie do dalszej kariery osobistej i zawodowej, także na międzynarodowym rynku pracy, co oznacza potrzebę zmiany podejścia
szkolnic-124 F. Bylok, J. Kloc, J. Nowakowska-Grunt, Mobbing we współczesnych organizacjach. Studium teoretyczno-empi-ryczne, Wyd. Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2015.
umiejętności i kompetencje potrzebne w karierze zawodowej i życiu osobistym . W per-spektywie ostatnich dekad dokonał się szereg ważnych zmian wpływających na kształto-wanie kompetencji absolwentów uczelni wyższych. Dotyczą one przede wszystkim zmian zachodzących w systemach szkolnictwa wyższego. Rośnie udział osób wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne oraz udział osób pracujących, wykonywujących zawody wymagające posiadania wyższego poziomu kompetencji. Zwiększają się też wy-magania kompetencyjne stawiane przez pracodawców. W efekcie wzrasta poziom kapita-łu ludzkiego Polaków, świadczy o tym zapotrzebowanie na polskich specjalistów na mię-dzynarodowym rynku pracy. Konkludując, uczelnie powinny tworzyć warunki sprzyjające wysokiej jakości kształcenia i odpowiadać na zapotrzebowanie międzynarodowego rynku pracy, doświadczenia międzynarodowe wskazują, że jest bardzo duże zapotrzebowanie na polskich inżynierów szczególnie z branży informatycznej (IT).