Komunia braterska

Powołanie człowieka, w akcie stwórczym Boga, zawiera również wezwanie do zjednoczenia się więzią komunii z Bogiem i z innymi ludźmi, czyli do powszechnego braterstwa821. Życie konsekrowane posiada tę głębię natury chrześcijańskiej wspólnoty822. Każdy zakonnik jest kontynuatorem pierwszej wspólnoty apostołów zgromadzonych wokół Chrystusa oraz tych wspólnot, które powstawały przez wieki w Kościele⁸²³. Dokument Vita consecrata mówiąc o życiu braterskim,

819 L. Rulla, Depth Psychology and Vocation, dz. cyt., s. 39.

820

K. Trojan, dz. cyt., s. 103; J. Kozielecki, Koncepcje psychologiczne człowieka, Warszawa 1997, s. 203 – 205.

821 PC, 15; KPK, kan. 602.

822 ŻBW, 10.

823

172

jako wspólnocie ludzi żyjących w miłości, podkreśla także jego eklezjalny charakter znaku komunii w Kościele824

, jako nieodzownego środka w realizacji zadania nowej ewangelizacji w świecie825

. Znaczenie tego wymiaru komunii braterskiej znajdujemy również w wypowiedzi Jana Pawła II: „relacje między życiem braterskim i działalnością apostolską, szczególnie w instytutach prowadzących dzieła apostolskie, nie zawsze były jasno określane, co nierzadko wywoływało napięcia tak w jednostkach, jak we wspólnocie. Niektórzy uważali <budowanie wspólnoty>za przeszkodę w wypełnianiu posłannictwa, niemal tracenie czasu na kwestie o charakterze drugorzędnym. Należy zatem przypomnieć wszystkim, że sama komunia braterska jest już apostolatem i stanowi bezpośredni wkład w dzieło ewangelizacji. Szczególnym znakiem pozostawionym przez Pana jest właśnie życie w braterstwie: <Po tym wszyscy poznają, żeście uczniami moimi, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali >(J13, 35)”826

.

Dla całego Kościoła Eucharystia jest sakramentem powszechnego braterstwa⁸²⁷, bo z komunii z Chrystusem eucharystycznym wszyscy otrzymują zdolność do tworzenia komunii braterskiej828

. Eucharystia i adoracja są podstawą komunii i od niej powinno rozpoczynać się

wychowanie do ducha wspólnoty⁸²⁹. Wymaga ona jednak

zaangażowania poszczególnych osób, wyrażanego „(…) przez <duchowość wspólnotową>, którą cechują uczucia wzajemnego

824 „Życie braterskie, rozumiane jako życie wspólne w miłości, stanowi wymowny znak kościelnej komunii ”, VC, 42.

825 „(…) którego Kościół potrzebuje przede wszystkim, aby spełnić zadanie nowej ewangelizacji”.

ŻBW, 55.

826 ŻBW, 54.

827„Eucharystia stanowi również sakrament powszechnego braterstwa; co najmniej jako wezwanie, jako nadzieja, jako zadanie skierowane do wspólnot chrześcijańskich i ich członków, aby przeżyć miłosierdzie względem wszystkich istot ludzkich”, R. Coste, Sakrament społeczności braterskiej, w: Eucharystia , Kolekcja 1 Communio, Poznań – Warszawa 1986, s. 347 .

828 RNCH, 26.

829

173

otwarcia, przywiązania, zrozumienia i przebaczenia”830

. Poznawanie zgromadzenia liturgicznego w całym zarysie historycznym oraz podział funkcji w zgromadzeniu liturgicznym⁸³¹, w celu świadomego udziału we Mszy św. i osiąganiu jej skutków, może wspomagać formację eucharystycznej postawy komunii braterskiej.

Konstytucje Zgromadzenia wskazując na duchowy fundament komunii, jakim jest zjednoczenie z Chrystusem i między sobą, zwracają uwagę na funkcję tej komunii, podkreślają konieczność świadczenia ofiarnej miłości wobec każdego człowieka832. W tym kontekście wydaje się ważnym kolejny artykuł Konstytucji, w którym wylicza się negatywne postawy utrudniające jedność wspólnotową, a zarazem zachęca się do podjęcia pozytywnego działania w tym względzie833

. Konieczność taką potwierdza diagnoza wspólnot życia konsekrowanego, którą przedstawił Jan Paweł II, zwracając uwagę na to, że: „w obecnych czasach wspólnoty i różne rodzaje braterskich stowarzyszeń osób konsekrowanych są coraz częściej postrzegane jako miejsce komunii, gdzie wzajemne relacje stają się mniej formalne, a otwarcie na siebie i zrozumienie są łatwiejsze. Odkrywa się też boską i ludzką wartość tego bezinteresownego bycia razem, na wzór uczniów i uczennic zgromadzonych wokół Chrystusa Mistrza w przyjaźni, dzieląc także chwile odprężenia i rozrywki”834. W następnej jego wypowiedzi prezentowane są konkretne postawy komunii, które tworzą jej

830

MND, 21.

831 T. Sinka, Podział funkcji w zgromadzeniu liturgicznym, w: Msza święta, red. W. Świerzawski, Kraków 1993, dz. cyt., s. 170 – 191.

832

„ Złączone w jedno z Duchem Chrystusowym, powinnyśmy zawsze i wszędzie być możliwie czytelnym znakiem jedności z Bogiem i świadczyć o Tym, który jest jedno z Ojcem. Wzajemnie zjednoczone staramy się przez pokorną i ofiarną miłość wobec każdego człowieka realizować zbawczą misję Kościoła, który pragnie zwiastować wszystkim ludziom miłość Boga i otworzyć im dostęp w jednym Duchu do Ojca”. Konstytucje Zgromadzenia, Luboń 1990 art.101.

833

„ Wystrzegamy się wszystkiego, co niweczy ducha jedności i posiada swe źródło w pożądliwości ciała, oczu i pysze żywota. Żyjąc w służbie sprawiedliwości i miłości, zwalczajmy w sobie egoizm, lenistwo, nieczułość, chciwość, zazdrość, podejrzliwość, zarozumiałość, fałszywą ambicję, niedyskrecję, porywczość”, Konstytucje Zgromadzenia 1990, art. 88.

834

174

duchowość: „we wspólnocie prawdziwie braterskiej każdy czuje się współodpowiedzialny za wierność innych; każdy stara się dzielić życie z innymi w pogodnym klimacie wyrozumiałości i wzajemnej pomocy; każdy dostrzega zmęczenie, cierpienie, osamotnienie, brak motywacji współbrata i wspiera tych, którzy słabną pod ciężarem trudności i prób. W ten sposób wspólnota zakonna, która pomaga wytrwać swoim członkom, staje się znakiem nieustannej wierności Boga, a zatem podporą wiary i wierności chrześcijan żyjących w świecie, który zdaje się coraz bardziej zapominać drogę wierności”835. Bł. Edmund Bojanowski zachęcał służebniczki do tworzenia wspólnoty opartej na więzi z Bogiem „ Otóż i między Wami: ile razy widzę wzajemną miłość, raduje się moje serce, bo jak ten sam św. Jan powiedział: <Kto mieszka w miłości, w Bogu mieszka, a Bóg w nim>. Bądźcie też więc zawsze między sobą jako jedno święte rodzeństwo”836. Założyciel wskazywał także na konkretne działania, w relacjach między siostrami, które mogą być także znakiem komunii braterskiej. W liście do siostry Konstancji pisze: „Bardzo mnie ucieszyło, że właśnie Ty przybyłaś do Malińca na tymczasową towarzyszkę siostry Jadwigi, bo mam ufność, że ją umiesz w jej zmartwieniu pocieszać i dopomagać w czem potrzeba”837

.

Papież Jan Paweł II poleca, by zasadą wychowawczą w procesie rozwoju osoby i wspólnot była duchowość komunii i wyjaśnia, czym ona jest i jakie ma znaczenie dla życia braterskiego we wspólnocie „należy krzewić duchowość komunii, podkreślając jej znaczenie jako zasady wychowawczej wszędzie tam, gdzie kształtuje się człowiek i chrześcijanin (…) i osoby konsekrowane, gdzie powstają rodziny i wspólnoty. Duchowość komunii to także zdolność odczuwania więzi z bratem w wierze dzięki głębokiej jedności mistycznego Ciała, a zatem

835 ŻBW, 57.

836 E. Bojanowski, List do Sióstr w Borku, 19 II 1862, w: L. Smołka, dz cyt. s. 269.

837

175

postrzegania go jako kogoś bliskiego, co pozwala dzielić jego radości i cierpienia, odgadywać jego pragnienia i zaspokajać jego potrzeby, ofiarować mu prawdziwą i głęboką przyjaźń. Duchowość komunii to także zdolność dostrzegania w drugim człowieku przede wszystkim tego, co jest w nim pozytywne, a co należy przyjąć i cenić jako dar Boży: dar nie tylko dla brata, który bezpośrednio go otrzymał, ale także dar dla mnie. Duchowość komunii to wreszcie umiejętność czynienia miejsca bratu, wzajemnego noszenia brzemion( Ga 6,2) i odrzucenia pokus egoizmu, które nieustannie nam zagrażają, rodząc rywalizację, bezwzględne dążenie do kariery, nieufność zazdrość. Nie łudźmy się: bez takiej postawy duchowej na niewiele zdałyby się zewnętrzne narzędzia komunii”838. W kontekście takich zadań w formacji na

wszystkich etapach należy zwrócić uwagę na zaangażowanie

w tworzenie wspólnoty oraz postaw: odpowiedzialności za wzrost duchowy, otwartości, gotowości do przyjęcia drugiego człowieka, zdolności pomagania i przyjmowania pomocy, umiejętności zastępowania kogoś i ustępowania miejsca innym839

. Ponadto warto zwrócić uwagę na autocentryczną potrzebę doznawania opieki i wsparcia, która według L. Rulli wyraża się w dążeniu do zaspokajania własnych potrzeb uczuciowych dzięki pomocy innych osób, w doznawaniu od nich uczucia, w szukaniu opieki, zainteresowania i oparcia u innych, w pragnieniu bycia kochanym, pocieszanym, prowadzonym przez inne osoby⁸⁴⁰. Autentyczna duchowość komunii braterskiej domaga się autotranscendencji, by ta potrzeba nie zdominowała motywacji działania, lecz stała się możliwością wyrażania miłości braterskiej we wspólnocie.

838 Jan Pawewł II, List Apostolski Novo Millenio Ineunte, 43.

839 ŻBW, 24.

840

176