Koniunktura gospodarcza w budownictwie województwa opolskiego województwa opolskiego

Ogólna sytuacja przedsiębiorstw budowlanych w ocenie badanych przedsiębior-ców w kolejnych okresach 2004 r. ulegała poprawie. W I kwartale 2004 r. jedynie 6,1%

respondentów stwierdziło, iż sytuacja poprawia się, podczas gdy w ostatnim kwar-tale ponad 1/3 udzieliła takich odpowiedzi (32,5%). Jednocześnie, systematycznie zmniejszał się odsetek negatywnie oceniających sytuację swoich firm (wykres 39).

W 2004 r. zapytano również przedsiębiorców budowlano-montażowych, jaka będzie ogólna sytuacja gospodarcza w najbliższych trzech miesiącach. Badani okazali się optymistami w II i III kwartale 2004 r., gdyż spodziewano się znacznego ożywienia gospodarczego. Poprawy sytuacji oczekiwało w tym okresie ponad 40% badanych.

Gwałtowny spadek takich odpowiedzi odnotowano w IV kwartale, jednocześnie od-notowano zwiększenie odsetka tych, którzy nie oczekują żadnych zmian sytuacji go-spodarczej. Przewidujących pogorszenie się sytuacji od II kwartału 2004 r. było nie-wielu, ok. 15–20% (wykres 40).

Potwierdzeniem optymistycznych opinii są odpowiedzi dotyczące oceny kształto-wania się działalności budowlano-montażowej przedsiębiorstwa w ostatnich trzech miesiącach, a także ocena portfela zamówień na roboty budowlano-montażowe

wy-Wykres 39. Ogólna sytuacja przedsiębiorstwa w 2004 r. (% bad.)

konane przez przedsiębiorstwo na rynku krajowym (wykres 41 i 42). Analiza tych od-powiedzi wskazuje, że przedsiębiorcy odnotowują poprawę działalności oraz wzrost zamówień na roboty budowlano-montażowe. Systematycznie zmniejszał się tak-że odsetek notujących spadek działalności. Badani przedsiębiorcy twierdzili jednak w zdecydowanej większości, że portfel zamówień na roboty budowlano-montażowe wykonane przez przedsiębiorstwo pozostaje bez zmian. Gwałtownemu wzrostowi opinii twierdzących, że zamówienia zwiększają się (z 10,2% w I kwartale do 30,0%

w IV kwartale) towarzyszył spadek odsetka twierdzących, iż portfel na zamówienia zmniejsza się (z 57,1% w I kwartale do 22,5% w IV kwartale).

W kolejnych kwartałach 2004 r. malał odsetek badanych twierdzących, że wyko-rzystują swoje zdolności produkcyjne w najmniejszym stopniu, a rósł odsetek

twier-Wykres 40. Przewidywana ogólna sytuacja gospodarcza przedsiębiorstwa w 2004 r. (% bad.)

Wykres 41. Działalność budowlano-montażowa przedsiębiorstwa w 2004 r. (% bad.)

57 Sytuacja społeczno-gospodarcza w roku 2004

dzących, że zdolności produkcyjne są wykorzystywane w stopniu najwyższym. Wyko-rzystanie zdolności produkcyjnych w 100% w ostatnim kwartale 2004 r. odnotowało 35% badanych przedsiębiorców budowlanych (tab. 10).

Tabela 10. Wykorzystanie mocy produkcyjnych w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych w 2004 roku (% bad.)

I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał

% badanych

brak odpowiedzi 6,1 4,7 6,8 5,0

W badaniach koniunktury gospodarczej przedsiębiorcy budowlani oceniają także swoją sytuację finansową. Od kilku lat, na pytania dotyczące tego zagadnienia przed-siębiorcy głównie odpowiadają, że sytuacja finansowa przedsiębiorstwa pozostaje bez zmian. W I kwartale 2004 r. ok. 40% badanych stwierdziło, że sytuacja finanso-wa pogarsza się, jednak odsetek ten był znacznie niższy, niż w analogicznym okresie roku 2002 i 2003 (w I kwartale 2002 i 2003 r. ok. 70% badanych oceniało negatywnie

Wykres 42. Portfel zamówień na roboty budowlano-montażowe wykonane przez przedsiębiorstwo na rynku krajowym (% bad.)

swoją sytuację finansową). Od II kwartału 2004 r. wzrosła również liczba przedsię-biorców, u których poprawiła się sytuacja finansowa (17,5% wskazań w IV kwartale 2004 r.). W latach 2002–2004 obserwuje się wzrost optymistycznych opinii w ostat-nich kwartałach każdego roku objętego badaniami. Związane jest to najprawdopo-dobniej z sezonowością prowadzonych prac budowlano-montażowych.

Jednym z głównych czynników wpływających na sytuację finansową przedsiębior-stwa jest terminowość dokonywania płatności za wykonane roboty. Ponad połowa ba-danych przedsiębiorców wskazywała, podobnie jak w latach wcześniejszych, iż opóź-nienia te pozostają na takim samym poziomie. Odsetek twierdzących, że opóźopóź-nienia wzrosły, ulegał nieznacznym wahaniom na przestrzeni badanego okresu (oscylował wokół wartości 20–30%). Odsetek notujących zmniejszanie się opóźnień płatności za roboty utrzymał się w roku 2004 na poziomie 10–15% (wykres 44).

Największymi barierami w działalności budowlano-montażowej od dawna są niedostateczny popyt na usługi oraz konkurencja. Na bariery te wskazywała ponad połowa respondentów. Interesującym zjawiskiem jest duże zmniejszenie się odsetka wskazujących na niedostateczny popyt w II i IV kwartale 2004 roku (z 60% do 37%).

Przedsiębiorcy coraz częściej zwracali uwagę na wysokie koszty finansowania przed-siębiorstwa. W badanym okresie na wysokim poziomie utrzymywał się także odse-tek mówiących o wzroście kosztów siły roboczej. Podobnie jak w latach wcześniej-szych, wyniki testu koniunktury wskazują również, że w okresie I kwartału (okres zimowo-wiosenny) w działalności budowlanej istotną rolę odgrywają warunki at-mosferyczne. Szczegółowe dane na temat barier w bieżącej działalności firm budow-lanych obrazuje tabela 11.

Wykres 43. Sytuacja finansowa przedsiębiorstwa w 2004, 2003 i 2002 r. (% bad.)

59 Sytuacja społeczno-gospodarcza w roku 2004

Tabela 11. Bariery napotykane w działalności przedsiębiorstwa w 2004 roku (% bad.)

Bariery I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał

niedostateczny popyt 61,2 60,5 38,6 37,5

warunki atmosferyczne 55,1 23,3 13,6 10,0

konkurencja innych firm 53,1 60,5 47,7 50,0

koszty siły roboczej 30,6 27,9 36,4 37,5

koszty obsługi finansowej działalności 24,5 37,2 38,6 45,0

trudności z uzyskaniem kredytów 20,4 20,9 27,3 27,5

koszty materiałów 14,3 27,9 25,0 15,0

niedobór wykwalifikowanych pracowników 6,1 2,3 6,8 25,0

brak barier 0,0 2,3 6,8 7,5

niedobór sprzętu oraz/lub materiałów

i surowców (z przyczyn pozafinansowych) 0,0 0,0 2,3 2,5

inne 0,0 7,0 6,8 5,0

W ankiecie koniunktury dla branży budowlano-montażowej podjęto również kwe-stię prognozy zatrudnienia. W 2004 r., podobnie jak w latach wcześniejszych, od 50 do 75% przedsiębiorców deklarowało utrzymanie zatrudnienia na tym samym po-ziomie. Udział przedsiębiorców przewidujących ograniczenie zatrudnienia zmniej-szał się systematycznie do III kwartału, kształtując się od 32,7 do 11,4%. Natomiast wzrost zatrudnienia w 2004 r. najwięcej przedsiębiorców (30,2%) przewidywało w II kwartale 2004 r. Tendencje te wiązać można także z sezonowością prac budow-lanych. Dane, o których mowa przedstawiono na wykresie 45.

Wykres 44. Opóźnienia płatności za wykonane roboty budowlano-montażowe w 2004 r. (% bad.)

3.1. Inwestycje w budownictwie

W 2004 r. rozpoczęcie nowych działań inwestycyjnych zapowiadało ok. 30% re-spondentów. W roku 2003 zarówno w I, jak i II półroczu takie inwestycje planowało ok. 27% badanych. Największa ich liczba w I półroczu 2004 r. zamierzała przeprowa-dzić inwestycje modernizacyjne – 46,2%. W II półroczu takich odpowiedzi było już znacznie mniej. W badanym okresie zmniejszyła się w stosunku do roku 2003 liczba przedsiębiorców, którzy nie planują podjęcia żadnych inwestycji (wykres 46).

Wykres 45. Przewidywane zatrudnienie w przedsiębiorstwie w kolejnych trzech miesiącach w 2002, 2003 i 2004 r. (% bad.)

Wykres 46. Rodzaje inwestycji w 2003 i 2004 r. (% bad.)

61 Sytuacja społeczno-gospodarcza w roku 2004

Podobnie jak w przypadku przemysłu, ponad połowa badanych w budownic-twie planowała wykorzystać własne środki do realizacji inwestycji. Podobne wska-zania notowano także w roku 2002 i 2003, jednak tendencja wykorzystania środków zewnętrznych ulega ciągłemu wzrostowi. Porównując odpowiedzi z 2003 i 2004 r., należy stwierdzić, że zwiększył się udział badanych wskazujących na korzystanie z kredytów bankowych.

Wykres 47. Źródła finansowania inwestycji w 2004 r. (% bad.)