Cash pooling może powodować znaczne podatkowe implikacje, które będą zależne od
kraju jego domicylu, jego formy i charakteru umowy poolingu. Praktycznie wszystkie formy poolingowego zarządzania płynnością muszą spełniać trzy bazowe kryteria
[Cash-pooling-a treasure’s guide 2012, ss. 17–21; Pentz, Solanek 2005, ss. 84–88].
– wszystkie umowy finansowe pomiędzy uczestnikami cash poolingu, takie jak linie kredytowe, wzajemne gwarancje, stopy procentowe powinny być zawierane na bazie warunków rynkowych (arm’s length principle);
– cash pooling nie może być użyty w celu przesunięcia dochodu z jednej jurysdykcji lub jednostki do drugiej w celu uniknięcia lub zmniejszenia obciążenia podatkowego; – uczestnicy biorą na siebie prawną i formalną odpowiedzialność za zapłatę opro-centowania, ryzyko stopy procentowej i ryzyko niewypłacalności partnera. Do
zabezpieczenia tych odpowiedzialności stosowane są w cash poolingu wzajemne gwarancje i wzajemne zabezpieczenia wymagane przez bank obsługujący go.
Kluczowe kwestie związane z powstawaniem obowiązków podatkowych po implemen-tacji struktury poolingowej, to po pierwsze cechy oprocentowania. Jeśli właściciel głównego konta poolingu działa jako lider grupy kapitałowej, to oprocentowanie otrzymywane lub pła-cone będzie traktowane jako wewnątrzkorporacyjne i będzie przedmiotem podatku docho-dowego (witholding fax). Natomiast jeśli działa on jako agent dla uczestników cash poolu, to w pewnych lokalizacjach m.in. w Holandii i WB będzie ono traktowane jako bankowe i nie będzie podlegało opodatkowaniu. Definicja oprocentowania jest kluczowe dla traktowa-nia podatkowego, a rodzaj oprocentowatraktowa-nia będzie wpływał na jego repartycję pomiędzy uczestników i jak oni będą opodatkowani w ich podatkowych jurysdykcjach.
Następna kwestia to istnienie międzypaństwowych umów dotyczących podwójne-go opodatkowania i innych ułatwień funkcjonowania międzynarodowepodwójne-go cash
poolin-gu. Dostarczają one korzyści w formie obniżenia lub eliminacji podatku dochodowego
od przepływów oprocentowania, płatności za usługi, dywidend i zysków kapitałowych. Ważna jest tu także lokalizacja jednostek KTN, ponieważ umiejscowione w rajach po-datkowych wg regulacji wielu krajów nie mogą uczestniczyć w strukturach poolingu. Względy podatkowe, a także logistyczne np. rozwinięta infrastruktura bankowa, będą decydowały o lokalizacji jednostek poolu.
Jeśli chodzi o podatkowe uwarunkowania cash poolingu w Polsce, to są one determi-nowane zaliczeniem tego rodzaju konstrukcji do kategorii umów nienazwanych w ko-deksie cywilnym. Wynika z tego, że nie istnieją ściśle określone przepisy podatkowe do nich się odnoszące. W związku z tym poszczególne ich elementy dla celów wych powinny być oceniane według norm zdefiniowanych w polskim prawie podatko-wym. Ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo różnic w interpretacji przepisów, to KTN powinna każdorazowo zwracać się o ich wykładnię do władz podatkowych [Wło-darczyk, 2014, ss. 69–70; Chorowska-Kasperlik 2015, ss. 64–66].
Niezwykle silne zróżnicowane traktowanie podatkowe przepływów finansowych w międzynarodowych strukturach cash poolingu powoduje, że wymaga on dużej wie-dzy i doświadczenia pracowników Departamentu Skarbu KTN, zatrudnienia mięwie-dzyna- międzyna-rodowych doradców i każdorazowo konsultowania decyzji z Urzędem Skarbowym kraju lokalizacji jego uczestników.
Zakończenie
Korporacje transnarodowe wypracowały szereg sposobów optymalizacji ich przepływów fi-nansowych. Mogą one mieć charakter legalny, quasilegalny lub nielegalny. O ich kwalifikacji
79 Cash pooling jako metoda optymalizacji przepływów finansowych we współczesnych korporacjach finansowych
decyduje stopień zgodności z przepisami prawa lokalnego i międzynarodowego. Oprócz cen transferowych i nettingu, cash pooling należy do najczęściej stosowanych. Polega on na konso-lidacji sald rachunków bankowych na koncie głównym należącym do lidera grupy – w przy-padku KTN najczęściej spółki matki. Występuje szereg jego rodzajów, a do podstawowych należy rzeczywisty i wirtualny. Zasadnicza różnica pomiędzy nimi sprowadza się do tego, że w przypadku pierwszego następuje rzeczywisty przepływ środków pomiędzy kontami, nato-miast drugi polega tylko na ich teoretycznej koncentracji dla celów optymalizacji oprocento-wania. W wymiarze międzynarodowym występuje także ich połączenie, czyli hybrydowy cash
pooling. Korzyści z cash poolingu sprowadzają się przede wszystkim do optymalizacji efektu
odsetkowego, obniżeniu kosztów cash flow i zwiększenia płynności finansowej grupy kapita-łowej. Transgraniczne jego stosowanie napotyka jednak na szereg przeszkód. Najważniejszą są zróżnicowanie regulacji prawnych i podatkowych pomiędzy krajami. W wielu krajach szczegól-nie pozaeuropejskich jest on zabroniony lub dopuszczalna jest tylko rzeczywista jego forma. W innych zaś jest nieopłacalny ze względu na przepisy podatkowe. Generalnie obowiązujące zasady stosowania cash poolingu to oparcie jego warunków na cenach rynkowych, niewyko-rzystywanie do unikania lub zmniejszenia obciążenia podatkowego, respektowanie reguł „cien-kiej” kapitalizacji oraz przyjęcie przez uczestników pełnej odpowiedzialności za zobowiązania finansowe wynikające z jego operacji.
Bibliografia
Borowiec L., Włoch J. (2013), Rola cash poolingu w efektywnym zarządzaniu płynnością finanso-wą w grupie kapitałowej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 2013, ss. 387–401. Cash pooling – a treasure’s guide (2012), Treasury Alliance Group LLC, Napreville, USA.
Chand V. (2016), Transfer pricing Aspects of Cash Pooling Arrangements in Light of the BEPS Action Plan, International Transfer Pricing Journal, January/February.
Chorowska-Kasperlik E. (2015), Cash pooling w grupie kapitałowej – wybrane aspekty podat-kowe, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 225, ss. 61–73.
Griffiths S.H., Zink W.J. (2003), Crosborder Pooling: National vs. ZBA, iTreasurer.
Hangebrauck R. (2008), Kapitalufbringung, Kapitalerhalfung und Existenzschutz bei Konzernwei-ten Cash – Pooling System, Peter Lang, Frankfurt am Main.
http://treasurytoday.com.2006/2007.../, dostęp: 10.11.2017/. http://bellin/de/treasury-matters.../, dostęp: 25.10.2017/. http://www.iww.de/pistb/archiv.../, dostęp: 11.11.2017/.
Lang M. i in. (2013), Fragen zur Konzernfinanzierung, Linde Verlag, Wien.
Pentz A., Solanek A. (2005), Cash pooling im Konzern, Hans Bőcker Stiffung, Düsseldorf. Remlein M. (2014), Cash pooling jako instrument zarządzania środkami pieniężnymi w grupie ka-pitałowej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 70, ss. 135–145.
Włodarczyk B. (2014), Cash pooling jako forma optymalizacji kosztów finansowych w przedsię-biorstwie, „Studia Ekonomiczne – Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowi-cach”, nr 186, cz. 2, ss. 62–75.
Beata Stępień |
beata.stepien@ue.poznan.plUniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Wydział Gospodarki Międzynarodowej