dowych
liceów ogól
nokształcą
cych
zasadni
czych zawo
dowych w odsetkach
1975 ... 100,0 5>;5 3-,1 18,6 7; 2 65.6
1980 ... . 100,0 9,4 5,4 20,8 6.4 58.0
1 9 8 1 ... . 100,0 9,9 5.7 22; 2 7.4 55,8
1982 ... 100,0 9-,4 6.0 21,6 0,4 54.6
W 1982 r. przyjęto do pracy 50,2 tya. absolwentów ezkół ponadpodstawowych/, tj.
o 1,3 tya, mniej /o 2,5 %/ niż w 1981 r. 1 9;9 tya, mniej /o 16,1 %/ niż w 1978 r.
Tendencje spadkowe w grupie absolwentów szkół ponadpodstawowych wszystkich typów, po
dejmujących plerwazę pracę zawódowę w gospodarce uspołecznionej obserwuje się od 1979r.
Przyjmujęc 1978r, za 100,0 %} w którym to roku w gospodarce uspołecznionej znalazła zatrudnienie największe w całym analizowanym okresie /lata 1975 - 1982/ liczba absolwen
tów /61,5 tys./; odpowiednie dane dla 1979 r, wynosiły 97,8 %; dla 1980r, - 91,9 %, dla 1981 r. - 83,7 %i a dla 1982 r. - 81,7 %.
Na przestrzeni . lat 1975 - 1982 zmieniła się zasadniczo struktura wykształcenia podejmujących pracę absolwentów. Od 1975 r. systematycznie wzrasta odsetek absolwentów z wykształceniem wyższym, policealnym 1 technicznym natomiast zmniejsza się odsetek absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym.
W ogólnej liczbie pracowników zwolnionych z pracy, przeważającą część stanowiły rozwiązania umowy o pracę w drodze wypowiedzenia przez pracownika.
Struktura zwolnień z pracy w gospodarce uspołecznionej według przyczyn 1 form zwolnień kształtowała się następująco:
WYSZCZEGÓLNIENIE
1975 1980 1981 1982
' w odsetkach
OGÓŁEM ... . 100,0 100,0 100,0 100,0 w tym:
Zwolnienia w drodze wy powiedzenia ... 31,5 29;0 22,2 21,3 przez zakład pracy ... 5,7 4.1 4.7 7,4
przez pracownika ... . 25.8 24,9 17.5 13,9
Przeniesienia służbowe w ramach tej sa
mej jednostki do innego województwa ... 3,3 2,1
/
1.9 1.6
Porzucenia pracy ... 25,7 22,5 16,9 11.9 Przeniesienia na emeryturę lub rentę .. 7.3 11,1 16,2 19,0
Zmarli ... . 1,1 1,2 1.2 1.1
W 1975 r, zwolnienia w drodze wypowiedzenia przez zakład pracy stanowiły 5,7 % ogółu zwolnień z pracy. W latach następnych - do 1979 r. zmniejszał się odsetek osób zwalnianych z pracy w drodze wypowiedzenia przez zakład pracy. W latach 1980 - 1982 zaobserwowano tendencje wzrostowe w tym zakresie, w 19o2 r. aż 7,4 % ogółu zwolnio
nych stanowiły osoby zwolnione w drodze wypowiedzenia przez zakład pracy. Taki sten rzeczy spowodowany jest w znacznej mierze reorganizacjami przedsiębiorstw, ogranicza
niem produkcji1, wdrażaniem systemów oszczędnościowych polegających na likwidacji zbęd
nych etatów; poprawie dyscypliny 1 organizacji pracy.
Istotne zmiany zanotowano w strukturze zwolnień z pracy w drodze wypowiedzenia przez pracownika. Począwszy od 1980 r. zwolnienia z pracy w drodze wypowiedzenia
przez pracownika stanowią coraz niższy odsetek ogółu zwolnień. W 1982 r. w drodze wypo
wiedzenia przez pracownika odeszło z pracy 54,2 tya. osób, tj. o 29,3 tys. /o 15,2 %/
mniej/ niż w 1981 r.1 w stosunku do 1978 r. oznacza to zmniejszanie się liczby zwolnio
nych z pracy w drodze wypowiedzenia pracy przez pracownika o 54,4 %. Jedną z przyczyn zmniejszenia się ilości zwolnień z pracy w drodze wypowiedzenia przez pracownika było niewątpliwie obowiązujące od grudnia 1981 r. ustawodawstwo stanu wojennego"; a głównie militaryzacja zakładów pracy.
Zahamowane zostało również zjawisko porzucania pracy1; które w sposób zasadniczy dezorganizuje pracy oraz wpływa ujemnie na wydajność pracy. W 1982 r. porzuciło procy 39,3 tye. osób!,' co stanowiło 11;9 % ogółu zwolnionych z pracy. Należy zaznaczyć; ża również w roku poprzedzającym /1881 r./ zmniejszyła się znacznie liczba osób porzuca
jących pracę /52,1 tys./; w 1980 r. liczba osób porzucających pracę wynosiła 7b, 1 tys.
Dla porównania warto wskazać, żo np. w 1975 r. porzuciło pracę 72,6 tye. osób, a Ich udział w ogólnej liczbie zwolnionych z pracy w tym roku wyniósł 25,7 %» Zahamowanie zjawiska porzucania pracy w 1981 1 1982 r. wiąże się ściśle z panującą w tych latach niepewnością związaną z narastaniem kryzysu gospodarczego.
Przypadki samowolnego porzucenia pracy występowały najczęściej w gospodarce komu
nalnej. W 1982 r. udział osób, które porzuciły pracę w ogólnej liczbie zwolnionych z pracy w tym dziale wynosił 19;6 %. W pozostałych działach gospodarki narodowej analo
giczne wskaźniki kształtowały się następująco:
przemysł 15,1 %
budownictwo ... lU',9 %
rolnictwo ... ‘ 7,2 %
leśnictwo 6>2 %
transport i łączność 5,8 %
1 handel 5,0 %
gospodarka mieszkaniowa oraz niematerialna usługi
komunalne ... 13,4 %
nauka 1 rozwój techniki 2,7 %
oświata i wychowanie 3,9 %
kultura 1 sztuka ... 5,8 % ochrona zdrowia 1 opieka społeczna ... 10,3 % kultura fizyczna 1 wypoczynek ... ;. 7,3 % administracja państwowa i wymiar sprawiedliwości... l;4 % finanse i ubezpieczenia ... 1,9 %
Zjawisko samowolnego porzucenia pracy dotyczy w przeważającej części mężczyzn.
Elementem ruchu zatrudnionych /po stronie zwolnień/ jest również zjawisko odcho
dzenia na emeryturę; w tym wcześniejszą, Oest rzeczą charakterystyczną1, że z chwilą wejścia w życie aktów prawnych zezwalających na wcześniejszą emeryturę', obserwuje się zwiększanie się z roku na rok udziału osób korzystających z tych uprawnień w ogólnej liczbie przechodzących na emeryturę. Wyjątek w tym względzie stanowił 1980 r. w 1978r.
osoby przechodzące na wcześniejszą emeryturę stanowiły 6 Д % ogółu przeniesionych na rentą lub emeryturę.
W następnych latach udziały pracowników przechodzących na wcześniejszą emeryturą w ca
łej zbiorowości przeniesionych na rentę luo emeryturą kształtowały się następująco:
1979 - 21,5 % 1980 - 4,9 % 1981 - 35,2 %
1982 - 47,6 % "
Nasilenie się zjawiska przechodzenia na wcześniejszą emeryturą w latach 1981, 1982 jest wynikiem oddziaływania rozporządzenia nady Ministrów z dnia 17.VII.1981r. w spra
wie szczególnych zasad przechodzenia na emeryturę pracowników uspołecznionych zakładów pracy w okresie do dnia 31 XII 1981 r.
Masowe przechodzenie pracowników na wcześniejszą emeryturę jest w obecnej sytuacji gospodarczej kraju zjawiskiem wysoce niekorzystnym. Pozbawiło ono gospodarkę
uapolecz-nlon* wysokokwalifikowanej^, doświadczonej kadry w wieku produkcyjnym. Wcześniejeze przechodzenie na emerytur* zmienia w sposób zasadniczy etruktur* emerytów i rencistów liczonych w stosunku do ogólnej liczby zatrudnionych; co przedstawia poniższe zesta
wienie*
L A T A
Ogółem Mężczyźni Kobiety
W % ogółu zatrudnionych
1975 ... .... 1.7 1,8 • 1.6
1980 ... 2,3 2,4 2.1
1981 ... 3.1 3.4 2,7
1982 ... 4>;0 At.Z 3,6
Poziom wykształcenia zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej
; ... - ■ ■ i i i ■ ...— ... i i . . . ...
W 1982 r. w gospodarce uspołecznionej pracowało 104,8 tys. pracowników /pełnoza- trudnlenl bez zatrudnionych sezonowo 1 dorywczo/ z wykształceniem wyższym; 288,4 tya.
pracowników z wykształceniem średnim zawodowym; 79.7 tys. osób z wykształceniem śred
nim ogólnokształcącym i 476; 1 tys. z wykształceniem zasadniczym zawodowym.
Zatrudnieniew gospodarce uspołecznionej /stan w dniu 31 XIX*// przedstawiało el*
następująco:
WYKSZTAŁCENIE 1975 1980 1981 1982
o - ogółem
к - и tym kobiety w tysiącach
OGÓŁEM ... 1469,7 1538,2 1514,9 1481,7
к 545,0 566,9 549,9 542,0
w tym z wykształceniami*
wyższym ... ... . 78,9 103,2 ю з ; 2 104,8
к 26,6 40,1 40,6 42;4
średnim zawodowym ... 215,'4 285,2 287,2 288,4
” к 96; 7 132,2 133,4 134,7
średnim ogólnokaztałcęcym ... 67),7 80 ;з 80,6 79,7
к 48,7 60,1 59,8 60,0
399,9 470,6 471,7 476,1
к 101,4 112,3 110,4 111,4
V Bez sezonowych 1 zatrudnionych dorywczo
W latach 1975-1982 zanotowano szybkie teapo wzrostu liczby zatrudnionych z wyksz
tałceniem wyższym i średnim zawodowym. W 1982 r. w porównaniu z 1981 r* przy ogólnym spadku zatrudnienia obserwuje alę przyrost kadr z wykształceniem wyższym 1 zasadniczym zawodowym. Porównanie dynamiki zatrudnienia według płci 1 poziomu wykształcenia wska
zuje na szybsze tempo wzrostu liczby kobiet z wykształceniem wyższym, średnim zawodo
wym 1 średnim ogólnokształcącym niż mężczyzn. W stosunku do 1975 r. zatrudnienie ko
biet z wykształcaniem wyższym zwiększyło się w 1982 r. o 59,4 %, mężczyzn o 59,4 %,
Zatrudnienie osób z wykształceniem średnie zawodowym wzrosło w 1982 reku / w po
równaniu z 1975г/ o 39,3* wśród kobiet 1 34,9* wśród mężczyzn. Analogiczne wsketnlkl dotyczące pracowników z wykeztałceniea średnie ogólnokaztałcęeym wynoszę 23,2% dla ko