Literaturoznawstwo (Iwona Maciejewska, Alina Naruszewicz-Duchlińska)

Początek funkcjonowania olsztyńskiej polonistyki w ramach Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, który swą działalność zainaugurował 1 października 1999 roku, oznaczał nie tylko kontynuację wcześniejszych badań naukowych, ale też podjęcie nowych wyzwań1. Obiektem zainteresowania pracowników były wszystkie epoki literackie. Diachroniczny i synchroniczny charakter dociekań odzwierciedlały zmieniające się przez 20 lat nazwy literaturoznawczych

jedno-1 W podrozdziale wykorzystano wiadomości zamieszczone we wniosku o przyznanie Wydziałowi Humanistycznemu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie uprawnień do nadawania stopnia doktora habilitowanego w dyscyplinie literaturoznawstwo oraz dane dostępne na stronie internetowej Instytutu Polonistyki i Logopedii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (http://uwm.edu.pl/polonistyka/) i Bibliografii publi-kacji pracowników Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (https://bu.uwm. edu.pl/pl/uslugi/bibliografia-publikacji-pracownikow-uwm).

stek wchodzących w skład Instytutu Filologii Polskiej, obecnie Polonistyki i Logopedii.

Badania literatury dawnej były ujęte do 2010 roku w temacie Sposób kreo-wania świata przedstawionego w wybranych utworach literatury staropolskiej i oświecenia, od roku 2011 rozwiniętym jako Helikon sarmacki i jego kulturowe konteksty. Zespołem pracowników podejmujących te zagadnienia kierowała Krystyna Stasiewicz, uczona wielkiej klasy, obecnie przebywająca na emerytu-rze. Zapoczątkowany przez badaczkę jeszcze w czasach istnienia WSP nurt dociekań poświęcony twórczości kobiet owocował licznymi artykułami o najwy-bitniejszej poetce czasów saskich charakteryzującymi XVIII-wieczną autorkę z różnych perspektyw, o czym świadczą przykładowo przywołane tytuły: Tropem lektur Elżbiety Drużbackiej, Elżbieta z Kowalskich Drużbacka w kręgu Familii, Nowy romans Drużbackiej czy tłumaczenie utworu francuskiego?, Wyobraźnia erotyczna Elżbiety Drużbackiej, Rola środowiska Załuskich w kreowaniu Druż-backiej – pisarki, Korespondencja Elżbiety DrużDruż-backiej jako źródło do rekon-strukcji jej biografii oraz cech języka osobniczego, Zabłysnąć wśród słynnych – to dopiero sztuka! Przypadek Elżbiety Drużbackiej. Zainteresowanie „Muzą sarmacką” zrodziło także prace dążące do przekrojowego ujęcia aktywności twórczej kobiet, czego przejawem jest monografia Zmysłowa i elokwentna pro-wincjuszka na staropolskim Parnasie. Rzecz o Elżbiecie Drużbackiej i nie tylko... (2001) czy artykuł Z dalszej perspektywy widać lepiej. Zapętlona tożsamość kobiet w Polsce. Efektem wieloletnich badań Krystyny Stasiewicz nad twórczo-ścią Stanisława Herakliusza Lubomirskiego i Ignacego Krasickiego są książki: Bieg czasów zawiera w sobie rozmaite zdarzenia: studia o Krasickim (2014) oraz W kręgu polityki i literatury: źródła i studia o Stanisławie Herakliuszu Lubomir-skim (2016). Badaczka była również aktywna jako edytorka, a w jej dorobku szczególne miejsce zajmują wydania utworów wspomnianej wyżej Drużbackiej oraz Księcia Biskupa Warmińskiego.

Członkinią zespołu kierowanego przez Krystynę Stasiewicz, która obecnie koordynuje jego prace, jest Iwona Maciejewska. Jej zainteresowania koncentrują się wokół epiki staropolskiej (przede wszystkim barokowych romansów) oraz popularnych w wiekach dawnych form pamiętnikarskich. Ważny krąg dociekań badaczki (poświadczony licznymi publikacjami) wyznacza książka habilitacyjna Miłość i erotyzm w piśmiennictwie czasów saskich (2013), która stanowi wielo-kierunkową analizę przemian w sposobie wyrażania tematyki miłosno-erotycznej zachodzących w I połowie XVIII stulecia. W istotną dla całego zespołu proble-matykę wpisują się artykuły Maciejewskiej poświęcone artystycznej aktywności kobiet, m.in.: Za cóż chwalić niewiastę? Ewolucja konwencji panegirycznej w ramie wydawniczej edycji czasów saskich, Kobiety czasów saskich z piórem w ręku czy Matki córkom. Kobiece pisanie w czasach saskich. Badaczka, która habilitowała się na UMK w Toruniu w 2014 roku, ma na swoim koncie także cykl publikacji dotyczący XVIII-wiecznej korespondencji, który wiąże się

z opracowaną wraz z Katarzyną Zawilską (w ramach grantu z Narodowego Centrum Nauki) edycją listów Magdaleny z Czapskich – „Gdybym Cię, moje Serce, za męża nie miała, żyć bym nie mogła”. Listy Magdaleny z Czapskich do Hieronima Floriana Radziwiłła z lat 1744–1759 (2016).

Jeszcze inną perspektywę naukowych poszukiwań wyznacza dorobek pracu-jącej we wspomnianym zespole Kamili Bialik, której rozważania dotyczą przede wszystkim teatru. Przejawem tychże jest m. in. książka będąca pokłosiem dokto-ratu Między tekstem a sceną. Staropolskie inscenizacje Kazimierza Dejmka (2014) oraz inne publikacje poświęcone XX-wiecznym realizacjom dawnych tekstów dramatycznych. Badaczkę wykraczającą swymi poszukiwaniami poza kulturę staropolską zajmują również zagadnienia związane z miejscem słowa w inscenizacji teatralnej, obecnością teatru we współczesnej praktyce edukacyj-nej, a także z relacjami między współczesnym teatrem a rzeczywistością medial-ną, czego przejawem są m. in artykuły: Współczesny kostium Szekspira. O au-diowizualnych zapisach spektakli teatralnych i ich przydatności dydaktycznej, „Zegarek” Jerzego Szaniawskiego w telewizyjnej realizacji Jerzego Antczaka, Edukacja teatralna w kształceniu polonistycznym – pytania o kształt, Theatrum na cześć Księcia Poetów. Ważnej dla zespołu problematyki kobiecej dotyczy praca Tożsamość aktorki – casus Niny Andrycz.

W swoim dorobku członkowie zespołu uwzględniali również międzyepoko-we nawiązania intertekstualne, czego przykładem są artykuły Krystyny Stasie-wicz, m. in. Łączące się ogniwa: Rej – Lubomirski – Krasicki czy Literacka znajomość Elżbiety Drużbackiej z Janem Kochanowskim, a także tekst pracujące-go w zespole do 2016 roku Pawła Pietrzyka zatytułowany Na tropie „Józefa Baki”. Barokowe inspiracje w powieści detektywistycznej Marka Krajewskiego. Wspomniany badacz koncentrował się jednak głównie na twórczości wczesnoba-rokowego poety Kaspra Miaskowskiego, czego rezultatem była zarówno jego obroniona na UWM w 2004 roku praca doktorska Kaspra Miaskowskiego poezja ról religijnych, jak i artykuły w czasopismach oraz tomach zbiorowych: m.in. Dziecko w kilku wcieleniach – o „Zbiorze rytmów” Kaspra Miaskowskiego, „Perłowa róża” i „żałosna toń” – symbolika wody w poezji Kaspra Miaskow-skiego czy Lęki, nadzieje i tryumfy wojenne w poezji Kaspra MiaskowMiaskow-skiego.

Literaturę późniejszych epok postawili w centrum swoich zainteresowań ba-dawczych Magdalena Dziugieł-Łaguna, Bożena Adamkowicz-Iglińska i Grze-gorz Igliński. Jak to zostało wspomniane w poprzednim podrozdziale, GrzeGrze-gorz Igliński od początku swej aktywności naukowej skupia się na literaturze moder-nistycznej przełomu XIX i XX wieku, w szczególności na twórczości Jana Ka-sprowicza, której poświęcił kilka książek (m.in. Antyk – chrześcijaństwo – poe-zja. Rozważania o twórczości Jana Kasprowicza) i szereg artykułów. Znany olsztyński badacz w swoich rozważaniach i interpretacjach łączy tradycję literac-ką z istotnymi dla niej uwarunkowaniami artystycznymi, filozoficznymi, mitolo-gicznymi czy religijnymi. Krzyżuje zatem dwa zakresy: historii literatury i

histo-rii idei, analizując zakorzenienie dzieła literackiego w szerokich kontekstach kulturowych, dążąc do zdefiniowania ogólnej tożsamości filozoficzno-religijnej twórcy oraz opisu wybranych motywów. Najnowsza monografia Iglińskiego, ukazująca powinowactwa literatury i malarstwa, nosi tytuł Faun – Pan – Satyr. Wyobraźnia fauniczna w poezji i sztuce Młodej Polski (2018). W jubileuszowym dla olsztyńskiej polonistyki roku jej kolejny wychowanek otrzymał z rąk Prezy-denta RP tytuł profesora nauk humanistycznych.

Bożena Adamkowicz-Iglińska interesuje się epoką romantyzmu, przede wszystkim zaś dorobkiem twórcy Kordiana, czego efektem są m.in.: opubliko-wana w rok po doktoracie obronionym na UW książka – Juliusza Słowackiego genezyjska koncepcja człowieka (2001), rozprawa habilitacyjna badaczki – Duch, co „kwiatem rozkwitnął”. Flora w genezyjskiej twórczości Juliusza Słowackiego (2015) oraz liczne artykuły w tomach zbiorowych. W ostatnich latach spod pióra autorki wyszły prace poświęcone symbolice postaci kobiecych w dramatach tego czołowego romantycznego poety.

W badaniach literaturoznawczych prowadzonych w olsztyńskim ośrodku nie pominięto dzieł z czasów pozytywizmu. Autorką poświęconych temu okresowi dziejów polskiej literatury jest pracująca na olsztyńskiej polonistyce do 2018 roku Magdalena Dziugieł-Łaguna, zajmująca się m.in. twórczością Henryka Sienkiewicza, Marii Konopnickiej i Elizy Orzeszkowej. Efektem jej dociekań są m.in. następujące artykuły: Pomiędzy jędzą a kobietą wyzwoloną – o tożsamo-ści (negatywnej) kobiet w prozie postyczniowej Elizy Orzeszkowej, Język ironii a świat wartości w prozie pozytywistycznej, Portret sacrum na podstawie cyklu lirycznego „Madonna” Marii Konopnickiej. Ważny temat w dorobku badaczki stanowiły kwestie związane z problematyką literackiego świata wartości, czego przejawem jest książka wyrosła z rozprawy doktorskiej – Aksjologia dworu szlachecko-ziemiańskiego w prozie polskiej drugiej połowy XIX wieku (2007), a także powstające w późniejszych latach artykuły, m. in. Etyczny portret pełni człowieczeństwa na podstawie „Meira Ezofowicza” Elizy Orzeszkowej oraz Aksjologiczne wymiary „innego” w „Dziurdziach” Elizy Orzeszkowej.

Pisząc o literaturoznawcach z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, nie sposób pominąć badaczy literatury współczesnej, którzy zajmują niekwestiono-wane wysokie miejsce w polskiej nauce. Do tego grona należą: Sławomir Buryła, Zbigniew Chojnowski, Joanna Chłosta-Zielonka i Beata Tarnowska. Pierwszy z wymienionych to edytor i współredaktor (wraz z Tadeuszem Drewnowskim i Justyną Szczęsną) krytycznego wydania czterech tomów pism Tadeusza Bo-rowskiego, opublikowanych w latach 2004–2005. W 2006 roku ukazała się jego prekursorska praca Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynber-ga, będąca podstawą habilitacyjnego awansu Buryły. Opracował on w 2008 roku wraz z Agnieszką Karpowicz i Radosławem Siomą tom autobiograficznych zapisów Zimą bywa się pisarzem ... O Leopoldzie Buczkowskim. W 2012 ukazała się pod redakcją jego oraz Doroty Krawczyńskiej i Jacka Leociaka synteza

Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968). Badacz jest rozpoznawany w środowisku naukowym jako autor wielu ważnych monografii: Prawda mitu i literatury (2003), Tematy (nie)opisane (2013), Wokół Zagłady (2016), Rozra-chunki z wojną (2017), Wojna i okolice (2018), a także tych przygotowanych wspólnie z innymi badaczami. W 2018 roku w wydawnictwie IH PAN ukazał się pod jego redakcją pierwszy tom monografii Pogromy Żydów na ziemiach pol-skich w XIX i XX wieku zatytułowany Literatura i sztuka. Problematyka wojen-nych zbrodni, Zagłady, relacje kata i ofiary w obozowej rzeczywistości, dylema-ty powstania warszawskiego to wątki, które dominują w ardylema-tykułach i książko-wych publikacjach Buryły. Badacz współredagował również monografie zbioro-we, wśród nich także te, które wiążą się z drugim kręgiem jego naukowych zainteresowań, czyli literaturą i kulturą popularną (Mody w kulturze i literaturze popularnej, Tropy literatury i kultury popularnej I, II, Popkulturowe formy pamięci). W lutym 2015 roku Prezydent RP nadał Sławomirowi Buryle tytuł profesora nauk humanistycznych.

Znaczącą postacią w polskim literaturoznawstwie jest również Zbigniew Chojnowski, od kwietnia 2013 roku profesor nauk humanistycznych. Podobnie jak w latach istnienia WSP, w kręgu zainteresowań badacza pozostają przede wszystkim dwa wszechstronnie eksplorowane kręgi tematyczne. Z jednej strony jest to charakteryzowana na wielu płaszczyznach poezja XX i XXI wieku, z drugiej zaś piśmiennictwo XIX stulecia analizowane pod względem tematycz-no-językowym oraz kulturowym. Chojnowski uważany jest za jednego z czoło-wych współtwórców kierunku badań, zwanego nowym regionalizmem. Domina-cję w jego dorobku naukowym wspomnianych wyżej tematów poświadczają opublikowane już w czasach istnienia UWM monografie, m.in.: Ku Tajemnicy. Szkice o poezji po 1956 roku (2003), Raje i apokalipsy. Studia i szkice o literatu-rze XX wieku (2011), Ruiny pliteratu-rzeciw wizji. O młodej „niepolitycznej” poezji dziewiątej dekady XX wieku (2012), Zmartwychwstały kraj mowy. Literatura Warmii i Mazur lat dziewięćdziesiątych (2002), Od biografii do recepcji. Ernst Wiechert, Konstanty I. Gałczyński, Zbigniew Herbert na Warmii i Mazurach (2011), Przypominanie Fritza Skowronnka (2013), Wyobraźnia historyczna Mazurów pruskich. Studia i źródła (2014). Badacz zredagował lub współredago-wał też siedem tomów zbiorowych, m.in. Z dróg Erwina Kruka (2006), Marcin Giersz (Gerss). Człowiek z pogranicza, Święte miejsca w literaturze (2009), Regionalizm literacki w Polsce. Zarys historyczny i wybór źródeł (z Małgorzatą Mikołajczak – 2016), Regionalizm literacki – historia i pamięć (z Elżbietą Ry-bicką – 2017).

Chojnowski działalność badawczą łączy z aktywnością edytorską, opraco-wując przez kolejne lata jedenaście antologii literackich, m.in. Szara reneta (2000), Olsztyn w wierszach (2003) Przed i za (wspólnie z Alicją Bykowską-Salczyńską – 2007), Michał Kajka, Mały kancjonał mazurski i opowieści uciesz-ne (2008). W latach 2013–2016 olsztyński naukowiec był jednym z głównych

wykonawców projektu badawczego finansowanego przez Narodowego Centrum Nauki: Regionalizm w badaniach literackich: tradycja i nowe orientacje. Zbi-gniew Chojnowski jest ponadto autorem licznych artykułów i recenzji nauko-wych ogłaszanych od 1982 roku w czasopismach ogólnopolskich (m.in. w „Pa-miętniku Literackim”, „Ruchu Literacki”, „Poezji”, „Archiwum Emigracji”, „Nowych Książkach”, „Twórczości”, „Toposie”) oraz regionalnych (m.in. „Bo-russii” i „Komunikatach Mazursko-Warmińskich”). Zostały one zebrane i opu-blikowane w trzech tomach: Kanon prywatny: książki poetyckie 1981–2015 (2016), Północne miniatury krytyczne. Kultura literacka na Warmii i Mazurach (2018) i Północne miniatury krytyczne. Koloryty ziem pruskich i varia (2018).

Badania nad piśmiennictwem obszaru Warmii i Mazur po 1945 roku podej-muje również Joanna Chłosta-Zielonka. Na początku XXI wieku wydała wybór wierszy Michała Kajki Treny mazurskie (2003). Efektem jej wieloletnich docie-kań była monografia (stanowiąca podstawę habilitacji) Życie literackie Warmii i Mazur w latach 1945–1989 (2010). Badaczka skatalogowała w niej wszystkie zdarzenia literackie związane z wyróżnioną w tytule przestrzenią geograficzną i czasową oraz omówiła działalność instytucji kulturalnych, funkcjonowanie czasopism literackich, związków i klubów pisarzy, które wpływały na powsta-wanie literatury. Chłosta-Zielonka w obecnym dziesięcioleciu podejmuje także prace nad edytorskim opracowaniem tekstów autobiograficznych związanych z regionem twórców. Do tej pory wydała Szukanie pamięci. Antologię wspo-mnień powojennych mieszkańców Warmii i Mazur (2014) oraz Pamiętnik Edwarda Martuszewskiego (2017). W kręgu zainteresowań badaczki pojawiają się także tematy i kategorie uniwersalne, czego przejawem są współredagowane monografie wieloautorskie: Swojskość i obcość. O kategorii tożsamości w pi-śmiennictwie polskim na przełomie wieków. Prace literaturoznawcze poświęcone pamięci doktor Małgorzaty Żarczyńskiej (z Andrzejem Staniszewskim), Literatu-ra na progu XXI wieku (ze Zbigniewem Chojnowskim). Samodzielnie zredago-wała tom Tożsamość kobiet w Polsce. Interpretacje, t. II: W XX i XXI wieku zapowiadający najnowszy krąg zainteresowań badaczki dotyczący tożsamości kobiet ukazanej w pisarstwie autobiograficznym XX i XXI wieku.

Literaturoznawczynią rozpoznawalną w ogólnopolskim środowisku akade-mickim jest także Beata Tarnowska. Znaczna część jej prac dotyczy polskiej literatury powstającej na obczyźnie po 1945 roku. Tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych otrzymała w 2005 roku na podstawie monografii Między światami. Problematyka bilingwizmu w literaturze. Dwujęzyczna twórczość poetów grupy „Kontynenty” (2004). Jej działalność badawczą można wpisać w następujące cykle tematyczne: problematyka przestrzeni przedstawionej w dziele literackim, dwujęzyczność i dwukulturowość pisarzy ujawniana w ich utworach literackich oraz polsko-izraelskie związki literackie i kulturowe. Efek-tem zainteresowań naukowych Tarnowskiej jest m. in. praca Wokół „Kontynen-tów”. Szkice i rozmowy z poetami (2011) oraz tom przekładów poezji Amira Ora

Wiersz (2006). W ostatnim czasie zajmuje ją pisarstwo twórców izraelskich: m.in. Jehudy Amichaja, Natana Altermana, Awota Jeszuruna oraz izraelsko-polskiej poetki Renaty Jabłońskiej. Oprócz artykułów poświęconych wymienio-nym autorom opracowała redakcyjnie i edytorsko kilka tomików poezji Jabłoń-skiej. Ponadto opatrzyła posłowiem tom emigracyjnego poety Andrzeja Buszy pt. Kohelet. W 2019 roku ukazała się najnowsza monografia badaczki zatytuło-wana Tel Awiw – Jerozolima. Literackie kreacje przestrzeni miejskiej.

Wybrane aspekty współczesnej literatury polskiej pojawiają się również w centrum analitycznego namysłu Ewy Szczepkowskiej, Jacka Krawczyka oraz Piotra Przytuły. Opublikowana w 2002 roku przez Wydawnictwo IBL PAN książka Szczepkowskiej (stanowiąca pokłosie doktoratu) Cykl podolski Włodzi-mierza Odojewskiego. Krajobrazy. Postacie stanowi hermeneutyczną analizę trylogii pisarza, którego gęste znaczeniowo powieści, nasycone odniesieniami historycznymi, zmuszają do szukania najróżniejszych odniesień kulturowych2. Z kolei w monografii habilitacyjnej „Zegar mego życia zawsze się późnił...” O życiu i twórczości Juliana Wołoszynowskiego (2008) badaczka ukazała tytuło-wego twórcę jako prekursora nurtu „małych ojczyzn” w literaturze po 1945 roku. Zainteresowania naukowe Ewy Szczepkowskiej, sygnalizowane już latach pracy na WSP, koncentrują się wokół literatury XX wieku, szczególnie literatury kresowej i szeroko rozumianego pogranicza we współczesnej prozie. W jej rozważaniach zaznacza się też refleksja nad kategorią autobiografizmu, tudzież dotycząca biografistyki literackiej. Szczepkowską inspirują również zagadnienia związane z literaturą popularną oraz rozwijającymi się w ostatnich latach forma-mi piśforma-miennictwa funkcjonującyforma-mi w Internecie, co pokazują m.in. następujące artykuły: Blogi podróżnicze jako przejaw współczesnego „nomadyzmu”, „Grand Tour” XXI wieku – o blogach z podróży, Tematyka kulinarna w polskiej współ-czesnej popularnej prozie kobiece.

Przedmiotem dociekań Jacka Krawczyka jest przede wszystkim poezja, któ-rej siła tkwi w metaforze inicjującej „hermeneutyczną trajektorię rozpoznania”, niebędącej jedynie „lingwistyczną szaradą, ale raczej wewnętrznym doświadcze-niem i humanistyczną przygodą samorozumienia”3. W kręgu obserwacji prowa-dzonych przez badacza, owocujących publikacjami w czasopismach i tomach zbiorowych, znajdują się tacy poeci jak Antoni Madej, Miron Białoszewski, Zbigniew Herbert czy Jan Śpiewak (jemu poświęcony był doktorat Krawczyka obroniony na UWM w 2005 roku). Olsztyński naukowiec zajmuje się również twórczością prozaików emigracyjnych: Zygmunta Haupta, Andrzeja Bobkow-skiego, Czesława Straszewicza oraz krajowych, m.in. Jana Józefa

Szczepańskie-2 S. Buryła, [Recenzja:] E. Szczepkowska, Cykl podolski Włodzimierza

Odojewskie-go. Krajobrazy. Postacie, Warszawa 2002, „Pamiętnik Literacki” 2004, z. 4, s. 208–209.

3 http://www.uwm.edu.pl/polonistyka/index.php?option=com_content&view=articl e&id=3770&catid=76&Itemid=9 [data dostępu: 30.11.2018].

go. W pracach badacza pojawiają się zagadnienia związane ze źródłami podmio-towości współczesnej kultury oraz obecnością kategorii postromantyczności w kulturze ponowoczesnej. Wspólnie z Renatą Makarewicz zredagował tom Aspekty komunikacji w kształceniu polonistycznym (2010), samodzielnie zaś książkę wieloautorską Między wykluczeniem a przynależnością. Poszukiwania tożsamości autentycznej (2014).

Przedstawiciel najmłodszego pokolenia olsztyńskich literaturoznawców Piotr Przytuła, zatrudniony w IPiL w 2018 roku, jest autorem studiów dotyczą-cych m.in. kontekstów kulturowych literatury oraz zagadnień filmoznawczych. Efektem jego naukowych fascynacji są m.in. następujące artykuły: Piękny, niebezpieczny, a może zniewolony? Niedoskonała percepcja doskonałego narzą-du, czyli filmowe perypetie umysłu, Płynne wyznaczniki człowieczeństwa i pono-woczesne poszukiwanie tożsamości w „okrutnym świecie” fantastyki naukowej, Poza postmodernizm. Jacek Dukaj i spór o uniwersalia.

Jak wynika z powyższego syntetycznego przeglądu, literaturoznawcy z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego są także autorami opracowań wykra-czających poza podstawowy zakres dyscypliny. Obiektem ich niesłabnącego zainteresowania, zaznaczającego się jeszcze w czasach WSP, pozostaje kultura kresowa. Wyrazistym przykładem jest tu dorobek Marii Ankudowicz-Bieńkowskiej. Takie artykuły jak Liryka Adama Mickiewicza w repertuarze koncertowym wileńskiego chóru „Echo” (1925–1939) czy Tradycja Mickiewi-czowska w polskim życiu kulturalnym międzywojennego Wilna ukazują znaczenie literatury romantyzmu dla tożsamości kulturalnej miasta nad Wilią. Prace ba-daczki są nie tylko próbą opisu kultury stolicy Litwy, ale także obecności tradycji wileńskiej na Warmii i Mazurach po 1945 roku, co poświadczają m.in. artykuły Rola wilnian w życiu śpiewaczym Olsztyna w latach 1945–1950, Kartka z dzie-jów życia kulturalnego Wilna i Olsztyna. Towarzystwo Śpiewacze „Echo” w Wilnie (1928–1939) a Chór Katedralny Parafii św. Jakuba w Olsztynie po 1945 roku.

Należy pamiętać także o istotnym wkładzie, jaki w rozwój dyscypliny w okresie uniwersyteckim wniosły prace innych byłych już pracowników Insty-tutu Polonistyki i Logopedii, aktywnych także w czasach WSP, czyli wspomina-nych w poprzednim podrozdziale: Leokadii Hull, Danuty Ossowskiej, Anny Rzymskiej, Marka Lubańskiego, Zbigniewa Stali i Andrzeja Kotlińskiego. L. Hull zajmowała się problematyką pokoleniowych przełomów w poezji i poezją kobiet w przestrzeni literatury po 1945 roku (jej historycznoliterackim usytuowaniem). Owocem tych zainteresowań jest m.in. rozprawa habilitacyjna Obecność nieprzynależna. Pokoleniowe wydziedziczenie w poezji po 1989 roku (2010), która przedstawia efekty analizy poezji twórców starszych pokoleń po 1989 roku (Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Zbigniewa Herberta, Julii Hartwig, Ewy Lipskiej). W centrum uwagi badaczki znalazły się problemy historycznego wydziedziczenia, ze szczególnym uwzględnieniem kryzysu

ro-mantycznych legatów, długo modelujących nie tylko format naszej literatury, lecz i życia zbiorowego; poczucie straty w perspektywie indywidualnego losu, towarzyszące fazie sumowania doświadczeń życia, a także próba odnalezienia się wobec wyzwań nowoczesnej (czy też ponowoczesnej) cywilizacji przełomu wieków. Danuta Ossowska specjalizowała się w teorii literatury, ale przedmio-tem jej badań były także zagadnienia historycznoliterackie i popkulturowe, m.in. współredagowała monografie wieloautorskie: Tropy literatury i kultury popularnej I i II (2014, 2016) i Popkulturowe formy pamięci (2018). Anna Rzymska na początku funkcjonowania polonistyki w ramach uniwersytetu kon-tynuowała wcześniejsze zainteresowania gawędą (Gawędowy „ikonostas”. Współczesne powroty gatunku, 2001), by w kolejnych latach zwrócić swą uwagę w stronę twórczości Romana Brandstaettera („Kamienny most”: tradycja judai-styczna w twórczości Romana Brandstaettera, 2005), tudzież literackich wize-runków świętych: Wojciecha, Antoniego Padewskiego, Mikołaja, Marii Magda-leny, Katarzyny Aleksandryjskiej. Interdyscyplinarny charakter mają publikacje Marka Lubańskiego, któremu, obok zagadnień dotyczących metodologii literatu-ry, bliskie były inspiracje płynące z psychoanalizy, co poświadczają m. in. nastę-pujące prace: Krytyka literacka i psychoanaliza: O polskiej psychoanalitycznej krytyce literackiej w okresie dwudziestolecia międzywojennego (2008, książka stanowiąca zmienioną wersję doktoratu obronionego w IBL PAN), Baśń i fanta-zmaty. Ujęcie psychoanalityczne, „Fascynujące rozdarcie zasłon psychicznych”, czyli Słowacki w świetle psychoanalizy, Komercjalizacja fantazmatów? Psychoa-naliza wobec fenomenu fascynacji (niektórymi) serialami telewizyjnymi, Wątki psychoanalityczne w prozie polskiej po 1989 roku. Próba rekonesansu. Zbigniew Stala, ceniony dydaktyk, opublikował m.in. artykuły Święta Wilia – święte