Lokalny rynek pracy

Rynek pracy jest determinowany przez wiele czynników, zarówno tych o charakterze mikroekonomicznym jak i makroekonomicznym. Zmiany zachodzące w ostatnich latach na rynku pracy są głównie spowodowane globalizacją, procesami migracyjnymi siły roboczej, strukturą demograficzną ludności.

Identyfikacja liczby i struktury zatrudnienia w mieście jest utrudniona, gdyż statystyka publiczna dostarcza niepełnych danych z zakresu pracujących. Dane dotyczą jedynie podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób oraz jednostek sfery budżetowej (poza obroną narodową i bezpieczeństwem publicznym) niezależnie od liczby pracujących, nie uwzględniają zatem m.in. pracujących w zakładach osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

W latach 2010-2019 liczba pracujących w podmiotach gospodarczych (objętych badaniami statystycznymi) funkcjonujących w mieście zwiększyła się o niespełna 3% (o ponad 100 osób), lecz w okresie od 2015 roku wzrost w tym zakresie jest zdecydowanie większy (o ponad 460 osób), co jest wynikiem powstania w Złotoryi kilku nowych zakładów pracy (m.in. na terenie podstrefy LSSE).

Tabela 17. PRACUJĄCY W ZŁOTORYI W LATACH 2010-2019 Wyszczególnienie 2010 2015 2016 2017 2018 2019

Wskaźnik zmian 2010-2019 (2010=100) w % Pracujący ogółem 3 792 3 432 3 603 3 710 3 583 3 895 102,72 Pracujący na 1000

ludności 229 215 227 235 229 251 109,61

Źródło: dane GUS – Bank Danych Lokalnych.

W 2019 roku na każdy tysiąc mieszkańców miasta przypadało 251 pracujących, podczas gdy w 2010 roku było ich jedynie 229. Nadmienić należy, iż przeciętnie w

województwie dolnośląskim poziom tego wskaźnika jest wyraźnie wyższy (276 w roku 2019).

W tym miejscu należy również wskazać istotne dla lokalnego rynku pracy wyjazdy mieszkańców Złotoryi do pracy oraz przyjazdy pracowników spoza miasta. Ponadto duża część mieszkańców Złotoryi pracuje na stałe lub okresowo za granicą.

Relatywnie niskie jest jednak wynagrodzenie pracujących w powiecie złotoryjskim, w tym w Złotoryi, co statystycznie odzwierciedlają informacje prezentowane w tabeli 18.

Tabela 18. WYNAGRODZENIE PRACUJĄCYCH W POWIECIE ZŁOTORYJSKIM W LATACH 2010-2019

Wyszczególnienie 2010 2015 2016 2017 2018 2019

Wskaźnik zmian 2010-2019 (2010=100) w % Przeciętne miesięczne

wynagrodzenie brutto w zł 3 159 3 826 3 922 4 113 4 363 4 731 149,76 Przeciętne miesięczne

wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej

(Polska=100)

92,0 92,2 91,4 90,8 90,2 91,3 99,24

Źródło: dane GUS – Bank Danych Lokalnych.

Wprawdzie w latach 2010-2019 przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto pracujących w powiecie złotoryjskim wzrosło niemalże o 50% osiągając kwotę 4731 zł w 2019 roku, to jednak jest ono wciąż o prawie 9% niższe od średniej krajowej. Należy jednak zauważyć widoczną od 2018 roku poprawę relacji między powiatowym a krajowym poziomem wynagrodzenia. To korzystny dla złotoryjskiej społeczności kierunek zmian.

Interesujące są w tym zakresie informacje Urzędu Skarbowego. Według nich w 2019 r. w Złotoryi zatrudnionych było 3176 osób, w tym 1246 osób spoza miasta. Ich przeciętny roczny dochód ze stosunku pracy wyniósł 38 382 zł. Natomiast poza Złotoryją w 2019 r. było zatrudnionych 3129 mieszkańców miasta, których przeciętny dochód był relatywnie wyższy i wynosił 42 443 zł. Oznacza to, że podstawowym czynnikiem wyjazdów mieszkańców Złotoryi do innych miejscowości jest możliwość uzyskania wyższego wynagrodzenia.

Zjawiskiem jednak, które ujawnia relatywnie wysokie natężenie na lokalnym rynku pracy jest bezrobocie (tabela 19). Jest ono poważnym problemem zarówno społecznym, jak i ekonomicznym.

Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Złotoryi wykazują, iż liczba zarejestrowanych bezrobotnych w latach 2010-2020 wykazuje malejąca tendencję. W grudniu 2020 w Złotoryi

było zarejestrowanych 478 osób pozostających bez pracy (w grudniu 2010 roku było 1219 takich osób). Są to jednak nadal liczby relatywnie wysokie, gdyż stopa bezrobocia liczona jako stosunek liczby bezrobotnych do ludności w wieku produkcyjnym wynosi w Złotoryi 5,3%, podczas gdy przeciętnie w województwie dolnośląskim jej poziom wynosi 4,0% (w kraju w końcu grudnia 2020 roku – 4,6%). Jest to konsekwencją upadku dużych zakładów pracy w połowie lat 90. ubiegłego wieku i zbyt powolnego odbudowywania miejsc pracy na terenie miasta.

Tabela 19. BEZROBOCIE W ZŁOTORYI W LATACH 2010-2020 Wyszczególnienie 2010 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Źródło: dane GUS – Bank Danych Lokalnych oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Złotoryi.

Rys. 5. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym (w

%) w Złotoryi oraz wybranych miastach regionu dolnośląskiego w latach 2010-2019

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS – Bank Danych Lokalnych.

Poziom bezrobocia w Złotoryi w porównaniu z innymi miastami jest wysoki.

pozostaje bez pracy, w Bolesławcu – 2,3%, w Lubaniu i w Jeleniej Górze – po 2,4%.

Relatywnie wyższą stopę bezrobocia reprezentuje natomiast Chojnów (6,8%).

Badanie struktury osób bezrobotnych według kryteriów płci, wieku, wykształcenia, czy też okresu pozostawania bez pracy jest podyktowane koniecznością weryfikacji i doskonalenia wielu lokalnych polityk publicznych (m.in. w dziedzinie edukacji ponadpodstawowej).

W strukturze zarejestrowanych bezrobotnych według płci w Złotoryi uwidacznia się względna ilościowa równowaga, choć jeszcze w latach 2015-2016 wśród bezrobotnych przeważali mężczyźni. Zdecydowanie większe zróżnicowanie notowane jest natomiast odnośnie struktury bezrobotnych według wieku (tabela 20).

Tabela 20. STRUKTURA BEZROBOTNYCH W ZŁOTORYI – stan na koniec grudnia 2020 roku

Wyszczególnienie Bezrobotni

w osobach w %

BEZROBOTNI OGÓŁEM 478 100,0

Z ogółu bezrobotnych, w wieku:

 18 - 24 lat 36 7,53

 25 - 34 lat 104 21,76

 35 - 44 lat 149 31,17

 45 - 54 lat 92 19,25

 55 – 59 lat 52 10,88

 60 lat i więcej 42 8,79

Z ogółu bezrobotnych, posiadający wykształcenie:

 wyższe 64 13,39

 policealne i średnie zawodowe 88 18,41

 średnie ogólnokształcące 41 8,58

 zasadnicze zawodowe 150 31,38

 gimnazjalne, podstawowe i niższe 135 28,24

Z ogółu bezrobotnych, pozostający bez pracy (w miesiącach):

 do 1 65 13,60

 1 - 3 53 11,09

 3 - 6 76 15,90

 6 - 12 94 19,67

 12 - 24 87 18,20

 powyżej 24 miesięcy 103 21,55

Źródło: dane Powiatowego Urzędu Pracy w Złotoryi.

W strukturze bezrobotnych według wieku, co warto podkreślić, dominują osoby w wieku 35-44 lat, lecz znaczny jest także udział bezrobotnych w wieku 25-34 lat. Te dwie grupy bezrobotnych stanowią prawie 53% ogółu pozostających bez pracy w mieście. Wśród

osób bezrobotnych największą grupę stanowią osoby relatywnie słabiej wykształcone.

Większość bezrobotnych zarejestrowanych w Złotoryi, według stanu z grudnia 2020 roku, posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe (ponad 31% ogólnej ich liczby) oraz gimnazjalne, podstawowe i niższe (ponad 28%). W strukturze bezrobotnych według poziomu wykształcenia uwidacznia się ponadto relatywnie wysoki udział osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (ponad 18% ogółu bezrobotnych) i wyższym (prawie 13,4% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych). Korzystną cechą struktury bezrobotnych w mieście jest relatywnie niski udział absolwentów szkół (do 12 miesięcy od ukończenia nauki).

W grudniu 2020 roku zarejestrowanych było jedynie 5 absolwentów, w tym 2 z wykształceniem wyższym.

Należy także wskazać, iż w strukturze bezrobotnych w Złotoryi przeważają osoby ze stażem pracy wynoszącym 1-5 lat (niemal 21% ogółu bezrobotnych). Jak dotychczas możliwości znalezienia pracy w mieście są niewielkie (prawie 40% bezrobotnych pozostaje bez pracy dłużej niż rok, a niemal 20% przez okres 6-12 miesięcy). Jest to problem, który winien być rozwiązany w skali miasta i powiatu złotoryjskiego w możliwie najkrótszym terminie, przy czym należy zauważyć, że w związku z rosnącymi aspiracjami ze strony osób pozostających bez pracy, organizowanie sezonowych robót publicznych i prac interwencyjnych problemu tego nie rozwiąże

Z obserwacji rynku pracy wynika, że znaczna rzesza osób posiadających formalnie status bezrobotnych pracuje na stałe lub okresowo „na czarno” w kraju, jak również za granicą - także w szarej strefie.

W grupie bezrobotnych relatywnie duży jest jednak udział osób pozostających bez prawa do zasiłku (w końcu grudnia 2020 roku jedynie niewiele ponad 18% zarejestrowanych bezrobotnych – 87 osób - takie prawo posiadało). Należy ponadto wskazać, że wśród pozostających bez pracy znajduje się grupa 37 osób niepełnosprawnych, w tym 28 długotrwale bezrobotnych. Wyznacza to oczywiście zakres zwiększonych zadań dla miejskiego ośrodka pomocy społecznej.

Powiatowy Urząd Pracy w Złotoryi cyklicznie przygotowuje i prezentuje raporty wskazujące zawody deficytowe i nadwyżkowe na lokalnym rynku pracy. Systematyczny monitoring w tym zakresie służy m.in. ocenie stopnia dostosowania kierunków kształcenia do potrzeb zgłaszanych przez miejscowych pracodawców.

Wśród zawodów deficytowych, czyli takich, na które występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych posiadających te zawody, wymienia się m.in.: programistów oraz inżynierów mechaników i elektryków, a także kierowników do spraw strategii i planowania oraz analityków finansowych.

Natomiast do zawodów nadwyżkowych, tj. takich, na które występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób bezrobotnych posiadających te zawody, zaliczają się – według badań Powiatowego Urzędu Pracy w Złotoryi - przede wszystkim monterzy sprzętu elektronicznego. Obserwacja jednak rynku lokalnego wskazuje, iż zakłady pracy, zwłaszcza funkcjonujące w podstrefie LSSE zgłaszają brak pracowników o takich kwalifikacjach zawodowych.

Najbardziej zaś oczekiwane przez pracodawców umiejętności – według badań prowadzonych w powiecie złotoryjskim - to: przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność oraz komunikatywność.

Wyzwania stawiane przez współczesny rynek pracy zmuszają zwłaszcza placówki szkolnictwa zawodowego do zmian organizacyjnych, mających na celu dostosowanie oferty kierunków i specjalności zawodowych do potrzeb rynkowych, a także do modernizacji programów kształcenia. Nadążanie za zmieniającym się rynkiem pracy i dostosowywanie oferty edukacyjnej wiąże się nie tylko z podnoszeniem nakładów finansowych na oświatę, ale także z potrzebą zdecydowanie intensywniejszej współpracy między szkolnictwem zawodowym a lokalnymi przedsiębiorstwami w ramach tzw. patronatów zawodowych (zapewniających uczniom praktyki zawodowe w czasie trwania nauki i miejsca pracy po jej ukończeniu).

Częściowym rozwiązaniem problemu rozbieżności systemu szkolnictwa zawodowego i potrzeb lokalnego rynku pracy jest rozwój kształcenia ustawicznego, w tym organizowanie praktycznych studiów podyplomowych, kursów i szkoleń pozwalających na doskonalenie bądź modyfikację zasobów posiadanej wiedzy i zawodowych umiejętności.