K o n i e c X X w i e k u . Ś w i a t , w k t ó r y m ż y j ą m i l i a r d y l u d z i t o w r z e c z y w i s t o ś c i świat mediów. N i e sposób dostrzec miejsca na k u l i ziemskiej, które nic znalazłoby się p o d czę-ś c i o w y m chociażby p a n o w a n i e m czę-środków społecznego przekazu. T o m e d i a kreują nieja-k o „ n o w e g o c z ł o w i e nieja-k a " , j e g o poglądy, nieja-kulturę, obyczajowość, osobowość, w i z e r u n e nieja-k .
M ł o d z i ludzie ( u c z n i o w i e szkół średnich), zapytani o to z j a k i c h m e d i ó w korzystają najczęściej, w y m i e n i a j ą t e l e w i z j ę i radio, rzadziej internet l u b prasę. W ś r ó d tej g r a p y p o p u l a r n o ś ć p o s z c z e g ó l n y c h p r o g r a m ó w jest zależna o d zainteresowań i, częściowo j u ż u k s z t a ł t o w a n e g o , ś w i a t o p o g l ą d u c z ł o w i e k a . Są w i e l b i c i e l e t e l e w i z j i e d u k a c y j n e j (narzekający na n i e o d p o w i e d n i e , i c h zdaniem, g o d z i n y e m i s j i ) , są i k i b i c e s p o r t o w i ; są m e l o m a n i , ale też i koneserzy (?) telenowel. M o ż n a dziś p o w i e d z i e ć : pokaż m i , co oglądasz, a p o w i e m c i k i m jesteś. Są jednak p r o g r a m y , które każdy, raz na p e w i e n czas, ś l e d z i - p r o g r a m y i n f o r m a c y j n e , ważne debaty, i m p r e z y s p o r t o w e czy uroczystości o randze n a r o d o w e j itp. Czasami o p e w n y c h faktach d o w i a d u j e m y się z ust i n n y c h l u d z i ( n p . w miejscach, gdzie s p o t y k a m y się i w y m i e n i a m y p o g l ą d y i u w a g i - w sklepie, w autobusie, w s z k o l n y m h o l u , w poczekalni itd.) i o n i zachęcają nas d o obejrzenia p r o -g r a m u . U c z n i o w i e o-glądają t e l e w i z j ę najczęściej p o p o ł u d n i u , w i e c z o r e m i w n o c y ( w d z i e ń p o w s z e d n i ) i p r z e z znacznie w i ę k s z ą część dnia w weekendy. Pomijając kanały t e m a t y c z n e ' , oferta p r o g r a m o w a powszechnie dostępnych stacji2 nic p o z w a l a m ł o d e m u c z ł o w i e k o w i na r o z w i n i ę c i e j e g o pasji, na poszerzenie h o r y z o n t ó w l u b pogłębienie j u ż posiadanej w i e d z y . K i e d y p o s z k o l n y c h bojach p r z y c h o d z i w r ó c i ć d o d o m u , lepiej nie w ł ą c z a ć żadnego z czterech n a j p o p u l a r n i e j s z y c h p r o g r a m ó w t e l e w i z y j n y c h . Jeżeli trafi-m y na coś a trafi-m b i t n e g o i r o z w i j a j ą c e g o - trafi-m a trafi-m y szczęście... T e l e t u r n i e j e , telenowele, au-d i o - t e l e i inne „ t e l e g ł u p o t y " w y p e ł n i a j ą p o p o ł u au-d n i o w ą r a m ó w k ę w t e l e w i z j i p u b l i c z n e j i Polsacie. I nawet s t w o r z o n y z m y ś l ą o m ł o d z i e ż y „ R o w e r B ł a ż e j a " nic p o t r a f i d o sie-bie przekonać - s t a n o w i od czasu d o czasu temat h u m o r y s t y c z n y c h pogawędek i żart ó w . N i e p r o f e s j o n a l n e p r o w a d z e n i e , o m i j a n i e n a j p o w a ż n i e j s z y c h żart e m a żart ó w lub z b y w a -nie ich p ó ł s ł ó w k a m i , prezentowane na ante-nie trendy m u z y c z n e z u p e ł n i e -nieadekwatne d o p a n u j ą c y c h w r z e c z y w i s t o ś c i , to t y l k o niektóre z z a r z u t ó w s t a w i a n y c h „ m ł o d e m u
1 Dostępne w sieciach k a b l o w y c h lub drogą satelitarną.
} Statystyczny Polak ma możliwość oglądania dwóch programów Telewizji Polskiej (TVP) oraz Polsatu, a także programu regionalnego.
p r o d u k t o w i " T V P . C h w i l a m i m o ż n a m i e ć wrażenie, żc t w o r z e n i e p r o g r a m u d l a m ł o d z i e ż y polega na „ t e l e w i z y j n e j m a t e m a t y c e " : d o p o w a ż n e j a u d y c j i dla d o r o s ł y c h dodaje sią k i l k a e l e m e n t ó w dla dzieci - uzyskana średnia w s k a z u j e na m ł o d z i e ż .
„ Z a p o m n i j c i e o t e l e w i z j i . (...) Za dziesięć, piętnaście lat w o g ó l e przestanie istnieć t r a d y c y j n a t e l e w i z j a " * . Jej miejsce z a j m i e przypuszczalnie tzw. t e l e w i z j a c y f r o w a . K a -ż d y , k t o k i e d y k o l w i e k oglądał p r o g r a m t e l e w i z y j n y t r a n s m i t o w a n y metodą c y f r o w ą4
m i a ł m o ż l i w o ś ć naocznie przekonać się o w y ż s z o ś c i tej m e t o d y t r a n s m i s j i d a n y c h . Czystszy obraz, k l a r o w n i e j s z y d ź w i ę k , brak z a k ł ó c e ń t o t r z y najważniejsze c e c h y o d różniające t e l e w i z j ę c y f r o w ą o d t r a d y c y j n e j . W Polsce w y s t a r t o w a ł y j u ż p l a t f o r m y c y f r o w e . S z c z ę ś l i w y posiadacz p a k i e t u c y f r o w e g o m a m o ż l i w o ś ć zapoznania się z l i c z n y m i p r o g r a m a m i m o n o t e m a t y c z n y m i : kanały i n f o r m a c y j n e , f i l m o w e z serialami, m u -zyczne, s p o r t o w e , k u l i n a r n e , r o z r y w k o w e , d l a k o b i e t l u b d l a m ę ż c z y z n i w i e l e i n n y c h - to p r a w d z i w y raj dla zainteresowanych p o s z c z e g ó l n y m i d z i e d z i n a m i .
W a ż n y m m e d i u m w ż y c i u m ł o d e g o c z ł o w i e k a jest r ó w n i e ż radio. R o z w i j a zaintere-sowania m u z y c z n e , r e g u l a r n i e i n f o r m u j e o n a j w a ż n i e j s z y c h w y d a r z e n i a c h na ś w i e c i e , w kraju c z y regionie. M ł o d z i e ż p r z y z w y c z a j o n a j e s t do słuchania radia p r z y s p o ż y w a -n i u p o s i ł k ó w , -nauce, o d r a b i a -n i u l e k c j i , czyta-niu. Radio, o b o k t e l e w i z j i , j e s t k o l e j -n y m bardzo p o p u l a r n y m ś r o d k i e m p r z e k a z u i j e d n y m z najbardziej „ p r z y j a z n y c h " m e d i ó w -n i e w i e l k i m -n a k ł a d e m w ł a s -n y c h sił z d o b y w a m y i -n f o r m a c j e l u b r e l a k s u j e m y się.
Słuchać radia m o ż n a p r a k t y c z n i e wszędzie. A l e i t u k r y j ą się p u ł a p k i : większość s t a c j i r a d i o w y c h p r o p o n u j e g ł ó w n i e p r o g r a m y t y p o w o k o m e r c y j n e piosenki na ż y c z e n i e , l i -sty p r z e b o j ó w , k o n k u r s y o n i s k i m s t o p n i u zaangażowania intelektualnego, h o r o s k o p y . T y l k o nieliczne z d o b y w a j ą się na prezentacje reportaży, d y s k u s j i , f e l i e t o n ó w , przeglądu prasy.
K o l e j n y m m e d i u m j e s t prasa, która nie cieszy się popularnością w ś r ó d m ł o d z i e ż y szkolnej. O w s z e m , c z y t u j e się pisma f a c h o w e lub stricte r o z r y w k o w e . D z i e n n i k l u b amb i t n e p u amb l i k a c j e to w r ę k a c h m ł o d e g o c z ł o w i e k a rzadkość. Jeśli sięga się p o nie, to t y l
-ko z n u d ó w l u b b r a k u i n n y c h m o ż l i w o ś c i spędzania czasu.
Rośnie popularność i n t e m e t u - t o p r a w d z i w a r e w o l u c j a . Z u p e ł n i e n o w y j a k o ś c i o w o środek p r z e k a z u m y ś l i . Jeszcze n i g d y tak w i e l u nie p r z e k a z y w a ł o tak w i e l e tak l i c z -n y m . I tak ta-nio. I p r a w i e z u p e ł -n i e bez w y s i ł k u , szczegól-nie p r z y odbiorze. D ź w i ę k . Obraz. N i e r u c h o m y i r u c h o m y . A c ó ż dopiero tekst. I to n a t y c h m i a s t - bez d r u k o w a n i a , r o z w o ż e n i a , sprzedawania, bez papieru. Internet m a techniczne m o ż l i w o ś c i z a w a r c i a w sobie w s z y s t k i c h d o t y c h c z a s o w y c h m e d i ó w i daje r ó w n e p r a w a w s z y s t k i m : n a d a w c o m i o d b i o r c o m . T a j e m n i c a internetowego szału5 k r y j e się też w s k r a j n y m l i b e r a l i z m i e -sieci n i k t nie k o n t r o l u j e . S p r z y j a t o r o z w o j o w i m y ś l i i j e j w y m i a n i e , ale i p o w s t a w a n i u różnego r o d z a j u w y n a t u r z e ń i nadużyć. M i m o że w Polsce sieć nie jest tak popularna j a k na Zachodzie6, w r ó ż y się j e j n i e s a m o w i t y wzrost popularności.
' Wypowiedź Giuliano Bcrctty. dyrektora generalnego Eutclsału.
4 Infonnaejc d c b d ą f t c e rui obraz i dźwięk preckazywanc w syycnuc b i o u n y m - przy pomocy zer i jedynek.
' Lekarze pracują już nad wyodrębnieniem choroby uzależnienia od intemetu.
ł D w i e trzecie amerykańskich uczniów, którzy m a j ą d o t f ą p d o intemetu wykorzystuje g o przy odrabianiu lekcji. Średnio każde dziecko ł p ę d z a w sieci godzinę dziennie, aby u z y i k a ć informacje potrzebne d o napisania wypracowania lub odrobienia innych zadań domowych.
Istotą m e d i ó w jest i n f o r m o w a n i e , r o z w ó j szeroko r o z u m i a n e j k u l t u r y , kształtowanie o s o b o w o ś c i . Ich f u n k c j o n o w a n i e w y m a g a nieustannej t r o s k i o m o ż l i w o ś ć dobrego w y -c h o w a n i a m ł o d z i e ż y i o d p o w i e d n i e g o u f o r m o w a n i a m ł o d y -c h dusz. W p ł y w m e d i ó w na c h ł o n n e u m y s ł y m ł o d y c h , na rozdarte i zbuntowane n i e j e d n o k r o t n i e charaktery, na po-s z u k u j ą c y c h lub z u p e ł n i e b i e r n y c h jepo-st o g r o m n y . Więkpo-szość m ł o d y c h t w i e r d z i , że me-dia nic mają żadnego w p ł y w u na i c h poglądy c z y postępowanie, ale w i ą ż e się to pośred-n i o z w y k r e o w a pośred-n ą r ó w pośred-n i e ż i przez m e d i a modą pośred-na pośred-niezależpośred-ność i bupośred-nt p r z e c i w o g ó l pośred-n i e p r z y j ę t y m n o r m o m i zasadom. M ł o d y c z ł o w i e k w o l i w m a w i a ć sobie, że j e s t w o l n y i n i k t n i m n i c steruje, n i ż o t w a r c i e przyznać, ż c jest t y l k o marionetką w teatrze m a n i p u l a c j i . C a ł e dzisiejsze p o k o l e n i e j e s t trudne d o z d e f i n i o w a n i a , pełne sprzeczności. D o b r y m p r z y k ł a d e m k o n t r a s t ó w w d e f i n i c j i p o k o l e n i a X m o ż e być piosenka A l a n i s M o r i s -sctc: «Jestcm spłukana, ale szczęśliwa. Jestem zagubiona, ale pełna nadziei. C z u j ę się pijana, ale j e s t e m trzeźwa. Jestem twarda, ale p r z y j a c i c l s k a » . N i e d z i w m y się, że m ł o d z i e ż ulega w p ł y w o w i m e d i ó w i p o p a t r z m y j a k w i e l k i świat w m a ł y m p u d e ł k u m o ż e m a n i p u l o w a ć d o r o s ł y m i . O b i e k t y w i z m w mediach to osobny p r o b l e m . M e d i a za-z w y c za-z a j prza-zekaza-zują fakty j u ż p r za-z e za-z kogoś za-zinterpretowane, a granica m i ę d za-z y interpreta-cją i z a f a ł s z o w a n i e m jest bardzo cienka. W y s t a r c z y p o m i n ą ć j a k i ś d r o b n y szczegół, nie przekazać relacji w s z y s t k i c h z w a ś n i o n y c h stron, pokazać t e n d e n c y j n y materiał filmow y c z y k o n t r o filmow e r s y j n ą filmow y p o filmow i e d ź bez komentarza i m a n i p u l a c j a g o t o filmow a . A ta p o filmow o -duje r o z p a d i dezintegrację społeczeństw.
O d n o s i się też wrażenie, że część m e d i ó w h o ł d u j e totalitarnej zasadzie p s y c h o s o c j o -l o g i i s f o r m u ł o w a n e j p r z e z Józefa Gocbc-l-lsa7, propagując c y n i z m i o c z y w i s t e zafałszow a n i a f a k t ó zafałszow . A zafałszow i a d o m o przecież, żc o b i e k t y zafałszow i z m i prazafałszowda zafałszow y n i k a j ą zafałszow p r o s t z d y s k u -s j i , p o l e m i k i , m o ż l i w o ś c i k o n f r o n t a c j i r ó ż n y c h p u n k t ó w w i d z e n i a , opierania -się na au-t o r y au-t e au-t a c h , ale i o au-t w a r c i a na p o g l ą d y i zapaau-trywania i n n y c h . W i c i e s k i e r o w a n y c h d o m ł o d z i e ż y p r o g r a m ó w proponuje b a r d z o p ł y t k i e i p o w i e r z c h o w n e p r z e ż y w a n i e świata.
Pojęcie w o l n o ś c i s p r o w a d z a się d o zasady „ r ó b t a , co c h c c t a " , p r a w o d o posiadania w ł a s n e g o zdania w y k o r z y s t u j e się d o u s p r a w i e d l i w i a n i a n e g a c j i w s z y s t k i e g o i wszyst-k i c h , a t o m i z a c j a społeczeństwa t o n o w a wszyst-k o l e wszyst-k t y w i z a c j a i z b i o r o w e pranie m ó z g ó w , a j a k o o b o w i ą z u j ą c ą filozofię p r z y j m u j e się mieszankę n i h i l i z m u i h e d o n i z m u . B a r d z o n i e w i e l e j e s t m e d i ó w , k t ó r e potrafią zachęcić d o p o s z u k i w a ń , d o sięgnięcia po coś w i ę -cej, d o dalszego r o z w o j u i poszerzania h o r y z o n t ó w . Proponuje się za t o podaną na tacy i g o t o w ą d o spożycia w k a ż d y m m o m e n c i e papkę n i e d o m ó w i e ń i stereotypów, bez cie-nia m y ś l i i i n d y w i d u a l n o ś c i . T o d l a t e g o właśnie m o ż e m y m i e ć wrażenie, żc część m ł o d y c h l u d z i ż y j e j a k nakręcana - bez ś w i a d o m o ś c i istnienia i ż y c i o w y c h celów.
„ T o , że t e l e w i z o r stał się w y c h o w a w c ą , jest procesem n i e o d w r a c a l n y m , t a k i m sa-m y sa-m j a k e sa-m a n c y p a c j a k o b i e t " * . Sondaże p u b l i k o w a n e ostatnio w sa-mediach pokazują, j a k o g r o m n y w p ł y w mają m e d i a na obyczaje i zachowania m ł o d z i e ż y : 6 % t w i e r d z i , że
w p ł y w na n i c m a radio, 3 1 % , żc t y g o d n i k i dla nastolatków, 3 7 % , żc filmy w i d e o , 6 1 % , że t e l e w i z j a . M e d i a ustalają w z o r c e , kreują b o h a t e r ó w p o z y t y w n y c h i n e g a t y w n y c h ,
w s p ó ł d e c y d u j ą o w y g l ą d z i e i p o g l ą d a c h , dostarczają ( l u b nie) b o d ź c ó w do p o s z u k i w a ń
' Hitlerowski minister propagandy twierdz.ił. żc wielokrotnie powtarzane k ł a m s t w o s t i j c się p o pewnym czasie prawdą.
' W y p o w i e d ź prof. Kazimierza Pospiszyla. psychologa społecznego.
i refleksji. M e d i a g ł o s e m o p i n i i p u b l i c z n e j wybierają p o l i t y k ó w i n o t a b l i , m e d i a karcą i niszczą t y c h , k t ó r z y nie potrafią się i m p o d p o r z ą d k o w a ć . Ś r o d k i m a s o w e g o przekazu nie w p ł y w a j ą dobrze na relacje rodzinne. N a pytanie: „ C o robisz razem z r o d z i c a m i ? "
9 5 % o d p o w i a d a - „ O g l ą d a m t e l e w i z j ę " , a w 6 0 % d o m ó w nic w y ł ą c z a się t e l e w i z o r a nawet podczas w s p ó l n y c h p o s i ł k ó w9.
M e d i a w przeważającej w i ę k s z o ś c i nie kształcą, ale kształtują. N i c p o g ł ę b i a m y s w o -j e -j w i e d z y ani doświadczeń, ale w y k s z t a ł c a się w nas p e w n e stereotypy i m e c h a n i z m y zachowań. M e d i a nic uczą s a m o d z i e l n o ś c i , bo z a z w y c z a j nie trzeba nawet ruszyć się z fotela, b y m i e ć w s z y s t k o , c o p r a g n i e m y w i e d z i e ć na dany temat. To t y l k o z ł u d z e n i e , b o w w i ę k s z o ś c i stacji t e l e w i z y j n y c h i r a d i o w y c h o r a z gazet i n f o r m a c j e dobierane są ten-d e n c y j n i e , a m ł o ten-d y c z ł o w i e k nic m a m o ż l i w o ś c i poznania całej p r a w ten-d y i w y r o b i e n i a so-bie o d p o w i e d n i e g o zdania.
Brak jest ś w i a d o m o ś c i m e d i ó w . Otaczają nas zewsząd, o d d z i a ł u j ą na nas przez w i ę kszość naszego k o n t a k t u z n i m i , a tak m a ł o o nich w i e m y . U c z n i o w i e nic potrafią w s k a -zać r ó ż n i c m i ę d z y p o s z c z e g ó l n y m i p r o g r a m a m i ( t r a k t u j ą c y m i o j e d n y m temacie), za-z w y c za-z a j b i e r n i e i b e za-z k r y t y c za-z n i e p r za-z y j m u j ą w s za-z y s t k o , co „ p o w i e d za-z i e l i w t e l e w i za-z o r za-z e " .
Szkoła j a k o j e d n o z p o d s t a w o w y c h ś r o d o w i s k m ł o d e g o c z ł o w i e k a p o w i n n a w p ł y w a ć na r o z w ó j m ł o d z i e ż y r ó w n i e ż poprzez edukację m e d i a l n ą . Powszechne w y k o -rzystanie t e l e w i z j i i w i d e o , gazetka szkolna, w y k o r z y s t a n i e r a d i o w ę z ł a , internet, k l u b y d y s k u s y j n e , koła d z i e n n i k a r s k i e to t y l k o początek. N a l e ż y stworzyć m ł o d y m szansę po-znania m e c h a n i z m ó w rządzących m e d i a m i n i e j a k o o d k u c h n i . Potrzeba istnienia w e w n ą t r z s z k o l n y c h m e d i ó w j e s t bardzo duża. P o w i n n y one spełniać f u n k c j ę na w p ó ł i n f o r m a c y j n ą i publicystyczną. P o w i n n y pobudzać, w y w o ł y w a ć ferment, p r o w o k o w a ć d o d y s k u s j i w w i ę k s z y m gronie. W z w y k ł y c h s z k o l n y c h w a r u n k a c h w i e l e intere-sujących g ł o s ó w i p r z e m y ś l e ń nic d o c h o d z i do c a ł c j społeczności - t y l k o i w y ł ą c z n i e z b r a k u t e c h n i c z n y c h m o ż l i w o ś c i . G a z e t k i szkolne d o ż y w a j ą d r u g i e g o , trzeciego nume-ru, filmowe p o m o c e e d u k a c y j n e stoją na żenująco n i s k i m p o z i o m i c i t e c h n i c z n y m , i m e r y t o r y c z n y m , a r a d i o w ę z ł y (jeśli w o g ó l e są) w y k o r z y s t y w a n e są t y l k o d o prezenta-c j i m u z y k i . Większość średniprezenta-ch szkół s t a n o w i zamknięte, sterylne k r ę g i . M e d i a w c w n ą t r z s z k o l n e nie próbują w y p ł y n ą ć na szersze w o d y , z a m y k a j ą c się w m u r a c h s z k o ł y , a poza n i m i z w y k l i l u d z i e m a j ą c y dostęp t y l k o do t y p o w y c h p u b l i c z n y c h me-d i ó w są przez n i c m a n i p u l o w a n i . L o k a l n e śrome-dki przekazu mają określone p o g l ą me-d y na p e w n e s z k o ł y i prezentują j e w s z e m i wobec bez t r o s k i o ich ewentualne z m i a n y i ko-rekcję. Brak j e s t k o n t a k t u m i ę d z y społecznością szkolną ( u c z n i o w i e i nauczyciele) a d z i e n n i k a r z a m i k s z t a ł t u j ą c y m i o p i n i ę p u b l i c z n ą . W i e l o k r o t n i e m o ż e m y się spotkać ze stereotypami w rodzaju: w tzw. d o b r y c h liceach u c z n i o w i e t y l k o się uczą i nie posia-dają w ł a s n e g o zdania a n i m o ż l i w o ś c i innej działalności (stereotyp k u j o n a ) , albo j e ś l i uczęszczasz d o t e c h n i k u m albo s z k o ł y z a w o d o w e j stoisz na n i ż s z y m p o z i o m i e r o z w o j u i m a s z inne p o t r z e b y niż na p r z y k ł a d licealiści (stereotyp głąba). Sposób l i k w i d a c j i tego p a t o l o g i c z n e g o z j a w i s k a jest t y l k o j e d e n : o t w a r c i e się o b u ś r o d o w i s k na siebie, z m i a n a stereotypów na rzetelne i p r a w d z i w e i n f o r m a c j e o ż y c i u i pracy m ł o d y c h , w i ę k -szy ich udział w k r e o w a n i u otaczającego świata.
* Źródło: Pracownia Badań Społecznych.
M e d i a kształtujące m ł o d y c h l u d z i k o m e r c j a l i z u j ą się i o m i j a j ą trudne t e m a t y i zagadnienia w y m a g a j ą c e szerszego spojrzenia na sprawę. N i c zawsze o t r z y m u j e m y p r a w -d z i w y o b r a z świata i n i c zawsze m a m y m o ż l i w o ś ć w y b o r u . Często -d o c h o -d z i -d o okale-czeń o s o b o w o ś c i i w y p a c z a n i a p o g l ą d ó w1 0. Podejmowane p r ó b y stworzenia progra-m ó w c z y prasy z progra-m y ś l ą o progra-m ł o d z i e ż y są często z w y k ł ą fuszerką i n e g a t y w n i e w p ł y w a j ą na ś w i a d o m o ś ć i tożsamość u c z n i ó w . D u ż a część ś r o d k ó w przekazu w p r o s t zniechęca d o u d z i a ł u w ż y c i u p u b l i c z n y m , do sięgnięcia p o alternatywne ( b o k o n k u r e n c y j n e ) media i ź r ó d ł a , wypacza charaktery i ś w i a t o p o g l ą d m ł o d z i e ż y . Istnieje potrzeba o d m ł o d z e -nia m e d i ó w - i to z a r ó w n o poprzez w i ę k s z y w n i c h udział p r z e d s t a w i c i e l i ś r o d o w i s k u c z n i o w s k i c h , j a k i w i ę k s z y nacisk na o b i e k t y w n y i rzetelny w i z e r u n e k ś w i a t a u k a z y -w a n e g o -w mediach. N a l e ż y t -w o r z y ć m o ż l i -w o ś c i p r o m o c j i osób i s z k ó ł . K a ż d y , k t o m a coś d o zaoferowania, p o w i n i e n m i e ć szansę pokazania tego szerszemu g r o n u i skon-f r o n t o w a n i a s w o j e j p r o p o z y c j i z o d m i e n n y m i .
Z b i o r o w a tożsamość ś r o d o w i s k a u c z n i ó w jest kształtowana w przeważającej części p r z e z m e d i a . M e d i a to o g r o m n e i n i e z w y k l e silne narzędzia z m i a n y świata, a ich odd z i a ł y w a n i e na osobowość i tożsamość m ł o odd y c h jest przypuszczalnie w i ę k s z e niż m y -ś l i m y .
Doskonałym przykładem destrukcyjnej działalności m e d i ó w może być o k r e s socjalizmu.
E x l i b r i s - M i c h a ł G a ł a s