Zakład Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Białymstoku ul. Kilińskiego 1, 15-230 Białystok
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Jerzy Janica
Summary
Introduction: The objective of medico-legal assessment in civil lawsuit involves the assessment of health impair-ment due to a cause under dispute, evaluation of percentage health impairment, assessment of relationship between the cause and the impairment.
The objective of the paper was the analysis of medico-legal opinions ordered by civil departments of courts in Poland involving patients with neurological disorders.
Material and methods: The examination criteria included age, sex, type of accident, type of injury and symptoms reported, causative relationship and ability to work. The study comprised 36 civil opinions issued by the Department of Forensic Medicine, Medical University of Białystok in the years 2001–2003.
Results: State of consciousness was assessed at the mo-ment of making important decisions or signing important documents, ability to work, causative relationship between the accident and symptoms reported. Moreover, suitability of treatment was evaluated. No significant differences re-garding sex were found between plaintiffs. Occupationally active persons were predominantly subject to injuries. The most common symptoms reported were headache, vertigos and aching pain in the L–S spine.
Conclusion: No therapeutic incorrectness was found in cases under analysis. In 7/12 cases health impairment was assessed. In 75% of the opinions no cause-effect re-lationship was concluded between current disorders and accident at work.
K e y w o r d s: assessment in civil cases – neurological diseases – evaluation of percentage health loss.
Streszczenie
Wstęp: Zadaniem biegłych w postępowaniu cywilnym jest m.in. określenie rodzaju szkody na zdrowiu odniesionej przez powoda w wyniku zdarzenia będącego przedmiotem sporu, określenie procentowego uszczerbku na zdrowiu, przyjęcie, bądź nie, związku pomiędzy określonym zda-rzeniem a szkodą.
celem pracy była analiza opinii sądowo-lekarskich zle-canych przez wydziały cywilne sądów z całego kraju.
Materiał i metody: Analizowano przypadki osób ze schorzeniami neurologicznymi pod kątem wieku, płci poszkodowanych, rodzaju zaistniałych zdarzeń, doznanych obrażeń ciała i zgłaszanych dolegliwości przez poszkodowa-nych, związku przyczynowego oraz zdolności do pracy. Ba-daniami objęto 36 opinii cywilnych wydanych w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Białymstoku w latach 2001–2003.
Wyniki: Oceniano stan świadomości w chwili podej-mowania ważnych decyzji lub podpisywania istotnych dokumentów, zdolność do pracy, związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a zgłaszanymi dolegliwościami oraz prawidłowość leczenia. Nie stwierdzono istotnych różnic płci osób zgłaszających roszczenia cywilne. Naj-częściej obrażeń ciała doznają osoby w okresie aktywności
OPINIOWANIe W POSTęPOWANIU cYWILNYM U OSÓB Ze ScHORZeNIAMI NeUROLOGIcZNYMI 43
Ryc. 1. Liczba opinii w poszczególnych latach z uwzględnieniem płci Fig. 1. Number of expertises in consecutive years in relation to gender
Ryc. 2. Liczba opinii w poszczególnych latach z uwzględnieniem wieku Fig. 2. Number of expertises in consecutive years in relation to age
zawodowej. Najczęstszymi dolegliwościami zgłaszany-mi przez badanych były bóle i zawroty głowy oraz bóle kręgosłupa L–S.
Wnioski: W żadnym z analizowanych przypadków nie stwierdzono nieprawidłowości w postępowaniu leczniczym.
Na 12 analizowanych przypadków w 7 stwierdzono uszczer-bek na zdrowiu. W 75% przypadków nie przyjęto związku przyczynowo-skutkowego między aktualnymi dolegliwo-ściami a wypadkiem w pracy.
H a s ł a: opiniowanie w postępowaniu cywilnym – scho-rzenia neurologiczne – określenie procentowego uszczerbku na zdrowiu.
Wstęp
Odpowiedzialność cywilna jest odpowiedzialnością typu majątkowego. W omawianych przypadkach jest od-powiedzialnością odszkodowawczą i powstaje jako skutek niewykonania przez zobowiązanego do naprawienia szkody obowiązku kompensaty poszkodowanemu doznanych przez niego uszczerbków. Przesłankami odpowiedzialności od-szkodowawczej są: zdarzenie wyrządzające szkodę, szkoda rozumiana jako uszczerbek, związek przyczynowy pomię-dzy zdarzeniem wyrządzającym szkodę a ową szkodą [1].
Zadaniem biegłych w postępowaniu cywilnym jest m.in.
określenie rodzaju szkody na zdrowiu odniesionej przez powoda w wyniku zdarzenia będącego przedmiotem sporu, określenie procentowego uszczerbku na zdrowiu, przyjęcie, bądź nie, związku pomiędzy określonym zdarzeniem a szko-dą. Realizując te zadania zespoły opiniodawcze wzywają na badania poszkodowanych celem: określenia ich stanu zdrowia niezależnie od następstw wypadku, określenia następstw krytycznego zajścia, stopnia nasilenia dolegli-wości bólowych, oceny zdolności do pracy i zarobkowania, określenia uszczerbku na zdrowiu, odniesienia się co do ce-lowości i potrzeby stosowania leków specjalnych, diet oraz rehabilitacji.
celem pracy była analiza opinii sądowo-lekarskich do-tycząca osób ze schorzeniami neurologicznymi. Opinie były zlecane przez wydziały cywilne sądów z całego kraju.
Materiał i metody
Analizą objęto opinie sądowo-lekarskie wydawane na polecenie wydziałów cywilnych sądów całego kraju z uwzględnieniem: podziału na płeć i wiek, rodzaju za-istniałego zdarzenia, doznanych obrażeń ciała, związku przyczynowego, zgłaszanych dolegliwości, oceny zdolności do pracy. Badaniami objęto 36 opinii wydanych w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Białymstoku (ZMS AMB) w latach 2001–2003 przez zespoły specja-listów medycyny sądowej i neurologii z uwzględnieniem podanych podziałów.
Wyniki
W latach 2001–2003 w ZMS AMB wydano 36 opinii dotyczących orzecznictwa w sprawach cywilnych u osób ze schorzeniami neurologicznymi. Opinie te stanowiły 18,3%
ogółu wydanych opinii cywilnych. W 2001 r. wydano 11 ta-kich opinii, w 2002 – 16, a w 2003 – 9. W poszczególnych la-tach oceniano płeć, wiek badanych, rodzaj zdarzenia, rodzaj obrażeń ciała ofiar wypadków drogowych, rodzaj wypadku drogowego, rodzaj obrażeń ciała ofiar pobić oraz najczęściej zgłaszane dolegliwości. Płeć badanych zilustrowano na ry-cinie 1. Zaobserwowano niewielkie różnice odnośnie płci osób badanych. W 2001 r. była niewielka przewaga kobiet, natomiast w 2002 i 2003 r. – mężczyzn. Wiek badanych przedstawiono na rycinie 2. Stwierdzono, że najczęściej obrażeń ciała doznają osoby w wieku 20–40 i 50–70 lat.
Rodzaj zdarzenia w poszczególnych latach przedstawiono na rycinie 3. Opinie dotyczyły wypadków, bójek, prawi-dłowości leczenia, oceny stanu świadomości, określenia aktualnego stanu zdrowia i wypadków w pracy. Najczęściej opiniowano w sprawach wypadków drogowych i wypadków w pracy. Rodzaj obrażeń ciała u ofiar wypadków drogowych zobrazowano na rycinie 4. Większość obrażeń zlokalizowana była w obrębie głowy, nieco mniej w obrębie kręgosłupa c i L–S. Obrażenia głowy ofiar pobić w poszczególnych
44 IWONA PTASZYŃSKA-SAROSIeK, ANNA NIeMcUNOWIcZ-JANIcA, JeRZY JANIcA, ZOFIA WARDASZKA T a b e l a 1. Rodzaj wypadku drogowego
T a b l e 1. Type of car accidents
Rok / Year Potrącenie pieszego Pedestrian accident
Wypadek samochodowy
Car accident
2001 1 4
2002 2 7
2003 2 3
T a b e l a 2. Najczęstsze zgłaszane dolegliwości T a b l e 2. The commonest injuries reported Bóle kręgosłupa L–S / Lumbosacral spine pains 7 Bóle kręgosłupa c / cervical spine pains 3 Bóle i zawroty głowy / Headache and vertigo 9
Zaburzenia pamięci / Dysmnesia 3
Objawy depresyjne / Depression symptoms 4
Padaczka / Epilepsy 1
Porażenia i niedowłady / Palsy and paresis 3
Rwa ramienna / Rachialgia 1
Miastenia / Myasthenia 1
Ryc. 4. Rodzaj obrażeń ciała u ofiar wypadków drogowych Fig. 4. Type of bodily injuries in car traffic casualties
Ryc. 5. Obrażenia głowy ofiar pobić w poszczególnych latach Fig. 5. Head injuries in scuffles and defeats casaulties in consecutive years
Ocena zdolności do pracy obejmowała:
Stan zdrowia (miastenia) w kontekście zdolności do zarobkowania.1.
Stan zdrowia oraz zdolności do pracy w gospodar-stwie rolnym po przebytym wypadku komunikacyjnym.2.
Stan zdrowia oraz zdolności do pracy zarobkowej po przebytym wypadku. 3.
Analizując związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem zewnętrznym a zgłaszanymi dolegliwościami, na 4 anali-zowane przypadki, w 1 przyjęto związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem zewnętrznym a zgłaszanymi do-legliwościami. Odnośnie prawidłowości leczenia badano 3 przypadki. Dwa z nich dotyczyły postępowania diagno-styczno-leczniczego u chorych po urazie głowy, 1 – leczenia dziecka z uszkodzeniem splotu ramiennego. W żadnym z po-wyższych przypadków nie stwierdzono nieprawidłowości w postępowaniu leczniczym. W 12 przypadkach dokonano oceny uszczerbku na zdrowiu. W 10 przypadkach analizo-wano istnienie uszczerbku na zdrowiu po urazach głowy, a w 2 przypadkach – po urazie kręgosłupa c. W 7 przypad-kach stwierdzono istnienie uszczerbku na zdrowiu.
Wnioski
Nie stwierdzono istotnych różnic płci osób zgłasza-jących roszczenia cywilne.1.
Najczęściej obrażeń ciała poszkodowani doznają w wypadkach drogowych, w czasie bójek i pobić oraz 2.
w trakcie wypadków w pracy.
Najczęściej obrażeń ciała doznają osoby w okresie aktywności zawodowej.3.
Ryc. 3. Rodzaj zdarzenia w poszczególnych latach Fig. 3. Groups of examined persons in consecutive years
latach przedstawiono na rycinie 5. Najwięcej obrażeń głowy odnotowano w 2002 r.
Rodzaj wypadku drogowego przedstawiono w tabeli 1.
Odnotowano 14 przypadków wypadków samochodowych i 5 potrąceń pieszych. Najczęściej zgłaszane przez poszko-dowanych dolegliwości przedstawiono w tabeli 2.
Ocena stanu świadomości dotyczyła:
Zachowania sprawcy wypadku w momencie od-dalenia się z miejsca zdarzenia w kontekście doznanych 1.
obrażeń ciała.
Stanu świadomości w chwili podejmowania ważnych decyzji lub podpisywania istotnych dokumentów.2.
OPINIOWANIe W POSTęPOWANIU cYWILNYM U OSÓB Ze ScHORZeNIAMI NeUROLOGIcZNYMI 45 W analizowanym materiale ofiary wypadków
dro-gowych doznawały częściej urazów głowy, a ofiary pobić 4.
doznały jedynie urazów głowy.
W 75% przypadków nie przyjęto związku przy-czynowo-skutkowego między aktualnymi dolegliwościami 5.
a wypadkiem w pracy.
W analizowanym materiale najczęściej poszkodo-wani zgłaszali zastrzeżenia do prawidłowości postępoposzkodo-wania 6.
lekarskiego po urazach głowy.
Najczęstszymi dolegliwościami zgłaszanymi przez badanych były bóle i zawroty głowy oraz bóle kręgosłupa 7.
L–S.8. W 60% 12 analizowanych spraw stwierdzono ist-nienie uszczerbku na zdrowiu.
Piśmiennictwo
Kubicki L.
1. : Prawo medyczne. Wyd. Med. Urban & Partner. Wrocław 2003, 165–167.
Komentarz
W pracy autorzy podjęli się analizy 36 opinii wyda-nych w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Białymstoku w latach 2001–2003. Autorzy opracowywali zagadnienie pod kątem zmienności liczbowej opisywanych przypadków, uwzględniających wiek, rodzaj zdarzeń, roz-mieszczenie obrażeń i zgłaszane dolegliwości.
W pracy zwraca uwagę konsekwentne mylenie urazów z obrażeniami. W zasadzie należy przyjąć, że tam gdzie autorzy używają pojęcia „uraz” należy przyjąć, że powinni użyć słowa „obrażenie”, bowiem obrażenia są skutkami urazów i dotyczą narzędzi. Jest powszechnie przyjęta za-sada w opiniowaniu sądowo-lekarskim, iż obrażenia, np.
głowy, są skutkami urazów zadanych określonym narzę-dziem, a w dalszym toku opiniowania obrażenia skutkują określonymi rozstrojami zdrowia, uszkodzeniami narządów czy części ciała, kalectwem itp.
dr hab. n. med. Mirosław Parafiniuk
A N N A L E S A C A D E M I A E M E D I C A E S T E T I N E N S I S
R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2007, 53, SUPPL. 2, 46–49
IWONA PTASZYŃSKA-SAROSIEK, ANNA NIEMCUNOWICZ-JANICA, JERZY JANICA, ZOFIA WARDASZKA, TOMASZ DOPIERAŁA, JANUSZ ZAŁUSKI, WOJCIECH STęPNIEWSKI, MAGDALENA OKŁOTA, MICHAŁ SZEREMETA