Miasta kreatywne

Autorem koncepcji miast kreatywnych jest Richard Florida, który swoje tezy oraz ba-dania wyprowadza z trzech obszarów: teorii klastrów (Porter, 1998, 2000), teorii rozwoju regionalnego opartego na kapitale ludzkim (Glaeser, 1998; Jacobs, 1984, 2014; Simon, 1998) oraz koncepcji kapitału społecznego (Putnam, 2000). Warto podkreślić, że koncepcje miast kreatywnych oraz maszyn rozrywki wzajemnie się uzupełniają. Dodatkowo w kon-cepcji miast kreatywnych silne są elementy konkon-cepcji miasta innowacyjnego (Domański, 2000; Marszał, 2012).

Florida twierdzi, że skupienie na procesach koncentracji instytucji finansowych i za-rządczych, korporacji transnarodowych oraz firm świadczących wyspecjalizowane usługi

Funkcja turystyczna w koncepcjach funkcjonalnych miast

Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast

biznesowe w miastach światowych lub globalnych oraz analizowanie przepływów doko-nujących się między nimi, nie daje pełnej odpowiedzi na pytanie o przyczyny tworzenia się i rozwoju oraz znaczenie miast. Obecnie liczą się dwie grupy czynników wzrostu: go-spodarcze i dotyczące stylu życia (Florida, 2003, s. 7).

W związku z tym, opierając się na dorobku koncepcji kapitału ludzkiego, Florida sta-wia tezę, że najważniejszym zasobem, a także współczesnym źródłem kapitału i produk-tywności, a tym samym motorem wzrostu regionalnego jest wykształcona, kreatywna siła robocza, a ludzie ją wykonujący – jak zauważyła Jacobs (1984, pol. wyd. 2014) – przeja-wiają silną tendencję do koncentracji w miastach (Florida, 2003, 2005). Lucas podkreśla kluczowy wpływ tego zjawiska na wzrost produktywności, określając je jako powstawanie klastrów kapitału ludzkiego (Lucas, 1988) i podkreślając jednocześnie, że opiera się ono wyjaśnieniom klasycznej teorii produkcji z uwagi na to, że w miastach ludzie akceptują wy-sokie ceny ziemi w postaci czynszu w zamian za możliwość zamieszkiwania bliżej innych ludzi. Florida twierdzi zatem, że powstawanie klastrów przedsiębiorstw jest zjawiskiem wtórnym do tworzenia się skupisk ludzi, ponieważ następuje w celu uzyskania dostępu do skupisk utalentowanych osób (Florida, 2010, s. 226). Warunkiem wspomagania rozwoju gospodarczego miast nie są zatem ułatwienia formalne i obniżenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, ale stworzenie takich warunków do życia i mieszkania, które doprowadzą do pozyskania i utrzymania odpowiedniego kapitału ludzkiego.

W opozycji do rosnącego znaczenia kapitału ludzkiego Florida stawia w wątpliwość rolę kapitału społecznego jako podstawy organizacji współczesnego społeczeństwa oraz czynnika rozwoju gospodarczego miast. Odnosząc się do tezy Putnama (1995, 2000) o jego erozji spowodowanej wydłużeniem czasu pracy, eksurbanizacją, rozwojem nowo-czesnych technik informacyjnych oraz indywidualizmem, twierdzi, że w miastach nie tyle obserwuje się kryzys kapitału społecznego, ale jego nieprzystawalność do współczesnych uwarunkowań rozwojowych. Atrybuty kapitału społecznego, takie jak bliskość relacji rodzinnych i sąsiedzkich, jednorodne i silnie zintegrowane społeczności, członkostwo w stowarzyszeniach obywatelskich oraz zaangażowanie w życie polityczne, są obecnie czynnikiem hamującym innowacyjność i indywidualizm. Dlatego ustępuje on nowemu porządkowi. W miastach dominują bowiem tzw. słabe więzi społeczne, o wiele bardziej szerokie, gęste, quasi-anonimowe, wielowymiarowe, mniej czasochłonne, elastyczne i ot-warte na zmianę, zatem mobilizujące do działania oraz otot-warte na nowych ludzi i nowe idee. Tworzą się one w przestrzeniach, których poszukują ludzie kreatywni, charaktery-zujący się najwyższą formą kapitału ludzkiego i stanowiący kluczowy czynnik rozwoju gospodarczego miast. Koncepcja miast kreatywnych skupiona jest zatem na identyfikacji atrybutów miejsc, które wpływają na decyzje lokalizacyjne osób posiadających kapitał kreatywny (Florida, 2003, 2005).

— 178 —

Klasę kreatywną tworzą osoby, których rodzaj i sposób wykonywanej pracy wiąże się z tworzeniem nowych, znaczących form, a więc innowacji w odniesieniu do wszystkich typów (OECD, 2006). Tworzą ją przede wszystkim ci, którzy w pełni i regularnie angażu-ją się w proces twórczy: naukowcy, inżynierowie, artyści, aktorzy, projektanci, architekci, pisarze i poeci, wydawcy, postaci świata kultury, analitycy think tanków. Oprócz nich do klasy kreatywnej wliczają się profesjonaliści posiadający wyspecjalizowaną i zaawansowa-ną wiedzę z zakresu nowoczesnych technologii, prawa, finansów, zarządzania, marketin-gu, bankowości, ochrony zdrowia, zajmujący się twórczym rozwiązywaniem problemów.

Klasa kreatywna składa się zatem z osób pracujących w zawodach opartych na wiedzy i talencie. Według wyliczeń Floridy stanowią oni około 30% społeczeństwa amerykańskie-go. Mają ponadprzeciętne zarobki oraz stanowią bardzo mobilną społecznie, zawodowo i przestrzennie grupę. Wyznają takie postawy jak indywidualizm, merytokracja, różnorod-ność i otwartość (Florida, 2010).

Przy wyborze miejsca do życia, czyli zamieszkania i pracy, osoby kreatywne zgłaszają potrzebę organizacji i środowiska, które umożliwiłoby im wykorzystanie ich twórczego po-tencjału, doceniłoby ich wkład, motywowałoby ich i stawiało wyzwania oraz było otwarte na zmiany, dlatego miasta, które zapewnią im takie warunki, uzyskują przewagę konkuren-cyjną. Wyodrębniają je czynniki tworzące trzy współzależne obszary rozwoju gospodarcze-go, nazywane formułą 3T: technologia, talent, tolerancja (Florida, 2003, 2010, s. 256–275).

Wykorzystuje się do tego następujące wskaźniki: wysokich technologii, innowacyjności, liczby gejów, bohemy artystycznej, kapitału ludzkiego, tygla narodów oraz wskaźniki zło-żone – różnorodności i kreatywności (Florida, 2005). Z badań metropolii w Stanach Zjed-noczonych wynika, że największy kapitał kreatywny (natężenie 3T) notuje Waszyngton oraz metropolia Raleigh-Durham, Boston, Austin i San Francisco (Florida, 2010). Autor kon-cepcji – łącząc wyniki wywiadów pogłębionych z danymi statystycznymi oraz dokonując testów korelacji statystycznej – zręcznie wskazuje na prawidłowość swoich tez.

Centra kreatywne cechują się wysokimi wskaźnikami rozwoju branż nowoczesnych technologii informacyjnych. Ich rozwój skorelowany jest z szeroko rozumianą różnorod-nością społeczną, narodowościową, religijną i seksualną, a także otwartością, które – jak się wydaje – wspierają przepływ wiedzy. Kreatywność, innowacyjność i skłonność do po-dejmowania ryzyka są funkcją różnorodności prowadzącą z kolei do wzrostu sektora no-woczesnych technologii. Miasta powinny zatem oferować niskie bariery wejścia nie tylko przedsiębiorstwom, ale także ludziom, co oznacza, że nowo przybyli zostaną szybko zaak-ceptowani i włączeni w różnorodne sieci społeczno-ekonomiczne.

Istotnym elementem koncepcji klasy kreatywnej jest stwierdzenie, że jej członkowie w pierwszym rzędzie zwracają uwagę nie tyle na możliwości pracy (w tym zakresie istot-na jest głębokość rynku pracy, mierzoistot-na liczbą ofert zatrudnienia umożliwiającą realizację

Funkcja turystyczna w koncepcjach funkcjonalnych miast

Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast

horyzontalnej ścieżki kariery), ale na miękkie warunki zamieszkania i życia, jakie propo-nuje dane miasto, które w dużej mierze są budowane przez szeroki wachlarz możliwości efektywnego, czyli aktywnego i kreatywnego wykorzystania czasu wolnego, opartego na współuczestnictwie w wydarzeniach i „życiu miasta”, a nie biernej obserwacji. Wzrastająca liczba członków klasy kreatywnej w miastach wywołuje pozytywne efekty gentryfikacyjne, w tym redystrybucję korzyści w kierunku warstw o niższym statusie społecznym i zarobko-wym, która była scharakteryzowana w ramach koncepcji miast światowych i globalnych.

Centralnym punktem rozważań w koncepcji klasy kreatywnej jest analiza czynników jej powstawania i rozwoju oraz badania sposobu i struktury konsumpcji dokonywanej przez tę klasę. Na tej podstawie Florida zwrócił uwagę na miasta jako miejsca zamieszkania, pra-cy i wypoczynku klasy kreatywnej, a więc ich konsumpcji. Poza koncepcją klasy kreatyw-nej w rozważaniach na temat roli kreatywności w rozwoju miast można wyróżnić jeszcze dwie koncepcje: sektora kreatywnego (DCMS, 1998; Dziedzic, 2014; Stryjakiewicz, 2008) oraz miast kreatywnych (Landry, Bianchini, 1995; Landry, 2000). W odróżnieniu od badań Floridy obie koncepcje łączą kreatywność z ogólnie pojętą sferą kultury.

Za komponenty sektora kreatywnego (creative industries) uznaje się działania, których istota polega na ludzkiej kreatywności, umiejętnościach i talencie, które generują bogactwo oraz wzrost zatrudnienia poprzez generowanie i eksploatowanie własności intelektualnej (DCMS, 1998). Zaliczają się do nich: film, muzyka, pisarstwo, fotografia, sztuki plastycz-ne, sztuki sceniczplastycz-ne, design, rzemiosło, architektura, a także projektowanie, działalność wydawnicza, media, moda, reklama, tworzenie programów komputerowych i gier kompu-terowych oraz tradycyjnych zabawek, gier, projektowanie mebli, tworzenie biżuterii itp.

(DCMS, 1998; Dziedzic, 2014; European Travel Commission, 2005). Do tej listy dodaje się coraz częściej street art i graffiti miejskie (Dickens, 2008) oraz właśnie turystykę kul-turową (Bagwell, 2008). Wszystkie te aktywności cechuje wysoki stopień indywidualnych umiejętności oraz ponadprzeciętne zaangażowanie w proces tworzenia, a także przedkłada-nie na ogół przez twórców celów artystycznych i kreatywnych ponad potencjalne korzyści ekonomiczne. We współczesnej gospodarce opartej na wiedzy przedsiębiorstwa kreatywne są uznawane jako źródła innowacji, które dostarczają nieograniczonej liczby nowych po-mysłów kolejnych produktów i rozwiązań dla wszystkich gałęzi gospodarczych, nie tylko samego sektora kreatywnego. Ten paradygmat rozwojowy stał się szczególnie istotny w mia-stach, w których – zgodnie z logiką procesu klastrowego – działalności kreatywne ulegają silnej koncentracji. Jak podaje Stryjakiewicz, udział zatrudnienia w sektorze kreatywnym w regionach metropolitalnych Europy (obejmujących także Europę Środkowo-Wschodnią) waha się od 18% w Poznaniu do 31% w Mediolanie, co – jak można przypuszczać – stało się podstawą tworzenia przez władze miast strategii wspierania rozwoju wybranych branż sektora kreatywnego jako docelowej przewagi konkurencyjnej oraz budowania na jego ba-zie wizerunku miast (Foord, 2008; Hall, 2000; Turok, 2003).

— 180 —

Rys. 13. Komponenty miasta kreatywnego Źródło: Vickery (2011).

Paradygmat miasta kreatywnego został ukonstytuowany przez Landry’ego (2000), któ-ry stwierdził, że wspieranie rozwoju kreatywnego powinno dotyczyć całego miasta, a nie tylko sektora kreatywnego. Główna oś rozważań zostaje przeniesiona z analiz branżowych na pojęcie creative mileu, oznaczające środowisko kreatywne, które cechują trzy rodzaje zasobów: łatwa do dyfuzji informacja, wiedza oraz kompetencje w określonych rodzajach działalności. Ich połączenie jest warunkiem wyłonienia kreatywności, czyli zdolności two-rzenia nowych form i wartości zarówno materialnych (np. produktów), jak i niematerialnych, np. wartości symbolicznych, pomysłów, idei (Törnqvist, 1983, za: Stryjakiewicz, Stachowiak, 2010). W tak określonym kontekście miasto staje się kreatywnym produktem, zatem jego rozwój jako miejsce, rama i platforma kreatywności wymaga samo w sobie kreatywnych działań. Polityka wspierania kreatywności jest w tym znaczeniu wynikiem zaangażowania kreatywnego myślenia nad rozwojem procesu produkcji kultury miasta. Komponentami miasta kreatywnego (Vickery, 2011, s. 5), obok klastrów branż sektora kreatywnego, staje się o wiele szerszy zakres zasobów miejskich, łącznie z obszarami zamieszkiwanymi przez bohemę oraz nową miejską klasę średnią (rysunek 13). W tym wymiarze koncepcja miasta kreatywnego łączy się z traktowaniem miast jako miejsc rozwoju klasy kreatywnej (Florida, 2005). W dużej mierze dyskusja na temat polityki rozwoju miasta kreatywnego jest jednak

Funkcja turystyczna w koncepcjach funkcjonalnych miast

Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast

zdominowana przez aspekty związane z rewitalizacją przestrzeni miejskiej. Wyodrębniły się odmienne strategie rozwoju dla terenów śródmiejskich i znajdujących się na obrzeżach miasta (Bagwell, 2008). Przykładami miast, które z powodzeniem oparły swoje strategie rozwojowe na koncepcji miasta kreatywnego są: Barcelona, Bilbao, Berlin, Singapur i Lon-dyn (Foord, 2008; Richards, Wilson, n.d.; Richards, 2014).

Landry i Bianchini (1995) wskazują, że droga do stworzenia miasta kreatywnego po-lega w pierwszym kroku na usuwaniu barier rozwoju kreatywności poprzez stworzenie kanałów przepływu pomysłów mieszkańców do władz miejskich (co ułatwiają obecnie nowoczesne technologie) oraz zmniejszenie biurokracji i regulacji prawnych rządzących przedsięwzięciami rozwojowymi. Duże znaczenie mają także: zmniejszenie konsekwencji wynikających z myślenia według cyklu wyborczego, rezygnacja z systemu udzielania pa-tronatów i zależności finansowej od miasta, zawężenie pola oddziaływania innych instytucji niż kulturalne na rozwój kultury. Drugim krokiem jest umożliwienie rozwoju środowiska kreatywnego poprzez przyjęcie ryzyka niepowodzenia artystycznego finansowanych pro-jektów, poszerzenie definicji sukcesu w sferze kultury poza wskaźniki frekwencyjne, wspar-cie działań partnerskich oraz indywidualności w kulturze, wsparwspar-cie środowisk imigrantów, szukanie balansu między kosmopolityzmem a lokalnością, przejście z wielokulturowości na międzykulturowość miast, wsparcie nowych miejsc i przestrzeni kultury, stworzenie systemu nagradzania za małe sukcesy w sferze kultury, zachęcanie mieszkańców do par-tycypacji w kulturze oraz koncentracja nie tylko na największych i najbardziej pewnych inicjatywach kulturalnych.

Vickery (2011) zauważa, że popularność koncepcji miast kreatywnych sprawiła, że w ostatnich dwóch dekadach władze miast stały się głównymi inwestorami w kulturę, wy-raźnie wyprzedzając w poziomie wydatków przeznaczanych na tę sferę zarówno władze narodowe, jak i wszelkie agencje finansowane z środków centralnych. Dotyczy to wydat-ków inwestycyjnych i bieżącego dotowania instytucji kultury.

Pomimo tego, że Florida nie bierze pod uwagę wskaźników stricte turystycznych do weryfikacji stawianych przez siebie tez, to skupienie bardzo dużej uwagi na roli i charak-terystyce wykorzystania czasu wolnego oraz oczekiwań i sposobów wypoczynku klasy kreatywnej powoduje, że koncepcja modelu miast kreatywnych w dużej mierze odnosi się pośrednio także do sfery turystycznej. Richards (2014) stwierdza, że turyści motywo-wani są do odwiedzin miasta takim samym zestawem elementów i inicjatyw, jaki kiero-wany jest do potencjalnych mieszkańców i kreatywnych pracowników. Florida przytacza argument Judda (2003) o turystyfikacji zachowań mieszkańców dużych miast. Klasa kre-atywna, stanowiąca nośnik kapitału kreatywnego, decydującego o sukcesie gospodarczym współczesnych miast, wyznacza równocześnie współczesne trendy społeczne. Analiza wzorców wypoczynku przedstawicieli tej klasy stanowi równocześnie opis ich zachowań

— 182 —

turystycznych. Te miasta, które są postrzegane jako atrakcyjne do zamieszkania lub, mó-wiąc ogólnie, do życia, są także atrakcyjne dla współczesnych turystów miejskich, których przyciąga nie tylko historia i dziedzictwo, ale także współczesność miast (podkreślana jest także w innych koncepcjach i teoriach miast). Ponadto otwartość i tolerancja miast w stosunku do emigrantów są pośrednio skorelowane z umiędzynarodowieniem funkcji turystycznej.

Tym samym czynniki atrakcyjności miasta kreatywnego (Florida, 2005, 2010) można pośrednio interpretować także jako pożądane atrybuty ich funkcji turystycznej (Richar-ds, 2014). Poza horyzontalnym rynkiem pracy są nimi (Dziedzic, 2014, 2015; Florida, 2005):

• zgodność ze stylem życia klasy kreatywnej, oceniana bogactwem i nowoczesnoś-cią „scen miejskich” – sceny muzycznej, artystycznej, technologicznej, sportów uprawianych na powietrzu oraz życia nocnego;

• obecność miejsc interakcji społecznych, które zgodnie z teorią trzecich miejsc (poza domem i pracą) zapewniane jest przez dobrze zaprojektowaną i przyjazną przestrzeń publiczną oraz nagromadzenie lokali o neutralnym charakterze, w któ-rych wizyta łączy się z możliwością spotkań z nieznajomymi oraz zawiązywaniem nieformalnych znajomości: kawiarni, pubów, barów i innych lokali gastronomicz-nych, księgarń itp. (Oldenburg, 1998);

• szeroko rozumiana różnorodność zarówno w odniesieniu do kultury, jak i użyt-kowników miasta, miejsc będących mieszanką różnych wpływów, które stanowią źródła inspiracji, emocji i energii ludzkiej;

• autentyczność i wyjątkowość, których źródłem jest dziedzictwo historyczne, kulturowe i architektoniczne, ale także obecność lokalnych restauracji, sklepów, klubów, ulicznych muzyków, małych galerii oraz obiektów hybrydowych, łą-czących kilka funkcji (kawiarnia, kino, galeria, księgarnia) zamiast oddziałów ponadnarodowych sieci gastronomicznych lub handlowych, a także działalność lokalnej bohemy artystycznej i sceny muzycznej, zwyczaje mieszkańców oraz trudno definiowalny klimat i charakter miasta; przy czym należy podkreślić, że duże, wielkoobszarowe i wielkokubatorowe atrakcje – stadiony, centra handlowe, dzielnice rozrywkowe, parki rozrywki – są z punktu widzenia osób kreatywnych niewystarczające i nieistotne;

• tożsamość, rozumiana poprzez identyfikację ludzi z miastem, które staje się ele-mentem ich statusu społecznego („jestem z Nowego Jorku”, „mieszkam w Gdań-sku”, „I Amsterdam”, „moje miasto to Barcelona”) oraz chęć zaangażowania w życie swojej wspólnoty (ruchy miejskie), co nie musi być zarezerwowane tylko dla mieszkańców;

Funkcja turystyczna w koncepcjach funkcjonalnych miast

Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast

• możliwość rekreacji na powietrzu oraz podaż infrastruktury sportowej (do upra-wiania sportu, a nie biernego kibicowania);

• atrakcyjność działań „na uboczu”, która nawiązuje do zejścia z głównego szlaku w miastach światowej turystyki (Maitland, Newman, 2009) i polega na możli-wościach odkrywania kulturalnego miasta w jego nowych przestrzeniach, eklek-tycznej sferze twórczej oraz ruchach alternatywnych;

• jakość miejsca, odnosząca się do wyjątkowych miejsc definiujących miasto i prze-sądzających o jego atrakcyjności, a więc jako zespół powiązanych ze sobą przeżyć i doznań, które można rozpatrywać w trzech wymiarach: co w danym miejscu się znajduje (walory środowiska naturalnego i antropogenicznego sprzyjające prowa-dzeniu kreatywnego życia), kto w danym miejscu mieszka (zróżnicowana struk-tura mieszkańców), co się dzieje w danym miejscu (dynamika życia ulicznego, oferta kreatywnych i aktywnych atrakcji).

Czynniki te są istotne dla ludzi o wysokim kapitale kreatywnym, którzy oczekują od miast – niezależnie od roli, jaką w nim odgrywają – możliwości uczestnictwa w wydarze-niach, bieżącym życiu miasta.

Dziedzic (2014) oraz Richards (2014) twierdzą, że w ostatnich latach kreatywność staje się coraz bardziej istotna w rozwoju turystyki w mieście, co jest reakcją miast na glo-balną konkurencję, w ramach której rośnie potrzeba podjęcia kreatywnych strategii w celu wyróżnienia się. Turystyka stała się częścią kulturalnego życia miasta, częścią jego rytmu i atmosfery.

Richards ostrzega przy tym, że kopiowanie idei Floridy, Landry’ego i innych badaczy kwestii kreatywności miast oraz kreatywnych rozwiązań w miastach, które osiągnęły suk-cesy na tym polu, prowadzi do stworzenia seryjnych reprodukcji miejskich, które nie są atrakcyjne dla turystów. Według Fainstein (2007) koncepcja kreatywności przeniknęła do sfery turystyki z dwóch powodów: stała się ważnym elementem doświadczenia turystów w ramach pobytu w miastach oraz jednym z potencjalnych rozwiązań problemu utowaro-wienia (umasoutowaro-wienia) i ciągłej powtarzalności doznań turystycznych, co stało się powszech-nym zjawiskiem w miastach (Richards, Wilson, 2006).

Kreatywność jest wykorzystywana w sferze turystyki na wiele sposobów (Dziedzic, 2015; Richards, 2014):

• rozwój nowych produktów miejskich, np. turystyka literacka (Kaczmarek, 2004;

Mikos v. Rohrscheidt, 2010), turystyka filmowa (Beeton, 2010; B uchmann, Mo-ore, Fisher, 2010; Turok, 2003), turystyka architektoniczna (Ockman, Frausto, 2007), turystyka kultury współczesnej (Hughes, 2002) itp.,

• rekonstrukcja i odświeżenia dotychczasowych produktów,

• waloryzacja zasobów kulturowych i turystycznych,

— 184 —

• powstawanie i rozwój produktów ubocznych rozwiązań i przedsięwzięć kreatyw-nych,

• wykorzystywanie kreatywnych technik do zwiększenia doznań turystycznych,

• zwiększanie aktywności społecznej oraz kreowanie atrakcyjnej atmosfery wybra-nych obszarów.

Richards i Wilson (2006) identyfikują trzy powiązane ze sobą formy związków rozwoju kreatywnego z funkcją turystyczną w mieście w wymiarze międzynarodowym:

1) Kreatywne miejsca. Są one tworzone nieformalnie i w następstwie różnorodnych oddziaływań. Przykładem mogą być miejsca, które zwiedzają turyści stronią-cy od miejsc odwiedzanych przez turystę masowego. Ich kreatywne podejście do odwiedzanych dzielnic i obszarów miasta powoduje zmianę nastawienia do nich innych użytkowników miasta. Z kolei dzielnice i obszary zamieszkiwane przez mieszkańców pracujących w sektorze kreatywnym przyciągają turystów, szczególnie tych odbywających dłuższe pobyty w ramach stażu, wymiany stu-denckiej, rocznej przerwy między studiami a rozpoczęciem życia zawodowego lub współczesnych nomadów. Przejmują oni styl życia mieszkańców, jednocześ-nie wzbogacając go kulturowo. Innym rodzajem kreatywnych miejsc są krótko-okresowe, tymczasowe przestrzenie kulturalne – często sezonowe – będące efek-tem aktywizacji mieszkańców w formie ulicznych zakładów gastronomicznych, miejsc spotkań i koncertów, domów kultury. Są one chętnie odwiedzane przez turystów chcących doświadczyć bieżącej, modnej atmosfery miasta.

2) Kreatywne wydarzenia. Różnego rodzaju wydarzenia ożywiają przestrzeń miej-ską, motywują do przyjazdów na dłuższe pobyty turystów świadomych odwie-dzanego miejsca, stwarzają pretekst do kolejnych odwiedzin miasta. Z tych powodów stały się one przedmiotem szczególnej uwagi planistów rozwoju kreatywnego i ekspertów z zakresu zarządzania rozwojem turystyki w mie-ście. Poprzez programowanie kalendarza imprez oraz zarządzanie strategiczne portfolio wydarzeń kulturalnych można zwiększyć rolę kultury jako czynnika kształtującego atrakcyjność turystyczną miasta. W ramach portfolio wydarzeń zwykle znajduje się jeden lub kilka masowych festiwali lub innych wydarzeń o ponadnarodowej renomie oraz kilka wydarzeń skierowanych do rynków ni-szowych.

3) Kreatywne formy turystyki. Umożliwienie turyście rozwijanie swojego poten-cjału kreatywnego poprzez aktywne uczestnictwo w kursach, szkoleniach lub innych formach uczenia się stanowi kwintesencję powiązania funkcji turystycz-nej z kreatywnym rozwojem miasta. Przykładami takich działań są lekcje tanga, samby lub innych tańców lokalnych, kursy i pokazy interaktywne gotowania, gry miejskie, otwarte koncerty muzyczne, wolne przewodnictwo turystyczne.

Funkcja turystyczna w koncepcjach funkcjonalnych miast

Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast

Większość międzynarodowych miast turystycznych posiada odrębną ofertę skie-rowaną do turystów kreatywnych.

Koncepcja miast jako miejsc konsumpcji dokonywanej przez klasę kreatywną ma wielu zwolenników, ale od samego początku jej ogłoszenia jest także krytykowana. Gło-sy polemiczne dotyczą kwestii metodycznych (np. swobodnego podejścia do warsztatu badawczego oraz śmiałości wnioskowania na podstawie zebranego materiału źródłowe-go), a także wtórności głównych tez w stosunku do dokonań innych badaczy (np. roz-różnienie kapitału kreatywnego i ludzkiego). Przede wszystkim jednak krytyka dotyczy praktycznej weryfikacji koncepcji, dokonywanej także przez jej autora (Florida, 2013a, 2013b, 2013c), w wyniku której zauważa się słabsze od założeń koncepcyjnych, a na-wet negatywne skutki skupiania się i wzrostu klasy kreatywnej w miastach: słabszą od zakładanej kondycję ekonomiczną oraz wynikające z niej oddziaływanie klasy kreatyw-nej, utrzymywanie korzyści wynikających z rozwoju wewnątrz tej klasy, bardzo niską

Koncepcja miast jako miejsc konsumpcji dokonywanej przez klasę kreatywną ma wielu zwolenników, ale od samego początku jej ogłoszenia jest także krytykowana. Gło-sy polemiczne dotyczą kwestii metodycznych (np. swobodnego podejścia do warsztatu badawczego oraz śmiałości wnioskowania na podstawie zebranego materiału źródłowe-go), a także wtórności głównych tez w stosunku do dokonań innych badaczy (np. roz-różnienie kapitału kreatywnego i ludzkiego). Przede wszystkim jednak krytyka dotyczy praktycznej weryfikacji koncepcji, dokonywanej także przez jej autora (Florida, 2013a, 2013b, 2013c), w wyniku której zauważa się słabsze od założeń koncepcyjnych, a na-wet negatywne skutki skupiania się i wzrostu klasy kreatywnej w miastach: słabszą od zakładanej kondycję ekonomiczną oraz wynikające z niej oddziaływanie klasy kreatyw-nej, utrzymywanie korzyści wynikających z rozwoju wewnątrz tej klasy, bardzo niską