• Nie Znaleziono Wyników

Ocena skuteczno ci oddziaływań resocjalizacyjnych

Kadra pedagogiczna a proces resocjalizacji

3.6. Ocena skuteczno ci oddziaływań resocjalizacyjnych

Prawie 70,0% badanych wychowawców uwa a, e resocjalizacja nielet-nich w o rodku przynosi oczekiwane skutki. Ponad 10,0% jest zupełnie in-nego zdania. Zdecydowana większo ć osób z kadry (60,6%) zadeklarowała to stwierdzenie w stopniu mniejszym (raczej tak). Wynika to stąd, e kadra nie

jest do końca o tym przekonana. Zupełnie inne dane uzyskała M. Noszczyk--Bernasiewicz. Według jej badań ponad 66,0% kadry placówek resocjalizacyj-nych było przekonaresocjalizacyj-nych o nieskuteczno ci instytucji kontroli społeczresocjalizacyj-nych oraz resocjalizacyjnych w rozwiązywaniu problemów społecznych230. Wiara w skuteczno ć mo e sprzyjać procesowi resocjalizacji lub utrudniać go. Jak widać z badań w MOW, będzie to czynnik raczej sprzyjający.

Ponad 70,0% opiekunów twierdzi, e wychowankowie pod wpływem od-działywań zmieniają się na lepsze. Równie w większo ci (70,2%) są to odpo-wiedzi „raczej tak”. Więcej ni połowa badanych jest jednak przekonana, e nieletni traktują pobyt w o rodku jako karę. Sami nieletni tak e w zbli onym stopniu wypowiadają się na ten temat (ponad 55,0%). Na tej podstawie mo na więc wnioskować, e dla ponad połowy nieletnich jest to kara, a nie mo liwo ć zmiany.

Zdecydowanie najwa niejszym warunkiem skuteczno ci resocjalizacji nie-letnich, zdaniem kadry pedagogicznej, jest dobranie odpowiednich form, me-tod i rodków oddziaływań resocjalizacyjnych. Zdecydowanie za tym twierdze-niem opowiedziało się ponad 80,0% wychowawców, a w stopniu mniejszym – 13,6%. Wysoko tak e oceniany jest klimat panujący w placówce. W stop-niu większym i mniejszym 92,5% wychowawców uwa a, e ma on wpływ na skuteczno ć oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich. Prawie 9 na 10 respondentów jest zdania, e warunkiem skutecznej resocjalizacji jest współ-praca z innymi wychowawcami. Nale y dodać, e 68,2% tych deklaracji padło w stopniu zdecydowanym. Ponad 88,0% wychowawców podkre la, i wa ne są kompetencje kadry pedagogicznej, w stopniu zdecydowanym tak twierdzi a 67,7% ankietowanych. Prawie 85,0% osób z kadry pedagogicznej

skuteczno-ci oddziaływań resocjalizacyjnych upatruje w indywidualizacji oddziaływań;

ponad 67,0% w stopniu zdecydowanym. Dla 78,8% warunkiem skuteczno ci oddziaływań wobec nieletnich jest zaanga owanie rodziców, ale tylko 42,0%

badanych stwierdziło, e rodzice wychowanków współpracują z placówką.

Prawie 75,0% uwa a, e wpływ na resocjalizację ma osobowo ć wychowanka.

Niespełna 70,0% respondentów uwa a, e na skuteczno ć oddziaływań mo e mieć wpływ wyposa enie warsztatu pracy. Du o ni ej oceniane są takie kwe-stie, jak poprawa warunków lokalowych (44,0%), wzrost zarobków (41,9%) oraz zmiana przepisów prawnych (40,4%).

230 M. N o s z c z y k - B e r n a s i e w i c z, Resocjalizatorzy wobec nieletnich sprawców..., s. 146.

T a b e l a 18 Ocena warunków skuteczno ci oddziaływań resocjalizacyjnych

w opinii kadry pedagogicznej (w %) Warunki skuteczno ci

pedagogicznej 67,7 20,7 2,0 2,0 0,0

Klimat panujący w placówce 66,7 25,8 1,0 0,0 0,5

Osobowo ć wychowanka 41,9 32,8 8,1 3,0 0,0

Zaanga owanie rodziców 49,0 29,8 6,1 2,5 1,0

Wyposa enie warsztatu

pracy 32,8 34,8 11,6 2,5 0,0

Współpraca z innymi

wychowawcami 68,2 21,7 1,5 0,0 0,5

Poprawa warunków

lokalowych 16,2 27,8 21,2 6,1 1,0

Zmiana przepisów prawnych 22,2 18,2 23,7 9,1 0,5

Poprawa zarobków 18,7 23,2 19,2 10,1 2,0

Indywidualizacja

oddziaływań 67,2 17,7 3,0 0,5 1,0

r ó d ł o: Badania własne.

W ród innych warunków skuteczno ci procesu resocjalizacji wychowawcy wymienili m.in. konsekwencje w działaniu, warunki po wyj ciu z placówki, dyscyplina oraz yczliwe i spokojne podej cie do wychowanków.

Z badań F. Kozaczuka wynika, e wychowawcy zakładów karnych sku-teczniejszą resocjalizację skazanych upatrują w:

– zwiększeniu nakładów finansowych na resocjalizację, – zatrudnieniu większej liczby fachowców,

– większej liczbie spotkań skazanych z przedstawicielami ró nych zawo-dów,

– powiększeniu i rozbudowie infrastruktury placówek penitencjarnych, – odbiurokratyzowaniu oddziaływań,

– prowadzeniu działalno ci psychokorekcyjnej,

– silnej motywacji wewnętrznej skazanych do poprawy231.

231 F. K o z a c z u k, Warunki skuteczno ci skazanych..., s. 267.

Badania A. Karłyk-Ćwik wskazują, e czynnikami wpływającymi na efek-tywno ć pracy resocjalizacyjnej według wychowawców zakładów poprawczych są przede wszystkim posiadanie umiejętno ci i zainteresowań, zaanga owanie kadry w sprawy młodzie y, du e do wiadczenie zawodowe, rozumienie sie-bie, wychowanka oraz sensu i celu swojej pracy, otwarta i autentyczna komu-nikacja między pedagogiem a wychowankiem, identyfikacje z wykonywanym zawodem oraz umiejętno ć diagnozowania problemów nieletnich i planowa-nia działań reedukacyjnych232.

Dyrektorzy badanych placówek skuteczno ć procesu resocjalizacji upatru-ją we współpracy z rodziną nieletniego oraz w dalszym funkcjonowaniu nie-letniego po opuszczeniu placówki. Zdaniem kadry zarządzającej często brak kontroli nad wychowankiem po wyj ciu w miejscu zamieszkania mo e skut-kować dalszym popełnianiem błędów, a tym samym powrotem do placówki.

rodowisko lokalne, rodzina mo e mieć zły wpływ, a to bezpo rednio odbija się na braku skuteczno ci procesu resocjalizacji. Efektywno ć oddziaływań wychowawczych zale y tak e od osobowo ci samego wychowanka, jego chęci do współpracy, oferty o rodka, a po wyj ciu z placówki wsparcia w rodowisku lokalnym.

Dostarczenie młodzie y konkretnych umiejętno ci praktycznych mo e tak e przyczynić się do podniesienia skuteczno ci procesu resocjalizacji. Nie tylko zmiana postaw prospołecznych, ale równie nauka, przede wszystkim zawodu, oraz podnoszenie kwalifikacji daje realne szanse na poprawę losów młodych ludzi. Dodatkowo podniesienie skuteczno ci resocjalizacji nieletnich według dyrektorów i kierowników MOW związane jest z dobrze postawioną diagnozą psychopedagogiczną. Bez wątpliwo ci znaczenie ma tak e wysoko wykwalifikowany personel danej placówki, bez niego bowiem oddziaływania resocjalizacyjne nie mogłyby mieć miejsca. Wa ny jest osobowy wpływ ka -dego wychowawcy, a tak e stosunki, które panują między wychowawcami.

Ludzie stanowią bazę, na której opiera się proces resocjalizacji.

Długo ć pobytu w o rodku zdaniem kadry zarządzającej ma tak e istotne znaczenie. Czas jaki wychowankowie spędzają w o rodku jest odpowiednio zagospodarowany. Im pobyt jest dłu szy, tym nieletni mogą nauczyć się wię-cej rzeczy, które będą przydatne w funkcjonowaniu poza placówką, a tak e zmienić swe nastawienie w kierunku społecznie akceptowalnym. Jednak, jak podkre lają dyrektorzy, cały wysiłek mo e zostać zniweczony po opuszczeniu placówki.

Podczas wywiadów pojawiły się tak e głosy, e resocjalizacja będzie bar-dziej skuteczna, kiedy będzie wspomagana terapią. Nale y łączyć oddziały-wania resocjalizacyjne z terapeutycznymi w postaci wielu form, np. terapia

232 A. K a r ł y k - Ć w i k, Kompetencje zawodowe pedagogów..., s. 269.

behawioralna, socjoterapia czy arteterapia. Skuteczno ć resocjalizacji związa-na jest z postrzeganiem wychowanków. Je eli zobaczy się w nich dobro i oni sami uwierzą w siebie, to będzie jeden z warunków efektywno ci.

Niemo liwe jest tak e odniesienie sukcesu bez specjalistycznej opieki, w tym opieki medycznej. Często zaburzenia zachowania spowodowane są nie tylko złym oddziaływaniem wychowawczym w rodowisku rodzinnym i lokal-nym, ale i innymi chorobami. Brak wła ciwej opieki, zła diagnoza i błędne umieszczenie w placówce mogą utrudniać osiągnięcie sukcesu. Czasami, zda-niem dyrektorów, niewła ciwe skierowanie przez sąd nieletniego do MOW o charakterze resocjalizacyjno-wychowawczym mo e być przyczyną braku mo liwo ci oddziaływań wobec wychowanka.