• Nie Znaleziono Wyników

OECD i globalne dobra publiczne

W dokumencie Zrównoważony rozwój (Stron 154-158)

W ORGANIZACJI WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ I ROZWOJU

2. OECD i globalne dobra publiczne

W ramach OECD wyróżnić można przynajmniej cztery podejścia do kwestii glo-balnych dóbr publicznych17: Zakłada się, że dobro publiczne jest towarem, usługą, rzeczywistością lub środkiem, który ma określone cechy:

14 Ibidem, s. 25–26.

15 Ibidem, s. 28.

16 Ibidem, s. 29.

17 H. Reisen, M. Soto, T. Weithöner, Financing Global and Regional Public Goods through ODA:

Analysis and Evidence from the OECD Creditor Reporting System, Development Centre Working Papers No. 232, OECD Development Centre, January 2004, s. 11–14.

• Może być przedmiotem konsumpcji przez osobę, a jednocześnie ilość tego dobra nie zmniejsza się dla innych konsumentów. Oznacza to, że w układzie tym nie ma rywalizacji (non-rivarly). Dobro to jest ponadto dostępne dla dużej, a właściwie nie-ograniczonej liczby konsumentów jednocześnie, zarówno w czasie teraźniejszym, jak i w przyszłości. Wynika z tego, że jego użytkowanie jest rozciągnięte w czasie i dostępne także dla następnych pokoleń, Posiada ono więc znamiona nienaru-szalności i długotrwałości (sustainability)18. To właśnie element braku wyłączności determinuje pojęcie globalnych dóbr. Dobro takie nie jest dostarczane przez rynek.

• Jest międzynarodowym dobrem publicznym przynoszącym korzyści przekraczające narodowe granice kraju produkcji lub wytworzenia tego dobra.

• Jest regionalnym dobrem publicznym, przejawiającym się w tym, że korzyści z jego użytkowania rozprzestrzeniają się na kraje sąsiadujące z państwem producentem.

• Globalne dobro publiczne jest więc międzynarodowym dobrem publicznym, które przynosi korzyści dla konsumentów na całym świecie, niekoniecznie jednak w tym samym stopniu19.

Rozważania na temat globalnych dóbr publicznych w ramach OECD podej-mowanie są przede wszystkim w kontekście realizacji ofi cjalnej pomocy rozwojo-wej (Offi cial Development Assistance, ODA). Jest to mechanizm udzielania pomocy w formie darowizn i pożyczek na rzecz krajów rozwijających się przez instytucje rządowe i samorządowe państw dawców, a także organizacje międzynarodowe20. Celem ODA jest wsparcie rozwoju gospodarczego i dobrobytu w państwach naj-biedniejszych. Pożyczki są zaliczane do kategorii ofi cjalnej pomocy rozwojowej tylko wtedy, gdy zawierają komponent dotacji o wartości przynajmniej 25% warto-ści pomocy21. Kryteria udzielania pomocy w formie ODA są ustalane przez Komi-tet Pomocy Rozwojowej (DAC) działający w ramach OECD. Największymi daw-cami pomocy rozwojowej ODA pozostają państwa członkowskie Unii Europejskiej i sama UE, ale także pozostali członkowie OECD.

Przedmiotem dyskusji w ramach OECD jest kwestia fi nansowania ze środków ODA tych celów, które zaliczane są do kategorii globalnych dóbr publicznych. Chodzi tu przede wszystkim o realizację milenijnych celów rozwoju (Millenium Development

18 Ibidem, s. 12.

19 Ibidem.

20 Słownik podstawowych pojęć w pomocy rozwojowej, http://www.un.org.pl/rozwoj/pr_slownik.

php#17 (23.04.2016).

21 Współpraca rozwojowa: polska pomoc, MSZ, https://www.polskapomoc.gov.pl/Wspolpraca-,rozwojowa,2.html

Goals, MDGs)22, z których zdecydowana większość spełnia kryteria globalnych dóbr publicznych. Nie są to jednak wszystkie cele, a jedynie wybrane. Należą do nich:

• wiedza i jej rozpowszechnianie,

• zwalczanie chorób zakaźnych,

• społeczeństwo globalne,

• system otwartego i wolnego handlu międzynarodowego,

• międzynarodowa stabilność fi nansowa,

• ochrona przed przestępczością kryminalną i narkotykową,

• pokój światowy23.

Powyższe zestawienie zostało przygotowane przez brytyjski departament ds.

pomocy międzynarodowej (UK Department for International Development). Wspólną cechą wszystkich przykładów globalnych dóbr publicznych jest przestrzenny wymiar efektu ich „rozlewania” się na obszary sąsiadujące, regiony oraz w wymiarze ogólno-światowym. Tym, co zostało podkreślone w podejściu OECD do kwestii globalnych dóbr publicznych w kontekście fi nansowania ODA, jest odpowiedzialność państwa czy regionu za dostarczanie określonych dóbr publicznych. Odpowiedzialność ta powinna przejawiać się również w umożliwieniu korzystania z nich w skali całego globu.

Podsumowanie

W ramach OECD realizacja koncepcji zrównoważonego rozwoju na trwałe wpi-sana jest do programów i praktyki tej organizacji. Osiągnięcie celu, jakim jest wzrost gospodarczy, nie może odbywać się kosztem społecznym i wpływać negatywnie na środowisko naturalne. Zgodnie z podejściem OECD powinien on być sprzężony z innymi czynnikami, które mają wpływ na wzrost poziomu dobrobytu społeczeń-stwa, tj. wyższym poziomem edukacji, lepszym systemem opieki, poprawą zatrudnie-nia itd.24 Koncepcja zrównoważonego rozwoju oznacza więc potrzebę jednoczesnego uwzględnienia trzech elementów: społeczeństwa, gospodarki i środowiska w odniesie-niu do każdego państwa członkowskiego OECD, a także krajów trzecich. Zatem

pod-22 Milenijne cele rozwoju to zobowiązanie społeczności międzynarodowej do redukcji ubóstwa (1) i głodu (2), zapewnienia równego statusu kobiet i mężczyzn (3), poprawy stanu zdrowia (4), poprawy stanu edukacji (5), walki z AIDS (6), ochrony środowiska naturalnego (7), a także zbudowania glo-balnego partnerstwa między narodami na rzecz rozwoju (8). Zobowiązania dotyczą spełnienia wyzna-czonych celów do 2015 r. zarówno przez kraje rozwijające się, w okresie transformacji, jak i państwa wysoko rozwinięte. Słownik podstawowych…, op.cit.

23 H. Reisen, M. Soto, T. Weithöner, Financing Global, op.cit., s. 13.

24 Sustainable Development..., op.cit.

stawowe zasady zrównoważonego rozwoju dotyczą wszystkich, a odpowiedzialność za ich wdrażanie i realizację spoczywa na każdym państwie członkowskim.

Z kolei podejście OECD do globalnych dóbr publicznych opiera się na koncepcji braku rywalizacji między użytkownikami tych dóbr i braku podstaw do wykluczenia kogokolwiek z ich konsumowania. Wytyczne w zakresie prowadzenie stosownej poli-tyki i dobre prakpoli-tyki w zakresie korzystania z dóbr publicznych i zarządzania nimi powinny być dostępne także dla państw nienależących do OECD, co zostało wyraźnie podkreślone w dokumentach tej organizacji.

Bibliografi a

Czy międzynarodowy arbitraż inwestycyjny jest nam potrzebny w Pakcie Transatlantyckim?, 24.11.2013, http://komentarz24.pl/czy-miedzynarodowy-arbitraz-inwestycyjny-jest-nam-potrzebny-w-pakcie-transatlantyckim/

Gallagher P., Serret Y., Implementing Regional Trade Agreements with Environmental Provisions, A Framework for Evaluation, OECD, Paris 2011

Ministerial Declaration, Doha, 14 November 2001, OECD, http://www.oecd.org/about/

Misja OECD, http://www.oecd.org/about/

OECD, http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/organizacje_miedzynarodowe/oecd/oecd OECD, http://www.oecd.org/about/whodoeswhat/

OECD, Progress on OECD sustainable development priorities – 2008, Annual report on sustainable development work in OECD, Paris 2008

Reisen H., Soto M., Weithöner T., Financing Global and Regional Public Goods through ODA:

Analysis and Evidence from the OECD Creditor Reporting System, Development Centre Working Papers No. 232, OECD Development Centre, January 2004

Słownik podstawowych pojęć w pomocy rozwojowej, http://www.un.org.pl/rozwoj/pr_slownik.

php#17

Sustainable Development: Linking Economy, Society, Environment, OECD Insights, 2008, http://

www.oecd.org/insights/41774398.pdf

Wolny handel dla koncernów http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/wolny -handel-dla-koncernow Współpraca rozwojowa: polska pomoc, MSZ, https://www.polskapomoc.gov.pl/Wspolpraca,

rozwojowa,2.html

W dokumencie Zrównoważony rozwój (Stron 154-158)