kSiążkę, czytelnictwo i bibliotekę
Zdjęcie 2. Ogólnopolskie czytanie Pana Tadeusza
Źródło: http://www.prezydent.pl/narodowe-czytanie/o-projekcie/.
Portal 5 Minut dla Książki wyznaczył spotkanie w katowickim Spodku, w którym odbywały się Targi Książek. Wszystkim wchodzącym rozdawa-no zaproszenia do wspólnego czytania, a zgromadzonym pod sceną oso-bom rozdano teksty Inwokacji. W chóralnym czytaniu poematu mogli wziąć udział wszyscy obecni na targach.
W lecie 2012 r. odbyła się gra miejska promująca czytelnictwo w for-mie zabawy. Zadaniem organizatorów w poszczególnych miastach było wy-branie od 3 do 5 punktów związanych z książką (księgarni, biblioteki, salonu prasowego, instytucji kultury lub szkoły) i umieszczenie tam fragmentu po-wieści Odwiedzając czarownice Lidii Miś [6]. Pierwszy fragment stanowił wskazówkę dotyczącą ukrycia kolejnego, a na poszczególnych fragmentach znajdowały się części unikalnego kodu, który zebrany w całość dał moż-liowść udziału w losowaniu cennych nagród książkowych. Nagrody były losowane co tydzień.
Wsród innych akcji portalu można wymienić: Czytamy pod Chmurką (22 kwietnia 2012 r.), w czasie której miłośnicy literatury w kilkudziesię-ciu miejscowościach zachęcali przechodniów do sięgnięcia po książkę oraz Czytamy pod Choinką (7 grudnia 2011 r.), w czasie której czytano frag-ment Opowieści wigilijnej Dickensa. Jak podają organizatorzy, w pierwszej akcji brało udział ok. 350-400 osób.
Kolejną szeroko zakrojoną inicjatywą promującą czytelnictwo, popu-larną nie tylko w Polsce, jest Bookcrossing, który ma na celu nieodpłatne udostępnianie książek w miejscach publicznych, takich jak środki lokomocji, dworce, kawiarnie, parki czy sklepy, tak aby ich czasowymi właścicielami stały się przypadkowe osoby. Działanie to zwane jest też uwalnianiem ksią-żek, ponieważ jego podstawową i jedyną zasadą jest pozostawienie książki swojemu losowi w miejscu ogólnodostępnym w nadziei, że zainteresuje się nią przypadkowy przechodzień. Dla osób ciekawych dalszego losu lektury stworzono możliwość śledzenia jej drogi poprzez rejestrację i wypełnienie formularza na stronie http://www.bookcrossing.pl/. Książka otrzymuje nu-mer BIP, za pomocą którego można ją zidentyfikować, jeżeli tylko osoba, która znalazła lekturę również zarejestruje się na tej stronie. Można w ten sposób śledzić drogę książki. Na publikacji można umieścić informację wy-jaśniającą ideę bookcrossingu lub przykleić etykietkę z logo akcji (do ścią-gnięcia i wydrukowania ze strony akcji).
Rysunek 5. Etykieta do druku akcji Bookcrossing
Źródło: http://www.bookcrossing.pl/.
Oprócz możliwości rejestracji uwalnianych książek strona http://www.
bookcrossing.pl/ pozwala na zamieszczanie informacji o organizowanych w różnych miejscowościach akcjach, konkursach, happeningach i spotka-niach autorskich, mających na celu promocję czytelnictwa. Instytucje i oso-by prywatne ogłaszają swoje działania na stronie, zachęcając do udziału jak największą liczbę czytelników. Jako przykład może posłużyć wiadomość zgłoszona przez schronisko PTTK w Bieszczadach: „Wolne książki na Raw-kach! Do poczytania po wędrówce... Od połowy czerwca 2007 roku działa w schronisku PTTK «Pod Małą Rawką» półka z wolnymi książkami. Jest to najprawdopodobniej najwyżej położona strefa Bookcrossing w Bieszcza-dach i najdalej wysunięty na południe punkt tego typu w Polsce. Obecnie na półce znajduje się ponad 100 książek. Turyści goszczący w bacówce mogą nie tylko na miejscu poczytać książki turystyczne udostępniane w ramach biblioteczki schroniskowej czy pograć w gry planszowe wypożyczane przez obsługę. Powstała półka z wolnymi książkami pozwala zabrać ze sobą książ-kę, która szczególnie przypadła nam do gustu i dokończyć jej lekturę w na-stępnym schronisku lub np. w czasie powrotu do domu. Jeśli zatem zapra-gniecie zobaczyć, co znajduje się na naszej półce lub uwolnić swoją książkę w Bieszczadach – zapraszamy do naszej bacówki” [1].
W marcu 2013 r. na stronie bookcrossingu zarejestrowanych było prze-szło 22 tys. użytkowników, natomiast uwolnionych książek zgłoszono pra-wie 163 tys.
Niezwykle popularną akcją jest Cała Polska czyta dzieciom. To ogól-nopolska kampania promująca czytanie wśród dzieci prowadzona przez
Fundację ABCXXI założoną w grudniu 1998 r. przez Irenę Koźmińską.
Celem Fundacji jest wspieranie zdrowia emocjonalnego-psychicznego, umysłowego oraz moralnego i dzieci i młodzieży poprzez działania oświa-towe, edukacyjne, organizacyjne, promocyjne i lobbingowe. Jednym z naj-bardziej rozpoznawanych przedsięwzięć Fundacji jest akcja Czytaj dziec-ku 20 minut dziennie (zainaugurowana 1 czerwca 2001 r.) reklamowana w środkach masowego przekazu jako mądry sposób na spędzenie czasu z dzieckiem i najlepsza inwestycja w jego przyszłość.
Rysunek 6. Logo akcji Cała Polska czyta dzieciom
Źródło: http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/.
Jak podaje strona Fundacji: http://www.cpcd.pl/o-fundacji, w I Ogól-nopolskim Tygodniu Czytania Dzieciom w czerwcu 2002 r. wzięło udział ponad 150 miast i miejscowości, w III Tygodniu w 2004 r. – ponad 1000, w VIII w 2010 r. – 2400, zaś w XI Tygodniu Czytania Dzieciom w 2012 r. – ponad 2850 miast i miescowości. W 2003 r. Fundacja rozpoczęła dwa nowe programy promujące czytanie w szkołach i przedszkolach pod nazwą Czy-tające Szkoły i CzyCzy-tające Przedszkola. W ciągu ostatnich dziesięciu lat Fun-dacja wyprodukowała szereg reklam telewizyjnych (najbardziej znana Tato, czy ty umiesz czytać?), 14 filmów ze znanymi osobistościami czytającymi swoim dzieciom, 11 spotów z aktorami seriali telewizyjnych czytających swoim serialowym dzieciom, 8 krótkich filmów z prezenterami telewizyj-nymi oraz teledyski w wykonaniu popularnych piosenkarek (Maryli Ro-dowicz, Eweliny Flinty, Majki Jeżowskiej) promujących czytanie książek.
W rezultacie do wyżej wymienionych programów do lipca 2012 r. przy-stąpiło 2709 szkół i 2697 przedszkoli. Od roku 2004 Fundacja rozpoczę-ła zaopatrywanie bibliotek w nowości wydawnicze kupowane i przesyrozpoczę-łane przez sponsorów do wybranej placówki. Akcji towarzyszyła kampania me-dialna wraz z reklamą Czy jest Harry Potter?. Inną z inicjatyw Fundacji było otwarcie Konkursu Literackiego im. Astrid Lindgren (obecnie trwa już trzecia edycja tego konkursu) na współczesną książkę dla dzieci i młodzieży, a wszystkie nagrodzone pozycje (18 tytułów) zostały opublikowane przez
współpracujące wydawnictwa: Literaturę, Publicat lub Stentor. Dodatkowo, wraz z tygodnikiem „Polityka”, wydano kolekcję 23 najcenniejszych pozycji literatury dziecięcej, których łączny nakład wyniósł 1,2 miliona egzempla-rzy. Jednoczesnie Fundacja, w ramach działań edukacyjnych, rozprowadza na masową skalę materiały promocyjne w postaci plakatów, broszur, ulotek, zakładek i kalendarzy oraz organizuje konferencje edukacyjne dla rodzi-ców, nauczycieli, dziennikarzy, psychologów, policjantów, księży i polity-ków. Wydaje również materiały promujące czytelnictwo w formie książek pt. Z dzieckiem w świat wartości oraz Wychowanie przez czytanie autorstwa Ireny Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej.
Jedną z inicjatyw Fundacji była inauguracja 1 czerwca 2011 r. I Mię-dzynarodowego Tygodnia Czytania Dzieciom, która odbyła się w Cieszynie, na granicy polsko-czeskiej. Powstał wówczas nowy program Cała Europa Czyta Dzieciom – All of Europe Reads to Kids, a oprócz Czech do programu dołączyły Słowacja i Litwa.
Rysunek 7. Logo akcji All Europe Reads to Kids
Źródło: http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/cala-europa-czyta-dzieciom.
Program umożliwia wymianę doświadczeń przez osoby i instytucje, które prowadzą lub chcą prowadzić kampanie czytania dzieciom w swoich krajach. Fundacja przygotowała dla zainteresowanych poradnik dotyczący metod promowania czytelnictwa (do ściągnięcia ze strony). Można w nim również znaleźć 20 powodów, dla których warto czytać codziennie dziec-ku: „Codzienne czytanie dziecku na głos – co potwierdzają badania, a także obserwacje czytających rodzin, przedszkoli i szkół:
Zaspokaja najważniejsze potrzeby emocjonalne dziecka – miłości, 1. uwagi, stymulacji itp.
Buduje mocną więź pomiędzy czytającym dorosłym i dzieckiem.
2. Wspiera rozwój psychiczny dziecka.
3. Wzmacnia jego poczucie własnej wartości.
4. Uczy języka, rozwija słownictwo, daje swobodę w mówieniu.
5. Przygotowuje do sprawnego samodzielnego czytania i pisania.
6. Uczy samodzielnego myślenia: logicznego, przyczynowo-skutko-7. wego, krytycznego.
Rozwija wyobraźnię.
8. Poprawia koncentrację, wycisza i uspokaja.
9. Ćwiczy pamięć.
10. 11. Przynosi ogromną wiedzę ogólną.
Ułatwia naukę i pomaga odnieść sukces w szkole.
12. Uczy dziecko wartości i odróżniania dobra od zła, rozwija wrażli-13. wość moralną.
Rozwija poczucie humoru.
14. Jest znakomitą rozrywką.
15. Zapobiega uzależnieniu od telewizji i komputera.
16. Jest zdrową ucieczką od nudy, niepowodzeń i problemów.
17. Chroni dziecko przed zagrożeniami ze strony kultury masowej.
18. Jest profilaktyką działań aspołecznych.
19. Kształtuje na całe życie nawyk czytania i zdobywania wiedzy” [11].
Wśród programów realizowanych aktualnie można wymienić Czytanie 20.
Zbliża, którego celem jest integracja środowiska dzieci niepełnosprawnych i zdrowych podczas wspólnych imprez czytelniczych oraz program Rodzin-ne Czytanie zachęcający rodziców do codzienRodzin-nego czytania dzieciom. Por-tal Fundacji udziela porad, jak wybrać ciekawą lekturę, stosowną do wieku dziecka, jak zachęcić dziecko do słuchania i czytania, kiedy odwiedzić bi-bliotekę, kiedy zastosować książkę jako terapię. Uczestnicy należą do Klubu Czytających Rodzin skupiającego rodziny czytające codziennie dzieciom i pragnące kontaktować się w celu wymiany doświadczeń, książek czy infor-macji. Dodatkowo Fundacja realizuje projekt Czytanie w więzieniu – książka pomostem do rodziny i świata bez krat, który ma na celu przywrócenie więzi między dziećmi a ich bliskimi osadzonymi w więzieniach poprzez głośne czytanie dzieciom w trakcie odwiedzin w więzieniach.
Jednym z ciekawszych pomysłów jest Czytanie w Trawie. To wspól-ny projekt firmy zajmującej się tworzeniem bibliotek biznesowych i osobi-stych Bibliocreatio oraz klubu Centralny Basen Artystyczny w Warszawie.
Czytanie w Trawie to impreza dla dzieci odbywająca się na świeżym powie-trzu połączona z wydarzeniami artystycznymi, głośnym czytaniem i wymia-ną książek. Wydarzenie w formie pikniku ma pokazać, że wspólne czytanie jest dobrą zabawą. Do czytania dzieciom zapraszani są znani aktorzy, dzien-nikarze lub inne osoby publiczne. W trawie czytali dotychczas: Olga Borys, Laura Łącz, Karolina Gruszka, Maria Niklińska, Damian Aleksander, Kamila Szczawińska, Rafał Olbrychski, Hanna Konarowska, Piotr Cyrwus, Hubert Urbański, Maria Winiarska, Tomasz Stockinger i inni. Głównym sponso-rem Czytania w Trawie jest firma Semi Line, która rozdaje dzieciom książki w plecakach. Czytaniu towarzyszą warsztaty, konkursy, tańce i występy.
Organizatorzy na każde spotkanie wybierają tematy przewodnie, np. tata, przygody i podróże, ekologia, miłość i uczucie. Firma Babie Lato Zdjęcie zaprasza dzieci do zrobienia portretowego zdjęcia wraz z ulubioną książką, a bezpłatne odbitki rozdawane są w czasie następnego spotkania.