O
pisując pierwsze zmiany związane z powstawaniem Metropolii Górnośląsko--Zagłębiowskiej, nie sposób pominąć historii powstawania Komu-nikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysło-wego w Katowicach (KZK GOP), tj.zmian w organizacji komunikacji za-chodzących od roku 1991. Szeroko proces ten został opisany w opracowa-niu pt. „Metody integracji taryfowej
w komunikacji miejskiej” [1]. W opra-cowaniu tym wskazano następujące ko-rzyści z wprowadzenia integracji tary-fowo-biletowej:
• wzrost konkurencyjności transpor-tu zbiorowego w stosunku do indy-widualnego;
• wzrost efektywności ekonomicznej usług poprzez eliminowanie konku-rencji pomiędzy subwencjonowa-nymi systemami transportu zbio-rowego;
• możliwość prowadzenia polityki ko-munikacyjnej na obszarze działania dla wielu komplementarnych syste-mów transportu zbiorowego.
Do końca 2017 roku obszar działania Związku obejmował 29 gmin, na tere-nie których działało ok. 300 linii au-tobusowych oraz (na terenie kilkuna-stu) ok. 30 linii tramwajowych (liczba połączeń ulega zmianom ze względu na uruchamianie połączeń tymczaso-wych).
nasz e spr awy
komunikacja publiczna nr 1/201858
Oprócz KZK GOP organizatorami publicznego transportu zbiorowego na terenie GOP są również: Międzyg-minny Związek Komunikacji Pasażer-skiej w Tarnowskich Górach (MZKP, zrzeszający łącznie dziewięć gmin) oraz Miejski Zarząd Komunikacji w Ty-chach (MZK, obsługujący na podsta-wie Tyskiego Porozumienia Międzyg-minnego 15 gmin, w tym jedną gminę w województwie małopolskim). Istnia-ły więc różne systemy taryfowe: KZK GOP i MZKP posiadały wspólną ta-ryfę (na podstawie porozumienia), na-tomiast na sieci MZK obowiązywały osobne ceny i zasady opłat za przejazdy.
W dniu 30 czerwca 2017 roku zosta-ło wydane rozporządzenie, powołujące związek metropolitalny w wojewódz-twie śląskim, którego obecna nazwa to Górnośląsko-Zagłębiowska Me-tropolia. Jednym z zadań Metropolii ma być organizacja publicznego trans-portu zbiorowego na jej terenie, m.in.
w oparciu o integrację całego systemu transportu zbiorowego. Zadanie
to zo-stało podzielone na etapy. W pierw-szej kolejności rozpoczęto prace nad jednolitym systemem taryfowym, tj.
pierwszy etap prac objął swoim zakre-sem wprowadzenie od 1 stycznia 2018 roku wspólnego biletu jednorazowego, obowiązującego na obszarze Metropo-lii, czyli na terenie 41 gmin, na których funkcjonują linie KZK GOP, MZKP Tarnowskie Góry i MZK Tychy. Do-datkowo objął on również miesz-kańców pozostałych, nienależących do Metropolii gmin, dotychczas ob-sługiwanych przez wymienionych wy-żej organizatorów (z wyjątkiem KZK GOP, którego gminy w całości nale-żą do Metropolii). Z uwagi na różni-ce w systemach taryfowych pomiędzy KZK GOP, MZKP a MZK, koniecz-ne było wypracowanie wspólnych roz-wiązań, które oprócz rozszerzenia prze-strzennego obowiązywania biletów (większa liczba gmin, na których obo-wiązuje ten sam bilet) objęły również zmianę cen oraz zakresu czasowego ich obowiązywania (dla taryfy czasowej):
• przyjęto ceny biletów papiero-wych obowiązujących w KZK GOP i MZKP – droższe o 20-40 groszy od cen MZK;
• przyjęto zakresy czasowe biletów MZK – dłużej obowiązujące niż w KZK GOP i MZKP, tj. dla trzech rodzajów: z 15 na 20 minut, z 20 na 30 minut oraz z 60 na 90 mi-nut;
• pozostały zróżnicowane ceny dla biletów papierowych oraz w wer-sji elektronicznej (wspólne są bile-ty sprzedawane przez telefony ko-mórkowe).
Szczegółowy cennik biletów znajdu-je się na stronie internetowej Związku:
www.kzkgop.com.pl.
Z powyższego wynika, że nowa jed-nolita taryfa jest wynikiem kompro-misu – wprowadzono po jednym roz-wiązaniu z dotychczas istniejących systemów. Pasażerowie obecnie korstający z linii KZK GOP i MZKP zy-skali możliwość wykonywania dłuż-szych podróży przy tych samych
SYMBOL UPRAWNIENIA
Elektroniczne bilety okresowe obowiązujące do 31 marca 2018 roku oraz od 1 kwietnia 2018 roku
IMIENNE NA OKAZICIELA
Cena biletu normalnego do 31 marca
2018
Cena biletu normalnego od 1 kwietnia
2018
Cena biletu normalnego do 31 marca
2018
Cena biletu normalnego od 1 kwietnia
2018
24h
Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet
autobusowo-tramwajowo-trolejbusowy, 24-godzinny
16 zł 14 zł 17 zł 14 zł
8 zł
Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet
autobusowo-tramwajowo-trolejbusowy, 7-dniowy
48 zł 44 zł 49 zł 44 zł
24 zł
Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie jednego, wybranego
miasta (gminy). Bilet autobusowo-tramwajowo-trolejbusowy, 30-dniowy
Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet
autobusowo-tramwajowo-trolejbusowy, 30-dniowy
Upoważnia do przejazdu wyłącznie liniami autobusowymi i trolejbusowymi lub wyłącznie liniami tramwajowymi na terenie
dwóch i więcej miast (gmin), 30-dniowy
126 zł 126 zł
Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie jednego, wybranego
miasta (gminy). Bilet autobusowo-tramwajowo-trolejbusowy, 90-dniowy
Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet
autobusowo-tramwajowo-trolejbusowy, 90-dniowy
Cennik biletów okresowych na terenie Metropolii (obejmującej KZK GOP, MZK Tychy oraz MZKP Tarnowskie Góry), obowiązujący od 1 kwietnia 2018 r.
komunikacja publiczna nr 1/2018
nasz e spr awy
59 cenach, natomiast pasażerowie MZK
za nieznaczne większe kwoty, uzy-skali możliwość korzystania ze znacz-nie większego układu komunikacyj-nego KZK GOP i MZKP. Konieczne jest nadmienienie, że pozostały pewne rozwiązania w zakresie biletów jedno-razowych, charakterystyczne dla funk-cjonujących do końca 2017 roku sys-temów – np. taryfa odległościowa w KZK GOP i MZKP, bilet obowią-zujący przez 5 minut w sieci MZK, czy też „taryfa pomarańczowa”, obowiązu-jąca w MZK i Kolejach Śląskich.
Zmian w taryfie dokonano również w zakresie wzrostu konkurencyjności transportu publicznego – dzieci do lat 16 zamieszkujące obszar 41 gmin me-tropolii mogą podróżować tymi liniami bezpłatnie (w przypadku pozostałych gmin, na których funkcjonują linie ww. organizatorów przyjęto, że mogą one zawrzeć odpowiednie porozumie-nia, dzięki którym mieszkające na ich terenie dzieci do 16 roku życia również będą mogły podróżować za darmo).
W kolejnym etapie wprowadza się jednolity system taryfowy dla elektro-nicznych biletów okresowych (zacznie funkcjonować od 1 kwietnia br.). Za-sadniczą zmianę stanowi redukcja licz-by biletów tego typu oraz równocześnie zmiana ich cen. Zadecydowano przede wszystkim o likwidacji wszystkich bile-tów okresowych z limitami przejazdów, tj. biletów imiennych 24- i 48-godzin-nych, 5-, 7-, 14-, 30- i 90-dniowych.
W grupie biletów bez limitów liczby przejazdów, zredukowano ich liczbę o bilety imienne 48-godzinne, 5-, 14- i 30-dniowe, upoważniające do przejaz-dów wyłącznie liniami autobusowymi
lub wyłącznie tramwajowymi na tere-nie jednego miasta, oraz bilet wakacyjny.
Mniejszy zakres zmian objął bilety na okaziciela – zlikwidowano bilety 48-godzinne, 5- oraz 14-dniowe. Wy-cofano także bilet szkolny, ponieważ dzieci do lat 16 posiadają uprawnienie do przejazdów bezpłatnych.
W zakresie zmiany cen w poszczegól-nych rodzajach biletów, różnice (spadki cen) wynoszą od ok. 4 proc. do ponad 20 proc. w zależności od rodzaju biletu:
• bilet 24-godzinny: 2 zł bilet imien-ny, 3 zł bilet na okaziciela;
• bilet 7-dniowy: 4 zł bilet imienny, 5 zł bilet na okaziciela;
• bilet 30-dniowy na jedno miasto (tyl-ko imienny): 29 zł;
• bilet 30-dniowy na dwa lub więcej miast: 6 zł bilet imienny;
• bilet 90-dniowy na jedno miasto (tyl-ko imienny): 74 zł;
• bilet 90-dniowy na dwa lub więcej miast (tylko imienny): 14 zł.
Nie uległa zmianie cena biletu 30-dniowego na okaziciela na więcej niż jedno miasto oraz biletu 30-dnio-wego, obowiązującego na terenie dwóch lub więcej miast, ważnego tylko w auto-busie i trolejw auto-busie lub tylko w tramwaju.
Dotychczas obowiązywała również promocja polegająca na tym, że od-powiedni stosunek rejestracji wejść do wyjść dla biletów elektronicznych w pojazdach uprawniał do zniżki na za-kup kolejnego biletu okresowego. Jed-nak z uwagi na brak biletów z limitem przejazdów (brak obowiązkowego, każ-dorazowego wymogu rejestracji wejścia do pojazdu) oraz z uwagi na brak urzą-dzeń ŚKUP w pojazdach MZK Tychy (brak możliwości rejestracji
przejaz-dów), zniesiono również ulgę przy za-kupie biletu na kolejny okres.
Podsumowanie
Integracja usług w sferze publicznego transportu zbiorowego jest przedsię-wzięciem skomplikowanym i niemoż-liwym do wdrożenia bez etapizacji dzia-łań. Obecna integracja objęła w dwóch etapach system biletowy – w pierw-szym bilety papierowe jednorazowe, w drugim elektroniczne okresowe.
Tworzący się nowy ład komunikacyj-ny na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego przebiegał będzie nadal etapami, równolegle z tworzeniem się nowej jednostki Metropolii Górnoślą-sko-Zagłębiowskiej, jaką jest Zarząd Transportu Metropolitalnego. Pełna integracja nastąpi więc po utworzeniu ZTM oraz przejęciu całkowicie zadań dotychczas realizowanych przez KZK GOP w Katowicach, MZKP Tarnow-skie Góry i MZK Tychy.
Łukasz Kosobucki | Kierownik Referatu Systemów Transportowych Wydziału Transportu w UM Katowice
e-mail: lukasz.kosobucki@katowice.eu
Literatura
1. Dydkowski G., Tomanek R.: Metody in-tegracji taryfowej w komunikacji miejskiej, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowi-cach, Katowice, listopad 1995.
Pierwszy etap integracji taryfowej objął papierowe bilety jednorazowe.
Kolejny dotyczy elektronicznych bile-tów okresowych
MICHAŁ WROŃSKI
komunikacja publiczna nr 1/2018
60
kątem ok a
N
o proszę, a jednak można – pomyślałem z przekąsem, gdy dowiedziałem się o przymiar-kach do uruchomienia jeszcze w tym roku przez Górnośląsko-Zagłę-biowską Metropolię regularnych połą-czeń autobusowych na trasie Gliwice/Tychy – Katowice – Pyrzowice Air-port. Będę trzymał kciuki za powo-dzenie tego przedsięwzięcia. Obecnie skomunikowanie
trans-portem publicznym jest bowiem niestety najsłab-szą stroną tutejszego lotni-ska, co nijak nie korespon-duje z jego dynamicznym rozwojem. Sytuacja jest cokolwiek paradoksal-na. Bo oto z jednej strony mamy stały wzrost licz-by odprawianych pasaże-rów (pod tym względem Pyrzowice są trzecim por-tem regionalnym w kraju) oraz spektakularne inwe-stycje (nowa płyta starto-wa, nowa wieża kontroli lotów) w obrębie samego
lotniska, z drugiej natomiast niezmo-toryzowani podróżni chcący dojechać ze stolicy liczącego ponad 4 milio-ny mieszkańców województwa mają do dyspozycji raptem 17 autobuso-wych kursów dziennie, przy czym za podwózkę pod terminal muszą za-płacić więcej, niż kosztowałaby ich po-dróż Polskim Busem do Warszawy.
Trudno oprzeć się wrażeniu, że kie-dyś uznano tę kwestię za temat „n-tej kategorii” i tak już zostało. Realia się jednak zmieniły. Za 27 złotych (tyle kosztuje dziś autobusowy bilet z Ka-towic do Pyrzowic) można dojechać autobusem do Krakowa, przesiąść się na pociąg do Balic (czyli regionalnego lotniska nr 1 w Polsce) i jeszcze w kie-szeni parę złotych na kawę zostanie.
Z racji na większą częstotliwość połą-czeń taki wariant może być też czaso-wo bardziej atrakcyjny.
No dobrze, ale kiedy będziemy już mieli sprawną i akceptowalną cenowo komunikację autobusową z
Pyrzowi-cami, to jaki los czeka wałkowany la-tami temat kolei na lotnisko? Czy nie pojawi się pytanie „a po co nam ona”?
Zwłaszcza, że wbrew pierwotnej kon-cepcji nie będzie to bynajmniej taka znowu szybka kolej.
Nie ma sensu już wyzłośliwiać się i przypominać, że wedle pierwotnych założeń kolej miała być gotowa na Euro 2012, a tymczasem dziś mówi się o roku 2019 jako terminie… rozpoczę-cia prac. Warto natomiast zaznaczyć,
że szacowany czas przejazdu pociągiem z Katowic do Pyrzowic ma wynieść
około godziny. Autobus dziś pokonu-je tę trasę w 50 minut. Można założyć więc w ciemno, że mieszkańcy stolicy województwa, Tychów, Gliwic, a tak-że części bezpośrednio sąsiadujących z nimi miejscowości bądź dzielnic po-stawią na ten drugi środek lokomocji.
Zresztą, o ile plany Metropolii wypa-lą, start autobusowej linii lotniskowej o dobre kilka lat wyprzedzi debiut ko-lei na lotnisko (ma to nastąpić w 2022 roku). W tym czasie komunikacja au-tobusowa okrzepnie i zdąży przejść wszystkie „choroby wieku dziecięcego”.
Kolejarzom najprawdopodobniej przyjdzie zatem walczyć o pasażerów z konkurentem mającym już kilkulet-nie doświadczekilkulet-nie na rynku. Nie ozna-cza to, że będą w tej walce zupełnie bez szans. Biorąc pod uwagę, że pocią-gi z Katowic do Pyrzowic będą jechać przez Chorzów-Batory, Bytom i Tar-nowskie Góry, potencjał „do wzięcia”
wciąż jeszcze będzie dość spory. Pew-nie mieszkańcom Świętochłowic, Rudy
Śląskiej, Zabrza czy Piekar Śląskich też łatwiej będzie dotrzeć do którejś z tych stacji aniżeli jechać na autobus do Katowic.
Sprawa nie jest zatem dla kolei przegrana, ale kolejarze muszą się pilnować bardziej niż kiedykolwiek.
Bo do tej pory kolej na lotnisko sta-nowiła jeden z komunikacyjnych priorytetów województwa. Cokol-wiek by się z tym projektem kompro-mitującego nie działo, to można było być pewnym, że nikt samego pomy-słu nie zakwestionuje. Dziennikarze będą kpić, urzędnicy zgrzytać zęba-mi, ale nikt nie powie, że może le-piej odpuścić to sobie, a pieniądze przeznaczyć na jakąś inną, lepiej ro-kującą inwestycję kolejową. Wszy-scy mieli świadomość, że Pyrzowice potrzebują sprawnie działającej ko-munikacji publicznej (kto wie, czy ta świadomość nie była dla PKP PLK najlepszą z możliwych rękojmi). Jeśli teraz taką komunikację zapewni Me-tropolia, to siłą rzeczy ochronny pa-rasol nad koncepcją połączenia kole-jowego może zacząć słabnąć. I jeżeli coś znowu zacznie w tym projekcie szwankować, to nie wiem, czy znaj-dzie się jeszcze dość determinacji, aby ponownie „na siłę” pociągnąć
go do przodu.
Michał Wroński | Dziennikarz Portalu Samorządowego (www.portalsamorzadowy.pl) e-mail: michal.wronski@portalsamorzadowy.pl