Organizacja i teren badań

Badania zostały przeprowadzone terminie od września 2017 do marca 2018 roku. Prace badawcze były przeprowadzone w Szkołach Podstawowych, Specjalnych Ośrodkach Szkolno-Wychowawczych, Szkołach Specjalnych na terenie trzech województw: małopolskiego, podkarpackiego oraz śląskiego.

Ze względu na zróżnicowane wytyczne grupy docelowej w pracy badawczej zakwalifikowano aż trzynaście placówek oświatowych. W placówkach o charakterze specjalnym w badaniach uwzględniłem wszystkie siedem ośrodków, w których uczyły się dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim (bez sprzężeń).

Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy nr 2 w Krakowie - Ul. Zamoyskiego 100, Kraków. Historia tego ośrodka rozpoczyna się w 1956 roku, kiedy kierownictwo szkoły rozpoczęło starania o wybudowanie nowego budynku dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Budowa, która rozpoczęła się we wrześniu 1959, napotykała na swojej drodze ogromne trudności, a szczęśliwe zakończenie prac przesunęło się aż, do 1963, kiedy nastąpiło oddanie szkoły oraz internatu. Dnia 3 IX 1963 roku odbyło się uroczyste otwarcie Państwowego Zakładu Wychowawczego Nr 2 im. Janusza Korczaka, który obejmował: Szkołę Podstawową Specjalną Nr 46 im. Janusza Korczaka oraz

100

Internat dla 106 wychowanków. W szkole było 14 oddziałów, 10 oddziałów miało naukę przed południem, 4 po południu. W latach 1977/78 rozpoczął się eksperyment programowy pod kierownictwem Zofii Polak, przeprowadzony był pod opieką Ministerstwa Oświaty, przy ścisłej współpracy z Departamentem Szkolnictwa Specjalnego. Efektem tychże działań było wprowadzenie w 1984 programu nauczania szkół specjalnych, nawiązując przy tym dość liczne kontakty z innymi ośrodkami, wprowadzając innowacyjne metody nauczania. Szkoła oraz internat stanowiły od tamtego czasu stałą bazę ćwiczeniową dla studentów WSP, UJ, WSPS w Warszawie oraz innych uczelni półwyższych. W setną rocznicę urodzin Janusza Korczaka, za swoje dokonania, placówka otrzymała "Medal Korczakowski". Dyrektor Nowak był barwną postacią, a rządząc przez 11 lat stworzył wspaniałe warunki do pracy, a także mobilizował swoich pracowników do efektywnego samokształcenia. Jego następczyni - Barbara Kraszewska, w latach 1986-90 nawiązała kontakty z Holandią - skąd otrzymaliśmy konkretną pomoc materialną. Nawiązano współpracę z Francją poprzez fundację "Equilibre", gdzie organizowano giełdy odzieży z wymiernymi efektami finansowymi, wspomagającymi placówkę. Ogromny wkład w realizacje zamierzeń według Ośrodka stanowią fundusze wypracowane przez Towarzystwo Wspierania Inicjatyw Społecznych na Rzecz Kształcenia Specjalnego, którego twórcą był dyrektor Zdzisław Marczewski. (http://www.sosw2.pl/page/17).

Zespół Szkół Specjalnych nr 4 – Ul. Zakątek 2, Kraków. Kolejną szkołą, w której młodzież została poddana badaniom był Zespół Szkół Specjalnych nr 4 w Krakowie. Jest to placówka łącząca w sobie Przedszkole nr 24, Szkołę Podstawową nr 44 oraz Gimnazjum nr 55. Powstał on w oparciu o kadry i bazę lokalową Szkoły Podstawowej Specjalnej nr 44, jednej z najstarszych placówek tego typu w Polsce i najstarszą szkołę specjalną w Krakowie. Charakterystyka szkoły przyjmuje się w konwencji „szkoła, w której zawsze coś się dzieje”.

Lekcje prowadzone są w sposób interesujący, a uczniowie czerpiąc wiedzę z lekcji, chętnie biorą udział we wszelkiego rodzaju konkursach, zawodach, a także biorą udział w tzw. zielonych szkołach, osiągając przy tym bardzo wysokie wyniki. Od września 2011 przy Zespole Szkół Specjalnych nr 4 istnieje również oddział Przedszkola Specjalnego, który we wrześniu 2012 roku przekształcony został w Przedszkole Samorządowe nr 24. Działania edukacyjne szkoły mają na celu

101

stworzenie dzieciom atmosfery pełnej akceptacji i umożliwiającej rozwój osobowości (http://www.zss4krakow.oswiata.org.pl/o_zesp.php).

Zespół Szkół Specjalnych nr 14 w Krakowie – Os. Sportowe 28, Kraków. Najwięcej respondentów wyraziło chęć współpracy w ZSS nr 14 w Krakowie. Początki szkoły datuje się na 1 września 1959 r., gdzie Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie organizuje Szkołę Podstawową nr 71, którą umieszczono w dwóch salach Domu Kultury przy ul. Bulwarowej 19. Na początku roku szkolnego naukę rozpoczęło jedenastu uczniów w klasie II i III, a pod koniec uczyło się w niej już 34 uczniów. Pierwszymi nauczycielkami były p. Eugenia Górska i pełniąca funkcję kierownika p. Eugenia Pater. W 1960 r. szkołę przeniesiono do osobnego pawilonu w budynku Szkoły Podstawowej nr 92. Naukę rozpoczęło 44 uczniów w klasach I, III i IV. Gdy kierownikiem został p. Julian Wiński liczba uczniów stale rosła, stąd dla słabszych dzieci utworzono „klasy życia”, dając początek szkoły na os. Mogiła 7. W 1968 r. szkoła otrzymuje cały budynek na os. Sportowym 28, a uczniowie zaczynają kształcić się w cyklu 8-letnim. Na wniosek Rady Pedagogicznej (1969 r.) z okazji 10-lecia istnienia, szkoła otrzymuje imię prof. Marii Grzegorzewskiej, a dwa lata później (1 stycznia 1971 r.) działalność rozpoczyna Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 3 na os. Mogiła 7, której uczniowie uczą się również w budynku na os. Sportowym 28, a młodzież kształci się w niej na kierunkach: krawiec i monter. Od 1981 r. Zespołowi Szkół nadano wspólne imię prof. Marii Grzegorzewskiej, a w latach 1986-1989 powstają nowe kierunki kształcenia, które wzbogacają program placówki – ogrodnik, murarz, mechanik. W latach 1990-1999 nauczyciele wychowania fizycznego zakładają Stowarzyszenie Społeczno-Sportowe „Sprawni Razem”. Było to na tyle prężnie działające stowarzyszenie, że jego działalność doprowadziła reprezentację Polski do mistrzostwo Europy w piłce nożnej na para mistrzostwach w Wielkiej Brytanii. Od 1999 r. funkcję dyrektora pełni p. Anna Kosińska. Przy szkole powstaje Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Specjalnej Troski „Arkadia”. Organizowany jest pierwszy Festiwal Twórczości Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej „Lajkonik”, a w 2001 r. odbywa się pierwsza wymiana młodzieży ze szkoły zawodowej z Wielkiej Brytanii, dzięki czemu szkoła otrzymuje nowe komputery, posiada dostęp do Internetu, a także tworzy własną stronę internetową. 07.07.2004 r.

założona zostaje Szkoła Przysposabiająca do Pracy nr 1. Zespół Szkół otrzymuje numer 14, której to nazwa trwa do dnia dzisiejszego. W lipcu 2007 r. powołane

102

zostaje I Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej, gdzie po dwóch latach nauki pierwsza uczennica zdała maturę (http://www.zss14.pl/historia-zespolu-szkol/).

Trzecią w kolejności placówką badawczą jest Zespół Szkół i Placówek Specjalnych nr 10 znajdujący się przy ul. Lubomirskiego 21 w Krakowie.

Szkoła została założona 24 czerwca 1863 roku. Po ciągłych zmianach adresowych wreszcie w 1904 roku Placówka otrzymała nowy budynek przy ul. Lubomirskiego 19/21. Okres I Wojny Światowej 1913-1923 to ciężkie czasy, które wycisnęły na szkole ogromne piętno. W 1914 roku budynek szkolny zajęło wojsko na koszary, a gdy go po 13 miesiącach szkołę opuściło, przedstawiała obraz całkowitego zniszczenia i spustoszenia (2 miesiące trwał remont i dezynfekcja).

Po 1918 roku szkoła wydziałowa przestała istnieć, a na jej miejsce wyrosła 8-klasowa szkoła powszechna. Okres II wojny Światowej (1939-1945) to czasy okupacji hitlerowskiej. Nauka w tym czasie mimo wszystko odbywała się, o czym świadczą wypisy nazwisk najlepszych uczniów w kronice szkolnej. Po zakończeniu II wojny światowej w 1948 roku dokonano szeregu zmian nawiązując do Marksizmu oraz materializmu, a do placówki przy Lubomirskiego mogli uczęszczać wyłącznie chłopcy. Zajęcia koedukacyjne wprowadzone w 1961r. wraz ośmioklasową szkołą podstawową. W 1971 roku szkoła podstawowa nr 3 przeniosła się do budynku przy ul. Topolowej, a w jej miejsce powstała Szkoła Podstawowa Specjalna nr 131. Dwadzieścia lat później (1991) przywrócono patrona szkoły i nadano jej imię świętego Mikołaja. W roku 2013 Rada Miasta Krakowa dokonała zmiany w dotychczasowym kształcie placówki, powołując do życia Zespół Szkół i Placówek Specjalnych w Krakowie. Do dziś w jego skład wchodzą:

1. Szkoła Podstawowa nr 131 dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

2. Gimnazjum nr 61 dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

3. Gimnazjum nr 84 dla dzieci zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

4. Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii (http://kr.edu.pl/o-nas/historia-szkoly/).

W związku z brakiem wystarczającej liczby respondentów, swoje badania zmuszony byłem przenieść w okolice Krakowa. Skorzystałem z możliwości przeprowadzenia badań w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Myślenicach przy ul. 3 Maja 97. Jest to placówka dydaktyczno - wychowawcza

103

i opiekuńcza dla dzieci oraz młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym oraz niepełnosprawnością sprzężoną w tym m.in. z autyzmem w wieku od 7 do 24 lat.

Od 1997 roku szkoła współpracuje z Ośrodkiem Kształcenia zawodowego Młodzieży Niepełnosprawnej w Husum (Niemcy), gdzie corocznie organizowane są wymiany młodzieży pomiędzy tymi ośrodkami (http://soswmyslenice.edu.pl/o-nas2/o-nas).

Zespół Szkół im. Brata Alojzego Kosiby w Wieliczce przy ul.Piłsudskiego 105 w Wieliczce to ośrodek, który od lat pracuje z osobami niepełnosprawnymi. Szkolnictwo specjalne w Wieliczce zostało zainicjowane przez pana Józefa Szerłomskiego, a dzięki przychylności pana Ignacego Hyżego (Inspektora Oświaty) oraz władz miasta, w 1962 roku powstała w Wieliczce pierwsza klasa specjalna. Nauczanie dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie odbywało się na początku w jednym pomieszczeniu zorganizowanym w budynku Komitetu Miejskiego PZPR i Gminnej Rady Narodowej w Rynku Górnym.

Warunki lokalowe były bardzo ciężkie, a nauką objętych zostało 12 dzieci, z których programowo część była w klasie I, a część w klasie IV (1962/63).

W następnych latach, okazało się, że dzieci niepełnosprawnych intelektualnie zaczęło przybywać i w związku z tym utworzono drugą klasę specjalną. Niedługo później klasy specjalne na stałe zostały przeniesione do budynku przy Szkoły Podstawowej nr 1, nad którym opiekę sprawował pan Mieczysław Cieślik. Dzięki staraniom pana Józefa Szerłomskiego w 1971 roku przy SP nr 1 oficjalnie otworzono Szkołę Specjalną, a pierwszym kierownikiem szkoły został sam inicjator tego pomysłu.

Od początku istnienia szkoła borykała się z problemem bazy lokalowej, gdzie w pierwszych latach dzieci uczyły się w dwóch, a od roku 1980 w trzech salach lekcyjnych w Szkole Podstawowej nr 1, dlatego wynajmowano pomieszczenia m.in. w wielickim Liceum Ogólnokształcącym. Tragiczna sytuacja lokalowa (brak sali gimnastycznej, gabinetu reedukacyjnego, gabinetu psychologa) nie wpłynęła jednak na negatywną atmosferę, a nauczyciele pracujący w tej szkole tworzyli dzieciom życzliwą i bezpieczną atmosferę sprzyjającą jej rozwojowi.

W kwestii budowy nowego lokum, przełomowym dla szkoły okazał się rok 1992, przede wszystkim dzięki dyrektorowi Muzeum Żup Krakowskich panu Antoniemu

104

Jodłowskiemu, któremu udało się wydzierżawić za symboliczny czynsz budynek położony w Parku Kingi – dotychczasową siedzibę Muzeum i po 22 latach trudnych czasów dzieci niepełnosprawne znalazły wreszcie swoje miejsce na ziemi.

W nowym budynku uczniowie mieli do dyspozycji 8 sal lekcyjnych, 2 pracownie do zajęć praktyczno – technicznych, bibliotekę, świetlicę, szatnię i małą salę gimnastyczną. Uroczyste otwarcie szkoły miało miejsce 18.02.1993, a uświetniło je swoją obecnością wielu znamienitych gości m.in. pani Józefa Hennelowa. Kłopoty finansowe szkoły nie pozwalały na poprawne funkcjonowanie placówki, dlatego z wielką radością przyjęto informację o przekazaniu w 1998 roku przez kuratora Jerzego Lackowskiego znacznej sumy pieniędzy na zakup budynku dla szkoły przy ulicy Niepołomskiej w Wieliczce. W wyniku uchwały Rady Miejskiej Wieliczki (15.03.1993) Starostwo Powiatowe w Wieliczce stało się organem prowadzącym tę szkołę, dzięki czemu uzyskano środki finansowe na dokończenie modernizacji zakupionego budynku, dlatego po 29 latach istnienia (1.09.2000) szkoła doczekała się własnego lokum. Dnia 29.03.1999 przekształcono Szkołę Podstawową nr 5 Specjalną w 6– letnią szkołę podstawową oraz powołano do życia gimnazjum specjalne. Natomiast rok później (2000) uchwalono statut Zespołu Szkół Specjalnych. 26.04.2002 roku miał miejsce akt nadania szkole imienia Brata Alojzego Kosiby.

W pierwszych latach pracy w nowym budynku szkoły, obiekt ten wydawał się spełnieniem marzeń nauczycieli, którzy na początku lat siedemdziesiątych XX wieku rozpoczynali kształcenie dzieci niepełnosprawnych w Wieliczce. Jednak z biegiem lat, mankamentów i niedociągnięć można było zauważyć coraz więcej, a w miarę napływu do szkoły coraz większej ilości uczniów ze sprzężonymi niepełnosprawnościami (często mających problemy z samodzielnym poruszaniem się), okazało się, że budynek szkoły nie do końca jest przystosowany do przyjęcia takiej grupy uczniów. W związku ze zwiększoną liczbą uczniów z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, liczba wolnych pomieszczeń, kurczyła się w zastraszającym tempie. Dlatego władze szkoły z radością przyjęły nowinę o budowie nowego obiektu, którego szkoła doczekała się dokładnie 24.01.2014 roku, gdzie otwarto piękny, nowoczesny i wspaniale wyposażony obiekt łączący Zespół Szkół Zawodowych oraz Zespół Szkół im. Brata Alojzego Kosiby w Wieliczce. Wartość szkoły opiera się głównie na zespole nauczycielskim i jego pracy dydaktyczno – wychowawczej. Zespół, który potrafi stworzyć w szkole

105

wyjątkową atmosferę spowodował, że wyczuwało się tutaj tętniące życie, gdzie każdy uczeń czuł się potrzebny, akceptowany, a przede wszystkim dostawał szansę na osiągnięcie sukcesu. Szkoła stwarza dzieciom niepełnosprawnym szansę zdobycia wiedzy i umiejętności niezbędnych do dalszego kształcenia się w szkołach zawodowych, a w przyszłości do stania się pełnowartościowymi członkami społeczeństwa (http://zskosiby.wieliczka.pl/wp- content/uploads/2014/11/

monografia.pdf).

Badania pilotażowe odbyły się w Mielcu, dlatego swą pracę badawczą z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną postanowiłem zakończyć właśnie w tym miejscu - Powiatowy Zespół Placówek Szkolno-Wychowawczych przy ul.Królowej Jadwigi 1. PZPSW dla dzieci i młodzieży, w tym miejscu powstał w 1958 r., jako zakład opiekuńczo - wychowawczy. Na szkołę i internat został przeznaczony budynek powstały w okresie II wojny światowej. Pierwotnie obiekt miał stanowić dom wczasowy dla Niemców powracających z frontu wschodniego, lecz po odejściu Niemców z tego terytorium, w budynku zamieszkali żołnierze radzieccy oraz wojsko polskie. Zdewastowane budynki, podobnie jak inne, w byłym województwie rzeszowskim, adaptowano na ośrodek dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie. Od 43 lat, dzięki przychylności kuratorium, kadry, młodzieży, lokalnych władz oraz środowiska, miejsce to jest domem i startem w godne, dorosłe życie kolejnych roczników dzieci o różnym stopniu niepełnosprawności intelektualnej z województwa podkarpackiego. Od 1 września 2011r. w skład SOSW weszły oddziały zlikwidowanego Zespołu Szkół Specjalnych im. Janusza Korczaka w Mielcu. W 2017 r. przeprowadzono koleją zmianę w organizacji instytucji. W związku z dużym zapotrzebowanie ze strony środowiska, utworzono bursę międzyszkolną dla dzieci i młodzieży szkół ogólnodostępnych, którą połączono z SOSW im. Św. Jadwigi Królowej tworząc Powiatowy Zespół

Placówek Szkolno – Wychowawczych

(http://www.soswmielec.szkolnastrona.pl/art,2,historia-osrodka).

Wybór szkół dla osób z uszkodzonym słuchem do badań był o tyle trudny, że placówka nie tylko powinna kształcić tam dzieci w przedziale wiekowym 10-14, ale także powinna posiadać zaplecze socjalno-mieszkaniowe. W Krakowie funkcjonuje tylko jeden taki ośrodek, dlatego badania postanowiłem zacząć w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym nr 6 im. Jana Pawła II w Krakowie przy ul Niecałej 8. Aktualnie placówkę tworzą:

106

1. Szkoła Podstawowa nr 154 z oddziałem przedszkolnym, 2. Gimnazjum nr 63,

3. internat.

Ośrodek przeznaczony jest dla dzieci i młodzieży z wadami słuchu oraz z zaburzeniami w rozwoju mowy. Priorytetem oddziaływań we wskazanej placówce jest rozwijanie systemu językowego uczniów i kształtowanie językowych sprawności komunikacyjnych oraz zapewnienie każdemu dziecku zindywidualizowanego podejścia pedagogicznego i wychowawczego. Dzieci przebywające w internacie są bezpieczne i panują tam przyjazne warunki do nauki i wychowania. Główne cele, jakie sobie stawia niniejszy ośrodek to stwarzanie przestrzeni do rozwijania dziecięcych pasji, zainteresowań i samorządności uczniów, a także poszukiwanie metod i form pracy pozwalających dzieciom na zdobycie zintegrowanej wiedzy o otaczającej rzeczywistości. Nie mniej ważną kwestią jest tworzenie dzieciom niesłyszącym odpowiednich warunków pozwalających na integrację ze środowiskiem oraz przygotowanie ich odpowiedniego funkcjonowania w dorosłym społeczeństwie (http://www.niecala.pl/index.php/sosw6/o-nas.html).

Bardzo dobrą renomom i długą, ciekawą historią charakteryzuje się Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 2 im. Janusza Korczaka na ul.

Czarneckiego 27 w Przemyślu, dlatego za cel kontynuowania dalszych badań wybrałem właśnie to miejsce. Historia SOSW Nr 2 im. dra Janusza Korczaka sięga wczesnych lat powojennych, gdzie w lutym 1951 roku władze szkolne z Domu Opieki pod wezwaniem św. Józefa przy ul. Czarnieckiego 59 oraz Zakładu dla Dzieci Głuchych stworzyły Państwowy Zakład dla Dzieci Głuchych. Naukę w pierwszym roku szkolnym rozpoczęło czterdziestu siedmiu uczniów w pierwszej i drugiej klasie szkoły podstawowej, a kadra pedagogiczna liczyła osiem osób (4 nauczycieli oraz 4 wychowawców). Jak w wielu tego typu placówkach, fundusze nie były zbyt wysokie, a pomoce naukowe wykonywali często sami nauczyciele. Na szczęście, wraz z otwarciem szkoły podstawowej zaczął funkcjonować internat, a po wyremontowaniu nowych pomieszczeń poprawiły się nieco trudne warunki lokalowe. W Zakładzie funkcjonowała także trzecia placówka (1955/56), a mianowicie Szkoła Zawodowa, gdzie w pierwszym roku naukę rozpoczęło 16 osób, kształcąc się w ślusarstwie i krawiectwie. Z okazji uroczystości 10 – lecie istnienia oddano do użytku sześć nowych obiektów (m.in. nową Szkołę Zawodową,

107

salę gimnastyczną oraz Internat). W tym czasie, w szkole, ożywioną działalność prowadziła Czesława Jędrzejowska, Aleksander Błoński i ich drużyny harcerskie.

Wychowankowie szkoły odnosili duże sukcesy w sporcie zarówno w kraju, jak i za granicą, zajmując wysokie lokaty w lekkiej atletyce oraz biegach przełajowych, włącznie z medalami na XI Igrzyskach Olimpijskich Niesłyszących w Belgradzie.

Sport był prawdziwą pasją zarówno chłopców jak i dziewcząt. W latach siedemdziesiątych XX wieku w szkole podstawowej pod kierunkiem prof. Ireny Stawowy – Wojnarowskiej prowadzono eksperyment pedagogiczny, którego wyniki wykorzystane zostały w pracy wielu placówek dla dzieci głuchych w całej Polsce.

W roku 1975, ośrodek otrzymał nagrodę imienia Komisji Edukacji Narodowej przyznaną za wybitne osiągnięcia w dziedzinie oświaty i wychowania, a pięć lat później otrzymali nowego patrona Doktora Janusza Korczaka. Na początku lat osiemdziesiątych naukę w ośrodku rozpoczęło 216 uczniów i 96 pedagogów i trwała ona (po raz pierwszy) pięć dni w tygodniu. Za zgodą wojewody przemyskiego otwarty został w ośrodku punkt katechetyczny. Stan finansowy ośrodka, podobnie jak sytuacja polityczno - ekonomiczna całego kraju, pogarszał się w sposób znaczący, a posiadane środki wystarczały na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Zbigniew Godos, któremu przyszło kierować ośrodkiem w tym trudnym czasie kontynuował dobrą drogę obraną przez poprzedników. Za największe osiągnięcie uznaje się nawiązanie współpracy z panią Marią Teresą Wolfs-Monflis z Belgii, gdyż to właśnie dzięki jej finansowemu wsparciu grupa wychowanków ośrodka jeździła do tego kraju na leczenie. W roku szkolnym 1993/94 otwarto Liceum Zawodowe, gdzie kształcono w kierunkach krawiec konfekcyjno-usługowy oraz elektromechanik sprzętu gospodarstwa domowego.

W tym samym roku została zmieniona nazwa placówki na Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 2 im. dra Janusza Korczaka. W tym czasie, w sposób istotny zmienił się stosunek pedagogów do języka migowego, co zaowocowało uczestnictwem wielu kursach i szkoleniach przygotowujących do pracy w zawodzie. Wzniosłym wydarzeniem początków XXI wieku były obchody 50-lecia ośrodka oraz nadanie wychowankom pierwszych stypendiów im. Jane Jazowick – Kusiński. W 2004 roku utworzony został Szkolny Ośrodek Kariery, którego celem było przygotowanie młodzieży niepełnosprawnej do dorosłego życia i rozwoju zawodowego. W ośrodku, już od 20 lat działa Klub Sportowy ,,Niedźwiadek’’, gdzie uczniowie, mogą rozwijać w nim swoje sportowe pasje,

108

w grach zespołowych, lekkiej atletyce czy tenisie stołowym, zdobywając medale i puchary w zawodach ogólnopolskich ( http://sosw2przemysl.com/historia-1.html).

Prowadząc test EUROFIT upewniłem się w przekonaniu, że dzieci z uszkodzonym słuchem nie wykazują niższego poziomu w swej sprawności w stosunku do pełnosprawnych rówieśników, dlatego usłyszawszy, że w Raciborzu ma powstać pierwsza w Polsce klasa sportowa w ośrodku dla osób z uszkodzonym słuchem postanowiłem, że właśnie w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczy Niesłyszących i Słabo Słyszących na ul. Karola Miarki 4 w Raciborzu będę kontynuował dalsze prace naukowe. Początki OSWNiS w Raciborzu sięgają aż XIX wieku, gdzie grupa przyjaciół dzieci głuchoniemych w 1836 roku, nie dysponując wielkimi zasobami finansowymi przystąpiła do zorganizowania na terenie miasta zakładu dla głuchoniemych. Jednym z powodów był wzrost na tym terenie liczba młodzieży głuchoniemej, ale także coraz większe problemy w kierowaniu tej młodzieży do Zakładu Głuchoniemych we Wrocławiu.

Pierwsze lata istnienia zakładu przypadające na lata 1836-40 obfitowały w wiele trudności. Brak pomieszczenia oraz odpowiednich funduszy sprawiły, że pierwszą grupę wychowanków głuchych w ilości czterech, ulokował w swoim własnym mieszkaniu pierwszy nauczyciel tego zakładu Edward Weinhold.

W 1842 roku zakupiono posesję za sumę 4 400 talarów, gdzie w latach 1865-75 na tymże terenie wybudowano pierwszy dwupiętrowy budynek zakładu głuchoniemych. W 1882 roku zbudowano budynek mieszczący się obecnie przy ulicy Karola Miarki, który znacząco poprawił warunki bytowe rozrastającego się ośrodka. Liczba wychowanków w tym czasie wzrosła do 300 i wkrótce dobudowano nowe skrzydło (1889), a zakład podzielono na dwie części przeznaczone dla chłopców i dziewcząt. W 1891 roku wybudowano salę gimnastyczną, a w 1911 trzeci gmach, obecnie I Liceum Ogólnokształcące.

Na początku XX wieku liczba wychowanków sięgała już 430 osób, które uczyło się pod okiem czterdziestu nauczycieli. Niestety wybuch I wojny światowej spowodował znaczne pogorszenie się warunków bytowych wśród swoich wychowanków. Nie pomogło też dojście Hitlera do władzy, który wprowadzając faszystowskie organizacje do szkół propagował nienawiść do dzieci anormalnych, słabych, głuchych. W czasie II wojny światowej zakład w dużej części został zniszczony, lecz mimo wielu zniszczeń na polecenie Kuratorium Śląskiego Okręgu