Organizacja projekto´w edukacyjnych

Aby dobrze przygotowac´ i przeprowadzic´ projekt edukacji mie˛dzykul-turowej nalez˙y:

◊ Dobrac´ grupe˛ docelowa˛– zastanowic´ sie˛, czy ma to byc´ grupa jedno- czy wielokulturowa, jaki powinien byc´ jej skład pod wzgle˛dem je˛zyka, kultury, wieku, płci (dla ro´z˙nych kultur moga˛ to byc´ bardzo waz˙ne czynniki, wre˛cz decyduja˛ce o powodzeniu całej akcji, np. w grupach czeczen´skich powinien byc´ podział na kobiety i me˛z˙czyzn, a pracowac´ z nimi powinna osoba o tej samej płci, znaja˛ca je˛zyk i potrafia˛ca nawia˛zac´ z nimi bliski kontakt).

◊ Ustalic´ cel projektu i połoz˙yc´ odpowiedni nacisk na poszczego´lne elementy: psychologiczny, kulturowy, historyczny i inne. Nalez˙y pamie˛tac´, z˙e bardzo cze˛sto niedoceniana jest praca na poziomie psychologicznym. Przeka-zuje sie˛ wiedze˛ i uczy pewnych umieje˛tnos´ci bez przygotowania mentalnos´ci człowieka na zmiany psychologiczne, jakie zachodza˛ pod wpływem z˙ycia w nowej kulturze lub bez kształtowania s´wiadomos´ci i postawy otwartos´ci.

◊ Poznac´ specyfike˛ kulturowa˛ grupy, jej potrzeby i oczekiwania – nalez˙y sie˛ jak najwie˛cej dowiedziec´ o grupie, szczego´lnie, jes´li jest ona odmienna kulturowo i solidnie przygotowac´ do pracy z klientem – cudzo-ziemcem.

◊ Dobrac´ metody pracy, czyli forme˛ zaje˛c´ i poszczego´lne zadania tak, by nie tylko pozwoliły na realizacje˛ celo´w, ale tez˙ odpowiadały uczest-nikom projektu i aktywizowały ich do pracy (trzeba pamie˛tac´, z˙e w ro´z˙-nych kulturach sa˛ odmienne style uczenia sie˛). Waz˙nym elementem jest takz˙e dobo´r je˛zyka zrozumiałego dla wszystkich uczestniko´w.

◊ Ustalic´ czas realizacji projektu – kiedy projekt ma byc´ prze-prowadzany (nalez˙y pamie˛tac´, by w przypadku np. treningu adaptacyjnego nie był zbyt wczes´nie lub za po´z´no) i jak długo powinien trwac´ (ile godzin, w jakim rozkładzie na sesje, w jakim odste˛pie poszczego´lne sesje).

Warto tez˙ miec´ na uwadze ro´z˙nice w podejs´ciu do czasu, kto´re moga˛

przekładac´ sie˛ na obowia˛zkowos´c´ i punktualnos´c´ uczestniko´w.

◊ Dobrac´ kompetentnych wykonawco´w – osoby, kto´re posiadaja˛

umieje˛tnos´ci dydaktyczne, a takz˙e sa˛ zaznajomione z procesami i zjawis-kami mie˛dzykulturowymi; w razie projektu dla cudzoziemco´w – osoby dos´wiadczone w pracy z klientami odmiennymi kulturowo. Prowadza˛cy powinien tez˙ miec´ elastyczne podejs´cie poznawcze i umiec´ dostosowac´ sie˛

do nowych sposobo´w mys´lenia, nowych zachowan´ i interakcji.

Oddziaływania edukacyjne moz˙e prowadzic´ tez˙ zespo´ł ludzi o dob-ranych specyficznych kompetencjach (np. doradca zawodowy, psycholog mie˛dzykulturowy i tłumacz).

◊ Okres´lic´ sposoby ewaluacji – dobo´r metody zalez˙y od grupy docelowej. Nalez˙y pamie˛tac´, z˙e ludzie z odmiennych kultur ro´z˙nia˛ sie˛

umieje˛tnos´cia˛ i sposobem udzielania informacji zwrotnych.

IV. 4.c. Metody pracy nauczyciela mie˛dzykulturowego

W edukacji mie˛dzykulturowej warto korzystac´ z wszelkich doste˛pnych metod edukacyjnych. Cze˛s´c´ z nich przybierze bardzo atrakcyjna˛ forme˛, gdyz˙ oparte moga˛ byc´ o tres´ci i przykłady pochodza˛ce z egzotycznych kultur dalekich krajo´w.

Metody pracy kulturowo specyficzne (dotycza˛ce konkretnej kultury) i nies-pecyficzne (odnosza˛ce sie˛ do ogo´lnych tres´ci kulturowych), mie˛dzy innymi:

gry symulacyjne, badania i prezentacje, incydenty krytyczne czy odgrywanie scenek kulturowych, opisane w literaturze (Klimowicz, 2004; Sielatycki;

2004b; Abrignani, Gomes i Vilder, 2000; Martinelli i Tayor, 2000) powinny byc´ naprzemiennie wykorzystywane w programie edukacyjnym. Pozwala to stworzyc´ ciekawy i urozmaicony warsztat. Metody nalez˙y jednak dobierac´

stosownie do celo´w, jakie maja byc´ osia˛gnie˛te i charakteru grupy docelowej.

W kontakcie z osobami odmiennymi kulturowo trzeba takz˙e pamie˛tac´ o tym,

z˙e ze wzgle˛du na przejawiane wartos´ci, normy i zachowania oraz ro´z˙ny styl mys´lenia i uczenia sie˛ charakteryzuja˛cy przedstawicieli poszczego´lnych kultur, uczestnicy moga˛ wykazywac´ zro´z˙nicowana˛ gotowos´c´ do uczestnicze-nia w poszczego´lnych typach aktywnos´ci. Na przykład do pracy z Wietna-mczykami nie nalez˙y dobierac´ metod, w kto´rych istota˛ be˛dzie konfrontacja ro´z˙nych pogla˛do´w i idei, czyli nalez˙y unikac´ dyskusji i otwartych pytan´.

Be˛dzie to jednak bardzo skuteczna metoda do pracy z Amerykanami.

Edukuja˛c Czeczeno´w nalez˙ałoby z kolei byc´ wyja˛tkowo czujnym na kwestie płci czy hierarchii społecznej w danej grupie, co jest znacznie mniej istotne w grupach skandynawskich. Warto przyjrzec´ sie˛ miejscu danego kraju pod ka˛tem wymiaro´w kulturowych (na przykład w projekcie GLOBE opisanym w cze˛s´ci II), by ocenic´, czy dana metoda be˛dzie skuteczna w konkretnej grupie. Waz˙ne takz˙e, by c´wiczenia i oddziaływania były nasycone tres´cia˛

kulturowa˛ i sta˛d sugestia, by stosowac´ jak najwie˛cej z´ro´deł kulturowych.

Kształcenie mie˛dzykulturowe jest two´rczym wyzwaniem, szczego´lnie w sferze kształtowania s´wiadomos´ci. Potrzebne sa˛ do tego specyficzne kompetencje: wiedza o ro´z˙nych kulturach i mechanizmach takich, jak etno-centryzm czy stereotypizacja, umieje˛tnos´c´ kształtowania i uczenia zachowan´

oraz zdolnos´c´ „zaraz˙ania” ciekawos´cia˛ i otwartos´cia˛. Istnieje jednak szereg moz˙liwos´ci wykorzystania tych umieje˛tnos´ci w pracy zawodowej, przede wszystkim do pracy nad soba˛. Nie powinno to jednak byc´ nowym ob-cia˛z˙eniem i wymogiem zawodowym, ale ciekawym wyzwaniem. Z kompeten-cji zdobytych w procesie kształcenia mie˛dzykulturowego moz˙na czerpac´

wymierne korzys´ci, zwie˛kszaja˛c konkurencyjnos´c´ swoich usług, tworza˛c nowa˛ nisze˛ i rozszerzaja˛c zakres potencjalnych kliento´w. Nowa wiedza moz˙e sie˛ przydac´ nie tylko do efektywnego kontaktu z cudzoziemcem, ale takz˙e do zorganizowania warsztato´w orientacyjnych dla oso´b wyjez˙dz˙aja˛cych do pracy zagranice˛, treningo´w adaptacyjnych dla oso´b przyjezdnych lub szkolen´ dla firm i organizacji pracuja˛cych z cudzoziemskimi klientami lub zatrudniaja˛-cych obcokrajowco´w. Umieje˛tnos´ci mie˛dzykulturowe otwieraja˛ nowe s´ciez˙ki działania, a od pomysłowos´ci doradco´w zalez˙y jej wykorzystanie.