Do „Arkusza Zamówień” drukowanego w centrali „Domu Książ
ki” od 1952 r. był dołączany dodatek informacyjny „Wkładka dla księgarza”, w latach 1953-1954 nosił on nazwę „Naprzód - dodatek do Arkusza Zam ów ień” i m iał podtytuł B iuletyn Pracowników
„Domu Książki” z nadrukiem „Do użytku wewnętrznego”. Od lutego 1953 r. ma objętość 4 stron. Jedną z nielicznych jasnych stron „Na
przodu” był fakt druku wierszy księgarza Kazimierza Malickiego, którego późniejszą twórczość drukował „Księgarz” - organ Stowarzy
szenia Księgarzy Polskich.
Od 1 stycznia 1954 r. „Naprzód” stał się wspólnym pismem pra
cowników „Domu Książki” i Centrali Rolniczych Spółdzielni, zapew
ne dlatego, że książkę na wsi rozprowadzały Gminne Spółdzielnie i Powiatowe Związki Gminnych Spółdzielni. W maju 1954 r. „Na
przód” zmienił tytuł na „CHos Księgarza”. Nieśmiało wprowadzane są felietony, informacje o księgarstwie w N R D i Czechosłowacji, przy
wrócono dobry zwyczaj przedwojenny - obchodzenie jubileuszy zasłu
żonych księgarzy. 18 listopada 1955 r. ukazał się setny numer „Głosu Księgarza”. Wiosną i latem 1956 r. już było widać, że to inne czasopi
smo: pojawiają się śmiałe wypowiedzi, krytyka zarządzania prowa
dzona pod nazwiskiem autora wypowiedzi itp. W nr 25 z 1956 r. poda
no po raz pierwszy skład komitetu redakcyjnego, powołanego przez dyrektora Centralnego Zarządu Księgarstwa: Zbigniew Daniłowicz, M ieczysław Fuksiewicz, Stanisław Malawski, Edmund Neustein, Leon Onichimowski, Zbigniew Safian. Na miejsce Mieczysława Fuk- siewicza wszedł niebawem Tadeusz Hussak. Ostatni numer „Głosu Księgarza” 29 ukazał się z datą 26 lipca 1957 r.
Ale to jeszcze nie był koniec czasopism branżowych, wydawanych przez wielką organizację gospodarczą księgarstwa uspołecznionego, czyli w skrócie przez „Dom Książki”. Następcą „Naprzodu” i „G^osu Księgarza” w 1957 r. stał się tytuł „Praca K sięgarska”, która do 1949 r. była firmowana przez spółdzielczość księgarską. T en n o w y - staiy tytuł w podtytule określony jest jako „Tygodnik państwowych przedsiębiorstw księgarskich”. W pierwszym numerze podano skład kolegium redakcyjnego w układzie alfabetycznym: Zbigniew
Daniło-wicz, Tadeusz H ussak, C elestyn Kwiecień, Stanisław Malawski, Stanisław Połeć, Wojciech Sochacki. W publikacjach widać wyraź
ny oddech po trzymaniu księgarstwa w ryzach gospodarki centralnie sterowanej, a w odniesieniu do słowa drukowanego jeszcze dodatkowo traktowanej ideologicznie. Dużo miejsca w periodyku zajmowały kwestie kształcenia zawodowego. Stanisław Malawski pisał o organi
zacji i technice obrotu księgarskiego, pojawiają się informacje o moż
liwości podjęcia studiów wyższych dla pracujących księgarzy na kil
ku kierunkach uniw ersyteckich w W arszawie, Krakowie, Łodzi i Poznaniu.
W 1962 r. „Praca Księgarska” miałajuż większy format, rozpo
częto realizację innej formuły czasopisma: pojawiają się fotografie, rozmowy z pisarzami a także ich wypowiedzi o książkach i księgar
stwie, m .in. D anuty Bieńkowskiej, M oniki Warneńskiej, Leszka Proroka. W numerze 1 i 2 z 1963 r. Zdzisław Krasiński, w wiele lat później minister, publikował wyniki badań przeprowadzonych przez pracowników i studentów Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Poznaniu
„Struktura dnia roboczego w k sięg a rn i”. Badania przeprowadzo
no na zlecenie Stowarzyszenia Księgarzy Polskich.
„ P
r z e g l ą d k s ię g a r s k i i w y d a w n ic z y”
W 1963 r. w porozumieniu z Polskim Towarzystwem Wydawców Książek nastąpiła zmiana „Pracy Księgarskiej” na „Przegląd Księ
garski i W ydawniczy”, wydawcą nadal pozostała Centrala Księgar
stwa. Pierw szy num er „Przeglądu”, który w tytule wykorzystał przedwojenną i powojenną nazwę organu Związku Księgarzy Pol
skich, ukazał się z datą 11 kwietnia 1963 r. Czasopismo miało po
czątkowo w podtytule informację o tygodniowej częstotliwości ukazy
wania się, ale wychodziło w cyklu dwutygodniowym. Był to periodyk poruszający w szystkie tem aty związane z ruchem wydawniczym i udostępnianiem księgarskim, pisano także o historii księgarstwa i ruchu wydawniczego, o produkcji i czytelnictwie książki. Układ kolumn był jak na lata ukazywania się nowoczesny, stosowano nad- tytuły, zróżnicowane czcionki, fotografie sformatowane, kolorowe wi
niety. W czasopiśmie były stałe rubryki. Walor informacyjny i prak
tyczny dla księgarzy miała prezentacja książek, które będą niebawem na rynku o nazwie „W druku”. Inne stałe rubryki to „Z prasy”, „Za
granicą”, „B estsellery”, „Kronika”. W obszernych om ówieniach były prezentowane plany zbiorcze wydawców i poszczególnych ofi
cyn wydawniczych. Zwracano uwagę czytelników na w ażne po
znawczo nowe tjrtuły książek, serie, takie inicjatywy wydawnicze, jak słowniki, encyklopedie i dzieła zebrane. D użą rolę odgrywały fotografie, przez lata przygotowywane przez Jana Matlaka, druko
wane wewnątrz numeru, przez kilka lat na ostatniej stronie czasopi
sma zamieszczano fotoreportaże z księgarń, w ystaw , targów i in
nych imprez. M im o podporządkowaniu C entrali K sięgarstw a
„Dom K siążki” i mutacjom nazwy tego w ydaw cy, redakcja była niezależna w doborze tematów i autorów.
abydziałać SKUHCZNIEJ
#4 tf b"j ‘
59. Pierw sze wydanie „Przeglądu K sięgarskiego i W ydaw niczego”, 1963 r.
Po latach trudno ustalić nazwiska osób kierujących pismem, przez większość okresu wydawania pisma w stopce redakcyjnej podawano skład komitetu redakcyjnego, powoływanego przez wydawcę. Korzy
stając z pamięci pracowników „Przeglądu” i doświadczeń własnych można powiedzieć, że w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych X X w. jego redaktorami byli m.in. W ładysław Szwedowicz, Irena Janowska i Grażyna Korbińska.
„ W
ia d o m o śc i k s ię g a r s k ie”
Kwartalnik „Wiadomości Księgarskie” to drugi, po „Księgarzu”, organ Stowarzyszenia Księgarzy Polskich. Edycję „Wiadomości” roz
poczęto w 1994 r., początkowo byi to skromny, ośmiostronicowy biule
tyn formatu A5, redagowany, składany i łamany przez dr Andrzeja Skrzypczaka — pracownika naukowego Instjrtutu Informacji Nauko
wej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego i wielo
letniego działacza Stowarzyszenia. Na starcie biuletyn miał nakład stu egzemplarzy. W 1998 r. po uzyskaniu niewielkiej pomocy finansowej resortu kultury „Wiadomości Księgarskie” po raz pierwszy pojawiły się z okładką kartonową, środek zawierał 28 stron, następny numer był jeszcze obszerniejszy, czasopismo redagowało kolegium w składzie:
Tadeusz Hussak, Andrzej Skrzypczak (red. naczelny) i Filip Trzaska.
W 2000 r. na łamach periodyku podsumowano dotychczasową pracę:
wydrukowano 528 stron formatu „książkowego”, łącznie było to 23 edycje, wszystkie czjniności wykonj^vane były społecznie. W tym też czasie już drukowany jest spis treści i zapowiedzi tematów w następ
nych edycjach czasopisma. Od początku 2004 r. wydawcą „Wiadomo
ści Księgarskich” jest spółka „Biblioteka Analiz”, periodyk ma karto
nową, kolorową okładkę, nakład 500 egz. i objętość od 60 do 80 stron.
W 2006 r. redaktorem naczelnym został aktualny Przewodniczący Stowarzyszenia Księgarzy Polskich Waldemar Janaszkiewicz. Powo
łano również zastępcę naczelnego w osobie Anny Pietruczak, sekreta
rzem redakcji od kilku lat jest Kr^sztof Kaleta. W 2007 r. zaproszono do współpracy w redagowaniu inne organizacje z obszaru książki i księgar
stwa: Izbę Księgarstwa Polskiego, Izbę Księgarzy w Zrzeszeniu Handlu i Usług, Polską Izbę Książki i Ogólnopolskie Stowarzyszenie Księgarzy.
Przedstawiciele tych organizacji weszli do rady programowej czasopi
sma, które równocześnie otrzymało podtytuł „Czasopismo Organizacji Księgarskich”.
„W iadom ości K sięg a rsk ie” są czasopism em poruszającym istotne problemy książki, zagadnienia dystrybucji i obrotu (także książką antykwaryczną) oraz kwestie z przeszłości polskiej książki i teraźniejszej sytuacji na rynkach światowych. Prowadzona jest obszerna kronika ważnych wydarzeń, w każdym numerze zamiesz
czana jest rozmowa z osobą znaną na rynku książki, czasopismo reaguje na aktualne wydarzenia, zachodzące w życiu księgarstwa i organizacji zrzeszających w łaścicieli i pracowników polskiego
60. Kwartalnik „W iadom ości K sięgarskie” w nowej szacie graficznej, 2008 r.
księgarstwa. Dużo miejsca zajmuje wciąż problematyka kształce
nia i przygotowania do zawodu księgarza - co jest cechą charaktery
styczną wszystkich omawianych wcześniej czasopism księgarskich.
Na marginesie dodajmy, że dwutygodnik pod takim samym tytu
łem wychodził w latach 1 9 3 0 -1 9 3 8 nakładem firmy G ebethner i Wolff w Warszawie. Zastąpił on dotychczasowe komunikaty, które były rozsyłane do księgarzy przez dział komisowo-hurtowy firmy.
Komis-hurt znanej firmy był bowiem największym polskim hurtow
nikiem do wybuchu drugiej wojny światowej. G ebethnerow skie
„Wiadomości Księgarskie” miały, wedle przytoczonej wcześniej kla
syfikacji Stanisława Tarkowskiego, charakter informacyjno-rekla- mowy. Od 1931 r. do końca edycji redaktorem naczelnym był Euge
niusz Machalski.