Odrzucenie teorii umowy otwiera drogę do inkorporacji wielu spółek jako formalnej i technicznie uzasadnionej wiązki dwustronnych relacji prawnych pomiędzy spółką przejmującą i przejmowaną (jej wspólnikami lub akcjonariu-szami). Treść planu połączenia nie pozostawia wątpliwości, że jego istotne ele-menty odnoszą się do bilateralnych konsekwencji prawnych na linii spółka przejmująca – wspólnicy (akcjonariusze) spółki przejmowanej. Przepisy prawa także operują na tej płaszczyźnie. Zasada sukcesji uniwersalnej działa w odnie-sieniu do każdej spółki inkorporowanej z osobna.
Ewentualny argument z art. 506 §1 k.s.h. wydaje się bezzasadny. Przywoła-ny przepis stanowi, że „(…) łączenie się spółek wymaga uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia każdej z łączących się spółek”. Czytany samodzielnie, w oderwaniu od systematyki regulacji Kodeksu spółek handlo-wych, mógłby stać się podstawą dla obrony integralności połączenia, które może dojść do skutku jedynie w niezmienionym względem planów połączenia skła-dzie osobowym. Należy jednak pamiętać, że cytowana norma odnosi się do obu sposobów połączenia. Przy jego należytej wykładni niedopuszczalne jest pomi-nięcie tego kluczowego elementu, a interpretacja art. 506 §1 k.s.h. w oderwaniu od przepisu definiującego rodzaje połączenia musi prowadzić do błędnych rezul-tatów. Jak już wyżej wskazywano, art. 492 §1 pkt 1 k.s.h. ujmuje inkorporację w kategoriach bilateralnych: majątek spółki przejmowanej (liczba pojedyncza) jest przenoszony na spółkę przejmującą (liczba pojedyncza). Z kolei fuzja zosta-ła przedstawiona jako stosunek wielostronny: na nową spółkę przechodzi mają-tek wszystkich łączących się spółek (liczba mnoga).
CHARAKTER PRAWNY POŁĄCZENIA… 57
W tym kontekście, a nie sposób go pominąć z uwagi na wagę art. 492 §1 k.s.h., który definiuje oba tryby połączenia, art. 506 §1 k.s.h. nie stanowi argu-mentu za integralnością połączenia przez przejęcie wielu spółek. Właściwa wy-kładnia, dokonywana z uwzględnieniem różnic pomiędzy sposobami połączenia wskazuje, że wymóg uchwały w każdej z łączących się spółek dotyczy w przy-padku inkorporacji jedynie pary spółka przejmująca – spółka przejmowana. Rela-cje prawne w ramach inkorporacji zawężają się do stosunków dwustronnych i w tej perspektywie należy oceniać warunek z art. 506 §1 k.s.h. Nie dojdzie do połą-czenia, jeśli wspólnicy (akcjonariusze) spółki przejmującej nie zgodzą się na przejęcie całości majątku spółki przejmowanej w zamian za udziały i akcje, na co z kolei muszą się zgodzić także wspólnicy (akcjonariusze) spółki przejmowa-nej. Zasady połączenia są zaś – jak to wyżej dowiedziono – istotne jedynie w płaszczyźnie dwustronnych relacji pomiędzy tymi osobami prawnymi (ich członkami). Jedynie w odniesieniu do zawiązania nowej spółki wymóg uchwały w każdej łączącej się spółce można – zgodnie z brzmieniem art. 492 §1 pkt 2 k.s.h. – odnosić do wszystkich spółek uczestniczących w postępowaniu.
W konsekwencji dotychczasowych rozważań i po odrzuceniu ewentualnego kontrargumentu w postaci art. 506 §1 k.s.h., można przyjąć, że połączenie przez przejęcie wielu spółek jedynie z technicznego punktu widzenia stanowi jedną procedurę. W płaszczyźnie prawnej to wiązka dwustronnych relacji przejęcia zachodzących pomiędzy spółką inkorporującą i kolejnymi spółkami inkorporo-wanymi. W efekcie nie ma uzasadnienia teza, że połączenie może dojść do skut-ku wyłącznie w pełnym składzie spółek, które uczestniczyły w uzgodnieniu planu połączenia. Byłoby to uzasadnione jedynie w przypadku, gdyby w planach połączenia lub uchwałach połączeniowych wyraźnie zaznaczono, że wolą spółek (ich wspólników lub akcjonariuszy) jest ścisłe zachowanie składu osobowego i dokonanie połączenia jedynie z uwzględnieniem wszystkich podmiotów obję-tych fazą przygotowawczą.
Jeśli więc z dowolnych przyczyn i w dowolnym momencie okaże się, że jedna lub kilka spółek przejmowanych nie doprowadzi procedury do końca, postępowanie może i powinno być kontynuowane w odniesieniu do pozostałych.
Jedynie udział spółki inkorporującej jest niezbędny dla zaistnienia dwustronnych relacji prawnych przejęcia. Zbędna jest przy tym modyfikacja planów połącze-nia lub uchwał łączeniowych – zawarte w ich treści odniesiepołącze-nia do wszystkich spółek inkorporowanych mają wyłącznie techniczne znaczenie. Natomiast taka zmiana najpewniej będzie się wiązać z koniecznością odpowiedniego zmodyfi-kowania ostatecznej wysokości kapitału zakładowego spółki przejmującej. Nie powinno to stanowić problemu, zważywszy na fakt, że i tak zasadne w przypad-ku połączenia jest wykorzystanie konstrukcji widełkowego określenia wysokości
podwyższenia. Gdyby jednak instytucja ta nie była zastosowana, konieczne będzie podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie akcjona-riuszy) spółki inkorporującej, dostosowujące wysokość kapitału zakładowego.
Kodeks postępowania cywilnego pozwala na takie podejście do połączenia także na etapie rejestracji. Postępowanie w odniesieniu do spółki przejmowanej, w której przeprowadzona procedura okazała się wadliwa lub w której doszło do zaskarżenia uchwały połączeniowej, może zostać wyłączone do odrębnego roz-poznania i zawieszone do czasu rozstrzygnięcia istniejącego sporu. W pozosta-łym zakresie postępowanie rejestrowe może być kontynuowane, nie ma bowiem przeszkód dla odmowy rejestracji zmian wynikających z pozostałych dwustron-nych stosunków przejęcia.
Podsumowanie
Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że doszukiwanie się w procedurze połączenia przez przejęcie wielu spółek wielostronnej umowy między łączącymi się podmiotami, nie ma uzasadnienia; przynajmniej jeśli chodzi o umowę w ro-zumieniu podstawy prawnej skutków inkorporacji. Więzów obligacyjnych moż-na doszukiwać się jedynie w zawężeniu do umów o prowadzenie negocjacji lub o dopełnienie technicznych wymogów procedury. Konstrukcja planów połącze-nia i uchwał łączeniowych nie daje natomiast podstaw dla przyjęcia teorii wielo-stronnej umowy tworzącej połączenie. Co więcej, brakuje potrzeby kreowania tego typu rozwiązania w sytuacji, gdy byty prawne spółek przejmowanych usta-ną z mocy prawa z dniem połączenia, a relacje prawne w przypadku tej procedu-ry nawiązują się w istocie rzeczy pomiędzy spółką przejmującą i wspólnikami (akcjonariuszami) spółek przejmowanych. Inkorporacja jest skutkiem ex lege przeprowadzenia przez spółki (ich wspólników i akcjonariuszy) technicznego postępowania łączeniowego. Przejęcie realizuje się przy tym w płaszczyźnie dwustronnych stosunków prawnych, a inkorporacja wielu spółek ma znaczenie jedynie techniczne i nie oznacza konieczności dochowania integralności pod-miotowej procedury.
THE LEGAL CHARACTER OF THE ACQUISITION OF MULTIPLE COMPANIES Summary
The acquisition of multiple companies during one process is a method of minimali-zing both time and the cost of the venture. However, since it is complicated and techni-cal, there is some controversy about the legal character of this proceeding (a theoretical problem). The doctrine presents a theory as to whether an acquisition is a consequence
CHARAKTER PRAWNY POŁĄCZENIA… 59
of a contract binding all of the companies involved. Such a contract is made either by the directors agreeing upon the plan of acquisition or by passing resolutions at shareholders meetings. This article refutes this conception and gives argumentation for understanding both plans of acquisition and resolutions as simply technical elements of proceedings, but that conducting them is a formal condition that brings, under the law itself, legal consequences into existence. The theoretical discussion leads to a commentary on the practical problems which epitomize one question: whether the acquisition of multiple companies can only happen while maintaining integrity (all of the companies involved must be acquired). This paper argues for accepting the possibility of registering a partial acquisition in court when proceedings cannot be concluded in a case in which some companies that were supposed to be acquired have not passed resolutions agreeing to the acquisition.