Różnorodność definicji bankowości elektronicznej w literaturze przedmiotu wynikać może z odmiennego spojrzenia na jej istotę i różnych celów, którym określone definicje mają służyć. Ponadto wpływ na sposób definiowania bankowości elektronicznej mogą mieć indywidualne doświadczenia autorów.
32 Tabela 1. Wybrane definicje bankowości elektronicznej
Autor Definicja bankowości elektronicznej
J. H. Górka
Całościowa koncepcja zakładająca wykorzystywanie w praktyce operacyjnej systemów informatyczno komunikacyjnych do usprawniania i przyspieszenia realizacji zleceń klientów banków, co prowadzi do przyspieszenia obiegu pieniądza bezgotówkowego.
B. Kosiński
Wszelkie oparte na zastosowaniu elektronicznych urządzeń telekomunikacyjnych świadczenie usług bankowych na odległość, które pozwala klientowi na korzystanie z tych usług w siedzibie banku lub w miejscu zamieszkania.
B. Świecka
Nowoczesna forma usług oferowanych przez banki, polegającą na umożliwieniu klientowi dostępu do jego rachunku za pośrednictwem elektronicznych urządzeń, takich jak: komputer, telefon stacjonarny i komórkowy, a także telewizję interaktywną, bankomaty, terminale POS czy też kioski multimedialne.
G. Kotliński
Całościowa koncepcja zakładająca wykorzystywanie w praktyce operacyjnej systemów informatyczno-komunikacyjnych do usprawniania i przyspieszania realizacji zleceń klientów banków co prowadzi do przyspieszenia obiegu pieniądza bezgotówkowego.
J. Grzywacz
Różnorodne procesy umożliwiane przez nowoczesną technologię i dotyczące tradycyjnej działalności operacyjnej banków oraz innych czynności (np. Realizowania strategii marketingowej, zabezpieczania informacji) a zarazem zdalne korzystanie z usług bankowych za pomocą łączy telekomunikacyjnych oraz urządzeń informatycznych.
B. Pilawski
Wykonywanie czynności bankowej bez konieczności fizycznej obecności w banku, o dowolnej porze, bez pośrednictwa personelu banku, z ograniczoną możliwością uzyskania porady i brakiem możliwości negocjowania warunków (w wyniku automatyzacji decyzji w stosunku do żądań klienta).
Integrację takiego kanału wymiany usług o i informacji w strukturze organizacyjnej o i technologicznej banku.
Źródło: Górka J. H., Specyfika ryzyka bankowości elektronicznej, Narodowy Bank Polski,
„Materiały i Studia”, z. 205, 2006; B. Kosiński, red. W. L. Jaworski, Z. Zawadzka, Zarządzanie bankiem. Bankowość podręcznik akademicki, Poltext, 2001; B. Świecka, Bankowość Elektroniczna, Wyd. CeDeWu Sp. z o.o., 2008; G. Kotliński, red. A. Gospodarowicz, Determinanty wykorzystania bankowości elektronicznej w rozwoju wybranych usług bankowych. Zastosowania rozwiązań informatycznych w bankowości, 1999; J. Grzywacz, Bankowość elektroniczna w działalności przedsiębiorstw, 2004; B. Pilawski, red. A. Gospodarowicz, Zastosowania rozwiązań informatycznych w bankowości. Bankowość elektroniczna – żagrożenia, ograniczenia i bariery w rozwoju, 2000; J. Starczyński, T. Zarzycki, Bank ery gospodarki elektronicznej, „Bank 2000“, nr.
9.
Analizując wybrane definicje tegoż pojęcia, co zostało zaprezentowane w tabeli 1, należy wskazać elementy wspólne1:
1 Społeczeństwo informacyjne, J. Adamiec, D. Grodzka (red.), „Studia BAS” 2009, nr 3(19).
33
brak konieczności fizycznej obecności w banku,
możliwość wykonania czynności bankowej o dowolnej porze,
brak pośrednictwa personelu banku,
automatyzm decyzji w stosunku do żądań klienta,
ograniczone możliwości pozyskania porady.
Ze względu na różnorodność elektronicznych kanałów dystrubucji, można wyróźnić następujące elementy bankowości elektronicznej2:
bankowość modemową, (homebanking) polegająca na usłudze umożliwiającej zdalną obsługę rachunków bankowych, która. odbywa się przy użyciu publicznej sieci telefonicznej. Wadą tej formy kontaktu jest to, iż dostęp do konta jest możliwy tylko i wyłącznie przy użyciu komputera, na którym jest zainstalowany program. Drugą formą bankowości modemowej jest bankowość firmowa (corporate banking)4. Upowszechnienie się komputerów klasy PC pozwoliło bankom wprowadzić nowy mechanizm bankowości elektronicznej –właśnie bankowość firmową. Usługa ta polega na wykorzystaniu komputera wyposażonego w modem oraz medium komunikacyjnego do połączenia z bankiem i wykonaniu operacji bankowych bez konieczności wychodzenia z biura czy domu.
Bankowość telefoniczna5 (phone banking) to usługi bankowe dostępne za pośrednictwem telefonu. Operacje bankowe mogą być realizowane przez telefon na kilka sposobów: poprzez kontakt z operatorem (call center), automatyczny serwis telefoniczny IVR lub przy użyciu telefonu komórkowego za pomocą SMS lub technologii WAP6.
Wraz z rozwojem infrastruktury telefonicznej i upowszechnieniem smartphonów rozwinęła się bankowość mobilna7 (mobile banking), która umożliwia obsługę rachunków przez telefon lub tablet z dostępem do Internetu poprzez aplikacje mobilne lub serwis mobilny. W 2013 roku w Polsce z bankowości mobilnej korzystało już 1,33 mln użytkowników, a więcaż o 150 tys. więcej niż na koniec 2012 roku.
2 Elementy finansów i bankowości, S. Flejterski, B. Świecka (red.), CeDeWu, Warszawa 2006, s. 219.
3http://www.naukowiec.org/wiedza/ekonomia/home-banking_2405.html (dostęp: 26.07.2016 r.).
4 Społeczeństwo informacyjne..., op. cit.
5 W. Chmielarz, Systemy elektronicznej bankowości,, Difin, Warszawa 2005, s. 63.
6 WAP - jest to usługa, która umożliwia dostęp do rachunku bankowego poprzez telefon komórkowy. Jest odmianą bankowości internetowej.
7 T. Grzelak, Bankowość mobilna jako instrument bankowości elektronicznej, [w:] Rynki finansowe w przestrzeni elektronicznej, B. Świecka (red.), Economicus, Szczecin 2004, s. 199.
34 Bankowość terminalowa8,inaczej bankowość samoobsługowa (self-banking), stanowi najstarszą i najbardziej powszechną formę bankowości elektronicznej. Polega ona na samoobsługowym korzystaniu przez użytkownika z terminala udostępnionego przez bank (zazwyczaj w miejscu publicznym). Bankomaty to najprostszy rodzaj terminali wykorzystywanych w bankowości terminalowej. Są to samoobsługowe urządzenia wyposażone w czytniki paska magnetycznego lub mikroprocesora, umożliwiające dokonywanie operacji bankowych przy użyciu kart płatniczych.
Bankowość internetowa9 to komunikacja z bankiem za pośrednictwem Internetu, dokonywanie operacji online, wirtualna obsługa klienta10. Bankowość internetowa cieszy się coraz większą popularnością w Polsce, świadczą o tym wyniki badań Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji (2013 r.) Ponad połowa polskich gospodarstw domowych posiada komputer, a 1/3 Polaków ma połączenie internetowe.
Klienci indywidualni mający zawartą umowę korzystania z usług bankowości internetowej stanowili w III. kw. 2014 roku 24.391.001 mln, a liczba aktywnych 12.615.318 mln wg danych Związku Banków Polskich (rysunek 1). Dane zaprezentowane na rysunku 1 jednoznacznie wskazują, że z roku na rok wzrasta liczba osób posiadających dostęp do konta przez Internet. Stają się one coraz bardziej powszechne i akceptowane na polskim rynku usług bankowych. Wzrasta zatem prawdopodobieństwo, iż w przyszłości konta bankowe obsługiwane będą wyłącznie przez Internet i całkowicie zastąpią tradycyjną formę kontaktu z bankiem.
Rysunek 1. Liczba klientów indywidualnych mających zawartą umowę korzystania z usług bankowości internetowej i liczba aktywnych klientów indywidualnych Źródło: Związek Banków Polskich
(https://zbp.pl/public/repozytorium/wydarzenia/images/wrzesien_2014/konferencja/Netbank_Q2_
2014_v5.pdf)
8https://www.knf.gov.pl/Images/Raport_Bankowosc_elektroniczna_tcm75-24666.pdf (dostęp: 26.07.2016 r.).
9 Ibidem
10 tj. włączenie klienta, jako fizycznego użytkownika do skomputeryzowanego systemu bankowego.
35 Elektroniczne instrumenty płatnicze11 są to instrumenty materialne, inne niż prawny środek płatniczy (taki jak banknoty lub monety). Dają one możliwość, poprzez swój charakter, samodzielnie lub w połączeniu z innym instrumentem płatniczym, właścicielowi lub użytkownikowi przekazania pieniędzy lub wartości pieniężnych.
Zaliczamy do nich12: karty płatnicze, instrumenty pieniądza elektronicznego i usługi bankowości elektronicznej.