działania ustawy
3.4. Poprawa jakości rodzicielstwa w działaniach powiatów
W przepisach ustawy nowelizującej niektóre zadania powiatu, tj. opracowywanie i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie oraz opra-cowanie i realizacja programów w zakresie promowania i wdrażania prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, moż-na traktować jako działania moż-na rzecz poprawy jakości rodzicielstwa rodziców z problemem stosowania przemocy w stosunku do dzieci, a wręcz próby rozwijania pozytywnego
rodzi-90 Przedstawione przez MPiPS wytyczne dotyczą szkoleń z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i mają ogólny jedynie charakter. Dostępne są na stronie internetowej MPiPS http://www.mpips.gov.pl/
przemoc-w-rodzinie/ytycznedoprowadzeniaszkolewzakresieprzeciwdziaaniaprzemocywrodzinie/
pomoc społeczna policja ochrona zdrowia oświata inni 45%
2%
21%
2%
25%
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
cielstwa. Koncepcja rozwijania pozytywnego rodzicielstwa znajduje w ostatnich latach szcze-gólne miejsce w obszarze ochrony dzieci przed krzywdzeniem i doczekała się wręcz o icjal-nej Rekomendacji Unii Europejskiej (Rec (2006)19.
W analizie funkcjonowania ustawy z 10 czerwca 2010 roku „w terenie” obszar działań ko-rekcyjnych i edukacyjnych wobec sprawców przemocy nad dzieckiem w rodzinie rozpozna-no w kilku aspektach.
Ustalono, iż w większości badanych powiatów opracowano programy dla sprawców przemo-cy w rodzinie i są one realizowane, jednakże mają głównie postać programów opracowanych jeszcze przed 1.08.2010 roku. Według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ca-łej Polsce do września 2011 roku 219 podmiotów (w 393 powiatach) realizowało programy oddziaływań korekcyjno–edukacyjnych dla sprawców przemocy w rodzinie.91
WYKRES 34. PROGRAMYDLASPRAWCÓWPRZEMOCYWRODZINIEW 16 BADANYCHPOWIATACH.
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
W powiatach, w których realizowane są programy (9), wzięło w nich dotychczas udział 302 rodziców, w tym 91 po wejściu w życie ustawy nowelizującej. Czyli 30% rodziców biorących udział w programach dla sprawców przemocy uczestniczyło w nich po nowelizacji ustawy.
Biorąc pod uwagę zbiorczy charakter danych o udziale rodziców w programach przed no-welizacją ustawy (łącznie z kilku lat), należy optymistycznie interpretować dane dotyczące okresu po nowelizacji jako wzrost po wejściu w życie nowelizacji ustawy o przeciwdzia-łaniu przemocy w rodzinie liczby rodziców biorących udział w programach poprawy jakości rodzicielstwa.
91 MPiPS, Informacja o skutkach obowiązywania Ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz. 842).
12 10 8 6 4 2
0 10 6 9 7
programy opracowane programy realizowane
tak nie
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Mniej satysfakcjonująco przedstawia się w powiatach sytuacja w zakresie opracowywania i realizacji programów pro ilaktycznych dotyczących wdrażania prawidłowych metod wy-chowawczych w rodzinach z problemem przemocy. W 6 badanych powiatach wykazano, iż takie programy istnieją, przy czym tylko w 4 z nich mają one charakter aktualny – zostały opracowane po 1.08.2010 roku. Według danych ogólnopolskich Ministerstwa Pracy i Polity-ki Społecznej liczba opracowanych powiatowych programów pro ilaktycznych dotyczących promowania i wdrażania pozytywnych metod wychowawczych w rodzinach zagrożonych przemocą wyniosła w końcu września 2011 roku 356.92
Analiza tytułów wymienianych przez powiaty programów nie daje jednoznacznej przesłanki do tego, aby traktować te programy jako faktycznie programy dla rodzin zagrożonych przemocą.
Od czasu wejścia w życie nowelizacji ustawy w programach dotyczących wdrażania prawid-łowych metod wychowawczych w rodzinach z problemem przemocy w badanych powiatach uczestniczyło w 265 rodziców. Wśród realizatorów tych programów powiaty wymieniały:
PCPR-y, poradnie rodzinne i poradnie psychologiczno–pedagogiczne oraz organizacje po-zarządowe.
92 MPiPS, Informacja o skutkach obowiązywania ustawy o zmianie Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz. 842).
70%
30% przed 1.08.2010
po 1.08.2010
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
WYKRES 36. POWIATY, WKTÓRYCHREALIZOWANESĄPROGRAMYDOTYCZĄCEWDRAŻANIAPRAWIDŁOWYCHMETOD WYCHOWAWCZYCHWRODZINACH (N=16).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
4. P
(Ewa Jarosz)
Aktualny obraz procesu organizowania i realizowania różnych działań w gminach najtrafniej ilustruje to, jak rzeczywiście funkcjonuje nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz jakie są bezpośrednie skutki jej wejścia w życie. To działania podejmowane w gminach przekładają się bezpośrednio na sytuację rodzin z problemem przemocy, o iar i sprawców.
Ustawa z 10 czerwca 2010 roku określa zadania własne gminy jako:
1) opracowanie i realizację gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony o iar przemocy w rodzinie:
2) prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzi-nie w szczególności poprzez działania edukacyjne i służące wzmocrodzi-nieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzi-nie;
3) zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia;
4) tworzenie zespołów interdyscyplinarnych.
W celu monitoringu działań lokalnych analizie poddano dane uzyskane z kwestionariuszo-wego badania, którym objęto 50 gmin z terenu całej Polski. Gminy wybrane zostały losowo (po trzy) z każdego województwa (dodatkowo dobrano 2 gminy). W wyznaczonym terminie uzyskano 44 odpowiedzi, które ostatecznie stanowiły materiał do analizy.
12 10 8 6 4 2
0 2 4 10
program przed 1.08.2010 program po 1.08.2010 brak programu
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Badania objęły zarówno małe, jak i duże gminy, o różnym charakterze w zakresie pro ilu społeczno–zawodowego ludności i klasy ikacji terytorialnej (gminy wiejskie, małomia-steczkowe, miejskie i wielkomiejskie). W poszczególnych gminach zamieszkuje od 2 433 do 358 500 osób. Średnia liczba osób zamieszkujących w gminie wynosi 24 380,20. Łącznie badaniami objęto obszar społeczny 1 072 729 osób. Dane pochodzące z 29 gmin (15 gmin nie prowadzi stosownych statystyk) pozwalają jedynie ostrożnie szacować ogólną liczbę rodzin w gminach na podstawie przedziału liczbowego (od 465 do 111 600) i określonej średniej z 29 gmin (6 594,8) na 290 171 rodzin. Szacować można liczbę dzieci zamiesz-kałych na terenach badanych gmin, w tej kwestii niemal wszystkie gminy prowadzą od-powiednie statystyki. Ogólna liczba dzieci w gminach wynosi 135 598, w tym do 13. roku życia – 93 951. W poszczególnych gminach zamieszkuje od 182 do 27 612 dzieci, średnia liczba dzieci w gminie (dane z 43 gmin) wynosi 3 153,44. Pomimo iż dla analizy różnych zagadnień dotyczących funkcjonowania nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie istotna jest liczba osób aktywnych zawodowo w określonych grupach (oświa-ta, policja, pomoc społeczna, ochrona zdrowia) gminy w dużej części (15 gmin) nie przed-stawiły tych statystyk.
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
Powyższa charakterystyka terenu badań, jakim stały się losowo wybrane gminy, pozwala traktować uzyskany w wyniku przeprowadzonych analiz materiał jako reprezentatywny dla wszystkich gmin w Polsce.