opiekuńczo–wychowawczych rodziców w gminach
5.1. Powoływanie i skład zespołów interdyscyplinarnych i grup roboczych w gminach
Tworzenie Zespołów Interdyscyplinarnych w gminach jest zadaniem ustawowym. Ustawa nowelizująca wskazuje, iż Rada Gminy określa w drodze uchwały tryb i sposób powoływa-nia i odwoływapowoływa-nia członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowe warunki jego funkcjonowania. Przypomnieć należy, iż wśród badanych losowo 44 gmin w zdecydowanej większości rady gmin podjęły stosowne uchwały – w 84%, tj. w 37 gminach.
WYKRES 61.UCHWAŁYWSPRAWIETRYBUPOWOŁYWANIAIODWOŁYWANIACZŁONKÓWZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGOORAZSZCZEGÓŁOWYCHWARUNKÓWJEGOFUNKCJONOWANIA (N = 44).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Z danych zebranych we wrześniu 2011 roku przez MPiPS wynika, iż w 76,5% wszystkich gmin polskich (w 1 896 gminach) podjęto uchwały w sprawie powoływania i odwoływania członków zespołów interdyscyplinarnych.
Na mocy uchwał gminy w większości (w 52% – 27 gmin) powołały już zespoły interdyscy-plinarne, z tym że w 4 gminach były one powołane już przed ustawą nowelizującą.
gminy z podjętymi uchwałami gminy bez uchwał 16%
84%
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
WYKRES 62. ZESPOŁY INTERDYSCYPLINARNEPOWOŁANEWBADANYCHGMINACH (N = 44).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
WYKRES 63. POWOŁANIEZESPOŁÓWINTERDYSCYPLINARNYCHWBADANYCHGMINACH (N=44).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Uzupełnieniem danych o dynamice powołania zespołów interdyscyplinarnych w badanych gminach są dane pochodzące z 16 losowo wybranych powiatów, które objęto monitoringiem Rzecznika Praw Dziecka. W świetle ich deklaracji w 14 powiatach na 16 badanych powołano już po 1.08.2010 roku 65 zespołów interdyscyplinarnych ds. przemocy w rodzinie. Biorąc pod uwagę liczbę gmin należących do badanych powiatów (107 gmin), można stwierdzić, iż w przeważającej części tych gmin powołano już zespoły interdyscyplinarne.
25 20 15 10 5
0 23 4 17
gminy z powołanymi Zl po 1.08.2010 gminy z powołanymi Zl przed 1.08.2010 gminy, które nie powołały jeszcze Zl
tak nie
48% 52%
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
WYKRES 65.ZESPOŁYINTERDYSCYPLINARNEWGMINACHWBADANYCHPOWIATACH (N = 107).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Dane uzyskane z badania losowych gmin lokują się blisko danych przedstawionych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej98, z początkiem października 2011 roku, w świetle, których w Polsce powołano do końca września 2011 roku 1 521 zespołów interdyscyplinar-nych, czyli powołano je w 62% gmin. Uwzględniając różnicę czasu od momentu zbierania danych własnych (tj. do końca lipca 2011 roku) do zebrania danych przez Ministerstwo Pra-cy i Polityki Społecznej (wrzesień 2011) dane własne oparte na badaniu losowo dobranych gmin należy uznać za trafnie obrazujące tę kwestię.
98 MPiPS, Informacja o skutkach obowiązywania ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w ro-dzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 125, poz. 842).
15
10
5
0 14 2
gminy z Zl gminy bez Zl 39%
61%
powiaty z Zl powołanymi po 1.08.2010
powiaty bez Zl
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
WYKRES 66. ZESPOŁYINTERDYSCYPLINARNEW % WSTOSUNKUDOLICZBYGMINWPOSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTWACH (NAPODSTAWIEDANYCH MPIPS).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Jak można zauważyć na tle prezentowanych danych, zarówno w badaniach własnych, jak i w danych ogólnopolskich, dynamika uchwalania trybów powoływania gminnych zespołów interdyscyplinarnych nie przekłada się na odpowiednio dynamiczne powoływanie samych zespołów. Trzeba w tym miejscu zauważyć, iż w wielu badanych gminach uchwały zostały podjęte niedawno, a wyznaczają one pewną procedurę i czas powoływania członków zespo-łu interdyscyplinarnego (np. zgłaszanie kandydatów przez instytucje).
WYKRES 67. REALIZACJASTANDARDUWSPÓŁPRACYINTERDYSCYPLINARNEJWGMINACHW POLSCE
(W % DOLICZBYGMIN = 2 479).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNENAPODSTAWIEDANYCH MINISTERSTWA PRACYI POLITYKI SPOŁECZNEJ. 0
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
narnego wchodzą przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, ochrony zdrowia, organizacji po-zarządowych i kuratorzy. W skład zespołu mogą wchodzić także prokuratorzy oraz przed-stawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
W gminach, w których powołano zespoły interdyscyplinarne (dane uzyskano z 26 gmin), w ich skład weszli przedstawiciele wszystkich wymienionych w ustawie grup zawodowych, choć obraz udziału poszczególnych grup jest zróżnicowany. Zauważyć można, iż kuratorzy, którzy są przecież wskazani w ustawie nowelizującej jako obligatoryjni członkowie zespo-łu interdyscyplinarnego, nie zostali włączeni do wszystkich zespołów interdyscyplinarnych powołanych w gminach po 1.08.2010 roku.
WYKRES 68.PRZEDSTAWICIELEGRUPZAWODOWYCHWZESPOŁACHINTERDYSCYPLINARNYCHWGMINACH
(DANEZ 26 ZESPOŁÓW).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Z kolei w badanych losowo powiatach, w których powołano zespoły interdyscyplinarne (w 14 powiatach) uczestniczy w nich około 540 osób, a analizując udział przedstawicieli poszczególnych grup zawodowych, także można dostrzec niekompletność składu zespołów interdyscyplinarnych w niektórych powiatach.
30 25 20 15 10 5 0
26 21
17
26 26 23
3 5 5
pomoc społeczna
inne Policja
kuratorzy
prokuratorzy ochrona zdrowia
oświata
GKRPA
organizacje pozarządowe
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
WYKRES 69. CZŁONKOWIEZESPOŁÓWINTERDYSCYPLINARNYCHWBADANYCHPOWIATACH (N=14).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Wśród przedstawicieli innych podmiotów (innych osób) powołanych na członków zespołów interdyscyplinarnych znaleźli się: przedstawiciel samorządu, ksiądz, członek organizacji koś-cielnej, przedstawiciel OHP, sędzia, pracownik poradni psychologiczno–pedagogicznej, pracow-nik poradni leczenia uzależnień, pracowpracow-nik domu pomocy społecznej, pracowpracow-nik gminnego centrum kultury, pracownik punktu konsultacyjnego dla o iar przemocy, przedstawiciel TPD.
W powołanych w gminach zespołach interdyscyplinarnych ich przewodniczącymi (na mocy ustawy wybieranymi na pierwszym posiedzeniu zespołu) zostali przedstawiciele pomocy społecznej (dane z 21 gmin).
Od 1.08.2010 roku do lipca 2011 roku,w 17 powołanych w gminach zespołach interdyscypli-narnych rozpatrywano 94 przypadki przemocy w rodzinie. Przypadki przemocy wobec dziecka w rodzinie rozpatrywano w tym czasie w 13 zespołach interdyscyplinarnych w liczbie 40.
WYKRES 70. ROZPATRYWANIEWZESPOŁACHINTERDYSCYPLINARNYCHPRZYPADKÓWPRZEMOCYWRODZINIE IPRZEMOCYNADDZIECKIEM.
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
przemoc wobec dziecka w rodzinie
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
dzin z przemocą. Według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej do września 2011 roku w całej Polsce powołano dotychczas 1 508 grup roboczych ds. przemocy w rodzinie99. W badanych gminach 16 zespołów interdyscyplinarnych powołało 43 grupy robocze ds. in-dywidualnych przypadków przemocy w rodzinie. W 11 gminach powołano 17 grup robo-czych ds. przypadków przemocy wobec dziecka w rodzinie.
WYKRES 71.GRUPYROBOCZEPOWOŁYWANEWBADANYCHGMINACH.
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.
Uzupełnieniem danych na temat powstawania grup roboczych w gminach są informacje udzielone przez badane powiaty. W ponad połowie badanych powiatów (9 na 16) zespo-ły interdyscyplinarne powołazespo-ły od sierpnia 2010 do lipca 2011 roku 28 grup roboczych ds.
przypadków przemocy w rodzinie. W 7 powiatach powstało 20 grup ds. przemocy wobec dziecka w rodzinie. Należy zaznaczyć, iż powyższe dane dotyczące powoływania grup robo-czych ds. przemocy wobec dziecka w rodzinie można by też interpretować w perspektywie wykrywalności przypadków przemocy nad dzieckiem, gdyby dysponować odpowiednimi danymi porównawczymi100.
Członkami w powołanych grupach roboczych są przedstawiciele grup zawodowych wymie-nianych w ustawie nowelizującej, ale ich udział w 17 powołanych grupach roboczych ds.
przemocy nad dzieckiem jest zróżnicowany i nie zawsze kompletny101.
99 MPiPS, Informacja o skutkach..., op.cit.
100 Poprzez odniesienie liczby rozpatrywanych przypadków przemocy nad dzieckiem w rodzinie do ogólnej liczby dzieci zamieszkałych w badanych gminach i powiatach. Oczywiście, wskaźnik ten będzie funk-cjonalny dopiero w momencie, kiedy wszystkie gminy będą miały już powołane zespoły interdyscypli-narne. Zebrane przez nas dane pozwalają szacować w zaistniałej sytuacji – gdy jedynie 60% badanych gmin powołało zespoły interdyscyplinarne – iż wskaźnik ten wynosi 0,015%, przyjmując jako liczbę dzieci na badanym terenie 135 598, według wskazań gmin.
101 Ustawa określa jako członków grup roboczych przedstawicieli: jednostek pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia. Skład ten może być uzupełniony o kuratorów sądowych, a także przedstawicieli innych podmiotów i specjalistów w dzie-dzinie przeciwdziałania przemocy w rodzie-dzinie.
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5
0 16 11 43 17
gminy liczby grup roboczych
ds. przemocy w rodzinie ds. przemocy wobec dziecka w rodzinie
CZĘŚĆ II. FUNK CJONOW ANIE NOWELIZA CJI US TA WY O PR ZECIWD ZIAŁANIU PR ZEMOCY W R OD ZINIE
WYKRES 72. UDZIAŁPRZEDSTAWICIELIGRUPZAWODOWYCHWPOWOŁANYCHGRUPACHROBOCZYCHDS. PRZEMOCY NADDZIECKIEMWRODZINIE (W 17 GRUPACH).
ŹRÓDŁO: OPRACOWANIEWŁASNE.