• Nie Znaleziono Wyników

Praktyka komponentu romskiego

W dokumencie Unia Europejska i Romowie (Stron 158-162)

3.2. Europejski Fundusz Społeczny i wykorzystanie jego składników

3.2.3. Romowie w Europejskim Funduszu Społecznym

3.2.3.1. Polski Program Operacyjny

3.2.3.1.1. Praktyka komponentu romskiego

Najistotniejszym – według badań z 2008 roku – polskim problemem dotyczącym Romów było wieloaspektowo określone bezrobocie99. Na pod-stawie badań wybranych grup Romów, 25% spośród nich deklarowała chęć uczestnictwa w kursach podnoszących kwalifi kacje zawodowe100. Chęć podjęcia własnej działalności była wskazywana przez 0,7% badanych, nato-miast zapotrzebowanie na zatrudnienie było deklarowane przez 32%101.

98 Szczegółowy opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013.

Narodowa Strategia Spójności, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2012, s. 40.

99 Walczak M. i inni, Ocena zakresu..., dz. cyt., s. 16.

100 Kwiatkowski R. i inni, Raport Romowie..., dz. cyt., s. 25; Narodowe Strategiczne...,

dz. cyt., s. 45.

101 Kwiatkowski R. i inni, Raport Romowie..., dz. cyt., s. 22-23.

W praktyce komponent romski PO KL funkcjonował od 2008 roku, kiedy to pojawiły się pierwsze ogłoszenia konkursowe w ramach Poddzia-łania 1.3.1 Projekty na rzecz społeczności romskiej. W poszczególnych latach liczba skierowanych do realizacji projektów obejmowała kolejno:

w 2008 roku – 7, w 2009 roku – 30, w 2010 roku – 13, w 2011 roku – 8, w 2012 roku – 12. Ilość projektów odrzucanych w poszczególnych turach była bardzo zróżnicowana, jednak od 2009 roku ich Liczba sukcesywnie wzrastała aż do 81 w 2012 roku. Przyczyną ich odrzucenia były: uzyskanie zbyt małej liczby punktów, niespełnianie kryteriów horyzontalnych lub kryterium odstępu.

Tabela 3

Główne kategorie działań realizowanych w ramach Podziałania 1.3.1 PO KL w naborach w latach 2008-2010

Działania dla Romów

i społeczności romskiej Działania dla pracowników instytucji publicznych szkolenia – kursy – warsztaty stacjonarne warsztaty – szkolenia – kursy szkolenia – kursy – warsztaty wyjazdowe materiały metodyczne,

dydaktyczne i instruktażowe organizacja festiwali, imprez kulturalnych publikacje

stworzenie/remont świetlicy dla

dzieci romskich szkolenia doradców

metodycznych kampania edukacyjno-informacyjna

materiały dydaktyczne i instruktażowe poradnictwo

stworzenie punktów opieki przedszkolnej i przedszkoli dla dzieci romskich

profi laktyka i promocja zdrowia staże zawodowe stworzenie portalu internetowego

współpraca z asystentem

Źródło: Ocena efektów naborów przeprowadzonych w 2008, 2009 i 2010 roku oraz ich wpływu na realizację celów Poddziałania 1.3.1 i osiągnięcie zakładanych wskaźników, PSDB, 2010, s. 36.

Pierwsze trzy konkursy realizowane w ramach PO KL 1.3.1. zostały poddane ogólnej ocenie pod koniec 2011 roku. Na ich realizację przezna-czono w sumie kwotę ponad 40 mln zł. Ogólna liczba projektów

skierowa-nych do realizacji wynosiła 50102. Spośród nich 37 dotyczyło zatrudnienia, a kategorie działań obejmowały głównie szkolenia i kursy oraz staże za-wodowe. Pojawiły się także działania wpływające pośrednio na osiąganie celów dotyczących podniesienia poziomu zatrudnienia – poradnictwo (nie tylko zawodowe), współpraca z asystentem oraz – traktowane w przypadku zatrudnienia jako uzupełniające, ale podnoszące poziom akceptacji dla spo-łeczności romskiej – kampanie edukacyjno-informacyjne103.

Główne kategorie działań realizowanych przez projekty rekomendowane do realizacji w wyniku pierwszych trzech konkursów w ramach komponentu romskiego przedstawia tabela 3.

Pomimo znacznej dynamiki przygotowywania i rekomendowania do realizacji projektów komponentu romskiego, przyjęta do realizacji w ramach Priorytetu 1.3.1. założona wartość wskaźnika wynikowego 15 000 Romów biorących w nich udział104, nie jest możliwa do osiągnięcia. Wyraźnie widoczne jest, że wskaźnik został przeszacowany, choć uwzględniając nieofi -cjalne dane dotyczące liczby Romów w Polsce, mógłby teoretycznie zostać osiągnięty. Wynika to zarówno z ofi cjalnej – niższej niż wartość wskaź-nika – liczby przedstawicieli tej społeczności, a także z niechęci do jakich-kolwiek sformalizowanych form działania i bierności tej grupy. Ponadto istniało znaczne prawdopodobieństwo udziału tych samych osób w kilku projektach, co z jednej strony pozwalało im uzyskać wsparcie jakiego oczekują, ale z drugiej jeszcze bardziej zaniżało poziom osiągnięcia wskaź-nika105. Realnie należy oczekiwać – uwzględniając, że w pierwszych trzech latach w projektach wzięło udział 6 700 osób (w nakierowanych na walkę z bezrobociem 3 733 osób), a liczba osób, która wytrwała do końca

pro-102 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Poddziałanie 1.3.1 Projekty na rzecz

społecz-ności romskiej Skrócone Opisy Projektów realizowanych w ramach I, II i III Konkursu, Władza Wdrażająca Programy Europejskie, Warszawa 2011 [w cał.].

103 Ocena efektów naborów przeprowadzonych w 2008, 2009 i 2010 roku oraz ich

wpły-wu na realizację celów Poddziałania 1.3.1 i osiągnięcie zakładanych wskaźników, PSDB, 2010, s. 36.

104 Tamże, s. 2.

105 Badanie wskaźnika „Udział osób, które podjęły pracę w okresie do 6 miesięcy po

zakończeniu udziału w projekcie w łącznej liczbie osób, które zakończyły udział w pro-jektach (O/K/M), w tym udział osób, które podjęły samozatrudnienie (O/K/M)”. Raport końcowy, grudzień 2010, GHK Centrum Biznesowe Aurum, DWEFS MPiPS, Warszawa 2010, s. 12-13.

jektów była niemalże o 1/3 niższa106 – że nawet liczba 10 000 byłaby zbyt optymistycznym założeniem.

Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć, jakie będą ostateczne rezultaty projektów wybranych do dofi nansowania. Przede wszystkim ze względu na samo określenie rezultat. Nie można oczekiwać radykalnych zmian, tak w całym środowisku romskim, jak i nawet wśród uczestników pro-jektów. Jednak z pewnością 10% nabędzie nowe umiejętności (zawodowe i społeczne), umożliwiające podjęcie zatrudnienia – należy przy tym mieć świadomość, że w wielu przypadkach nie będzie to zatrudnienie ofi cjalne.

Natomiast od niepoliczalnych ilościowo zmian świadomości społeczeństwa dominującego i samych Romów zależy jak trwałe będą zmiany107.

Wstępna ocena realizacji komponentu romskiego wskazała na dwa reko-mendowane do rozwiązania problemy. Przede wszystkim powinna zwięk-szyć się liczba działań skierowanych do nie-Romów, generująca zmianę po-staw wobec niech, tolerancję, a nawet akceptację – w szczególności wobec ich ambicji108. Ponadto – na etapie przygotowywania, a następnie realizacji wsparcia – konieczne jest dopasowanie do ich szczególnych nawyków kul-turowych i zasad społecznych wynikających przede wszystkim z romanipen.

Najtrudniejszym do przezwyciężenia problemem pojawiającym się przy re-alizacji projektów jest bariera nieufności samych adresatów wsparcia, czyli społeczności romskiej109. Ponadto grupa ta szybko zniechęca się, zapomina o uczestnictwie w szkoleniach i niejednokrotnie ma szczególne wymagania i oczekiwania110.

Pomimo zawyżonych liczbowych założeń ocena realizacji PO KL 1.3.1 ze względu na wyznaczone cele była pozytywna111. Ich osiąganie było zgodne z harmonogramem112. Wskazuje to na częściowy przynajmniej sukces – pierwszej fi nansowanej ze środków UE, tak szeroko zrealizowanej113 – próby wsparcia społeczności romskiej. Także w obszarze zatrudnienia. Należy przy tym mieć świadomość, że ze względu na kulturowe i dyskryminujące

uwa-106 Tamże, s. 79.

107 Tamże, s. 88.

108 Tamże, s. 85.

109 Program na rzecz..., dz. cyt., s. 5, 11.

110 Ocena efektów..., dz. cyt., s. 45-46, 58-59.

111 Tamże, s. 2.

112 Tamże, s. 36.

113 Rządowy Program na rzecz społeczności romskiej w Polsce miał także bardzo

sze-roki zasięg, jednak jego podstawą były środki fi nansowe pochodzenia krajowego.

runkowania benefi cjentów, przygotowanie, realizacja i ocena efektywności projektów w ramach komponentu romskiego odbiegała znacząco od innych poddziałań realizowanych w ramach PO KL.

3.2.3.1.2. Realizacja komponentu romskiego na poziomie lokalnym

W dokumencie Unia Europejska i Romowie (Stron 158-162)