• Nie Znaleziono Wyników

PredCoal – new tool for assessment of hard coal in deposit and seam

W dokumencie Karbo, 2014, nr 3 (Stron 70-80)

Słowa kluczowe: węgiel kamienny, parametry jakości, rozpoznawanie jakości kopaliny w złożu Keywords: hard coal, quality parameters, recognition of mineral quality in deposit

przez programy AutoCAD (firmy Autodesk) i MicroStation (firmy Bentley Systems). Nawet w wiodących krajowych firmach górniczych prowadzących wydobycie w warunkach i złożach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego nie ma w tych kwestiach jednomyślności. Kompania Węglowa SA oraz Jastrzębska Spółka Węglowa SA zagadnienia dotyczące szeroko pojmowanego cyfrowania oparły na AutoCADzie, w przeciwieństwie do Katowickiego Holdingu Węglowego, który zdecydował się na zastosowanie MicroStation. Zestaw opcji tych programów nie zaspokaja zazwyczaj należycie potrzeb działów mierniczo–geologicznych kopalń, lub czyni to w sposób niewystarczający. W pragmatyce funkcjonowania kopalń obowiązek określania jakości kopaliny w złożu jest natomiast przypisany do tych działów.

Wspomniane programy nie są dedykowane dla potrzeb szacowania jakości, a jedynie przystosowuje się je do zadań, jakie stawia w tym zakresie geologia górnicza i złożowa. Nie-rozwiązane i otwarte pozostają zatem m.in. kwestie predykcji jakości kopaliny w złożu i pokładach węgla. Braki te w pew-nym stopniu próbuje nadrabiać się kombinacjami różnych pro-gramów (np. AutoCAD + Surfer), pozwalającymi rozszerzać ich możliwości w zakresie geologiczno–górniczym (w tym i szacowania jakości) lub stosuje się specjalnie dedykowane nakładki (np. GeoLISP), które jednakże niewystarczająco sprawdzają się przy predykcji jakości [1–4, 7–10, 14–21].

Szansę wypełnienia wspomnianej luki w kwestii szacowa-nia jakości kopaliny w złożu i/lub pokładzie stworzył projekt badawczy „Inteligentna koksownia spełniająca wymagania najlepszej dostępnej techniki”, który w jednym z zadań ba-dawczych (etap 5.1) pt. „Zintegrowany system rozpoznania i oceny przydatności technologicznej węgla oparty na pro-gnostycznym modelowaniu jakości otrzymywanego koksu”, zakłada stworzenie nowoczesnego i nowatorskiego narzędzia

do predykcji jakości węgla kamiennego w złożu i pokładach w odniesieniu zarówno do standardów krajowych, jak i mię-dzynarodowych [5, 11–13].

Zadanie to jest obecnie na etapie realizacji i równoczesne-go testowania. Dotychczasowe rezultaty pozwalają na bardzo pomyślne rokowania uzyskania zakładanych celów jakimi jest finalnie predykcja jakości węgla w pokładach i złożu.

Aplikacja, o roboczej nazwie PredCoal zespala ze sobą, funkcjonujące w działach mierniczo–geologicznych kopalń węgla kamiennego GZW, bazy danych dotyczące jakości węgla w złożu (spotykane także już w wersji cyfrowej jako różnie skonfigurowane arkusze kalkulacyjne), opcje programu AutoCAD (w którym kreślone są cyfrowe mapy górnicze) oraz opcje nieco rzadziej spotykanego programu Surfer (sto-sowanego głównie do kreślenia map izolinii). Warunkiem niezbędnym do poprawnego działania wspomnianej aplikacji jest zatem posiadanie przez przedsiębiorcę odpowiednio skon-figurowanej cyfrowej bazy danych oraz programów AutoCAD i Surfer, a także cyfrowych map górniczych wykonanych w środowisku CAD (*.dwg).

Spełnienie tego warunku, uzupełnione przedmiotową aplikacją, umożliwi predykcję jakości węgla kamiennego w przestrzeni złożowej, w pojedynczym pokładzie węgla, w wybranym pakiecie pokładów węgla, a także pozwoli z pewnym przybliżeniem (na podstawie zgromadzonych danych o jakości węgla uzyskanych z pobranych próbek bruzdowych i otworowych) oszacować jakość nadawy kierowanej do wzbogacania w zakładzie mechanicznej przeróbki węgla. Szacowanie to spełnia wymagania, za-równo standardów krajowych (w postaci PN-82/G-97002) jak i międzynarodowych (tj. Międzynarodowego Systemu Kodyfikacji Węgla i Klasyfikacji Węgla w Pokładzie, ECE Genewa). Wizualizacja jakości węgla w złożu/pokładzie obejmuje zarówno jej zmiany horyzontalne, w postaci cy-frowych map poszczególnych parametrów jakościowych oraz obszarów występowania typów węgla według PN, jak i wertykalne, odwzorowane na przekrojach geologicznych wzdłuż wyznaczonej linii przekrojowej.

Dane źródłowe

Podstawą działania programu „PredCoal” jest baza da-nych w postaci pliku *.csv o zadanej strukturze, obejmująca wszystkie oznaczane parametry jakości węgla w pobieranych na kopalni próbkach (bruzdowych, z otworów wiertniczych) o znanych współrzędnych przestrzennych x, y, z. Baza ta uwzględnia różne stany oznaczeń tych parametrów (rys. 1).

Wykorzystując zestawione w bazie danych informacje, proponowana aplikacja działa w oparciu o trzy moduły zapewniające kompleksową analizę i ocenę jakości węgla:

– w złożu (moduł I),

– w pokładzie (lub wybranym pakiecie pokładów węgla, moduł II),

– w nadawie kierowanej do wzbogacania w zakładzie przeróbki węgla (moduł III).

Szacowanie jakości węgla w złożu

I moduł: Złoże już na samym początku prezentuje zakres wartości występowania wszystkich oznaczanych parametrów w granicach złoża, w postaci ich wartości minimalnych, mak-symalnych i średnich (rys. 2).

Wartości minimalne i maksymalne każdego parametru podawane są jako wynik przeszukania pliku bazy danych (program wyszukuje wartości maksymalne i minimalne z ca-łego zbioru danych dla danego parametru). Wartości średnie aplikacja wylicza natomiast jako średnią arytmetyczną ze zbioru wartości dla danego parametru.

W przypadku kiedy wartość parametru w danym stanie przeliczeniowym (dla danej próbki) nie będzie figurowała w pliku źródłowym bazy danych, aplikacja sama wyliczy i uzupełni zapis.

Rys. 1. Fragment bazy danych źródłowych Fig. 1. Fragment of source data base

Widoczne z lewej strony ekranu (rys. 2) zakładki po-zwalają/umożliwiają w stosunkowo prosty sposób określić jakość węgla w odniesieniu do obowiązujących w tym za-kresie standardów krajowych (w postaci PN-82/G-97002), jak i międzynarodowych (tj. Klasyfikacji Węgla w Pokładzie i Międzynarodowego Systemu Kodyfikacji Węgla).

Zakładka PN-G-97002, poza podaniem minimalnych, maksymalnych i średnich wartości 6 parametrów klasyfika-cyjnych PN (Vdaf, RI, SI, b, Qsdaf,I, rys. 3), wizualizuje ich

zakres na szablonie normy (rys. 4). Zaklasyfikowanie odbywa się na podstawie zawartości bazy danych.

Zakładka Klasyfikacja Węgla w Pokładzie odnosi się do Międzynarodowej Klasyfikacji Węgla w Pokładzie, ECE Genewa. W tym przypadku zakładka odnosi się co prawda do danych wartości parametrów klasyfikacyjnych w próbce z pokładu (uwęglenie – refleksyjność R lub ciepło spala-nia Q, skład petrograficzny – grupy macerałów pokładu oraz stopień czystości – zawartość popiołu) jednakże umożliwia Rys. 2. Ekran główny I modułu: Złoże

Fig. 2. Main screen of I module: Deposit

Rys. 3. Ekran zakładki szacowania jakości węgla w złożu według Polskiej Normy Fig. 3. Screen of bookmark for coal quality estimation according to Polish Standard

Rys. 4. Szkic wizualizacji szacowania jakości węgla w złożu według PN Fig. 4. Visualization draft of coal quality estimation according to Polish Standard

przedstawienie zakresu rozpiętości parametrów w pokładzie, wiązce pokładów jak również w całym złożu. Zakładka ECE (podobnie jak w poprzednim przypadku zakładka PN) podaje minimalne, maksymalne i średnie wartości 6 parametrów kla-syfikacyjnych (Qsmaf, R, Ad, Vt, L, I, rys. 5) oraz ilustruje ich zakres na szablonie normy (rys. 6). Zaklasyfikowanie odbywa się na podstawie zawartości bazy danych.

Zakładka Międzynarodowy System Kodyfikacji Wę-gla analogicznie, w odniesieniu do poprzednich zakładek, prezentuje minimalne, maksymalne i średnie wartości 9 parametrów (R, s, I, L, SI, Vdaf, Ad, Std, Qsdaf) wchodzących w skład 14-cyfrowego kodu (rys. 7) oraz obrazuje ich zakres na szablonie normy (rys. 8). Zaklasyfikowanie odbywa się na podstawie zawartości bazy danych.

Rys. 5. Ekran zakładki szacowania jakości węgla w złożu według Klasyfikacji Węgla w Pokładzie Fig. 5. Screen of bookmark for coal quality estimation according to International Classification of in–Seam Coals

Rys. 6. Szkic wizualizacji szacowania jakości węgla w złożu według Klasyfikacji Węgla w Pokładzie Fig. 6. Visualization draft of coal quality estimation according to International Classification of in–Seam Coals

LOW - RANK MEDIUM - RANK HIGH - RANK

C B A D C B A C B A

Ortho Meta Para Ortho Meta Per Para Ortho Meta

LIGNITE BITUMOUS ANTHRACITE PETROGRAPHIC

COMPOSITION Maceral analysis

( mmd ) vol. % GCV ( MJ/kg, m, af )0,6 1,0 1,4 2,0 3,0 4,0

15 20 24

Rr % RANK

Paleo 0-time I %

I %

50

V % ( L >= 25 % )

V % ( L < 25 % ) 75

25 0 25 50

75 50 100

100

0

50 75

SUBBITUM. Banded coal

( Humic ) Non-banded

coal Carbonoceus rock

Very low grade coal Low grade coal

Medium grade coal High grade coal

Rock

Sapropelic coal Oil

shale

PETROGRAPHIC COMPOSITION dry wet oxydation reduction

aerobic anaerobic

20 10 30 50 80

RANK Coal non-coal rock Washability

Not to be included in the classification

Ash ( HT ) % mass. db

Szacowanie jakości węgla w pokładzie

II moduł: Pokład, analogicznie jak w przypadku I modułu, prezentowane są na ekranie głównym zakresy wy-stępowania wartości wszystkich oznaczanych parametrów,

Rys. 7. Ekran zakładki szacowania jakości węgla w złożu według Międzynarodowego Systemu Kodyfikacji Węgla Fig. 7. Screen of bookmark for coal quality estimation according to International Codification System for Medium and High Rank Coals

Rys. 8. Szkic wizualizacji szacowania jakości węgla w złożu według Międzynarodowego Systemu Kodyfikacji Węgla Fig. 8. Visualization draft of coal quality estimation according to International Codification System for Medium and High Rank Coals

w postaci ich wartości minimalnych, maksymalnych i śred-nich dla pojedynczego pokładu lub dla wiązki zaznaczonych pokładów (rys. 9).

Zasada obliczania wartości minimalnych, maksymalnych i średnich oraz przeliczanie wartości parametrów jakościowych

Rys. 9. Ekran główny II modułu: Pokład Fig. 9. Main screen of II module: Seam

pomiędzy odpowiednimi stanami ich oznaczania, jest iden-tyczna jak dla I modułu z tą różnicą, że w tym przypadku procedura ta dotyczy pojedynczego pokładu (lub wiązki) nie zaś całego złoża. W module tym zwraca uwagę liczba zakładek figurująca po lewej stronie ekranu (rys. 9).

Pierwsze trzy zakładki – PN-G-97002, Klasyfikacja Węgla w Pokładzie i Międzynarodowy System Kodyfika-cji Węgla spełniają analogiczne, jak w przypadku I modułu, funkcje dotyczące klasyfikacji węgli i w identyczny sposób je wizualizują. Jedyną różnicą w tych zakładkach jest opcja

„Mapa”, po wybraniu której dla każdego parametru klasyfi-kacyjnego, program generuje warstwę, odpowiadającą mapie izolinii, nanoszoną na cyfrową mapę pokładową (wytypowa-nego w opcjach pokładu węgla).

Podstawową zakładką II modułu jest zakładka Mapa, pozwalająca wykreślić mapę izolinii wybranych parametrów jakościowych lub/i mapę występowania obszarów typów wę-gla według PN w wybranym pokładzie węwę-gla, co umożliwiają główne opcje tej zakładki (rys. 10).

W zależności od zakresu zmian danego parametru aplika-cja sama wskazuje izolinie, które mają być wykreślone (moduł cięcia). Można je również dostosować do indywidualnych potrzeb za pomocą opcji „Interwał”. Pozostałe możliwości modułu, definiowane na oddzielnym ekranie za pomocą opcji

„Przejdź dalej”, związane są z:

– określeniem typów węgla jakie mają zostać przedsta-wione na mapie,

– wyborem metody kreślenia izolinii,

– sposobem prezentowania punktów opróbowania, – oraz opcjami edycji (krój, wielkość, kolor czcionki,

rodzaj, grubość, kolor linii itp.).

Wynikiem końcowym który można uzyskać za pomocą zakładki Mapa jest cyfrowa mapa izolinii wartości danego parametru(ów) lub/i typu(ów) węgla wyrażająca jego zmiany w ujęciu horyzontalnym w granicach obszaru górniczego (granicach złoża, rys. 11).

W analogiczny sposób przebiega proces generowania przekroju (wzdłuż dowolnej linii na mapie pokładowej) za pomocą opcji ujętych w zakładce Przekrój. Opcje te przewidują możliwość prezentacji przebiegu izolinii na płaszczyźnie pionowej na tle przebiegu (ułożenia) pokładów węgla. Końcowym rezultatem jest przedstawienie parametrów jakościowych węgla w płaszczyźnie pionowej (wertykalnej) co przedstawia rysunek 12.

Szacowanie jakości urobku

III moduł: Nadawa, składający się jedynie z ekranu głównego (w tym przypadku nie zdefiniowano żadnych zakładek, rys. 13), pozwala prognozować wstępnie jakość węgla kierowanego na zakład przeróbczy w postaci mieszanki urobku z jednej lub kilku ścian eksploatacyjnych. Szacowanie to, aczkolwiek tak dokładne jak w dotychczas opisywanych modułach, nie uwzględnia faktu, że w urobku ze ściany znaj-duje się także materiał skalny ze stropu i/lub spągu pokładu.

Uzależnione to jest zarówno od charakteru powierzchni stro-powej i spągowej pokładu (głównie od stałości miąższości i obecności drobnych deformacji) jak i sposobu urabiania np. kombajnem lub strugiem wpływającym na udział tzw.

„kamienia” w urobku.

Po podaniu liczby ścian eksploatacyjnych oraz wpisaniu dla każdej z nich wielkości wydobycia dobowego, użytkownik wskazuje je (zaznacza kursorem) na mapach pokładowych.

Rys. 10. Ekran zakładki kreślenia map Fig. 10. Screen of bookmark for map drawing

Rys. 11. Przykład cyfrowej mapy jakości węgla na podkładzie mapy geologiczno-złożowej pokładu (na ciemnoniebiesko izolinie Vdaf, na żółto obszary występowania typu 35.1 według PN)

Fig. 11. Example of digital map of coal quality on the base of geological-deposit map of coal seam (on dark blue isolines of Vdaf, on yellow areas of occurrence of coal type 35.1 according to Polish Standard)

Rys. 13. Ekran główny III modułu: Nadawa Fig. 13. Main screen of III module: Feed m n.p.m.

0 -200 -400 -600

1' 1

0,86

0,82

0,86

Rys. 12. Szkic przekroju geologicznego (na szaro pokłady węgla, na niebiesko izolinie refleksyjności witrynitu) Fig. 12. Draft of geological cross–section (on grey coal seams, on blue isolines of vitrinite reflectance)

Program z pliku źródłowego bazy danych odczytuje wartości parametrów jakościowych, jakie zostały stwierdzone w obsza-rze eksploatacji. Na podstawie zebranych wyników aplikacja liczy średnie ważone wszystkich parametrów jakościowych (wagą jest wielkość wydobycia dobowego) i na ich podstawie określa udziały poszczególnych typów węgla według PN.

Podsumowanie

Przedstawiony zarys nowego narzędzia do predykcji jakości węgla kamiennego w złożu i pokładzie jest wstęp-nym obrazem jego możliwości. Aplikacja jest stale rozbu-dowywana i wprowadzane są nowe opcje. Jej tworzenie jest w toku przy równoczesnym testowaniu poprawności działania i uzyskiwanych wyników. Zaprezentowane w pracy rysunki są jedynie propozycjami ekranów, gdyż układ i zakres opcji ciągle ewoluuje.

Autorzy zdają sobie doskonale sprawę, że w jednej aplikacji nie można ująć i zamknąć wszystkich problemów i zagadnień jakie związane są z geologią górniczą i złożową.

Nawet nie było i nie jest to ich zamiarem. Zawarty zestaw opcji ma jedynie za zadanie jak najbardziej i jak najlepiej wspomóc działy mierniczo-geologiczne zakładów wydobywających węgiel kamienny metodami podziemnymi w dziedzinie szaco-wania jakości kopaliny. Wieloletnie doświadczenie z charak-terem pracy geologa górniczego, materiałami archiwalnymi kopalń oraz stosowanymi tam programami komputerowymi [1–21] pozwoliły zaobserwować brakujące elementy, które najczęściej związane są z cyfryzacją i automatyzacją prac geologicznych. Gotowe programy geologiczne, dedykowane gospodarowaniu złożem i służące kompleksowej obsłudze złoża i prac złożowych, są niestety bardzo kosztowne, a czę-sto pomimo tego i tak nie spełniają wszystkich stawianych im oczekiwań, co wynika z różnorodności złóż i ich budowy

geologicznej, zaś w omawianym przypadku ze szczególny-mi warunkaszczególny-mi wielkopokładowych złóż węgla kaszczególny-miennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz specyficznymi warunkami eksploatacji podziemnej.

Zaproponowane opcje mają za zadanie w jak największym stopniu zoptymalizować i zautomatyzować prace związane z szacowaniem jakości węgla kamiennego, szczególnie w wa-runkach złóż GZW. Licząc zaś na akceptację i pozytywny odbiór aplikacji przez środowisko geologów górniczych oraz ich praktyczne i konstruktywne sugestie i uwagi, program w jak największym stopniu będzie udoskonalany poprzez wprowadzane modyfikacje, zmiany i uzupełnienia.

Literatura

1. Gabzdyl W., Probierz K., Marcisz M., Wasilczyk A., Występo-wanie i rozmieszczenie typów technologicznych węgla, określone na kolejnych etapach rozpoznawania złóż, na przykładzie KWK Szczygłowice i KWK Pniówek w Górnośląskim Zagłębiu Węglo-wym. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo, Gliwice, 2003, z. 257, s. 193.

2. Gabzdyl W., Probierz K., Marcisz M., Dokładność rozpoznania geologicznego złoża a możliwość selektywnej eksploatacji pokładów węgla. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo, Gliwice, 2004, z. 260, s. 69.

3. Gabzdyl W., Probierz K., Marcisz M., Zmiany składu petro-graficznego węgla w procesie produkcyjnym KWK Szczygłowice.

Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo, Gliwice, 2003 z. 257, s. 35.

4. Marcisz M., Cyfrowe mapy górnicze i geologiczne. [w Ko-walik S. (pod red.) et al., Komputerowe projektowanie inżynierskie w zastosowaniach górniczych. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2008, s. 215.

5. Marcisz M., Ocena bazy zasobowej węgla koksowego w KWK Zofiówka i KWK Pniówek JSW SA. Gospodarka Surowcami Mine-ralnymi, Kraków, 2010, t. 26, z. 2, s. 5.

6. Marcisz M., Rola i znaczenie współczynnika zmienności w geologii górniczej i złożowej. [w Bukowski P. (pod red.) et al.:

Wybrane problemy badań geologicznych i hydrogeologicznych dla górnictwa i energetyki. Główny Instytut Górnictwa, Katowice, 2012, s. 28.

7. Marcisz M., Szacowanie gęstości opróbowania pokładów wę-gla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Monografia, Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2010.

8. Marcisz M., Zawartość siarki całkowitej w złożach monokliny Zofiówki (SW część Górnośląskiego Zagłębia Węglowego). Go-spodarka Surowcami Mineralnymi, Kraków, 2013, t. 29, z. 3, s. 61.

9. Probierz K. (red.), Błaszczyński S., Gabzdyl W., Komorek J., Lewandowska M., Marcisz M., Szpyrka J., Wasilczyk A., Monitoring petrologiczny jakości węgla kamiennego (pokłady węgla - procesy przeróbcze – produkt handlowy). Wyd. Politechniki Śląskiej, Gli-wice, 2006.

10. Probierz K. (red.), Gabzdyl W., Marcisz M., Wasilczyk A., Lewandowska M., Komorek J., Monitoring jakości węgla kamien-nego od złoża poprzez procesy eksploatacji i przeróbki do produktu handlowego. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2003.

11. Probierz K. Marcisz M., Sobolewski A., Od torfu do węgli koksowych monokliny Zofiówki w obszarze Jastrzębia (SW część Górnośląskiego Zagłębia Węglowego). Wyd. Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla, Zabrze, 2012.

12. Probierz K., Marcisz M., Sobolewski A., Rozpoznanie geo-logicznych warunków występowania węgla koksowego w rejonie Jastrzębia dla potrzeb projektu „Inteligentna koksownia”. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, Warszawa, 2012, nr 452, s. 245.

13. Probierz K., Marcisz M., Sobolewski A., Znaczenie badań geologicznych w rozpoznaniu bazy zasobowej węgli koksowych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego dla potrzeb projektu „Inte-ligentna koksownia spełniająca wymagania najlepszej dostępnej techniki. Karbo, 2011, nr 3, s. 123.

14. Probierz K., Marcisz M., Changes of coking properties with depth of deposition in coal seams of Zofiówka monocline (SW part of Upper Silesian Coal Basin, Poland). Gospodarka Surowcami Mineralnymi, Kraków, 2010, t. 26, z. 4, s. 71.

15. Probierz K., Marcisz M., Estimation of the hard coal quality in a deposit in view of national and international standards. Archiwum Górnictwa, Kraków. 2010, vol. 55, nr 4, s. 847.

16. Probierz K., Marcisz M., Ewolucja szacowania zmian reflek-syjności i składu petrograficznego węgli w złożu Pniówek w latach 1980-2010. Przegląd Górniczy, Katowice, 2010, nr 12, s. 107.

17. Probierz K., Marcisz M., Nowe szanse i możliwości wy-korzystania programów AutoCAD i Surfer do konstrukcji map górniczo-geologicznych – ich znaczenie w procesie kontroli jakości węgla i planowania produkcji kopalni. Gospodarka Surowcami Mi-neralnymi, Kraków, 2007, t. 23, Zeszyt specjalny 4, str. 259.

18. Probierz K., Marcisz M., Szacowanie jakości węgla w złożu według Polskiej Normy i Międzynarodowego Systemu Kodyfikacji Węgla z użyciem programów Surfer i AutoCAD. Przegląd Górniczy, Katowice, 2009, nr 3-4, s. 19.

19. Probierz K., Marcisz M., Trafność szacowania jakości węgla kamiennego na przykładzie wybranych pokładów złoża Pniówek.

Przegląd Górniczy, Katowice, 2011, t. 66, nr 7-8, s. 166.

20. Probierz K., Marcisz M., Zastosowanie kombinacji progra-mów AutoCAD i Surfer do konstrukcji map jakości węgla. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo, Gliwice, 2000, z. 246, s. 439.

21. Probierz K., Marcisz M., Zmiany zawartości popiołu i siarki w węglach z pokładu 415/2 w cyklu produkcyjnym KWK Szczy-głowice. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Górnictwo, Gliwice, 2001, z. 249, s. 135.

Praca wykonana w ramach projektu kluczowego nr POIG.01.01.02-24-017/08 „Inteligentna koksownia spełniająca wymagania najlepszej dostępnej techniki” dofinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

*) Autor do korespondencji:

Mgr inż. Henryk Fitko – Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, ul. Zamkowa 1, 41-803 Zabrze tel. 32 271 00 41 e-mail: hfitko@ichpw.zabrze.pl

Wprowadzenie

Ograniczanie emisji zanieczyszczeń do atmosfery i wód jest oprócz zwiększania efektywności produkcji (koszt pro-dukcji i jakość otrzymywanych produktów), aktualnie naj-ważniejszym zadaniem europejskiego i polskiego przemysłu koksowniczego. Przed branżą koksowniczą stawiane są coraz poważniejsze zadania w zakresie ochrony środowiska. Zakres tych zadań na następne lata wytyczają następujące akty prawne i dokumenty:

– Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/

UE w sprawie emisji przemysłowych IED (Industrial Emissions Directive) [1],

– Dokumenty Referencyjne Najlepszych Dostępnych Tech-nik (BREF) dla produkcji żelaza i stali (Best Available Techniques – BAT) [2],

– Decyzja wykonawcza Komisji ustanawiająca konkluzje dotyczące najlepszych dostępnych technik (BAT) w od-niesieniu do produkcji żelaza i stali [3].

Z trzech wymienionych powyżej dokumentów najważniej-szym ze względów czysto technicznych wydaje się, być doku-ment dotyczący konkluzji BAT. Dokudoku-ment ten, będzie m.in.

podstawą do określenia przez odpowiednie organy ochrony środowiska: wielkości emisji dla substancji zanieczyszcza-jących w zakresie uzyskania Pozwolenia Zintegrowanego.

„Konkluzje dotyczące BAT”, zgodnie z definicją zawar-tą w art. 3 pkt 12 dyrektywy 2010/75/UE, są kluczowymi elementami dokumentów referencyjnych BAT i zawierają:

zapisy dotyczące najlepszych dostępnych technik, ich opis, informacje służące ocenie ich przydatności, poziomy emisji powiązane z najlepszymi dostępnymi technikami, zakres monitoringu oraz odpowiednie środki remediacji terenu.

HENRYK FITKO*), TADEUSZ CHWOŁA Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, Zabrze

Zawór regulacyjno-odcinający jako element systemu regulacji

W dokumencie Karbo, 2014, nr 3 (Stron 70-80)