W dalszej części opracowania przedstawione zostały odpowiedzi studentów wyrażające ich stanowisko w kwestii planowania życia rodzinnego i zawodowego a także wyobrażenia o stanie sytuacji gospodarczej Polski w perspektywie najbliższych lat. Część informacji uzyskanych w wyniku tego badania, tj. charakterystyka ankietowanych oraz ich poglądy w zakresie własnej przyszłości rodzinnej, zostało już wykorzystane przez autorów w opracowaniu pt. „Wpływ religijności na decyzje dotyczące planowania życia rodzinnego studentów Uniwersytetu Łódzkiego”, przedstawionym podczas Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Przyszłość demograficzna Polski”, która odbyła się w Łodzi, w dniach 17-18 września 2009 r.
Badania w zakresie wyborów życiowych młodzieży podejmowane były w wielu opracowaniach (m.in. Ignatczyk, 2006; Szuman, 2006; Guzik, 2003; Gawlina, 2003; Jaguś, 2008). W dalszej części tekstu, w celu porównawczym, przytaczane będą niektóre wyniki badań przedstawionych w wymienionych pozycjach.
3.1. Metodologia badania
Podstawowym celem przeprowadzenia badania było poznanie poglądów studentów w zakresie planowania rodziny i życia zawodowego. Badanie to zostało przeprowadzone przez autorów niniejszego opracowania na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego wśród studentów dwóch ostatnich lat różnych kierunków stacjonarnych studiów magisterskich. Badanie celowo zostało skierowane do studentów
wyższych roczników z tego względu, iż końcowemu okresowi studiów towarzyszy zazwyczaj głębsza refleksja na temat wizji własnej drogi zawodowej i rodzinnej.
Badanie zostało przeprowadzone w maju 2009 r. wśród 150 studentów. Sposób doboru jednostek do próby był następujący: z istniejących na wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym różnych kierunków studiów magisterskich9 w pierwszej kolejności wylosowany został kierunek, a na wylosowanym kierunku rok studiów (4 albo 5 na studiach jednolitych magisterskich lub 1 albo 2 na studiach drugiego stopnia). Następnie, w obrębie wylosowanego roku losowana była grupa studencka. Procedurę tę zastosowano siedmiokrotnie i w rezultacie uzyskano siedem różnych grup studenckich. Dzięki uprzejmości wykładowców ankieta została przeprowadzona podczas zajęć ćwiczeniowych.
Reasumując, grupą docelową była zbiorowość studentów końcowych lat stacjonarnych studiów magisterskich, uczęszczających na zajęcia. Dobór jednostek do próby był losowy (losowanie trójstopniowe), zatem próba jest reprezentatywna.
Struktura według płci studentów Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego została zbadana w oparciu o dane dziekanatów dotyczące liczby studentów (kobiet i mężczyzn) będących na IV i V roku stacjonarnych jednolitych studiów magisterskich oraz I i II roku stacjonarnych studiów magisterskich II stopnia, w roku akademickim 2008/2009 (stan na 30.11.2008 r.). Ogólna liczba osób studiujących na wymienionych latach studiów wynosiła 1905 osób, z czego 629 osób to mężczyźni, a 1276 osób to kobiety. Porównanie struktur studentów według płci w populacji (ogółem i na poszczególnych kierunkach studiów) i w próbie, zostały przedstawione na Rys. 1.
Porównując dane na wykresie można stwierdzić, iż struktura studentów wg płci w próbie jest zbliżona do struktury studentów w populacji (odsetek kobiet i mężczyzn w próbie wynosił odpowiednio 68,7% i 31,3%, natomiast w populacji 67% i 33%) i na poszczególnych kierunkach studiów (wyjątek stanowi kierunek Informatyka i Ekonometria, na którym znaczną przewagę liczebną stanowią mężczyźni).
9 Ekonomia jako studia jednolite magisterskie i ekonomia jako studia drugiego stopnia potraktowane zostały
Rys. 1. Struktury studentów według płci (w %) na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ (ogółem i według poszczególnych kierunków studiów) i w próbie.
Uwaga: Oznaczenia na wykresie: EK – Ekonomia, FB – Finanse i Bankowość, GP – Gospodarka Przestrzenna, IE – Informatyka i Ekonometria, SOC – Socjologia, SM – Stosunki Międzynarodowe, EUR – Europeistyka.
Źródło: Opracowanie własne.
Zebrane dane zostały poddane analizie z wykorzystaniem pakietu Statistica10. W dalszej części opracowania przedstawione zostały wyniki przeprowadzonego badania.
3.2. Charakterystyka badanej próby
W badaniu uczestniczyło 150 studentów (103 kobiety oraz 47 mężczyzn). Połowa badanych miała ukończone 23 lata, co trzeci z nich miał 24 lata, zaś prawie co siódmy 25 lat. Co trzeci badany przed podjęciem studiów mieszkał w Łodzi, niespełna 6%
respondentów mieszkało w okolicach11 tego miasta, natomiast spoza Łodzi oraz jej najbliższych okolic pochodziło blisko 60% ankietowanych. Spośród studentów spoza Łodzi, największą grupę stanowiły osoby mieszkające na wsi (41,84%), co trzeci ankietowany pochodził ze średniej wielkości miasta (20-100 tys. mieszkańców), niespełna 15% z małego miasta, natomiast w dużym lub wielkim mieście, mieszkało przed podjęciem studiów około 10% respondentów.
W kwestii sytuacji uczuciowo-partnerskiej, w momencie przeprowadzania badania, najwięcej ankietowanych (53%) zadeklarowało związek emocjonalny z drugą osobą bez wspólnego zamieszkiwania, co trzeci ankietowany był osobą samotną, co dziesiąty
10 Zbadano czy istnieje istotny statystycznie związek pomiędzy płcią respondentów a udzielonymi przez nich odpowiedziami. W tym celu zastosowano test niezależności χ2 Pearsona.
11 Za najbliższe okolice Łodzi zostały uznane miejscowości położone nie dalej niż 15 km od granic miasta.
wspólnie zamieszkiwał z osobą, z którą pozostawał w związku emocjonalnym, dającym się utożsamić z narzeczeństwem lub partnerstwem, natomiast pięcioro ankietowanych wstąpiło już w związek małżeński.
W kwestii sytuacji zawodowej, w momencie przeprowadzania badania, prawie co piąty ankietowany posiadał stałą pracę, natomiast co czwarty pracował dorywczo. Co trzeci student nie pracował, lecz zamierzał podjąć pracę jeszcze podczas studiów, natomiast co czwarty nie posiadał pracy i nie zamierzał jej podejmować podczas trwania studiów.
Zatem w momencie przeprowadzania badania blisko ponad 40% studentów posiadało już pracę, natomiast wśród pozostałych niemal co drugi miał nadzieję na rozpoczęcie pracy jeszcze przed ukończeniem studiów. Dość wysoka aktywność zawodowa studentów może być wynikiem oczekiwań pracodawców odnośnie jak największego doświadczenia zawodowego wśród młodych pracowników.
3.3. Poglądy studentów na temat własnej przyszłości rodzinnej
W przyszłości, w związek małżeński chciałoby wstąpić 86% studentów stanu wolnego (90% kobiet i niewiele ponad 80% mężczyzn), podczas gdy tylko 2% jest przeciwnego zdania (wyłącznie studentki), a nieco ponad 10% ankietowanych nie potrafiło jeszcze jednoznacznie udzielić odpowiedzi na to pytanie (8% studentów i 20% studentek). Spośród osób, które chciałyby w przyszłości wstąpić w związek małżeński, blisko 83% zamierza wziąć ślub wyznaniowy12, niespełna 2,5% zamierza wziąć jedynie ślub cywilny, natomiast 7% ankietowanych jeszcze nie ma w tej kwestii zdania. Badania przeprowadzone w 2003 r. (Ignatczyk, 2006, s. 69) dowodzą podobnych postaw młodzieży akademickiej.
Wówczas pozytywną postawę wobec instytucji małżeństwa wyraziło 89,6% studentek oraz 89,5% studentów, natomiast sprzeciw swój wyraziło 5,5% studentek oraz 7,2% studentów.
Większość respondentów (89%) chciałaby zawrzeć związek małżeński przed 30 rokiem życia, z czego 56% chciałoby wziąć ślub w w i e k u 27-30 lat, a 33% w wieku do 26 lat, przy czym studentki wyraziły wcześniejszą gotowość wstąpienia w związek małżeński niż studenci (por. Rys. 1). Co trzecia ankietowana chciałaby wziąć ślub przed ukończeniem 26 lat, podczas gdy taką odpowiedź zaznaczył co czwarty student. Ponad połowa kobiet wskazała wiek 27–30 lat jako najlepszy moment na zawarcie związku małżeńskiego, zatem ponad 90% studentek deklarujących chęć zamążpójścia chciałaby w wieku 30 lat być już mężatkami.
12 W 2007 r. w Polsce zawarto 248,7 tyś. małżeństw, z czego 69,4% to małżeństwa wyznaniowe (Rocznik
Zbliżony rozkład wyników otrzymała I. Jaguś (2008, s. 13) pytając studentów o najbardziej optymalny wiek zawarcia małżeństwa dla kobiety i mężczyzny13. Zdecydowana większość respondentów uznała wiek 25–29 lat jako najbardziej odpowiedni na ślub zarówno dla mężczyzny jak i dla kobiety. Również w badaniu przeprowadzonym w 2003 r. (Ignatczyk, 2006, s.70) większość ankietowanych (55,5% studentek i 62,1%
studentów) zadeklarowało, iż chciałoby wstąpić w związek małżeński w wieku 25-29 lata.
Dla porównania warto wspomnieć, iż badanie przeprowadzone w 1980 r. (Ignatczyk, 1990, s.70) ukazało zróżnicowanie odpowiedzi w tym względzie w zależności od płci.
Zdecydowana większość mężczyzn (58,8%) stanu wolnego będących w wieku 20-24 lata zadeklarowała chęć wstąpienia w związek małżeński w wieku 25-29 lat, natomiast większość kobiet (67,7%) będących w tym samym wieku, wyraziła wcześniejszą niż mężczyźni gotowość do zamążpójścia, tj. w wieku 20-24 lata.
Rys 2. Płeć respondenta, a najbardziej odpowiedni wiek na zawarcie związku małżeńskiego
36,67%
25,64%
54,44%
58,97%
4,44%
12,82%
4,44%
2,56%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
do 26 27 - 30 31 - 34 Nie wiem
studentka student
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania ankietowego
Istotnym czynnikiem mającym wpływ na wiek zawarcia małżeństwa jest miejsce pochodzenia (patrz szerzej: Singh, Samara, 1996, s. 149). Zależność ta znalazła potwierdzenie w uzyskanych wynikach przeprowadzonego przez nas badania. Dla
13 Badaniem zostało objętych 1108 studentów IV i V roku pięciu lubelskich uczelni wyższych.
zobrazowania sytuacji przytoczymy tylko, że po 30 roku życia związek małżeński chciałoby zawrzeć 12% studentów pochodzących z wielkich lub dużych miast, ponad 8%
osób pochodzących z średnich miast i zaledwie niewiele ponad 2% osób pochodzących z małych miast lub wsi.
W 1980 r. mediana planowanego wieku wstąpienia w związek małżeński, wg deklaracji respondentów będących w wieku 20-24 lata, wynosiła 23,9 lat w przypadku kobiet i 25,4 lat w przypadku mężczyzn (Ignatczyk, 1990, s.72). Dla porównania warto wspomnieć, iż w 2007 r. mediana wieku zawarcia pierwszego małżeństwa wynosiła 25,4 lat w przypadku kobiet i 27,5 lat w przypadku mężczyzn (Rocznik Demograficzny 2008, s.216), zatem zjawisko opóźnienia wieku wstępowania w związek małżeński widoczne jest zarówno w danych rocznikowych jak i deklaracjach młodzieży.
Analiza statystyczna wyników przeprowadzonego przez nas badania pokazuje, iż zdaniem ankietowanych optymalny wiek na wstąpienie w związek małżeński dla kobiet, przeciętnie rzecz biorąc, jest o rok niższy niż dla mężczyzn, co sugeruje, że statystyczny mąż powinien być starszy od żony. Preferencje kobiet do wstępowania w związek małżeński z nieco starszymi od nich mężczyznami potwierdzają także wyniki badań przeprowadzonych w USA na próbie niespełna 90 000 młodych Amerykanów (Xie i in., 2003, s. 355).
Za najbardziej odpowiedni na podjęcie decyzji o zawarciu związku małżeńskiego moment w życiu zawodowym większość respondentów wskazywała „uzyskanie stabilnej sytuacji zawodowej” (por. Rys. 2). Odpowiedzi takiej udzieliło prawie dwie trzecie studentów i ponad 40% studentek, którzy zadeklarowali chęć wstąpienia w związek małżeński.
Znacząca przewaga mężczyzn w częstości zaznaczania tej odpowiedzi może wynikać z faktu, iż w opinii społecznej funkcjonuje przekonanie, iż to zadaniem mężczyzny jest zapewnienie rodzinie godnych warunków bytowych, kobieta natomiast winna dbać o
„ciepło domowego ogniska”14. Może również z tego powodu studentki ponad trzy razy częściej niż studenci deklarowały, iż na zawarcie związku małżeńskiego odpowiedni jest dowolny moment w karierze zawodowej, gdyż rozwój zawodowy ma dla nich mniejsze
14 O tym, że tak pojęte role rodzinne zyskują nierzadko odzwierciedlenie w rzeczywistości potwierdza także Goldscheider F. K. i Waite L. J. (Goldscheider, Waite, 1986, s. 2) powołując się także na wyniki badań prowadzonych przez innych badaczy takich jak Bernard J., Gove W. R. czy Hughes M. Przekonują oni także, że kobiety wraz z wstąpieniem w związek małżeński zyskują stabilniejszą sytuację finansową, co może sugerować, że pozostają w większym lub mniejszym stopniu na utrzymaniu swoich mężów. Nie wnikając w prowadzone dyskusje o lepszym wynagradzaniu przez przedsiębiorców mężczyzn i kobiet i nie podejmując się oceny, która z płci jest w Polsce, statystycznie rzecz ujmując, lepiej opłacana, chcemy jedynie zauważyć, że znaczna część kobiet w Polsce zamierza po wstąpieniu w związek małżeński pozostać osobą niezależną finansowo. Z sądem tym zgodziło się niespełna 75% respondentów, a jego
znaczenie niż życie rodzinne. Zależność pomiędzy płcią a momentem w życiu zawodowym deklarowanym jako najbardziej odpowiedni na zawarcie związku małżeńskiego jest istotna statystycznie (χ2=8,31, p<0,05).
Rys. 3. Płeć respondenta, a najbardziej odpowiedni momentu życia zawodowego na założenie rodziny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego
Zdecydowana większość ankietowanych (dwie trzecie) zadeklarowała chęć posiadania w przyszłości dwójki dzieci, natomiast troje dzieci lub więcej chciałoby w przyszłości mieć co czwarty ankietowany (ryc. 3). Wydaje się to być informacją optymistyczną, gdyż obecnie współczynnik dzietności w Polsce wynosi 1,3, tymczasem średnia deklarowana przez łódzkich studentów liczba dzieci przekracza 2. Należy jednak pamiętać, że różnego rodzaju czynniki, np. problemy ekonomiczne, zdrowotne czy chęć realizacji zawodowej mogą znaleźć negatywne odzwierciedlenie w rzeczywistej liczbie potomstwa. Mężczyźni częściej niż kobiety deklarowali chęć posiadania większej liczby potomstwa (co najmniej 3), co może wynikać z faktu, iż ciąża dla kobiet oznaczać może wiele poświęceń i wyrzeczeń, często związanych z życiem zawodowym, tj. ryzyko „zahamowania kariery zawodowej” lub nawet utraty pracy. Poza tym obowiązek opieki nad dziećmi w wielu rodzinach spoczywa przede wszystkim na kobiecie.
Warto jeszcze wspomnieć, że 2 z 3 ankietowanych, którzy negatywnie zapatrują się na małżeństwo, chciałoby w przyszłości posiadać potomstwo, podobnie jak 12 z 17 ankietowanych, którzy deklarują chęć posiadania dzieci mimo, że nie wiedzą jeszcze, czy chcieliby w przyszłości wstąpić w związek małżeński. Można zatem stwierdzić, że wśród studentów Uniwersytetu Łódzkiego deklarowana chęć posiadania w przyszłości potomstwa jest silniejsza niż chęć wstąpienia w związek małżeński.
W badaniu przeprowadzonym w 1980 r. z udziałem młodzieży stanu wolnego uzyskano podobne rezultaty planowanej dzietności. Najwięcej respondentów będących w wieku 20-24 lata zadeklarowało chęć posiadania dwójki dzieci (60,2% kobiet i 60,3% mężczyzn), natomiast co najmniej troje dzieci chciałoby w przyszłości mieć 30,1% kobiet oraz 26,7%
mężczyzn. Średnia deklarowana przez respondentów w tym badaniu dzietność wynosiła 2,2 i 2,1 odpowiednio w przypadku kobiet i mężczyzn (Ignatczyk, 1990, s.123-124).
Rys. 4. Płeć respondenta, a deklarowana liczba dzieci, którą chciałby w przyszłości posiadać.
2,25% 2,38%
8,99%
4,76%
67,42%
61,90%
21,35%
30,95%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
0 1 2 3+
studentka student
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego
Większość respondentów (63%) wyrażająca chęć posiadania potomstwa uznała wiek 27-30 lat za najbardziej odpowiedni na planowanie pierwszego dziecka (por. Rys. 4). Ponadto, z analizy wykresu wynika, że kobiety deklarują wcześniejszą gotowość do macierzyństwa niż mężczyźni. Prawie 87% kobiet chciałoby urodzić swoje pierwsze dziecko przed
trzydziestym rokiem życia, podczas gdy ojcem w tym wieku chciałoby być niespełna 60%
studentów. Co trzeci student chciałby zostać ojcem dopiero w wieku 31-34 lata. Zależność pomiędzy płcią a wiekiem deklarowanym jako najbardziej odpowiedni na posiadanie pierwszego dziecka jest istotna statystycznie (χ2=15,96, p<0,05).
Rys. 5. Płeć respondenta a najbardziej odpowiedni wiek na posiadanie pierwszego dziecka
13,40%
6,52%
73,20%
52,17%
11,34%
32,61%
0,00%4,35%
2,06%4,35%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
80,0%
do 26 27 - 30 31 - 34 35+ Nie wiem
Studentka Student
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego
Za najbardziej odpowiedni na podjęcie decyzji o planowaniu pierwszego dziecka moment w życiu zawodowym większość respondentów zadeklarowała „uzyskanie stabilnej sytuacji zawodowej”, przy czym odpowiedź tą wskazywali częściej studenci niż studentki (por.
Rys. 5). Natomiast kobiety częściej niż mężczyźni wskazywały na dwie pierwsze odpowiedzi, tzn. ukończenie studiów i znalezienie pierwszej stałej pracy. Jak już wcześniej wspomniano, taki rozkład odpowiedzi może wynikać z przekonania o podziale pełnionych w rodzinie ról a także z wcześniejszej gotowości kobiet do macierzyństwa. Zależność pomiędzy płcią a momentem w życiu zawodowym deklarowanym jako najbardziej odpowiedni na planowanie pierwszego dziecka jest istotna statystycznie (χ2=12,97, p<0,05).
Rys. 6. Płeć respondenta, a najbardziej odpowiedni momentu w życiu zawodowym na posiadanie pierwszego dziecka
8,08%
2,17%
22,22%
4,35%
53,54%
78,26%
2,02% 4,35%
11,11% 10,87%
3,03%
0,00%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
80,0%
ukończenie studiów
pierwsza stała praca
stabilna pozycja zawodowa
wysokie stanowisko
w pracy
dowolny moment
inne
Studentka Student
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego
Zarówno dla mężczyzn jak i dla kobiet najważniejszym czynnikiem w planowaniu pierwszego dziecka jest stabilna sytuacja finansowa (ryc. 6). Jako następne w kolejności czynniki ankietowani wskazywali emocjonalną dojrzałość i gotowość na dziecko a także wzajemną miłość i stabilność związku oraz posiadanie własnego mieszkania.
W badaniu przeprowadzonym w 1980 r. (Ignatczyk, 1990, s.139-140) respondenci stanu wolnego będący w wieku 20-24 lata jako uwarunkowania planowania pierwszego dziecka najczęściej wskazywali na warunki mieszkaniowe (40,6% mężczyzn i 49,7% kobiet) oraz materialne (33,6% mężczyzn i 39,4% kobiet), przy czym mężczyźni częściej niż kobiety deklarowali chęć posiadania pierwszego dziecka bez względu na warunki (odpowiednio 42,4% i 36,4%).
Rys. 7. Płeć respondenta, a wybór najważniejszych czynników w podjęciu decyzji o
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badania ankietowego
3.4. Poglądy studentów na temat własnej przyszłości zawodowej
Zdecydowana większość ankietowanych (70%) oceniła optymistycznie sytuację gospodarczą Polski w perspektywie najbliższych 10 lat (22% z nich uznało, że ulegnie ona znaczącej poprawie, zaś niespełna połowa uznała, że lekko polepszy się). Niespełna 10%
respondentów spodziewa się pogorszenia sytuacji gospodarczej kraju, 6% ankietowanych uważa, że nie ulegnie ona zmianie, natomiast 15% studentów nie zajęło stanowiska w tej sprawie.
Zdecydowana większość studentów (70%) oceniła Łódź jako korzystne miejsce dla rozwoju kariery zawodowej zgodnie z ich oczekiwaniami (niespełna 15% z nich wypowiedziało się na ten temat w sposób zdecydowany, zaś blisko 60% raczej się z tą oceną zgadzało), natomiast co piąty ankietowany uważał, że w jego przypadku Łódź raczej lub zdecydowanie nie jest odpowiednim miejscem do rozwoju zawodowego.
Podsumowując można stwierdzić, iż znacząca większość studentów z optymizmem patrzy na rozwój gospodarczy kraju oraz wyraża swoje przekonanie, że Łódź jest dla nich korzystnym miejscem dla rozwoju zawodowego.
Po zakończeniu edukacji akademickiej co dziesiąty student planuje wyjechać za granicę w celach zarobkowych, natomiast co trzeci nie wie jeszcze jaką podejmie decyzję. Ponad
połowa ankietowanych nie zamierza po skończeniu studiów szukać pracy za granicą.
Analiza statystyczna wykazała, że istnieje brak podstaw do twierdzenia, że ocena sytuacji gospodarczej kraju wpływa na planowanie (lub nie) przez studentów emigracji.
Ponad połowa respondentów, którzy po ukończeniu studiów nie planują emigracji zarobkowej, zamierza szukać pracy w Łodzi. Silny wpływ na decyzje ankietowanych ma ich miejsce pochodzenia. Wśród osób, które przed podjęciem studiów mieszkały w Łodzi lub jej okolicach blisko 80% zamierza po ukończeniu edukacji pracować w tym mieście.
Natomiast spośród osób, które przed podjęciem studiów nie mieszkały w Łodzi ani w jej najbliższych okolicach zaledwie co trzeci chciałby pracować w Łodzi, co piąty zamierza szukać pracy w innym dużym mieście, prawie co dziesiąty zamierza wrócić do rodzinnej miejscowości, a co trzeci ankietowany nie podjął jeszcze decyzji w tej kwestii.
W dużym mieście, innym niż Łódź, pracę zamierza podjąć 15% ankietowanych.
Największa część z nich zamierza szukać pracy w Warszawie. W dalszej kolejności, jako potencjalne kierunki migracji, respondenci wskazywali na Wrocław, Poznań, Kraków i Płock. Spośród studentów spoza Łodzi i jej najbliższych okolic powrót do rodzinnej miejscowości w celu poszukiwania pracy planuje niespełna 9% osób. Większym zdecydowaniem w kwestii wyboru miejscowości stanowiącej potencjalne miejsce zatrudnienia wykazywali się mężczyźni (13% z nich zaznaczyło w tym pytaniu odpowiedź
„nie wiem”, podczas gdy tę właśnie odpowiedź zaznaczyła co czwarta kobieta).
Do czynników postrzeganych jako najistotniejsze w wyborze pracy ankietowani najczęściej zaliczali wysokość wynagrodzenia, satysfakcję z wykonywanej pracy oraz zdobycie doświadczenia zawodowego (odpowiedzi te zaznaczyło odpowiednio 90%, 70% i 40% studentów)15. Co trzeci ankietowany uznał, że najważniejszym motywem w podjęciu pracy jest perspektywa kariery zawodowej, natomiast co czwarty był zdania, że wykonywana praca powinna rozwijać zainteresowania pracownika. Zatem wysokość wynagrodzenia, satysfakcja z wykonywanej pracy i zdobycie doświadczenia zawodowego to zdaniem łódzkich studentów trzy główne motywy, dla których zdecydowaliby się na wybranie określonej oferty pracy.
Podsumowanie
Celem przeprowadzonego badania była analiza postaw studentów wobec stopnia konkurencyjności rozwoju zawodowego i kwestii rodzinnych oraz ocena różnic w stanowiskach kobiet i mężczyzn w tym względzie. Wyniki tego badania są zbliżone do rezultatów otrzymanych przez innych badaczy tego tematu (Ignatczyk, 1990 i 2006; Guzik, 2003). Wśród priorytetów życiowych studentów Uniwersytetu Łódzkiego najważniejsze miejsce zajmuje rodzina, jednakże większość z nich odkłada w czasie decyzje matrymonialne i rodzinne najpierw na rzecz zdobycia jak najlepszego wykształcenia a następnie rozwoju zawodowego.
Zdaniem ankietowanych wiek 27-30 lat jest najbardziej optymalnym wiekiem na wstąpienie w związek małżeński przy czym studentki charakteryzowały się szybszą gotowością do zawarcia związku małżeńskiego niż studenci, natomiast w życiu zawodowym najodpowiedniejszym momentem na ślub jest zdobycie stabilnej pozycji zawodowej. Warto zauważyć, że mężczyźni kładli większy nacisk na stabilność finansową i zawodową jako najważniejsze czynniki w podejmowaniu decyzji o założeniu rodziny i/lub planowaniu dziecka, natomiast kobiety częściej wskazywały na czynniki niematerialne, jak chociażby „emocjonalna dojrzałość”. Podobnie jak w przypadku małżeństwa, za najbardziej odpowiedni wiek na posiadania pierwszego dziecka respondenci wybrali po 27, a przed 30 rokiem życia, przy czym kobiety częściej deklarowały wcześniejszą gotowość do macierzyństwa niż mężczyźni.
Większość ankietowanych zadeklarowała chęć posiadania w przyszłości dwójki dzieci.
Warto zauważyć, że chęć posiadania trójki lub większej liczby dzieci cechowała częściej mężczyzn niż kobiet. Do czynników najważniejszych w podejmowaniu decyzji o posiadaniu pierwszego dziecka ankietowani zaliczyli stabilną sytuację zawodową, emocjonalną dojrzałość i gotowość na dziecko, wzajemną miłość i stabilność związku oraz posiadanie własnego mieszkania.
Ponad połowa respondentów po zakończeniu studiów nie zamierza wyjeżdżać z kraju w celach zarobkowych, natomiast wśród potencjalnych emigrantów przeważali mężczyźni.
Znacząca większość studentów z optymizmem patrzy na sytuację gospodarczą kraju w perspektywie najbliższych 10 lat a także korzystnie ocenia Łódź jako miejsce rozwoju zawodowego zgodnego z ich oczekiwaniami. Ponad połowa respondentów po ukończeniu edukacji zamierza szukać pracy w Łodzi.
Literatura
1. Cudowska A., 1997, Orientacje życiowe współczesnych studentów, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, Białystok
2. Gawlina Z., 2003, Macierzyństwo a wartości konkurencyjne w opinii studentek [w]:
Slany K., Małek A., Szczepaniak-Wiecha I. (red), Systemy wartości a procesy demograficzne, s. 144-154, Rządowa Rada Ludnościowa, Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład Wydawniczy Nomos , Kraków
3. Goldscheider F. K., Waite L. J., 1986, Sex differences in the entry into marriage, AJS Vol. 92, nr 1. http://wwwcgi.rand.org/pubs/notes/2009/N2544.pdf (09.09.2009)
4. Guzik A., 2003, Wartość rodziny w planach życiowych młodzieży [w]: Slany K., Małek A., Szczepaniak-Wiecha I. (red), Systemy wartości a procesy demograficzne, s. 117-122, Rządowa rada Ludnościowa, Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład
4. Guzik A., 2003, Wartość rodziny w planach życiowych młodzieży [w]: Slany K., Małek A., Szczepaniak-Wiecha I. (red), Systemy wartości a procesy demograficzne, s. 117-122, Rządowa rada Ludnościowa, Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład