U rzeczy w istn ien ie w izji ro b o tó w o so b isty ch w sp ó łd z ia łają cych z ludźm i w y m ag a ro zw iązan ia szeregu pro b lem ó w tec h n icz nych. D o n ajisto tn iejszy ch należą:
• u sp raw n ien ie zdolności do n aw ig o w an ia w e w n ętrzach b u dy n ków (m ieszk an ia, biu ra) lub w o to czen iu m iejsk im (ch o d niki, parki),
• u d o sk o n alen ie um iejętności m an ip ulacy jny ch, tak aby, p rz y kład ow o , u m o żliw ia ły spraw ne (szy b kie) otw ieran ie sło ikó w czy bu telek lub krojenie p om id oró w ,
• zap ew n ien ie bezp ieczeń stw a działan ia - zg o dn ie z praw am i A sim o w a ro b o t nie m a praw a u szk o d zić czło w iek a p o p rzez sw oje d ziałanie lub n arazić go na u szk o d zen ie p o przez z a n ie chanie działania,
• ro zszerzen ie zdolno ści do k o m u n ikacji z człow iekiem , sz cz e g ólnie je ż e li robo t m a b y ć zajm u jący m k o m panem ,
• ob n iżenie k o sz tó w w y tw arzan ia (zap ew ne k o szt ten częśc io w o zo stan ie zm niejszo ny p o p rze z m aso w o ść produkcji, ale n ależy ró w n ież pom y śleć o m od u lary zacji zarów n o części m ech an iczn y ch ja k i o p ro g ram o w an ia, co także w p ły w a n a red u k c ję k o sz tó w pro jek to w an ia i w y tw arzan ia oraz serw iso w ania),
• ro zb u d o w a zdolności p o strzeg an ia - zd o ln o ści rob ota do sa
m od zielneg o działania u w aru n k ow an e s ą m o żliw o ściam i do zd o b y w an ia inform acji sensorycznej o otoczeniu , a w sz cz e gólno ści o zach o dzących w n im zm ianach , oraz u m ie ję tn o ścią p rzetw arzan ia tej in form acji do p o staci użytecznej do stero w ania zach o w an iem robota,
• rozw ój m eto d stero w an ia obejm ujący: p o d ejm o w an ie decyzji,
Polska w obliczu starzenia się społeczeństwa
logiczne i sy m boliczne ro zu m o w an ie w o p arciu o n iep e w n ą i n ied o k ła d n ą in fo rm ację i w iedzę, o d działyw anie n a o to cz e nie, rep re z en ta cję o to czenia,
• zm n iejszen ie ciężaru k o n stru k cji, szczeg óln ie p o p rze z z a sto sow anie n o w y ch lekkich a sztyw nych m ateriałów ,
• zap ew n ien ie energii (np. baterie, o g n iw a p aliw o w e), dzięki czem u ro b o ty b ę d ą w stanie opero w ać au to n o m iczn ie przez d ługie okresy,
• zd o ln o ść do zd o b y w an ia d ośw iad czen ia w m iarę życia ro b o ta, czyli u m iejętn o ść uczen ia się zap ew niającego a d ap tację do otoczenia,
• zw ięk szen ie niezaw od n ości.
O b ecnie w szy stk ie te zag ad n ienia s ą p rzed m io tem in te n syw n ych b adań lab o rato rió w n au ko w y ch na św iecie. N a p o d k re ślenie zasłu gu je fakt, że p race te są pro w ad zo n e ró w n ież przez kon cern y p rzem y słow e. W E uropie i Stanach Z jednoczonych p o w stają now e firm y robotyczne, natom iast w Japonii p rzo d u ją k o n cerny znane z innych form działalności, np.: H onda, Sony, Toyota.
5. W n io sk i
K ierunki działan ia dla złag o d zen ia sk utków p ro ce só w sta
rzen ia się, w y m ienio ne w e w stępie, m a ją przeciw d ziałać ró żn y m neg aty w n y m asp ek tom starzen ia się sp o łeczeństw , tw o rz ą sieć w zajem n y ch p o w iązań o ch arak terze sp rzężeń zw rotnych w z m a gający ch w zajem n ie sw ą sku teczność. N a le ży je w ięc traktow ać h o listy czn ie, starając się je w pro w ad zić w życie w sp ó ln ie, a nie zam iennie. P o dkreślenie to je s t istotne, po n iew aż w ię k sza część n iniejszeg o stu diu m b y ła po św ięco n a zd o ln o ścio m ro botyk i do zarad zen ia n iek tó ry m p ro b lem o m . N iew ątp liw ie ro b o ty b ę d ą sta
n o w iły isto tn y cz y n n ik p rzy ro zw iązan iu pro b lem ó w ludzi star
szych, ale nie jed y n y . N a le ż y też zw rócić u w agę, że ro zw iązan ia tech n iczn e zasto so w an e w ro b o tach o so bistych , czyli asysten tach i ko m p an ach ludzi starszych , b ę d ą w y k o rzy stan e w innych u rz ą dzeniach tego typu, a w szczeg ó lno ści w ro b o tach u słu gow ych, przez co p rzy c z y n ią się do zm n iejszen ia u ciążliw o ści ży cia co
168
Cezary Zieliński Roboty w służbie ludzi starszych d ziennego i p ra c y w w ielu d zied zinach działalności lud zk iej, a w ięc u ła tw ią ży cie ró w n ież lud zio m m łodszym . Z dolności ro b o tów usłu g o w y ch m o żn a także b ęd zie w y k o rzy sty w ać w fabrykach - sp o w od uje to rad yk alne zm ian y w produkcji - szczególnie m a
ło- i średn io seryjnej. C ech y ro b o tów u słu g o w y ch u m o ż liw ią z a sto sow anie ich w m ały ch w arsztatach , bez k o n ieczn o ści k o sz to w nego d o sto so w y w an ia tych zak ładó w do m ożliw ości robota. R o b o t sam się p rzy sto su je do sw ego now eg o otoczenia. B ędzie p ro g ram o w an y p rze z p o k azyw an ie - innym i słow y będ zie p rzy u c z a n y do sw ego n o w ego zaw odu. N ależy tu też p o d k reślić w sp ó łg ra nie techn olog ii in fo rm acy jn y ch i k o m u n ik acy jn y ch z w p ro w a d z a n iem coraz bardziej u zd o ln io n y ch robotów . T e pierw sze b ę d ą sta n o w iły niew y czerp an e zasob y inform acji dla ro b otów , a te drugie u m o ż liw ią im p rzek azy w an ie na odleg ło ść sw ych spo strzeżeń o raz w zyw an ie p o m o cy innych ro b o tó w lub ludzi, je ż e li to będ zie niezbędne.
U rzeczy w istn ien ie p ow yżej n akreślonej w izji u zależn io n e je s t od sto su nk u spo łeczeń stw a nie tylko do rob otów , ale szerzej do nauki, a szczegó lnie n au k technicznych. Inżynierow ie b ę d ą p o trzebni nie tylko do w y tw arzan ia tych u rząd zeń , ale ró w n ież do ich serw isow an ia, a w koń cu i u ty lizacji nie szkodzącej śro d o w i
sku. Z d oln o ści ro b o tó w z a le ż ą od pro w ad zo ny ch b a d ań w w ielu d yscy p lin ach nau k o w y ch . Isto tn y b rak n au k o w có w i inży nierów u niem o żliw i nie tylko przeciw d ziałan ie zag ro żen io m zw iązanym ze starzeniem się sp o łeczeń stw a, ale ró w n ież zepch nie kraje, w któ rych brak ten w ystąpi najw yraźniej, na m argines św iatow ej gospo dark i, z k o n sek w en cjam i cyw ilizacy jn ym i dla tego sp o łe czeństw a.
D r hab. C ezary Z ieliński P ro fesor P o litech niki W arszaw skiej
Bożena Balcerzak-Paradowska
WARUNKI ŻYCIA I MIESZKANIOWE OSÓB STARSZYCH
S tudiu m nin iejsze d o ty czy d w ó ch p o d staw o w y ch p roble
m ó w ż y cia czło w iek a starszego, a m ian o w icie w aru nk ów ży c io w y ch i m ieszkanio w y ch . Z aczy n am od tych p ierw szych.