Profesja czasowa - juniorat

Dalsza formacja oraz kształcenie zakonników po nowicjacie kontynuowane jest w okresie ślubów czasowych, jak poleca dokument Ecclesiae Sanctae⁴⁴⁵. Okres ten ma na celu umocnienie wierności młodych profesek446. Własne prawo instytutu powinno określić program i czas trwania kształcenia, uwzględniając potrzeby Kościoła oraz warunki współczesnych ludzi i czasu, zgodnie z charakterem instytutu447

. Ponadto dla osiągnięcia celów formacji na tym poziomie wskazana jest większa wspólnota, by zakonnica mogła działać apostolsko, akceptować realia życia, przyjmować stworzone przez wspólnotę warunki do rozwoju i być odpowiedzialnym członkiem tej wspólnoty. Formacja ta powinna trwać co najmniej trzy lata448. Każdy instytut powinien dostosować swoje wymagania do konkretnych osób, okoliczności, czasu i miejsca. W programie formacyji intelektualnej powinien uwzględnić teologię biblijną i dogmatyczną, teologię duchowości i pastoralną, w szczególności poznawanie doktryny życia zakonnego i charyzmatu instytutu⁴⁴⁹. W tym okresie juniorystka powinna bardziej utożsamić się z charyzmatem zgromadzenia oraz radykalniej praktykować rady ewangeliczne i angażować się w misję Chrystusa⁴⁵⁰.

„Juniorat – to (…)troskliwe otoczenie opieką młodych Sióstr, przynamniej od pierwszej profesji aż do dozgonnej”, tak wypowiada się XVI Kapituła Generalna. Zachęta i polecenie tworzenia Junioratów skierowane było do wszystkich instytutów. Na ten temat wypowiadał się już w 1952 r. O. Larraona – sekretarz Kongregacji Zakonników.

445 ES, p. 35. 446 PI, p. 56. 447 PI, p. 58. 448 PI, p. 60. 449 PI, p. 61. 450

95

„Juniorat to początek życia apostolskiego, ma on na celu zabezpieczyć zakonnicę przed ewentualną katastrofą, jak się to często zdarza, kiedy młode siostry oddają się gorączkowemu życiu czynnemu, bez poprzedzającego okresu przygotowania”451. Uchwała XV Kapituły Generalnej zapowiadała: „Gdy warunki personalne na to pozwolą, otworzy się Juniorat, by utwierdzać młode profeski w powołaniu i przygotować do prowadzenia dzieł właściwych Zgromadzeniu”⁴⁵². Do realizacji tej uchwały doszło w 1963 r. gdy w wielu zgromadzeniach już funkcjonowały junioraty, „my zostaliśmy w tyle, jesteśmy w tej dziedzinie opóźnione”453

- stwierdziła Kapituła. Na zakończenie tego etapu formacji miała być tzw. III probacja przed profesją wieczystą. W związku z tym zatwierdzono Statut Junioratu i III Probacji⁴⁵⁴ .

Program junioratu i III probacji uwzględniał : kursy ascetyczne dla juniorystek (dwa razy w roku, osobno dla profesek jednorocznych i dla trzyletnich),wizytowanie juniorystek w miejscu ich przebywania przez Instruktorkę przynajmniej raz w roku. Ponadto kształcenie i praktykę zawodową juniorystek oraz Konferencje i referaty nie tylko dla juniorystek, lecz i dla innych sióstr. Podkreślał znaczenie zaangażowania apostolskiego i praktykowania zakonnego milczenia455

. Kapituła dokonała analizy sytuacji współczesnej młodzieży zakonnej. W tym celu posłużono się ankietami przedkapitulnymi, w których, jak zauważono, „ młodzież (...) wylicza cały szereg swoich wad i przyznaje się do nich szczerze”456

. W przytoczonej wypowiedzi młodej siostry wynika, że młodzież zakonna nie uznaje autorytetów, nie ma szacunku dla starszych, nie umie słuchać, cechuje ją zbytnia pewność siebie, duch

451 Cyt. za: Uchwały XVI Kapiruły Generalnej, 1963, ASL

452

Uchwały XV Kapituły Generalnej, 1957, ASL.

453 Uchwały XVI Kapituły Generalnej, 1963, ASL.

454 Tamże.

455 Tamże.

456

96

krytycyzmu, brak poczucia odpowiedzialności, sumienności,

wytrwałości, załamywanie się wobec trudności. W odpowiedzi na taką sytuację przedstawiono przyczyny istniejące w społeczeństwie, takie jak: trudne warunki materialne rodzin, antyreligijny i antykościelny klimat wychowania⁴⁵⁷. Podkreślano również pozytywne cechy młodego pokolenia: szczerość, dążenie do poznania prawdy, chęć do życia ubogiego, samokrytycyzm, poszukiwanie dobrego przykładu i rodzinnej atmosfery. Kapituła zachęcała starsze siostry do życzliwości wobec młodych sióstr, do odpowiedzialnego wychowania ich własnym przykładem dobrego życia458. Z nadzieją podkreślano, że Juniorat będzie pomocą w utrzymaniu dobrej atmosfery we wspólnotach459

. Normy prawne określające cel i zadania Junioratu zawierał Statut Formacji460

, który funkcjonował w Zgromadzeniu do 1988r.461

. Znajdujemy w nim zalecenie, by w formacji podkreślać znaczenie Eucharystii jako żródła życia duchowego oraz skutecznego zjednoczenia z Chrystusem i całym Ludem Bożym462

.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi Konstytucjami, śluby czasowe w Zgromadzeniu Służebniczek składa się najpierw dwukrotnie na jeden rok, potem na okres trzech lat⁴⁶³. Cel i zadania junioratu, jako okresu od pierwszych ślubów do wieczystych, służy dopełnieniu formacji zakonnej i apostolskiej z uwzględnieniem charakteru Zgromadzenia oraz kwalifikacji zawodowych i naukowych koniecznych do pełnienia przyszłych obowiązków464

. W tym okresie może dokonywać się dalszy

457

Tamże.

458 Tamże.

459 Tamże.

460 Statut Formacji, w: Ustawy Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najśw.

Maryi Panny w Pleszewie, opracowane i zatwierdzone przez XVII Kapitułę Generalną, Pleszew, 14 –

30 XI 1969 i 15 – 29 IV 1971, s. 6 – 14; Zbiór Dekretów XVII Kaituły Generalnej1969, ASL.

461 W. Warzecha, dz. cyt. s. 34.

462 Statut Formacji, dz. cyt., p. 91.

463 Konstytucje, 1990, art. 150.

464

97

rozwój osobowości juniorystki. Zgromadzenie daje jej okazję do postępu w posłuszeństwie, a zarazem w inicjatywie, w dojrzałości uczuciowej i miłości, w ubóstwie, w życiu oddanym modlitwie, nauce i pracy. W konsekwencji w juniorystce powinna pogłębić się postawa oddania się Chrystusowi, a także większej odpowiedzialności w życiu i pracy oraz kierowania się czystą intencją, miłością i wiarą⁴⁶⁵.

W ciągu dwóch pierwszych lat formacja junioracka ma charakter bardziej zorganizowany i przebiega w grupach juniorackich. Program na tych etapach formacji ustala przełożona generalna w porozumieniu z przełożonymi prowincjalnymi i mistrzynią junioratu. Z tym programem zaznajamiają się przełożone lokalne miejsc pobytu juniorystek⁴⁶⁶. Przełożona wyższa w porozumieniu z mistrzynią junioratu przydziela juniorystkę do domu i do prac, by mogła ona realizować zadania tego etapu formacji.

Formacja zakonna, potraktowana bardziej rozwojowo,

przeprowadzona na różnych etapach życia juniorystki, powinna zakończyć się gruntownym przygotowaniem do złożenia profesji wieczystej w odosobnieniu i na modlitwie, tak by to przygotowanie było drugim nowicjatem⁴⁶⁷.

Przed złożeniem profesji wieczystej juniorystki odprawiają trzymiesięczną probację w domu probacyjnym pod kierunkiem mistrzyni probacji. W tym czasie siostry są zwolnione ze swoich obowiązków zawodowych468. Zgodnie z programem probacji podejmują one różne formy modlitwy, które mogą przyczynić się do rozwoju ducha modlitwy. Biorą udział w wykładach i konferencjach ascetycznych, by umocnić swoją prawdziwą postawę życiową, chrześcijańską

465 Konstytucje, 1990, art. 152 - 153. 466 Dyrektorium, 1999, p. 121. 467 RC, p. 9. 468 Dyrektorium, 1999, p. 124.

98

i zakonną⁴⁶⁹.

Federacyjny podręcznik dla wychowawczyń w czasie junioratu proponuje jedynie refleksję nad fragmentem listu470

i Dziennika⁴⁷¹ E. Bojanowskiego. List mówi o zacieśnianiu więzi z Chrystusem przez częstą komunię św. w kontekście warunków owocnej pracy apostolskiej. W Dzienniku Założyciel zwraca uwagę na apostolski wymiar świadectwa życia eucharystycznego Służebniczek472

.

W okresie trwania junioratu realizowany jest program, który ustala przełożona generalna w porozumieniu z przełożonymi prowincjalnymi i mistrzynią junioratu⁴⁷³. Analiza Dziennika Spotkań Junioratu wykazuje, że przeciętnie w ciągu roku realizowano w formie wykładów trzy tematy o Eucharystii i jej wymiarze formacyjnym bez uwzględniania wskazań Założyciela. Ponadto przy okazji zjazdów

juniorackich organizowano wspólne Adoracje Najświętszego

Sakramentu⁴⁷⁴. W niewielkim więc zakresie realizowana była systematyczna formacja eucharystycznych na tym etapie formacji w Zgromadzeniu.