Radość

3.1.7. Radość

Chrześcijańska radość nie jest uwarunkowana jedynie pomyślnością i sprzyjającymi warunkami zewnętrznymi, lecz poczuciem zjednoczenia z Bogiem i realizacją Jego woli⁶³⁸. Papież Paweł VI

w swoich przemówieniach oraz w dokumentach kierowanych

do zakonnic często uświadamiał im, jakie powinny być motywy radości

632 E. Bojanowski, List do s. Leony Jankiewicz , 27 I 1866, w: Smołka dz. cyt., t. I, s. 331.

633

A. Manenti, Powołanie, Psychologia, Łaska, Kraków 1995, s. 102.

634

RNCH, 26.

635 J. Janicki, Obrzędy Liturgii Mszy Świętej, w: Msza święta, red. W. Świerzawski, Kraków 1993, s. 225.

636 J. Sroka, Obrzęd Komunii, w: Msza święta, red. W. Świerzawski, Kraków 1993, s. 296 – 297.

637 Z. Kiernikowski, dz. cyt., s. 269.

638

136

w ich życiu: „czyż nie zachodzi jakaś tajemnicza konieczność związku między wyrzeczeniem a radością (…)”⁶³⁹. Dalej dodaje: „ale czyż nie jest waszym zadaniem dawać przykład życia zrównoważonego i radosnego, przy całej swej surowości?”⁶⁴⁰. Radość staje się także sprawdzianem realizacji miłości bliźniego, jak kontynuuje Paweł VI: „nie zapominajmy, że miłość musi być podbudowana nadzieją, iż inni z naszą pomocą mogą stać się lepszymi. Znakiem jej autentyzmu jest radosna prostota, dzięki której wszyscy nawzajem usiłują zrozumieć to, co leży na sercu drugiemu”641. Radość połączona z troską o drugiego człowieka stanowi element rozwijający życie modlitwy642

.

Podkreślając centralne miejsce liturgii i Eucharystii jako fundamentu wspólnot życia konsekrowanego, Instrukcja Życie braterskie we wspólnocie wskazuje, że dzięki nim ich członkowie poznają dzieła Boże, które „skłaniają do uwielbienia i dziękczynienia, stają się źródłem radości i jedności serc, podporą w trudnościach codziennego współżycia i źródłem wzajemnego umocnienia w wierze”643. Ponadto „radość płynąca z Eucharystii ma wymiar eschatologiczny, jest przedsmakiem wiecznego szczęścia. Świadczy o odwiecznym zbawczym zamyśle Ojca, który postanowił całą ludzkość obdarzyć własnym szczęściem”644

. Właściwe przeżywanie Eucharystii daje uczestnikom możliwość

partycypowania w jej eschatologicznym wymiarze. Owocem

uczestniczenia w niej jest radosne spojrzenie na codzienność, która staje się, pomimo trudności, konsekwentną drogą do pełnego zjednoczenia z Bogiem. 639 ET, 29 640 Tamże, 30. 641 Tamże, 39. 642ŻBW, 28. 643 Tamże, 14.

644 Eucharystia sakrament nowego życia, Oficjalny dokument Papieskiego Komitetu Obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, red. Komisja Teologiczno – Historyczna Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, Katowice 2000, s. 184.

137

Jan Paweł II zaznacza, że „Eucharystia jest najświętszym sakramentem tego zjednoczenia. Sprawując ją i zarazem w niej uczestnicząc, jednoczymy się z Chrystusem ziemskim i niebiańskim zarazem(…), ale jednoczymy się poprzez zbawczy akt jego ofiary, przez którą nas odkupił(…)”645. W tym zjednoczeniu Chrystus jest źródłem radości646

. Ja czytamy w Ewangelii św. Jana: „Jeśli będziecie zachowywać moje przykazania, będziecie trwać w miłości mojej, tak jak ja zachowałem przykazania Ojca mego i trwam w Jego miłości. To wam powiedziałem, aby radość moja w was była i aby radość wasza była pełna” (15,9 -11) Radość ta staje się środkiem rozwoju życia duchowego

osoby, a zarazem świadectwem autentycznie przeżywanego

powołania647

. Jest ona także warunkiem rozwoju wspólnoty: „bratnia wspólnota bez radości to wspólnota wymierająca (…). Wspólnota bogata w radość jest prawdziwym darem z wysoka dla braci (…)648

.

Wymiar duchowy radości znajduje uzasadnienie w Eucharystii, wówczas „ współcierpienie i współukrzyżowanie i mistyczne umieranie (starego egoistycznego człowieka) dokonuje się podczas Mszy św. przez jedność (…) ofiar z Chrystusem, a to jest źródłem radości wewnętrznego zmartwychwstania”649. Ważne jest dla każdego chrześcijanina wzrastanie w postawie radości, co wymaga również podejmowania wysiłku z jego strony.

Konstytucje Zgromadzenia ujmują pragmatycznie treść formacji tej postawy w kontekście wypełnienia woli Bożej jako podjęcia ofiary: „staramy się coraz lepiej pojąć naukę cierpienia. Nie buntujemy się, więc i nie zniechęcamy, ilekroć nas ono doświadczy; owszem, uważamy je

645

RH, 20.

646

Jan Paweł II, Homilia wygłoszona podczas Mszy św. na stadionie w Karaczi, 16.02.1981, w: Jan Paweł II, Podniosę kielich zbawienia. O Eucharystii Modlitwy – Homilie – Rozważania, Lublin 1986, s. 100.

647 ET, 55.

648ŻBW, 28; P. Cabra, Życie braterskie, Kraków 2001, s .57.

649

138

za rzecz zwykłą i konieczną, rozumiejąc, że nie ma innej drogi do spełnienia woli Ojca i zbawiania świata, jak ta, którą szedł Chrystus. Co więcej, traktujemy cierpienie jako znak wybraństwa, pamiętając, że kogo Bóg miłuje, tego doświadcza. Próbujemy wreszcie przyjmować je z wdzięcznością, pogodą ducha i radością (…)”⁶⁵⁰. Zewnętrzne wyrażanie radości może być również świadectwem oraz źródłem nowych powołań i wytrwania w realizacji życia zakonnego651

. Dlatego Konstytucje Zgromadzenia wskazują na konkretne wyrazy tej radości: „Dobry życzliwy gest, pogodne oblicze, jako wyraz radosnego umiłowania swego powołania, będą najskuteczniejszą zachętą do obrania drogi rad ewangelicznych”652

.

W formacji postawy radości, która zawiera uczenie się przyjmowania wszystkich trudnych sytuacji, należałoby zwrócić uwagę na potrzebę unikania urazu psychicznego i wyraża się przez: „unikanie upokorzeń, sytuacji, które mogłyby dać okazję do doświadczenia poczucia niższości, pogardy, powstrzymywania się od działań z powodu lęku przed porażką, ukrywanie i usprawiedliwianie własnych błędów, niepowodzeń i upokorzeń”653. Potrzeba ta może determinować rozwój

650

Konstytucje Zgromadzenia 1990, art. 61.

651 ŻBW, 28.

652

Konstytucje Zgromadzenia 1990, art. 122.

653K. Trojan, dz. cyt., s. 70; W oparciu o psychologię autotranscendencji teologicznej M. Kożuch precyzuje, że „ główna tendencja tej potrzeby zmierza do uniknięcia potępienia ze strony innych lub odrzucenia. Potrzeba ta działa jako obrona dla jednostki przed naganą i odrzucenie społeczeństwa.(…) Powstrzymuje się od działania z powodu lęku przed porażką.(…) Pasywny konformizm, ukrywanie i usprawiedliwianie własnych błędów, niepowodzeń i upokorzeń. Obrona własnego „ ja”. Uczucia charakterystyczne: lęk, niepokój, poczucie winy i wyrzuty sumienia. Przyczyny wyzwalające energie potrzeby: wszelkie zachowania typu agresywnego konfrontacyjnego, wobec których jednostka czuje zagrożenie. Postawy charakterystyczne: przesadne uwrażliwienie na opinię publiczną, przesadna ostrożność w zachowaniu, tak, by nikogo nie urazić i nie usposobić źle do siebie; zachowywanie się w sposób bez zarzutu wobec innych, przesadnie grzecznie, kurtuazyjnie, stosownie; zwracanie uwagi, czy inni nie są niezadowoleni, częste zastanawianie się nad tym, co myślą o nas inni; eliminowanie z własnego zachowania wszelkiej spontaniczności, elementów, których nie akceptują inni. Zachowanie się sztucznie, przesadnie, kontrolowanie własnych reakcji, rzadkie bycie sobą. Potrzeba skierowana do wewnątrz przejawia się w intensywnym przeżywaniu poczucia winy, tłumieniu myśli, wspomnień budzących nieakceptowane uczucia”, M. Kożuch, Chrześcijańska formacja indywidualna, Kraków 2001, s. 330 - 331.

139

postawy radości u osoby konsekrowanej oraz uniemożliwiać realizację eucharystycznego programu życia.

Uświadomienie sobie w procesie formacji tych uwarunkowań powinno w konsekwencji prowadzić do uczenia się dostrzegania w Eucharystii żywego znaku obecności Chrystusa, który jest źródłem radości, który oddaje się człowiekowi, kochając go takim, jaki jest. Wzrastanie w tej świadomości pozwoli osobie konsekrowanej zdystansować się wobec opinii i sądów innych i koncentrować się na tworzeniu relacji do Boga.

3.2. Nowicjat

Formacja w okresie Nowicjatu musi docierać głęboko do wnętrza osoby, tak „(…) aby każda jej postawa i czyn, zarówno w doniosłych momentach życia, jak i w codziennych okolicznościach, ujawniała jej całkowitą przynależność do Boga”654

. Proponowana formacja postaw eucharystycznych: spójności eucharystycznej, adoracji, dzielenia się z innymi dobrami materialnymi i duchowymi, przemiany życia i odnowienia mentalności, całkowitego oddania się Chrystusowi, jedności, radykalizmu, uwzględnia proces rozwoju psychologicznego, duchowego, teologicznego i duszpasterskiego osoby. Opiera się ona na

nauce Kościoła dotyczącej teologii Eucharystii wyrażonej

w najnowszych dokumentach i wybranych elementach psychologii głębi L. Rulli. Jak wynika z analizy dokumentów przedstawionych w rozdziale szóstym⁶⁵⁵, prowadzona w Zgromadzeniu formacja nowicjacka nie uwzględnia w programie formacji postaw eucharystycznych. Wydaje się, że przedstawiona propozycja może być podjęta w systematycznej pracy

654 VC, 65.

655

140

wychowawczej. Uzasadnieniem tego działania może być, przedstawione w drugim rozdziale pracy⁶⁵⁶, zaangażowanie Założyciela w formację

postaw eucharystycznych nowicjuszek oraz zachęta Kościoła

do realizacji eucharystycznej formy chrześcijańskiej egzystencji wyrażona we współczesnej nauce Kościoła, w której znajdujemy wszystkie elementy życia zakonnego w perspektywie Eucharystii.