czątku X X w. przechodził i wykonywał kolejne rodzaje pracy: od za
niu 18 roku życia i po dwóch latach praktyki zawodowej. Z „Naprzo
du” z 1954 г. dowiadujemy się, że ośrodek szkolenia kadr „Domu Książki” był wówczas zlokalizowany w Rybienku kolo Wyszkowa.
Do 1956 r. absolwenci szkól księgarskich, jak i wszyscy pozostali, byli zatrudniani na podstaw ie nakazu pracy, to prawo zniesiono w 1957 r, 75% absolwentów było zatrudnionych w państwowej sieci księgarskiej. Wówczas także pojawiły się pierwsze pomysły likwida
cyjne ledwo co po wojnie odrodzonego szkolnictwa księgarskiego.
W tedy to po raz pierwszy Stowarzyszenie Księgarzy Polskich stoczyło bój o szkolnictwo i programy z Ministerstwem Oświaty. Po 1960 r.
staraniem SK P władze oświatowe otwierały klasy księgarskie przy profilowanych szkołach średnich.
D o 1963 r. technika księgarskie ukończyło 826 absolwentów, w tym 80% kobiet, w ydziały zaoczne do tego czasu opuściło 309 osób, w tym 69% to kobiety
Szkoły te pionierską pracą stworzyły model szkolnictwa księgar
skiego. Inicjatorami, autorami programów, skryptów, materiałów pomocniczych do przedmiotów zawodowych m.in. byli: Feliks Czar
necki, Stanisław Godecki, Michał Ja^a, Franciszek Jasiński, Adam Klimowicz, Piotr Lauter, Stanisław Malawski, Gerard Ober, Stani
sław Połeć, Arkadiusz Rozwadowski, Stanisław Seweryn, Ksawery
63. Adam Tatomir (1 8 9 7 -1 9 6 4 ), księgarz, w ydaw ca, w ykładow ca i autor skryptów do szkolenia księgarzy
Por. S. M alaw ski: P a ń stw o w e s zk o ln ic tw o k sięg a rsk ie. „K sięgarz" 1964 nr 3, s. 15-25.
Swierkowski, Adam Tatomir, Stanisiaw Tarkowski. Powstające w całym okresie po 1956 r. programy nauczania, przygotowujące do zawodu księgarza, opracowywali zatem nauczyciele i praktycy księ
garstwa, z dużym zaangażowaniem członków i władz Stowarzyszenia Księgarzy Polskich.
Największą w ciągu kilku lat stała się szkoła warszawska, która jako jedyna posiada od 1963 r. własny kompleks szkolny, wybudo
wany m.in. dzięki wsparciu Domu Książki, SK P, RSW , związków zawodowych i składkom pracowników księgarstwa i wydawnictw.
Dyrektorzy tej szkoły Stanisław Godecki, Stanisław Seweryn, Anna Tabor, M agdalena Gowin przyczynili się do rozwoju unikalnego szkolnictwa.
W trybie stacjonarnym w W arszawie w latach 1951-2004 w y
kształciło się 3626 absolwentów.
Świadomi potrzeby kształcenia księgarze współpracowali z resor
tem oświaty przez cały okres powojenny, gdyż byli przekonani o ko
nieczności posiadania przez pracowników księgarstwa odpowiedniego quantum wiedzy ogólnej i fachowej. W 1966 r. Ministerstwo Oświaty zatwierdziło pełną dokumentację programową, przygotowaną przez działaczy Stowarzyszenia Księgarzy i pracowników zajmujących się kształceniem w centrali „Domu Książki”. Na tę dokumentację złożyły się zakres treści nauczania (programy), projekt planu nauczania i uwa^ o realizacji procesu nauczania. Przedmioty ogólnokształcące to język polski, historia, wychowanie obywatelskie, język rosyjski, drugi język obcy, wychowanie fizyczne, przygotowanie obronne. D o przed
miotów pomocniczych i zawodowych zaliczone zostały: matematyka, fizyka, chemia, geografia gospodarcza, bibliografia księgarska, ekono
mika księgarstwa, księgoznawstwo i towaroznawstwo, popularyzacja książki, rachunkowość przedsiębiorstw „Dom Książki”, aiytmetyka gospodarcza, ekonomia polityczna, prawoznawstwo, zasady statysty
ki, biurowość i korespondencja, pracownia księgarska. W ostatniej klasie była jeszcze przewidziana praktyka w W3miiarze sześciu godzin tygodniowo^®.
Mimo rozwoju szkolnictwa księgarskiego na poziomie średnim w 1965 r. w „Księgarzu” pojawia się ^os o kiyzysie kadrowym, spodzie
wanym w 1970 r. Powód: niskie wjmagrodzenia, niewygodne godziny pracy i brak pozytjAvnych informacji o tym zawodzie w mediach^^.
Informacje zaczerpnięte z artykułu Stanisława M alaw skiego N o w y p ro g ra m liceum k s ię g a r s k ie g o .K sięgarz” 1967, nr 1.
Por. M. M azow iecki: K s ię g a r s tw o - z a w ó d ż y c io w y . „K sięgarz” 1965, nr 1.
Liczby, nazwy, miasta, siedziby w których funkcjonowały szkoły oraz przyporządkowanie administracyjne ulegały zmianom. Nauka odbywała się w trybie stacjonarnym, zaocznym i kształcenia police
alnego.
Po 1989 r. całe szkolnictwo zawodowe w Polsce [na poziomie za
sadniczych szkół zawodowych (ZSZ) oraz techników] ulegało reorga
nizacji i degradacji. Budżet państwa nie wytrzymywał obciążeń fi
nansowych, które dotychczas wspólnie dzielił z bogatymi resortami przemysłowymi, jak przemysł maszynowy, okrętowy czy wydobyw
czy. Państwowe księgarstwo również wspomagało finansowo kształ
cenie księgarzy. Krótkie poniższe zestawienie jest wymowne - dra
styczny spadek szkół, oddziałów a zatem i absolwentów księgarstwa.
Czas rozkwitu 1973-1974 Czas zaniku 2005-2006
Szkół 12 & k ó ł4
OddzidówóO Oddziałów 6
Liczba uczniów 2000 Liczba uczniów 135
Sytuacji upadku starało się zapobiegać w różnych formach Stowa
rzyszenie Księgarzy Polskich. Pod jego patronatem działała w latach 1990-199 3 Komisja Programowa, efektem jej pracy były nowe - przeznaczone na 4 lata nauki — programy nauczania księgarstwa w szkołach.
Ponieważ od kilku lat nadzór programowy nad szkolnictwem księ
garskim sprawowało Ministerstwo Kultury i Sztuki, przygotowane programy zostały z pozytywną opinią resortu kultury zaakceptowane i wprowadzone w życie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej od 1 września 1993 r. Równocześnie SK P podjęło inicjatywę wymiany doświadczeń w kształceniu księgarzy: odbywające się od wielu lat pod patronatem organizacji księgarzy konferencje metodyczne dyrekto
rów i nauczycieli szkół księgarskich stały się forum wymiany kon
kretnych informacji.
W wydawanych w latach 1995-2000 przez Stowarzyszenie Księ
garzy Polskich dla potrzeb nauczycieli „Materiałach metodycznych dla szkół księgarskich” znajdowały się przykłady realizacji konkret
nych tematów i lekcji, zarówno z przedmiotów ogólnych jak i zawo
dowych. Wcześnie dostrzeżono pojawienie się w księgarniach nowego asortymentu pozaksiążkowego: najpierw nagrań na CD-ROM-ach, potem ich technologicznych następców w rozwoju techniki cyfrowej.
w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku jednym z podstawo
wych narzędzi pracy człowieka, w tym księgarza stał się komputer, ułatwiający korzystanie z informacji o książkach i w ogóle zarządza
nie, dystrybuowanie i rachunkowość w księgarni. M ateriały m eto
dyczne zawierały i te elem enty. Łącznie ukazało się ponad 60 przy
kładowych i problemowych om ówień i praktycznych rozwiązań.
W kolejnych częściach publikacji zamieszczano również aktualne podstawy programowe, systematycznie konsultowane z Instjrtutem Badań Edukacyjnych.
W tym czasie w kraju rozpoczęto realizację reformy oświaty, wprowadzającej gimnazja, co na kilka lat utrudniało prowadzenie szkolnictwa zawodowego na dotychczasowych zasadach. W koncep
cji kształcenia znalazło się miejsce dla kształcenia ponadgimnazjalne- go w formie trzyletnich liceów profilowanych. Od 2002 r. absolwenci gimnazjów mogą pobierać naukę także w reaktywowanych czterolet
nich technikach z możliwością uzyskania matury i kwalifikacji zawo
dowych. Przywrócono także w klasyfikacji zawodów szkolnictwa za
wodowego zawód „Technik księgarstwa”.
Niewielka liczba szkól i klas księgarskich w ciągu ostatniego (do 2008 r.) dziesięciolecia ulega dalszemu zmniejszaniu, choć rynek pra
cy chętnie poszukuje ich absolwentów do pracy w wydawnictwach, hurtowniach książek, bibliotekach i samych księgarniach. W 2005 r.