• Nie Znaleziono Wyników

Rzeczywisty cash pooling

W dokumencie Przedsiębiorczość i Zarządzanie (Stron 72-76)

Ten rodzaj poolingu polega na fizycznym przemieszczeniu gotówki pomiędzy kontem lidera a kontami pozostałych uczestników, którzy posiadają swoje własne rachunki w banku ob-sługującym go, które są połączone z rachunkiem głównym tzn. są subrachunkami rachunku lidera [Cash pooling – a treasurer’s guide 2012, ss. 5–7]. Na koniec każdego dnia bank ustala sal-da na subrachunkach i dokonuje automatycznego ich transferu na konto główne (rys. 1). Jeśli kwota na rachunku głównym po transferze jest dodatnia, to traktowana jest jako depozyt i naliczane jest od niej oprocentowanie na bazie overnight, a konto główne jest „wyzerowa-ne”. Natomiast w przypadku ujemnej kwoty bank udziela kredytu do wysokości ustalonego w umowie limitu, od którego nalicza sobie odsetki. Czyli również na koncie głównym znajdu-je się zerowe saldo. Na początku następnego dnia następuznajdu-je powrót do sytuacji wyjściowej poprzez automatyczne zwrotne transfery gotówki. Na koniec okresu rozliczeniowego, zwy-kle miesięcznego, bank uznaje lub obciąża konto główne lidera kwotą należnych odsetek, a lider czyni to samo w stosunku do pozostałych uczestników poolu. Bank za swoje usługi otrzymuje od KTN ustaloną w umowie prowizję, która zwykle jest niższa aniżeli opłaty za transfery gotówki przeprowadzone przez systemy clearingowe takie jak np. Fedwire czy EAF. Rys. 1. Rzeczywisty cash pooling

Natomiast przepływy gotówki pomiędzy kontem głównym lidera a kontami pozo-stałych uczestników traktowane są jako wewnątrzkorporacyjne pożyczki.

Istnieją dwa podstawowe rodzaje rzeczywistego cash poolingu. Pierwszy to tzw. zero

balancing cash poolingu w ramach, które rachunki spółek córek na koniec dnia zostają

„wy-zerowane”. Natomiast w przypadku drugiego tj. target balancing cash poolingu na tych ra-chunkach może pozostać z góry określona kwota. Zabezpiecza ona ewentualną koniecz-ność dokonania przelewu gotówki, po dokonaniu transferu na konto główne. Pozwala to także uniknąć kosztów transakcyjnych związanych z przelewem niewielkich ilości gotówki.

Rzeczywisty cash pooling może być realizowany w jednym kraju lub mieć charakter międzynarodowy (rys. 2.). Jeśli jednak operacje prowadzone są w różnych walutach, to niezbędne jest przeliczenie transferów na wspólną, bazową walutę. Ponieważ ten typ

poolingu związany jest z fizycznym przepływem gotówki, to nie może on być stosowany

w krajach, w których regulacje finansowe zabraniają nieograniczone jej transgraniczne transfery. Taka sytuacja ma miejsce w Brazylii, Chinach i Indiach i Korei Płd. W innych zaś krajach, jak np. w Meksyku jest on dowolny, ale ze względów podatkowych nieopłacalny [http://bellin/de/treasury-matters.../, dostęp 25.10.2017].

Rysunek 2. Uwarunkowania krajowego i międzynarodowego cash poolingu

Sytuacja Krajowy cash pooling Międzynarodowy cash pooling

Niewymienialna waluta

Może być realizowany w zależności od uregulowań

danego kraju Nie może być realizowany

Prowadzenie rachunków w offshore lokalizacjach

Może być realizowany w zależności od uregulowań

danego kraju Może być realizowany

Restrykcje transferu gotówki lub opodatkowanie wewnątrzkorporacyjnych pożyczek

Problematyczny Problematyczny

Podatek od debetowych

transakcji bankowych Możliwy tylko wirtualny, jeśli jest dozwolony Może być realizowany jeśli rachunek jest w offshore

Źródło: Cash pooling – a treasure’s guide 2012, s. 9.

Fizyczny cash pooling najczęściej stosowany jest w Europie ze względu na występo-wanie strefy wspólnej waluty euro w 19 krajach Unii Europejskiej oraz na dobrze rozwi-niętą sieć oddziałów banków globalnych. W Europie rachunki liderów poolu najczęściej lokowane są w bankach w Londynie i Amsterdamie w EUR a w strefie Azji – Pacyfiku w Singapurze w USD. Natomiast KTN, które realizują cash pooling w USA muszą brać pod uwagę, że oprocentowanie nie może być płacone od środków na rachunku bieżącym,

73 Cash pooling jako metoda optymalizacji przepływów finansowych we współczesnych korporacjach finansowych

odsetki od lokat terminowych są opodatkowane, a na kontach musi być pozostawiona odpowiednia rezerwa gotówki, co oznacza, że część jej nie podlega oprocentowaniu.

Do podstawowych korzyści wynikających ze stosowania rzeczywistego cash poolingu na-leżą [Borowiec, Włoch 2013, ss. 393–394; Remlein 2014, ss. 135–145; Lang i in. 2013, ss. 209–214]: – optymalizacja efektu odsetkowego. Dodatnie saldo na rachunku głównym KTN jest oprocentowane na koniec każdego dnia na bazie overnight. Przynosi to większe korzyści aniżeli indywidualne oprocentowanie dodatnich sald poszczególnych jej jednostek i in-dywidualne obciążenie oprocentowaniem jednostek mających ujemne salda. Korzyści te demonstrowane są w tabeli 1, z której wynika, że bez cash poolingu spółki córki KTN zapłaciłyby oprocentowanie w wysokości 2 euro, a w warunkach konsolidacji sald uzy-skałyby tytułem oprocentowania 5 euro. W sumie korzyści z poolingu wyniosłyby 7 euro. Tabela 1. Optymalizacja efektu odsetkowego w korporacji transnarodowej

Wyszczególnienie

Bez cash poolingu Bez cash poolingu

Korzyści z cash

poolingu

Spółka

córka X córka YSpółka córka ZSpółka Suma Suma

Salda kont spółek 200 (400) 300 100 100

-Stopa procentowa 5 8 5 - 5

-Kwota

oprocentowania w euro

10 (32) 20 (2) 5 7

Źródło: opracowanie własne.

W przypadku ujemnego salda na rachunku głównym automatyczne kredytowanie na podstawie umowy z bankiem jest tańsze (niższe odsetki) aniżeli zaciąganie kredytu przez poszczególne spółki z debetowymi saldami.

– obniżenie kosztów transakcyjnych i zmniejszenie zaangażowania personelu KTN w zarządzanie cash flows, ponieważ te obowiązki w największym stopniu przejmu-je bank;

– zwiększenie płynności finansowej KTN. Ujemne salda jednych jednostek KTN auto-matycznie pokrywane są z dodatnimi saldami innych, a ujemne saldo rachunku głów-nego kredytem bankowym. W normalnych warunkach utrzymywana jest stała płyn-ność finansowa grupy kapitałowej;

– efekty synergii – łączenie sald poszczególnych jednostek zwiększa efektywność fi-nansowej działalności całej organizacji;

– efekty skali – zwiększenie rozmiarów operacji finansowych zmniejsza ich jednostko-we koszty;

– poprawie ulega kontrola cash flow – centrala KTN ma dokładną informację o ich co-dziennym stanie poprzez bezpośredni wgląd w przepływy na koncie głównym; – zmniejszenie ryzyka finansowego poprzez rozłożenie go na wiele różnych lokalizacji uczestników cash poolu.

Tym niewątpliwym korzyściom rzeczywistego cash poolingu towarzyszą, tak jak każdej działalności w sferze finansów, określone koszty i ograniczenia a mianowicie [http:// treasurytoday.com2006/2007..., dostęp: 10.11.2017; Hangebrauck 2008, ss. 40 – 50]: – wysokie koszty implementacji i administrowania całym systemem;

– wysokie opłaty bankowe przy dużej częstotliwości przelewów, zwłaszcza transgranicznych; – centralizacja zarządzania płynnością pozbawia spółki córki możliwości podejmowa-nia samodzielnych decyzji w tej sferze;

– fizyczne przepływy gotówki pomiędzy kontami powodują powstanie wewnątrz-korporacyjnych pożyczek pomiędzy liderem systemu a jego uczestnikami, co może powodować w  niektórych jurysdykcjach ich opodatkowanie. Oprocentowanie tych pożyczek traktowane jest tam przez władze podatkowe nie jako płatności bankowe, ale wewnętrznokorporacyjne;

– redystrybucja środków z konta głównego na konto spółek córek nie może przekra-czać pewnej granicy, ze względu na obowiązujące w poszczególnych krajach regulacje dotyczące tzw. cienkiej kapitalizacji (thin capitalisation). Oznacza ona, że finansowanie filii pożyczkami spółek matki dopuszczalne jest tylko do pewnego poziomu. Ten po-ziom znacznie różni się pomiędzy krajami. Na przykład w Słowenii dopuszczalny sto-sunek pożyczek do kapitału własnego wynosi 8:1, we Francji i RFN 1,5:1 a w Polsce 3:1. Odsetki od pożyczek powyżej tego poziomu nie są traktowane jako koszty uzyskania dochodu;

– transfer środków pomiędzy spółkami córkami może powodować problemy zwią-zane z niedopuszczalnym przez prawo ich łączeniem (commingling of funds). Dlatego musi być brana pod uwagę odpowiednia strukturyzacja wewnątrzkorporacyjnych po-życzek, co może zapewniać podpisywanie odrębnych umów kredytowych dla każdej pożyczki;

– generalnie konta uczestników cash poolingu utrzymywane są w jednym banku. Jeśli ulokowani oni są w różnych krajach, co w przypadku KTN jest regułą, to mogą po-wstawać problemy z ich obsługą, ponieważ ten bank może nie być reprezentowany w danym kraju lub może nie świadczyć pożądanych usług;

– dla efektywnego funkcjonowania cash poolingu niezbędne jest prognozowanie wy-sokości możliwych transferów gotówki pomiędzy kontami;

– niewypłacalność jednego uczestnika cash poolu może spowodować kryzys finanso-wy u innych na zasadzie „efektu domina”.

75 Cash pooling jako metoda optymalizacji przepływów finansowych we współczesnych korporacjach finansowych

W dokumencie Przedsiębiorczość i Zarządzanie (Stron 72-76)