Służba

Według klasyfikacji Rulli należy ona do potrzeb heterocentrycznych, czyli kieruje człowieka ku działaniom poza nim, nie koncentruje na sobie⁹⁴⁵, może być siłą motywacyjną do autentycznej służby w działaniu misyjnym. Uświadomienie sobie tej potrzeby może pomagać w podejmowaniu działań misyjnych i kierunkowaniu ich z wyraźną świadomością dla Bożej chwały.

3.3.8. Służba

Profesja rad ewangelicznych jest „jakąś szczególną

konsekracją”946, która uzupełnia konsekrację chrztu. Za jej pośrednictwem chrześcijanin całkowicie poświęca się i oddaje Bogu tak,

943Konstytucje Zgromadzenia, art. 109, Luboń, 1990.

944 „(…) spełnić coś trudnego, kierować, organizować ludzi i rzeczy, szybko i zdecydowanie wykonywać trudne rzeczy, wyprzedzać innych, rywalizować z nimi i ich przewyższać, przysparzać sobie dobrej opinii przez wykorzystanie własnych talentów”. K. Trojan, dz.cyt., s.71; Dynamika tej potrzeby, jak precyzuje M. Kożuch, wyraża się przez „(…) panowanie nad obiektami fizycznymi, istotami ludzkimi lub ideami, manipulowanie nimi lub organizowanie ich. (…) Uczucia charakterystyczne : ambicja, rywalizacja, konkurencja, zamiłowanie do pokonywana przeszkód, zapał, entuzjazm, wysokie aspiracje. (…) Osoba z potrzebą sukcesu posiada siłę woli, łatwo pokonuje znudzenie i zniechęcenie, jest dobrym przywódcą i organizatorem, ma olbrzymi zapał, który potrafi uwieńczyć sukcesem”, M. Kożuch, Chrześcijańska formacja indywidualna, Kraków 2001, s. 333 – 334.

945 L. Rulla, Anthropology of the Christian Vocation 1986, dz. cyt., s. 165 – 467.

946

193

że jego życie staje się wyłączną służbą Jemu samemu947. Działalność i wszystkie dzieła „społeczne”, towarzyszące zawsze misji zakonników,

świadczą o ich stałym zaangażowaniu dla innych948

. Sobór Watykański II podkreśla, że zakonnicy są głębiej zaangażowani w służbę Kościołowi na mocy swej konsekracji, urzeczywistniającej się w profesji rad ewangelicznych⁹⁴⁹. Służba ta wyraża się przede wszystkim w praktykowanej modlitwie, uczynkach pokutnych i przykładzie własnego życia, ale także przez udział „w zewnętrznych dziełach

apostolatu, z zachowaniem właściwego każdemu zakonowi

charakteru”950. Wówczas Ewangelia urzeczywistnia się w życiu ludzi. Świadczy o tym historia życia konsekrowanego na przestrzeni wieków⁹⁵¹. Wiele Instytutów, zwłaszcza w epoce nowożytnej, powstawało właśnie po to, aby służyć ubogim i zaspokoić konkretne ich potrzeby⁹⁵². Właśnie taka służba jest czynem ewangelicznym953

, a charyzmat Instytutu określa konkretne zadania, które wykonują jego członkowie, stosownie do potrzeb Kościoła i świata954

. Szczególne znaczenie dla tego działania ma Eucharystia: „Osoba zakonna odnajduje w niej swoją rację bytu: uwielbienie Boga i służbę braciom jako wyraz doskonałej miłości w zjednoczeniu z Chrystusem i Kościołem”955

. W Eucharystii umacnia ona swoje zjednoczenie z Chrystusem, by służyć. Może również świadomie włączyć swoją potrzebę opiekuńczości, która wyraża się przez okazywanie i dawanie uczuć innym, zaspokajanie ich potrzeb fizycznych, zwłaszcza osobom

947 Por. Paweł VI, Przemówienie, 23 V 1964, w: Charyzmat życia zakonnego, Poznań – Warszawa 1974, s. 82 – 83.

948 OE, 6.

949 LG, 44.

950 Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele, Christus Dominus, w: Sobór Watykański II,

Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 1968, 33.

951 VC, 39. 952 VC, 40. 953 Tamże, 82. 954 Tamże, 19. 955

194

starszym, chorym, słabym, odrzuconym956. M. Kożuch opisując dynamikę tej potrzeby zwraca uwagę na niespójność psychiczną, która ma charakter podświadomy i może uniemożliwiać realizację wartości, gdy będzie skierowana na poszukiwanie doznawania opiekuńczości957

. Potrzeba ta, chociaż neutralna w relacji do wartości ewangelicznych, według klasyfikacji L. Rulli958, dzięki autotranscendencji osoby, może wyrażać wartość służby potrzebującemu. W okresie formacji należy zapoznawać kandydatów również z zagadnieniem „ja” człowieka na płaszczyźnie struktury i treści, by nie ulegał zafałszowaniu motywacyjnemu swoich działań. Może to stanowić moment do kształtowania w osobie postawy autentycznej służby wynikającej również z wiary w rzeczywistą obecność Chrystusa w Eucharystii i rozpoznania Go w ubogim i cierpiącym⁹⁵⁹. Opisując zasadę formacji postawy służby, R. Niparko zwraca uwagę na pokorę, która uzdalnia człowieka do dostrzegania wartości innych ludzi. Podkreśla, że dla E.Bojanowskiego wzorem do formowania postawy służby był Jezus Chrystus⁹⁶⁰. Zgromadzenie Służebniczek wyraźnie określa to zadanie w Konstytucjach w opisie swojego celu istnienia i działalności: „w myśl

Ojca Założyciela celem Zgromadzenia Sióstr Służebniczek

Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny jest chwała Trójcy Przenajświętszej przez życie w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie oraz przez wypełnianie idei służenia Bogu i ludziom, zwłaszcza najbardziej

956

K. Trojan, dz. cyt., s. 71.

957 „Osoba opiekująca się dąży do tego, by okazywać i dawać uczucie innym i tym samym zaspokajać potrzebę uczucia u innych (…), okazywanie łagodności i wyrozumiałości, zachęcanie do twórczej pracy. Skierowana do wewnątrz wyraża się w użalaniu się nad sobą, w litowaniu się, wczuwaniu się we własne cierpienia, zajmowaniu się własnymi niedomaganiami ”, M. Kożuch, Chrześcijańska

formacja indywidualna, Kraków 2001, s. 334.

958„Potrzeby, których zaspokajanie można pogodzić z życiem Ewangelią, Rulla nazwał potrzebami neutralnymi lub zbieżnymi; są to potrzeby o charakterze heterocentrycznym. Natomiast potrzeby o charakterze autocentrycznym, których zaspokajania nie można pogodzić z życiem Ewangelią, nazwał rozbieżnymi”, K. Trojan, dz. cyt., s. 69.

959 RNCH, 23.

960 E. Bojanowski, List do s. Salomei , 25 IV 1868; R. Niparko, Edmunda Bojanowskiego system

195

potrzebującym. Dlatego nasze posługiwanie ewangeliczne w Kościele obejmuje szczególnie wychowywanie dzieci i młodzieży, opiekę nad chorymi i biednymi, a także różne formy pracy parafialnej i charytatywnej”⁹⁶¹. Jeżeli uwzględni się w formacji także psychologiczny aspekt działania, ułatwi to formację eucharystycznej postawy służby.

3.4. Formacja permanentna

Formacja ciągła zakłada ogólny proces odnowy osoby konsekrowanej, obejmujący wszystkie sfery jej życia⁹⁶². Etap ten sprawia, że osoba staje się otwarta na działania formacyjne. Proponowana formacja postaw eucharystycznych: pokoju, solidarności, głoszenia Jezusa Jedynego Zbawiciela, wewnętrznej dyspozycyjności –

świadectwa aż do oddania życia, stanowi uzupełnienie

do przedstawionych postaw poprzednich etapów. Ponieważ ewolucyjny proces formacji zakłada istnienie zróżnicowanej dynamiki dojrzewania duchowego osoby, proponuje się uwzględnianie w formacji permanentnej postaw poprzednich etapów formacyjnych. Program formacji ciągłej w Zgromadzeniu uwzględnia aktualne nauczanie Kościoła oraz wytyczne programu duszpasterskiego na poszczególne lata, jak wynika z badanych dokumentów do roku 2005. Włączenie propozycji eucharystycznej formacji jako stałego elementu formacji

permanentnej może wspomagać realizację życia radami

ewangelicznymi, by doprowadzać osobę konsekrowaną do zjednoczenia z Bogiem przez Jezusa Chrystusa. W przedstawionych propozycjach postaw eucharystycznych uwzględniono teologię Eucharystii i wybrane elementy psychologii głębi L. Rulli.

961 Konstytucje Zgromadzenia 1990, art. 16.

962

196