• Nie Znaleziono Wyników

Zawody zaufania publicznego

A. System ochrony zdrowia

1. Zapowiedź zaprzestania finansowania procedury in vitro

Do Rzecznika zwracały się osoby zaniepokojone zapowiedziami zaprzestania refun-dacji procedury in vitro. Podstawowym zadaniem Rady Ministrów jako organu władzy wykonawczej jest zapewnienie wykonywania ustaw. Jest to obowiązek konstytucyjny.

Zaprzestanie finansowania procedury in vitro będzie oznaczać pozbawienie skutecz-ności ustawy o leczeniu niepłodskutecz-ności511. Decyzja ta będzie pozostawać w sprzeczności ze wspomnianym zadaniem Rady Ministrów. Ponadto w nieuzasadniony sposób ogra-niczy dostęp do regulowanej ustawowo metody in vitro. Uznana praktycznie na całym świecie metoda zapłodnienia pozaustrojowego, po zakończeniu realizacji rządowego programu refundacji dostępna będzie jedynie osobom zamożnym. Ustawa o leczeniu niepłodności w sposób wystarczający gwarantuje stosowanie również innych niż in vitro metod leczenia niepłodności. Należy mieć jednak na uwadze, że metoda in vitro w wielu przypadkach jest jedyną skuteczną metodą leczenia niepłodności. Działania resortu zdrowia w celu upowszechniania wiedzy o przyczynach niepłodności i sposo-bach ich leczenia są bardzo potrzebne, ale nie zastąpią metod terapeutycznych, w tym metody in vitro. Wyjaśnienia przekazane przez Ministra Zdrowia w odpowiedzi na wcześniejsze512 wystąpienie Rzecznika dotyczące wyjaśnienia przyczyn zaprzestania finansowania ze środków publicznych procedury zapłodnienia pozaustrojowego, nie są wystarczające. Dlatego Rzecznik zwrócił się513 do Ministra Zdrowia o uzupełnienie odpowiedzi w kontekście konstytucyjnego obowiązku wykonywania ustaw.

W odpowiedzi Minister wskazał514, że zaprzestanie finansowania procedury in vi-tro z  budżetu państwa nie pozbawia skuteczności ustawy o  leczeniu niepłodności.

Podkreślił, że przepisy tej ustawy nie dotyczą finansowania procedury in vitro ze środ-ków publicznych. W  ustawie wyraźnie wskazano, że leczenie niepłodności, w  tym w drodze medycznie wspomaganej prokreacji jest finansowane w zakresie, w sposób i na zasadach określonych w przepisach odrębnych. Nie wynika z tego jednak obowią-zek finansowania procedury in vitro w celu wykonania ustawy o leczeniu niepłodności.

W ocenie Ministra problem związany z niepłodnością może być skutecznie rozwiąza-ny w odniesieniu do wielu rodzin przez zastosowanie kompleksowych działań skupia-jących się przede wszystkim na diagnostyce przyczyn niepłodności i ich leczeniu. Za-płodnienie pozaustrojowe jest uznaną na całym świecie metodą leczenia niepłodności o potwierdzonej skuteczności. Zdaniem Rzecznika decyzja o rezygnacji z finansowa-nia wspomz finansowa-nianej metody na rzecz innych metod leczez finansowa-nia niepłodności, oznaczająca

511 Ustawa z 25 czerwca 2015 r. (Dz.U. poz. 1087).

512 Informacja RPO za 2015 r., str. 123.

513 VII.5002.6.2015 z 19 stycznia 2016 r.

514 Pismo z 17 lutego 2016 r.

w praktyce znaczne ograniczenie stosowania in vitro, powinna mieć uzasadnienie we wskazaniach aktualnej wiedzy medycznej. Z informacji przekazanych przez Ministra nie wynika jednak, jakie inne metody leczenia niepłodności o porównywalnej sku-teczności będą finansowane przez resort zdrowia. Za takie metody w szczególności trudno uznać programy profilaktyczne, które nie powinny być substytutem dla metod terapeutycznych. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Ministra, w związku z zaprzestaniem realizacji tego programu, powołany został Zespół do spraw projektu programu z  zakresu zdrowia prokreacyjnego. Wśród jego zadań znalazło się opra-cowanie projektu celu operacyjnego Narodowego Programu Zdrowia, który ma być ukierunkowany na promocję zdrowia prokreacyjnego oraz opracowanie projektu pro-gramu polityki zdrowotnej z zakresu zdrowia prokreacyjnego. Rzecznik zwrócił się515 do Ministra Zdrowia z prośbą o przekazanie informacji dotyczących założeń przygo-towywanego celu operacyjnego i polityki zdrowotnej oraz określenie horyzontu cza-sowego prac nad tymi projektami.

W odpowiedzi poinformowano516 Rzecznika, że prowadzone są prace zmierzają-ce do poprawy zdrowia prokreacyjnego. Minister przedstawił wykaz zadań służących realizacji tego celu oraz podmioty odpowiedzialne za ich wykonanie ujęte w projekcie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 przekazanego pod obrady Rady Ministrów. Ponadto procedowany jest pro-jekt programu polityki zdrowotnej „Program kompleksowej ochrony zdrowia prokre-acyjnego na lata 2016-2017”. Zawiera on 5 głównych obszarów interwencji: utworze-nie sieci referencyjnych ośrodków leczenia utworze-niepłodności, szkoleutworze-nie lekarzy podstawo-wej opieki zdrowotnej, lekarzy specjalistów z zakresu położnictwa i ginekologii oraz położnych w  zakresie zdrowia prokreacyjnego i  standardów leczenia niepłodności, edukację zdrowotną, kompleksową diagnostykę niepłodności oraz utworzenie Banku Tkanek Germinalnych. Program uzyskał pozytywną opinię Agencji Oceny Technolo-gii Medycznych i Taryfikacji.

2. Prawa dawców przeszczepu do świadczeń zdrowotnych

Na tle skarg badanych przez Rzecznika ujawnił się problem braku spójności obo-wiązujących przepisów w  zakresie uprawnień dawców przeszczepu do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej. Warunki i zakres udzielania świad-czeń zdrowotnych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, w tym szczególne upraw-nienia do świadczeń opieki zdrowotnej, określa ustawa o świadczeniach opieki zdro-wotnej finansowanych ze środków publicznych517, według której Zasłużeni Dawcy Przeszczepu mają prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdro-wotnej oraz z usług farmaceutycznych. Natomiast ustawa o pobieraniu,

przechowy-515 VII.5002.6.2015 z 18 lipca 2016 r.

516 Pismo 17 sierpnia 2016 r.

517 Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 581, z późn. zm.).

waniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów518 przewiduje uprawnienia za-równo dla Dawcy Przeszczepu, jak i Zasłużonego Dawcy Przeszczepu do korzystania poza kolejnością z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. W konsekwencji uznać należy, że regulacje określające uprawnienia dawców przeszczepu są niespójne. Różnią się one zakresem podmiotowym oraz zakresem przysługujących uprawnień. W ocenie Rzecznika, prawa dawców przeszczepu powinny zostać uregulowane w sposób przej-rzysty i jednolity. Rzecznik zwrócił się519 w tej sprawie do Ministra Zdrowia.

W odpowiedzi Minister poinformował520, że przepisy dotyczące uprawnień daw-ców przeszczepów i  zasłużonych dawdaw-ców przeszczepów zostaną doprecyzowane w taki sposób, aby nie budziły one wątpliwości.

3. Zadania i uprawnienia ratowników medycznych

Rzecznik zwrócił uwagę na potrzebę wydania przepisów wykonawczych do znowelizowanej w  2015 roku ustawy o  Państwowym Ratownictwie Medycznym521. Szczególne zaniepokojenie budzi brak nowego rozporządzenia Ministra Zdrowia określającego czynności ratunkowe, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego. Dotychczasowe rozporządzenie regulujące tę kwestię utraciło moc obo-wiązującą z dniem 1 stycznia 2016 r. Ustawodawca nie przewidział bowiem okreso-wego obowiązywania tego rozporządzenia w przepisach przejściowych. Brak nowe-go rozporządzenia oznacza w praktyce pozbawienie skuteczności nowych regulacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym522. Ponadto powoduje wątpliwości dotyczące szczegółowych zadań i uprawnień ratowników medycznych oraz ewentu-alnej odpowiedzialności i roszczeń z tego tytułu. Rzecznik zwrócił się523 do Ministra Zdrowia o przedstawienie stanowiska w powyższej sprawie, a także przekazanie in-formacji o przyczynach opóźnienia w przygotowaniu przepisów wykonawczych oraz przewidywanego terminu ich wydania.

Minister zapewnił524, że ratownicy mogą wykonywać zadania zawodowe na pod-stawie samej ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. W resorcie zdrowia trwają intensywne prace nad rozporządzeniem określającym szczegółowy zakres czynności ratowników medycznych, które ma jedynie doprecyzować katalog tych za-dań. Powyższe stanowisko zostało przekazane wszystkim wojewodom oraz osobom, które zwracały się do Ministerstwa z podobnymi pytaniami.

518 Ustawa z 1 lipca 2005 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 793, z późn. zm.).

519 V.7010.26.2015 z 3 lutego 2016 r.

520 Pismo z 29 lipca 2016 r.

521 Ustawa z 8 września 2006 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 757, z późn. zm.).

522 Ustawa z 25 września 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 1887).

523 V.7011.10.2016 z 3 lutego 2016 r.

524 Pismo z 16 lutego 2016 r.

4. Prawo pacjenta do uzyskania świadczenia zdrowotnego

Rzecznik wielokrotnie wskazywał525 w  wystąpieniach kierowanych do Ministra Zdrowia na konieczność podjęcia pilnych działań mających na celu ustanowienie me-chanizmu, który pozwoli pacjentowi uzyskać informację o tym, gdzie może realnie uzy-skać świadczenie zdrowotne, którego wykonanie zostało mu odmówione z powołaniem się przez lekarza na klauzulę sumienia. Trybunał Konstytucyjny orzekł w wyroku526 z 7 października 2015 r. o niezgodności z konstytucyjną zasadą wolności sumienia i religii przepisu, który nakładał taki obowiązek informacyjny na lekarza odmawiającego wy-konania świadczenia. W  ocenie Trybunału ustawodawca powinien zastosować inne, bardziej skuteczne sposoby informowania pacjenta. Dotychczas nie podjęto jednak od-powiednich działań legislacyjnych. Z uwagi na brak podmiotu zobowiązanego do wska-zania pacjentowi, któremu odmówiono świadczenia, realnych możliwości uzyskania świadczenia u innego lekarza lub w innym podmiocie leczniczym, może dochodzić do sytuacji, kiedy pacjent nie będzie mógł uzyskać świadczenia zdrowotnego. Tym samym może dojść do naruszenia konstytucyjnego prawa do zapewnienia równego dostępu do świadczeń publicznej opieki zdrowotnej. Rzecznik zwrócił się527 do Przewodniczącego Sejmowej Komisji Zdrowia o rozważenie prawnego uregulowania omawianej kwestii.

Rzecznik nie otrzymał odpowiedzi na to wystąpienie.

W  wystąpieniu do Prezesa NFZ, Rzecznik skierował528 prośbę o  podanie infor-macji, czy zgodnie z procedurami Narodowego Funduszu Zdrowia istnieje podmiot zobowiązany do wskazania realnych możliwości uzyskania świadczenia pacjentowi, któremu lekarz odmówił świadczenia, powołując się na klauzulę sumienia.

Prezes NFZ poinformował529, że zwrócił się do Ministra Zdrowia z prośbą o podjęcie prac nad zmianą przepisów w celu wykonania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Ponadto Rzecznik zwrócił się530 do Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej o wskazanie, w jakich sytuacjach lekarze będą mogli korzystać z klauzuli sumienia i odmówić wy-konania określonego świadczenia. Ma to związek z orzeczeniem przez Trybunał Kon-stytucyjny o niezgodności z Konstytucją przepisu ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, który nakłada na lekarza obowiązek wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z jego sumieniem „w innych przypadkach niecierpiących zwłoki”.

W odpowiedzi Prezes poinformował531, że samorząd lekarski dotychczas nie gro-madził informacji o tym, w jakich sytuacjach lekarze korzystają z klauzuli sumienia.

Z biegiem czasu informacje takie będą otrzymywać podmioty lecznicze, ponieważ w uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał532, że w informacji

kiero-525 Informacja RPO za 2015 r., str. 127.

526 Sygn. K 12/14.

527 VII.812.5.2014 z 22 lutego 2016 r.

528 Pismo z 22 lutego 2016 r.

529 Pismo z 25 marca 2016 r.

530 Pismo z 22 lutego 2016 r.

531 Pismo z 20 maja 2016 r.

532 Wyrok z 7 października 2015 r., sygn. akt K 12/14.

wanej do przełożonego lekarz powinien określić sytuacje, w których będzie korzystał z klauzuli sumienia.

5. Ochrona życia i zdrowia osób, które mogą być zarażone wirusem HIV

Obowiązkiem lekarza, w przypadku rozpoznania zakażenia, które może przenosić się drogą kontaktów seksualnych, jest poinformowanie zakażonego pacjenta o tym, że jego partner lub partnerzy seksualni powinni zgłosić się do lekarza. Informacja o takim powiadomieniu zostaje wpisana do dokumentacji medycznej. To rozwiązanie ma przede wszystkim chronić zdrowie i życie partnera seksualnego pacjenta. Pojawiają się jednak wątpliwości, czy przyjęta procedura spełnia swoje zadanie. Brak jest bowiem regula-cji, które określałyby modelowy sposób postępowania lekarza wobec osób niebędących jego pacjentami, co do których ma on uzasadnione przypuszczenie, że mogły zostać zarażone wirusem HIV przez byłego pacjenta. W szczególności przepisy nie przewidują żadnych konsekwencji prawnych, jeżeli pacjent nie poinformuje partnera o konieczno-ści zgłoszenia się do lekarza. Umyślne działanie osoby zarażonej wirusem HIV polega-jące na bezpośrednim narażeniu innej osoby na zarażenie jest przestępstwem. Ściganie tego przestępstwa następuje jednak na wniosek pokrzywdzonego. Dlatego pokrzywdzo-ny musi wiedzieć, że osoba, która go zaraziła, zrobiła to co najmniej z powodu niezacho-wania ostrożności. Rzecznik zwrócił się533 do Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej o wska-zanie, jakie działania mógłby, czy powinien podjąć lekarz wobec osób niebędących jego pacjentami, które mogą być zarażone wirusem HIV.

Prezes wyjaśnił534, że kwestia bezpieczeństwa zdrowotnego osób narażonych na bezpośrednie niebezpieczeństwo zarażenia się wirusem HIV była przedmiotem ana-lizy na forum Komisji Etyki Lekarskiej Naczelnej Rady Lekarskiej. W ocenie Komisji problem ten świadczy przede wszystkim o słabości przepisów, na podstawie których służby sanitarne realizują zadania w zakresie zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym. Zdaniem Prezesa pewną propozycję rozwiązania tego problemu zawiera artykuł pt. „Zasada respektowania tajemnicy lekarskiej a ochrona interesów osób trze-cich w związku z zagrożeniem ich zdrowia lub życia AIDS/HIV535”. Z treści publikacji wynika, że lekarz powinien mieć obowiązek poinformowania pacjenta – nosiciela wi-rusa HIV czy chorego na AIDS o wszystkich – zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej – zachowaniach, które mogą prowadzić do zakażenia innej osoby. Pacjenta należy powiadomić, że osoby, które mógł zarazić powinny zgłosić się do lekarza, a tak-że wskazać, a tak-że naraa tak-żenie innej osoby na zaraa tak-żenie jest przestępstwem. Oświadczenie pacjenta o zapoznaniu się z informacją i zrozumieniu jej treści powinno być przecho-wywane przez właściwe organy z zachowaniem tajności danych.

533 V.7013.16.2016 z 23 lutego 2016 r.

534 Pismo z 18 kwietnia 2016 r.

535 Kwartalnik „Prawo i medycyna” nr 16 (2/2004).

Minister Zdrowia podzielił536 stanowisko Rzecznika, co do potrzeby położenia większego nacisku na profilaktykę z zakresu przeciwdziałania zakażeniu HIV/AIDS.

Minister nie wskazał jednakże, jakie konkretnie działania podejmuje w tej materii.

Sprawa pozostaje w zainteresowaniu Rzecznika.

6. Ochrona praw uczestników badań klinicznych

Przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u  ludzi oraz uchylenia dyrektywy 2001/20/WE537 wprowadziły nową procedurę uzyskiwania zgody na prowadzenie ba-dań klinicznych. W ramach dostosowania krajowych rozwiązań do regulacji unijnych szczególnie ważne jest utworzenie właściwie zabezpieczonego systemu informatycz-nego, który umożliwi sprawną komunikację właściwych organów krajowych odpo-wiedzialnych za wydawanie pozwoleń na prowadzenie badań klinicznych z działający-mi w Polsce koz działający-misjaz działający-mi bioetycznyz działający-mi. Z uwagi na przyjętą procedurę, niedotrzymanie terminów na wydanie decyzji w sprawie badań klinicznych może spowodować, że zo-staną przeprowadzone badania, które naruszają prawa i wolności człowieka. Badanie kliniczne podlega ocenie zarówno naukowej, jak i etycznej. Negatywna opinia komisji etycznej powoduje odmowę przez państwo członkowskie wydania pozwolenia na ba-danie. Kwestie, co do których wypowiada się komisja bioetyczna mają istotne znacze-nie dla ochrony praw i wolności pacjentów uczestniczących w badaniu klinicznym, w szczególności prawa do ochrony życia i zdrowia oraz prawa do samostanowienia.

Przedmiotem oceny etycznej będą m.in. stopień ryzyka przeprowadzanego badania, płynące z niego korzyści, świadoma zgoda na udział w badaniu, kwalifikacje podmiotu prowadzącego badanie kliniczne. Rzecznik zwrócił się538 do Ministra Zdrowia i Mi-nistra Cyfryzacji z  prośbą o  przedstawienie informacji na temat działań podjętych w celu wprowadzenia odpowiedniego systemu informatycznego i dostosowania pol-skich przepisów do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE).

7. Dostęp pacjentów do wysokospecjalistycznych leków w ramach programów lekowych finansowanych ze środków publicznych

O kwalifikowaniu pacjentów chorujących na rzadkie schorzenia do leczenia refun-dowanego w ramach programów lekowych decyduje Zespół Koordynacyjny ds. Cho-rób Ultrarzadkich, powoływany przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Ze-spół co do zasady stanowi też o wyłączeniu pacjenta z programu. Decyzje te nie pod-legają kontroli przez organ nadzoru. Może więc zdarzyć się sytuacja, w której lekarz prowadzący pacjenta widzi zasadność kontynuowania terapii, jednak Zespół

Koordy-536 Pismo z 22 grudnia 2016 r.

537 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 536/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r.

538 VII.520.13.2015 z 26 lutego 2016 r.

nacyjny orzeka o wyłączeniu pacjenta z programu lekowego. W efekcie o celowości dalszego leczenia decyduje podmiot, który nie ma osobistego kontaktu z pacjentem i możliwości bieżącej oceny efektywności leczenia. Rzecznik nie kwestionuje potrzeby funkcjonowania profesjonalnego podmiotu, który w terapiach chorób ultrarzadkich będzie kwalifikować pacjentów do leczenia i oceniać skuteczność terapii. Zaniepoko-jenie Rzecznika budzi jednak status prawny i funkcjonowanie Zespołu Koordynacyj-nego w oparciu o przepisy wewnętrzne, a także brak możliwości zakwestionowania decyzji Zespołu o wyłączeniu z programu lekowego. Rzecznik zwrócił się539 do Mi-nistra Zdrowia z prośbą o uregulowanie statusu prawnego Zespołu Koordynacyjne-go ds. Chorób Ultrarzadkich w przepisach prawa powszechnie obowiązująceKoordynacyjne-go oraz usunięcie z załączników do obwieszczenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu re-fundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych treści o charakterze normatywnym, określających uprawnie-nia tego Zespołu do kwalifikowauprawnie-nia i wyłączeuprawnie-nia pacjentów z udziału w programie lekowym.

Rzecznik dwukrotnie kierował do Ministra Zdrowia pisma monitujące, jednak nie uzyskał odpowiedzi. Sprawa pozostaje w zainteresowaniu Rzecznika.

8. Przeprowadzanie badań genetycznych

Zagadnienia związane z przeprowadzaniem testów genetycznych oraz biobanko-waniem wymagają, w ocenie Rzecznika, niezwłocznego uregulowania. Z tymi nowo-czesnymi procedurami medycznymi, umożliwiającymi precyzyjną diagnostykę i do-branie odpowiedniego leczenia, mogą wiązać się pewne zagrożenia dla konstytucyj-nych praw i wolności jednostki, takich jak w szczególności prawo do życia, zdrowia i samostanowienia oraz prawo do prywatności. Rzecznik wielokrotnie zwracał uwagę na konieczność podjęcia prac legislacyjnych w tym zakresie, jednak dotychczas nie przyjęto stosownych regulacji prawnych. Podstawową cechą wyróżniającą testy gene-tyczne na tle innych procedur medycznych, a jednocześnie uzasadniającą konieczność wprowadzenia odrębnych regulacji, jest charakter informacji uzyskiwanej w wyniku przeprowadzenia testów. Przed wyrażeniem zgody na poddanie się badaniu genetycz-nemu pacjent powinien być szczegółowo powiadomiony, w przystępny sposób, o tre-ści i znaczeniu informacji genetycznej, która może zostać uzyskana po przeprowadze-niu badania. Wyniki badań mogą wskazywać na istnienie obciążenia genetycznego bądź ryzyka wystąpienia takiego obciążenia nie tylko u pacjenta, ale także u jego krew-nych, których prawa do uzyskania wiedzy o wynikach badań również powinny zostać uwzględnione. Z badaniami genetycznymi wiąże się ponadto możliwość ujawnienia wady, która nie podlega leczeniu ze względu na istniejący stan wiedzy medycznej.

Dlatego stosowanie badań genetycznych powinno być ograniczone do celów

zdro-539 V.7013.55.2015 z 9 marca 2016 r.

wotnych i związanych z nimi celów naukowych. Istotne wydaje się wprowadzenie wyso-kiego standardu ochrony danych uzyskiwanych w drodze badań genetycznych i zakazu przekazywania tych informacji podmiotom trzecim niebędącym krewnymi badanego.

Informacja uzyskana w wyniku badań genetycznych może zainteresować także praco-dawców, ubezpieczycieli czy ośrodki adopcyjne. Udostępnienie tym podmiotom danych genetycznych może prowadzić do dyskryminacji osób obciążonych pewną wadą gene-tyczną. Kwestia ta znalazła odzwierciedlenie m.in. w Karcie Praw Podstawowych UE, zgodnie z którą zakazana jest wszelka dyskryminacja, w szczególności ze względu na cechy genetyczne. Uregulowania wymaga także procedura pobierania, przechowywa-nia i testowaprzechowywa-nia pobranego materiału genetycznego. Obecnie brak jest przepisów pre-cyzyjnie wskazujących na podmioty mogące przeprowadzać badania genetyczne. Brak standaryzacji procedur może obniżać jakość udzielanych świadczeń, a także wpływać na ograniczenie możliwości dofinansowania działalności biobanków ze środków unijnych oraz współpracy z podmiotami działającymi za granicą. Rzecznik zwrócił się540 do Mi-nistra Zdrowia z prośbą o podjęcie prac legislacyjnych.

Minister Zdrowia podzielił541 opinię Rzecznika o potrzebie niezwłocznego podję-cia prac nad prawnym uregulowaniem kwestii przeprowadzania testów genetycznych oraz biobankowania materiału ludzkiego. Ponadto poinformował, że w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego powstał Zespół do Spraw Molekularnych Badań Ge-netycznych i Biobankowania. Przygotowany raport został następnie przekazany Mi-nistrowi Zdrowia, który zgłosił szereg uwag do projektu i zasugerował rozszerzenie Zespołu o inne instytucje, w zainteresowaniu których pozostaje omawiana problema-tyka. W opinii Ministra Zdrowia konieczne są prace nad uregulowaniami prawnymi w zakresie przeprowadzania testów genetycznych i podjęcie działań legislacyjnych.

Dlatego też Minister Zdrowia zdecydował o powołaniu zespołu, który prowadziłby dalsze prace nad projektowaną ustawą z uwzględnieniem efektów pracy już istnieją-cego Zespołu.

9. Trudności z zatrudnianiem w Polsce lekarzy obcokrajowców spoza Unii Europejskiej

W Polsce brakuje lekarzy specjalistów, co przekłada się na utrudnienia w dostępie pacjentów do leczenia. Z raportu Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) Health at a Glance opublikowanego w 2015 r. wynika, że w 2014 r. w Pol-sce przypadało statystycznie 2,2 praktykującego lekarza na 1000 mieszkańców, a więc znacznie poniżej średniej w krajach OECD, która wynosi 3,3. Dane Naczelnej Izby Le-karskiej wskazują ponadto, że średni wiek lekarza specjalisty wykonującego zawód to około 55 lat. Sytuację mogłoby poprawić zatrudnienie lekarzy specjalistów z zagrani-cy, jednak ich zdaniem w Polsce brakuje programu zatrudniania lekarzy

obcokrajow-540 VII.5002.1.2014 z 24 marca 2016 r.

541 Pismo z 14 czerwca 2016 r.

ców, który zachęcałby zagranicznych specjalistów do wykonywania zawodu w naszym kraju. Według danych OECD lekarzy specjalistów z zagranicy pracuje w Polsce tylko 1,8 proc., podczas gdy średnia OECD wynosi 17,3.

Rzecznik wziął udział w otwartej debacie pt. „Lekarze do leczenia” zorganizowanej przez Centrum Wielokulturowe w Warszawie i Biuro Polityki Zdrowotnej Urzędu m.

st. Warszawy. Tematem debaty była sytuacja lekarzy specjalistów przyjeżdżających do Polski spoza Unii Europejskiej. Lekarze obcokrajowcy wskazywali, że stawiane im wy-mogi uzyskania prawa do wykonywania zawodu lekarza zobowiązują ich nieomal do powtórnego kształcenia w zawodzie. Problem dotyczy przede wszystkim osób, które ukończyły studia poza granicami Unii Europejskiej, a następnie przez wiele lat zdoby-wały tam doświadczenie zawodowe (m.in. obywateli Ukrainy, Kazachstanu i innych krajów byłego ZSRR, w tym także osób z Kartą Polaka). Osoby te często przez

st. Warszawy. Tematem debaty była sytuacja lekarzy specjalistów przyjeżdżających do Polski spoza Unii Europejskiej. Lekarze obcokrajowcy wskazywali, że stawiane im wy-mogi uzyskania prawa do wykonywania zawodu lekarza zobowiązują ich nieomal do powtórnego kształcenia w zawodzie. Problem dotyczy przede wszystkim osób, które ukończyły studia poza granicami Unii Europejskiej, a następnie przez wiele lat zdoby-wały tam doświadczenie zawodowe (m.in. obywateli Ukrainy, Kazachstanu i innych krajów byłego ZSRR, w tym także osób z Kartą Polaka). Osoby te często przez