• Nie Znaleziono Wyników

WNIOSKI I POSTULATY PASTORALNE

3. Ukazywanie zadań Kościoła domowego

Rodzina oparta na sakramencie małżeństwa, powołana jest do bycia Kościołem domowym. Spełnia ona swoje powołanie, gdy w niej realizowane podstawowe zadanie Kościoła, jakim jest spotkanie człowieka z Bogiem17. Odbywa się ono w rodzinie na różne sposoby: poprzez uczestnictwo w niedzielnej Eucharystii, czytanie i słuchanie

15 AL 40; por. 200, 202.

16 Por. KKK 2350; WPAL 3.

162 Słowa Bożego w gronie domowników, wspólnej modlitwie, trosce o wzrost wiary. Istotne znaczenie posiada także wzajemna miłość oraz głęboki (personalistyczny) szacunek wzajemny jej członków, a zwłaszcza świadectwo trwałej i wspierającej relacji małżeńskiej rodziców. Takie świadectwo i oddziaływanie rodziny jako Kościoła domowego owocuje w wychowaniu młodzieży w duchu chrześcijańskim do życia w małżeństwie i rodzinie, a jednocześnie ma kluczowe znaczenie także dla Kościoła. Trzeba zauważyć, że Kościół na Ukrainie przetrwał lata terroru komunistycznego w latach XX wieku dzięki temu, że miał oparcie w rodzinach, w których była pielęgnowana wiara i modlitwa a wychowanie było zakotwiczone w żywej relacji z Bogiem18.

Przeprowadzone badania młodzieży pokazują, iż często ceni ona walory wychowania w katolickich rodzinach. Pozytywnym aspektem tej analizy, budzącym nadzieję duszpasterską, są wysokie odsetki młodzieży doceniającej szczególną rolę wiary i modlitwy w życiu dzieci. Respondenci zgadzają się, że wiara i modlitwa w rodzinie daje wsparcie Boga w rozwiązywaniu problemów (62,4%), jednoczy rodzinę z Bogiem (62,3%), uczy wzajemnego szacunku (58,2%), pomaga rozwiązywać konflikty i przebaczać sobie wzajemnie (54,2%), ułatwia wzajemne zaufanie (54,2%), wyzwala wzajemną miłość i pomoc (54,0%) oraz pomaga przestrzegać przykazania Boże i zachowywać normy moralne (50,6%). Jednocześnie, wyniki te niosą pewien pastoralny niepokój, gdyż spory odsetek ochrzczonych uczniów niewyraźnie zgadza się z takim rozumieniem roli wiary i modlitwy w rodzinie. Natomiast około 15% badanych wyraźnie nie zgadza się, że wiara i modlitwa w rodzinie pomaga dzieciom odkryć swoje powołanie (16,2%), wypełniać dobrze codzienne obowiązki (15,2%) oraz rozwiązywać konflikty i przebaczać sobie wzajemnie (13,6%) – zob. tab. 42. Wyniki te mogą wskazywać, że o wielu rodzinach, w których wychowuje się badana młodzież, trudno mówić jako o domowych Kościołach, gdyż zaniedbywana jest tam wspólna modlitwa rodzinna, czytanie Słowa Bożego oraz inne praktyki religijne19. Wydaje się, że w katolickich domach obecne są aktualne problemy społeczeństwa ukraińskiego, w tym rozluźnienie relacji małżeńsko-rodzinnych, brak obecności fizycznej lub psychicznej rodziców w życiu swoich dzieci, obecność w rodzinach różnorakich nałogów a także częsta przemoc psychiczna lub fizyczna. Problemy te mogą być przyczyną zdeformowanego

18 П. Вишковський, „Це ті, котрі прийшли з великого утиску…”(Одкр 7,14). Тиврівський Меморіал мучеників Римсько-Католицької Церкви ХХ століття в Україні, Київ 2018, s. 27-29.

163 postrzegania przez młodzież wiary ich rodziców, gdyż niszczą wzajemne relacje oraz podważają zaufanie do rodziców20. Papież Franciszek pisze, że dziecko w swoim rozwoju potrzebuje doświadczenia, że rodzice są godni zaufania, a obowiązkiem rodziców jest zapewnienie tego fundamentalnego doświadczenia wpływającego na własną samoocenę oraz rzutującego na postrzeganie wiary rodziców21.

W trakcie analizy badań zauważono, że przynależność do wyznania rzymsko-katolickiego oraz silna religijność badanych wpływają na rozumienie roli wiary i modlitwy w rodzinie (zob. tab. 45, 46). Wyniki te pozwalają po raz kolejny zauważyć wpływ żywej wiary na postrzeganie przez młodzież małżeństwa i rodziny, a także podkreślają, iż rodzina jest oazą wzrastania wiary w sercach dzieci i młodzieży22. Papież Franciszek w adhortacji apostolskiej Amoris laetitia pisze, że „Wychowanie dzieci powinno być naznaczone procesem przekazywania wiary, który napotyka na trudności ze względu na aktualny styl życia, godziny pracy oraz złożoność dzisiejszego świata, w którym wiele osób utrzymuje szalone tempo, aby móc przeżyć. Mimo to, rodzina musi pozostać miejscem, w którym uczymy się dostrzegania motywów i piękna wiary, modlitwy oraz służby innym. Zaczyna się to od chrztu, w którym, jak powiedział św. Augustyn, matki, które wychowują swoje dzieci „współdziałają z Kościołem w tych świętych narodzinach”. Potem zaczyna się proces rozwoju tego nowego życia. Wiara jest darem Boga, otrzymanym we chrzcie, a nie wynikiem działania człowieka, lecz rodzice są narzędziami Boga, aby ona dojrzewała i rozwijała się”23.

Młodzież dość często pozytywnie postrzega wychowanie w katolickiej rodzinie. Około trzy czwarte badanej młodzieży zgadza się, że wychowanie w rodzinach katolickich pomaga odróżniać dobro od zła oraz uczy wiary i miłości do Boga. Około dwie trzecie respondentów podziela przekonania, że wychowanie w katolickiej rodzinie uczy modlitwy, przekazuje wiedzę na temat Boga, uczy miłości i szacunku dla każdego człowieka oraz uczy miłości do Kościoła. Około połowa badanych zgadza się, że wychowanie w katolickiej rodzinie przygotowuje do życia w małżeństwie i rodzinie, uczy znosić trudy życia, przygotowuje do odpowiedzialnego życia w społeczeństwie, uczy korzystania z sakramentów świętych, a także wpaja katolickie zasady moralne (zob.

20 Por. CV 80.

21 AL 263.

22 Por. J. Przybyłowski, Wychowanie chrześcijańskie w rodzinie, w: Matrimonio et familiae, red. P. Landwójtowicz, Opole 2016, s. 116-117.

164 tab. 47). Trzeba też zauważyć, że co dziesiąty respondent nie zgadza się, że wychowanie w katolickiej rodzinie uczy opanowania namiętności, przygotowuje do życia w małżeństwie i rodzinie oraz przygotowuje do odpowiedzialnego życia w społeczeństwie (zob. tab. 47). Powyższe wyniki, mogą naprowadzać na hipotezę, że prawie połowa badanej młodzieży wzrasta w atmosferze rodzinnej, która pozwala im pozytywnie postrzegać wychowanie w katolickiej rodzinie. Prawdopodobnie w tych rodzinach odczuwają zaufanie do swoich rodziców i Kościoła. A jednocześnie, druga połowa badanych może mieć inne doświadczenia życiowe, które – pomijając rodziny niewierzące – rzutują na ich ocenę wychowania w katolickiej rodzinie. Być może z powodu różnorakich trudnych sytuacji życiowych, z którymi młodzież boryka się w domu rodzinnym, trudno jest jej postrzegać pozytywnie wychowanie w katolickiej rodzinie.

Badania wykazały, że respondenci wyznania rzymskokatolickiego oraz osoby deklarujące się jako bardzo religijne lub religijne, częściej niż pozostali respondenci, doceniają walory wychowania w katolickiej rodzinie (zob. tab. 50, 51). Odpowiedzi te mogą wskazywać prawdopodobnie na pozytywne doświadczenia wyniesione z domu24. Mogą też wskazywać na przyswojenie treści katechetycznych lub odbycie dodatkowej formacji duchowej w grupach religijnych. Także zmienna płci wpływa na postrzeganie przez młodzież znaczenia wychowania w katolickich rodzinach, wskutek czego kobiety częściej niż mężczyźni uważają, że wychowanie w katolickiej rodzinie uczy wiary i miłości do Boga (zob. tab. 48). Ten ostatni wynik można łączyć z szerszym zjawiskiem, że w społeczeństwie ukraińskim kobiety częściej zajmują się wychowaniem religijnym dzieci. Ponadto, osoby wychowujące się rodzinach pełnych częściej uważają, że wychowanie w katolickiej rodzinie wpaja katolickie zasady moralne, uczy znosić trudy życia, uczy opanowania namiętności oraz uczy miłości i szacunku dla każdego człowieka (zob. tab. 49). Te z kolei wyniki świadczą o tym, że w przekonaniu badanych uczniów obecność obojga rodziców pozytywnie oddziałuje na wychowanie moralne. Można z pewnością powiedzieć, że małżeństwa, w których panuje zgoda, miłość i wzajemny szacunek, tworzą zdrowy klimat dla wzrostu dzieci i młodzieży. I odwrotnie, rodziny w których nastąpiło załamanie w relacji małżeńskiej

165 skutkujące separacją lub rozwodem, oddziałują na postrzeganie wychowania w katolickiej rodzinie przez dzieci25.

Tutaj rodzi się postulat inspirowany nauczaniem papieża Franciszka, niezmiernie ważny z punktu widzenia współczesnej odnowy duszpasterstwa rodzin, a mianowicie, aby upowszechnić duszpasterstwo narzeczonych i małżeństw w parafiach, czyniąc je przede wszystkim „duszpasterstwem więzi” 26. W adhortacji

Amoris laetitia czytamy: „Duszpasterstwo przedmałżeńskie i duszpasterstwo małżeństw

powinny być przede wszystkim duszpasterstwem więzi, gdzie wnoszone są elementy, które pomagają zarówno w dojrzewaniu miłości, jak i w przezwyciężaniu chwil trudnych”27. Takie duszpasterstwo według Papieża jest lepsze i bardziej potrzebne, niż samo duszpasterstwo niepowodzeń, czyli prowadzenie ośrodków poradnictwa specjalistycznego. Papież podkreśla pilną potrzebę duszpasterskiego wysiłku na rzecz umocnienia małżeństw, aby w ten sposób zapobiegać ich rozpadom28. Ponadto bardzo ważna wydaje się duszpasterska troska o młodzież, która często jest zagubiona we współczesnym świecie. Należałoby stwarzać dla niej przestrzenie, przyjazne miejsca i wspólnoty, gdzie młodzież mogłaby zaangażować się w życie Kościoła i doświadczyć miłości, której nierzadko brakuje im w rodzinach. Potrzebne jest słuchanie i szersze uwzględnianie propozycji samej młodzieży, służących konkretnemu ulepszaniu duszpasterstwa młodzieży29.

4. Motywowanie młodzieży do zawarcia małżeństwa sakramentalnego