• Nie Znaleziono Wyników

2.3.1. Wprowadzenie

237. W odróżnieniu od warunkowego umorzenia, warunkowe zawieszenie polega na wymierzeniu sprawcy przestępstwa kary pozbawienia wolności, tyle że niepodlegającej wykonaniu.357 Warunkowe zawieszenie stanowi szczególną formę wymiaru kary,358 będącą integralną częścią orzeczenia o karze.359 Jest ono samodzielną reakcją organów państwa na popełnienie przestępstwa, nie stanowi zaś jedynie modyfikacji procesu wykonania

353 M ały., s. 88.

354 Rocznik., s. 172. Także w doktrynie wskazano, że po wejściu w życie nowelizacji sądy zaczęły częściej stosować warunkowe umorzenie w stosunku do sprawców wcześniej niekaranych, zob. D. Kucyper, K. Mamak, W. Płóciennik [w:] D. Kucyper, K. Mamak, W. Płóciennik (red.), Funkcjonowanie., s. 396.

355 W momencie finalizacji tekstu niniejszej rozprawy, nie były jeszcze dostępne statystyki stosowania warunkowego umorzenia za 2017 r.

356 Postulowane zmiany wraz z ich uzasadnieniem zostały szczegółowo opisane w Rozdziale 4.

357 J. Lachowski, Komentarz do art. 69 k.k., teza 1 [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks..., Legalis/el.

2017.

358 Post. SN z dnia 20 listopada 2008 r., sygn. akt: II KK 180/08, LEX nr 468656; wyr. SN z dnia 9 czerwca 2017 r., sygn. akt: V KK 69/17, LEX nr 23119704.

359 A. Zoll, Komentarz do art. 69 k.k., teza 6 [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Tom I I .

kary.360 Jego zastosowanie następuje bowiem ju ż w wyroku wydawanym przez sąd orzekający w przedmiocie odpowiedzialności karnej.

238. Warunkowe zawieszenie to ten sam rodzaj owo kodeksowy typ kary co kara bezwzględnego pozbawienia wolności.361 Niektórzy autorzy traktują je jako samodzielny środek penalny, umożliwiający wymierzanie kary w sposób bardziej racjonalny i humanitarny, który stanowi przede wszystkim alternatywę dla kary bezwzględnego pozbawienia wolności.362

239. Funkcją warunkowego zawieszenia nie jest zapobieganie przeludnieniu więzień,363 choć jego racjonalne stosowanie może prowadzić do takiego rezultatu. Podstawową rolą tej instytucji jest zaś efektywne oddziaływanie na skazanego w celu osiągnięcia wobec niego określonych celów indywidualno-prewencyjnych.364

240. Warunkowe zawieszenie stanowi swoisty środek polityki karnej, stosowany wobec sprawców nadających się do prowadzenia wobec nich resocjalizacji w warunkach wolnościowych, jeżeli pozwoli to na powstrzymanie ich od powrotu do przestępstwa.365 241. W warunkach polskich funkcje warunkowego zawieszenia uległy jednak wypaczeniu, co

doprowadziło do jego znacznego nadużywania w praktyce orzeczniczej.366 Ten stan rzeczy oraz wiążące się z nim katastrofalne skutki dla funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce doprowadziły do tego, że nowelizacja przepisów dotyczących warunkowego zawieszenia znalazła się w centrum wielkiej nowelizacji prawa karnego, która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r.367

360 J. Lachowski, Komentarz do art. 69 k.k., teza 4 [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks..., Legalis/el.

2017.

361 Art. 32 k.k. nie wyróżnia warunkowego zawieszenia jako osobnej kary. Zob. też: J. Utrat-Milecki, Instytucja. [w:]

A. Adamski, M. Berent, M. Leciak (red.), Warunkowe., s. 86.

362 J. Skupiński, J. Mierzwińska-Lorencka, Komentarz do art. 69 k.k., teza 16 [w:] R. Stefański (red.), Kodeks., Legalis/el. 2017; J. Skupiński, § 27. Warunkowe., tezy 325-326 [w:] M. Melezini (red.), System..., s. 1132;

Uzasadnienie rządowego projektu Kodeksu karnego z 1997 r. [w:] Nowe kodeksy karne., s. 135 i 161.

363 A. Nawój-Śleszyński, Przeludnienie., s. 261.

364 J. Skupiński, Warunkowe zawieszenie. [w:] J. Jakubowska-Hara, J. Skupiński, Alternatywy., s. 37.

365 Wyr. Sa w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2009 r., sygn. akt: II AKa 19/09, LEX nr 511970; wyr. SA w Lublinie z dnia 27 maja 2015 r., sygn. akt: II AKa 97/15, LEX nr 1768706.

366 Zob. akapity 356-374 poniżej.

367 Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny . , s. 2 oraz 15.

2.3.2. Przesłanki stosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności

242. Jak stwierdził SA w Krakowie, „[o]rzeczenie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności ma charakter wtórny wobec oznaczenia kary wymierzonej z uwzględnieniem dyrektyw jej wymiaru. Tych faz orzekania nie powinno się łączyć czy odwracać ich kolejności, bo każda z nich jest znamienna innymi kryteriami, a to pierwsza:

stopniem winy, a druga: przesłankami probacji. Warunkowe zawieszenie stosuje się do kary już oznaczonej, gdy takie orzeczenie uzasadniają odnośne przesłanki.”368

243. Przesłanki te - stanowiące warunki dopuszczalności warunkowego zawieszenia369 - są zaś określone w art. 69 k.k. Zgodnie z art. 69 § 1 k.k., sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności i jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Art. 69 § 2 zawiera katalog czynników, branych pod uwagę przy budowaniu prognozy kryminologicznej sprawcy. Zgodnie z tym przepisem, zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. Art. 69 § 4 k.k. ogranicza zaś do szczególnie uzasadnionych wypadków orzeczenie warunkowego zawieszenia wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k.370 244. Z systematyki art. 69 k.k. wynika, że zastosowanie warunkowego zawieszenia ma w istocie

charakter trójstopniowy. Pierwszym elementem jest wymierzenie kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym jednego roku. Jako że rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wymierzonej kary pozbawienia wolności jest integralną częścią orzeczenia o karze,371 sąd meriti ma automatycznie świadomość, czy przesłanka ta została spełniona.

368 Wyr. SA w Krakowie z dnia 8 grudnia 2015 r., sygn. akt: II AKa 264/15, LEX nr 2052685.

369 Zob. A. Kordik, Warunkowe., s. 49.

370 Na temat klasyfikacji przesłanek warunkowego zawieszenia zob. A. Zoll, Komentarz do art. 69 k.k., teza 9 [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Tom I I . ; J. Bafia, K. Mioduski, M. Siewierski, Kodeks karny. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1971, s. 225; L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 1998, s. 186-187; M. Leonieni, Warunkowe zawieszenie wykonania kary w polskim prawie karnym (analiza ustawy i praktyki sądowej), Warszawa 1974, s. 81 i n.

371 Wyr. SA w Łodzi z dnia 23 listopada 2000 r., sygn. akt: II AKa 217/00, LEX nr 47745.

245. Decyzja o warunkowym zawieszeniu ma charakter następczy względem orzeczenia kary pozbawienia wolności.372 Warunkowe zawieszenie dotyczy bowiem wykonania orzeczonej już kary pozbawienia wolności. Zależność ta znajduje odzwierciedlenie w praktyce orzeczniczej. Mianowicie, w wyroku skazującym sąd najpierw stwierdza, że uznaje oskarżonego za winnego zarzuconego mu czynu o określonej kwalifikacji prawnej i wymierza mu karę pozbawienia wolności w oznaczonym wymiarze, zaś dopiero w kolejnym punkcie wyroku warunkowo zawiesza wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby (na podstawie art. 69 § 1 i 2 oraz art. 70 § 1 k.k.).373 246. W ymiar kary pozbawienia wolności powinien zostać oznaczony z uwzględnieniem

dyrektyw sądowego wymiaru kary (art. 53 i n. k.k.). Zachodzi jednak niebezpieczeństwo, iż już na tym etapie sąd będzie w istocie decydował o tym czy oskarżony powinien zostać pozbawiony wolności, czy też wystarczające wobec niego będzie zastosowanie warunkowego zawieszenia. Dopiero wówczas następuje decyzja o wymiarze kary pozbawienia wolności - który od strony formalnej musi umożliwić orzeczenie warunkowego zawieszenia.374 Mechanizm taki jest co prawda niezgodny z literalną treścią art. 69 § 1 k.k., jednak w praktyce trudno wprowadzić rozwiązania mogące go wyeliminować.

247. Kolejnym etapem na drodze do zastosowania warunkowego zawieszenia jest ustalenie czy w czasie popełnienia przestępstwa będącego przedmiotem postępowania sprawca nie był skazany na karę pozbawienia wolności, co powinno nastąpić poprzez analizę danych z KRK, dotyczących uprzedniej karalności sprawcy. Dopiero po spełnieniu tych przesłanek o charakterze obiektywnym możliwe jest przystąpienie do trzeciego etapu, polegającego na ustaleniu, czy w przypadku sprawcy zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna.

Jedynie łączne spełnienie ww. trzech przesłanek umożliwia sądowi orzeczenie warunkowego zawieszenia.

372 Co jest zgodne z przytoczonym wyżej wyrokiem - wyr. SA w Krakowie z dnia 8 grudnia 2015 r., sygn. akt: II AKa 264/15, LEX nr 2052685.

373 Zob. D. Kucyper, K. Mamak, W. Płóciennik, Warunkowe zawieszenie wykonania kary w świetle wypowiedzi praktyków wymiaru sprawiedliwości, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2017, z. 2, s. 88.

374 Wniosek o tym, że zjawisko takie występuje w praktyce sformułował A. Kordik, zob. A. Kordik, Warunkowe., s. 154-155.

(1) Orzeczenie kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczaj ącym roku

248. Przed 1 lipca 2015 r. zastosowanie warunkowego zawieszenia było możliwe w przypadku orzeczenia kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 2 lat, zaś obecnie jest ono dopuszczalne wyłącznie w wypadku orzeczenia kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym roku. Wprowadzenie takiego ograniczenia było świadomym zabiegiem, którego celem było przejęcie przez kary grzywny i ograniczenia wolności priorytetu w stosunku do kary pozbawienia wolności (w tym także warunkowo zawieszonej), a także uniemożliwienie skorzystania z tej instytucji kilkudziesięciu tysiącom sprawców, skazywanych na kary pozbawienia wolności w wymiarze powyżej

1 roku.375

249. Nowelizacja w praktyce wyłączyła zatem możliwość warunkowego zawieszenia w stosunku do sprawców przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności od lat 2 do 12, takich jak choćby zgwałcenie czy rozbój.376 W przypadku sprawców tych przestępstw warunkowe zawieszenie jest możliwe jedynie w razie wystąpienia typu uprzywilejowanego lub zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary. Można jednak orzec wobec nich karę ograniczenia wolności obok kary pozbawienia wolności. W tym ostatnim wypadku, orzeczona kara pozbawienia wolności nie podlega zawieszeniu.377 250. O dopuszczalności zastosowania warunkowego zawieszenia decyduje wymiar kary

orzeczonej, nie zaś wymiar kary do odbycia po zaliczeniu okresu zatrzymania i tymczasowego aresztowania na poczet kary czy jej złagodzenia w drodze amnestii.378 Limit wymiaru kary w wysokości jednego roku pozbawienia wolności ma również zastosowanie w przypadku warunkowego zawieszenia kary łącznej, orzeczonej na podstawie art. 89 § 1 k.k.379 Ograniczenie to nie obowiązuje jednak w wypadku tzw. małego świadka koronnego. Zgodnie z art. 60 § 5 k.k., w tym wypadku warunkowe zawieszenie jest możliwe w przypadku wymierzenia kary do 5 lat pozbawienia wolności.

375 Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny., s. 15 oraz 142. Zob. także: D. Kala, I. Zgoliński (red.), Reforma prawa karnego materialnego i procesowego z 2015 roku, Wolters Kluwer 2015.

376 Chodzi o przestępstwa z art. 140 § 2, 154 § 2, 163 § 3, 165 § 3, 165a § 1, 166 § 1, 173 § 3, 185 § 3 w zw. z 182 § 1 lub 3, 183 § 1 lub 3 lub 184 § 1 lub 2, 189 § 2a, 197 § 1, 200 § 1, 202 § 3, 207 § 3, 210 § 2, 223 § 2, 228 § 5, 229 § 4 oraz 280 § 1 k.k.

377 Co wynika z literalnej treści art. 37b k.k.

378 A. Zoll, Komentarz do art. 69 k.k., teza 12 [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Tom I I . ; uchw. SN z dnia 18 czerwca 1985 r., sygn. akt: VI KZP 9/85, Legalis nr 24823.

379 J. Skupiński, J. Mierzwińska-Lorencka, Komentarz do art. 69 k.k., teza 4 [w:] R. Stefański (red.), Kodeks..., Legalis/el. 2017.

Przeszkodą dla zastosowania warunkowego zawieszenia nie jest orzeczenie obok kary pozbawienia wolności w wymiarze do roku kumulatywnie grzywny lub środka karnego, środka kompensacyjnego albo przepadku.380

251. Ustawa nie różnicuje progu orzeczonej kary pozbawienia wolności w zależności od tego, czy sprawca popełnił przestępstwo umyślne czy też nieumyślne. Regulacja ta jest zatem bardziej surowa od k.k. z 1969 r., który w art. 73 § 1 przewidywał, że warunkowe zawieszenie jest możliwe w przypadku skazania na karę do 2 lat pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne oraz karę do 3 lat pozbawienia wolności orzeczoną za przestępstwo nieumyślne.381

252. Istnienie progu wysokości orzeczonej kary pozbawienia wolności oraz osadzenie go na relatywnie niskim poziomie (najniższym w historii polskich regulacji warunkowego zawieszenia) powoduje, że może ono być stosowane zasadniczo wobec sprawców drobnych występków,382 wobec których sąd orzekł karę w dolnych granicach ustawowego zagrożenia.

(2) Brak uprzedniego skazania sprawcy na karę pozbawienia wolności

253. Dokonane Zm. k.k. z 20.02.2015 r. ograniczenie możliwości stosowania warunkowego zawieszenia dokonało się także poprzez wprowadzenie wymogu braku poprzedniego skazania sprawcy na karę pozbawienia wolności.383 Celem wprowadzenia tej przesłanki negatywnej było nie tylko ograniczenie stosowania warunkowego zawieszenia, ale także ukrócenie powszechnego w praktyce zjawiska polegającego na wielokrotnym skazywaniu tego samego sprawcy na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem.384 254. Do dnia 30 czerwca 2015 r. przepisy nie wyłączały formalnie możliwości wielokrotnego

stosowania warunkowego zawieszenia wobec tej samej osoby. Jak wskazano w uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o zmianie k.k., „[w] konsekwencji tego stanu wobec ok. 400 000 osób orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania dwu- i trzykrotnie. Statystyka wskazuje, że są osoby mające

380 A. Zoll, Komentarz do art. 69 k.k., teza 10 [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Tom I I . 381 I. Andrejew, Komentarz do art. 73 k.k. z 1969 r. [w:] Kodeks karny. Krótki komentarz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986, s. 83-84.

382 S. Hypś, Komentarz do art. 69 k.k., teza 3 [w:] A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks.

383 Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny . , s. 15.

384 J. Skupiński, § 27. Warunkowe., teza 312 [w:] M. Melezini (red.), System..., s. 1124.

na koncie ponad 20 wyroków skazujących z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności. Osób, które były skazane 8 i więcej razy na taką karę, było w sierpniu 2012 r. 667.”385

255. Jak wynika z powyższych danych, wielokrotne orzekanie warunkowego zawieszenia w stosunku do tej samej osoby stanowiło trwały element praktyki wymiaru sprawiedliwości w Polsce.386 Praktyka ta stanowiła niewątpliwie przejaw patologii w stosowaniu warunkowego zawieszenia, które było orzekane w sytuacji braku pozytywnej prognozy kryminologicznej, co oznacza, że taka kara nie realizowała celów indywidualno- prewencyjnych.387 Trudno bowiem mówić o pozytywnej prognozie kryminologicznej w stosunku do sprawcy, wobec którego kilkukrotnie zastosowano warunkowe zawieszenie, co jednak nie powstrzymało go przed popełnianiem kolejnych przestępstw. Nic więc dziwnego, że wprowadzenie przesłanki negatywnej w postaci braku uprzedniego skazania na karę pozbawienia wolności zostało w doktrynie określone jako rewolucyjne.388

256. Przesłanką negatywną warunkowego zawieszenia jest jedynie uprzednie skazanie na karę pozbawienia wolności.389 Dotyczy po zarówno skazań przed wejściem w życie omawianej nowelizacji, jak i po tej dacie, o ile nie uległy one zatarciu.390 Nie ma przy tym znaczenia, czy kara taka została wprowadzona do wykonania lub wykonana w całości, lub w części.

Zakaz ten ma charakter bezwzględny i - lege non distinguente - dotyczy kary pozbawienia wolności w jakimkolwiek wymiarze, orzeczonej zarówno za przestępstwo umyślne jak i nieumyślne.391 Jak wynika z linii orzeczniczej SN, która ukształtowała się po 1 lipca 2015 r., przesłanka negatywna w postaci uprzedniego skazania obejmuje zarówno karę bezwzględnego pozbawienia wolności, jak i orzeczoną z warunkowym zawieszeniem

385 Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny., s. 2. Jednym z medialnych przykładów tej patologii był przypadek prezesa spółki Amber Gold, wobec którego wielokrotnie zastosowano warunkowe zawieszenie, zob. K. Mycka, T. Kozłowski, Paradoksy., s. 33.

386 K. Witkowska-Rozpara, Warunkowe., s. 35.

387 Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny . , s. 109.

388 A. Zoll, Środki. [w:] W. Wróbel (red.) Nowelizacja., s. 437.

389 Z funkcjonalnego punktu widzenia należy przyjąć, że przesłanka ta dotyczy również uprzedniego skazania na karę 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotniego pozbawienia wolności. W praktyce trudno jednak sobie wyobrazić by w stosunku do takich sprawców sąd stwierdził wystąpienie pozytywnej prognozy kryminologicznej po popełnieniu przez nich kolejnego przestępstwa.

390 J. Lachowski, Komentarz do art. 69 k.k., teza 81 [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks..., Legalis/el.

2017.

391 J. Lachowski, Komentarz do art. 69 k.k., teza 80 [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks..., Legalis/el.

2017.

wykonania.392 Warunkowe zawieszenie nie jest zatem możliwe zarówno w przypadku sprawcy skazanego na karę 15 lat pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne, jak i sprawcy skazanego na karę pozbawienia wolności w wymiarze 1 miesiąca za popełnienie przestępstwa nieumyślnego.

257. Przesłanka ta została zatem ujęta w sposób restrykcyjny.393 Przykładowo J. Skupiński wskazuje, że powoduje to znaczne ograniczenie możliwości indywidualizacji odpowiedzialności karnej w stosunku do konkretnego sprawcy.394 Ustawa nie uwzględnia bowiem znacznego zróżnicowania pomiędzy możliwymi przypadkami uprzednich skazań na karę pozbawienia wolności. Z kryminalno-politycznego punktu widzenia trudno uzasadnić istnienie tej przesłanki negatywnej warunkowego zawieszenia przykładowo w stosunku do sprawcy, który został skazany na karę pozbawienia wolności w niskim wymiarze, który od jej wykonania przez kilka lat przestrzegał prawa a następnie dopuścił się przestępstwa nieumyślnego. W przypadku takiego sprawcy może okazać się, że warunkowe zawieszenie będzie najwłaściwszym środkiem reakcji karnej. Wydaje się zatem, że przesłanka negatywna w postaci uprzedniego skazania na karę pozbawienia wolności wprowadzona przez Zm. k.k. z 20.02.2015 r. powinna zostać zliberalizowana.395 258. Na gruncie nowych przepisów powstała wątpliwość czy przesłanka negatywna

warunkowego zawieszenia zachodzi wówczas, gdy sprawca odbył już w całości orzeczoną karę pozbawienia wolności lub - w przypadku orzeczenia takiej kary z warunkowym zawieszeniem - doszło do pozytywnego upływu okresu próby. M. M ozgawa twierdzi, że ze względu na posługiwanie się przez ustawę zwrotem „skazany”, nie zaś „uprzednio karany”, w takiej sytuacji brak jest przeszkód formalnych do orzeczenia warunkowego

392 Zob. wyr. SN z dnia 28 kwietnia 2017 r., sygn. akt: V KK 42/17, LEX nr 2281290; wyr. SN z dnia 16 lutego 2017 r., sygn. akt: II K 341/16, LEX nr 2358101; wyr. SN z dnia 5 października 2016 r., sygn. akt: III KK 134/16, LEX nr 2122410.

393 Tak też: R. Zawłocki, Reforma kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania z perspektywy Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego [w:] A. Adamski, M. Berent, M. Leciak (red.), Warunkowe . , s. 27. Zob. również V. Konarska-Wrzosek, Ustawowe przesłanki stosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary po nowelizacji kodeksu karnego [w:] A. Adamski, M. Berent, M. Leciak (red.), Warunkowe., s. 168. Zob. też:

D. Kucyper, K. Mamak, W. Płóciennik, Warunkowe., s. 94.

394 J. Skupiński, Zalety i wady instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary po nowelizacji kodeksu karnego [w:] A. Adamski, M. Berent, M. Leciak (red.), Warunkowe., s. 189. Podobne wątpliwości zgłosił również A. Zoll, zob. A. Zoll, Komentarz do art. 69 k.k., teza 16 [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Tom I I . 395 Postulat ten został szczegółowo omówiony w Rozdziale 4.

zawieszenia.396 Z kolei A. Zoll wskazuje, że przeszkoda ta zachodzi również w razie odbycia kary i jest ona wyeliminowana dopiero w razie zatarcia skazania.397

259. Pogląd A. Zolla zasługuje na aprobatę. Na gruncie k.k. brak jest bowiem podstaw do przyjęcia, że po odbyciu kary pozbawienia wolności sprawca traci status skazanego.

W niosek przeciwny wynika zaś z dokonania wykładni systemowej. Mianowicie, zgodnie z art. 106 k.k. skazanie uważa się na niebyłe dopiero z chwilą jego zatarcia. Co więcej, przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do kuriozalnej sytuacji, w której z warunkowego zawieszenia może z formalnego punktu widzenia skorzystać sprawca, który był już wielokrotnie skazany na karę pozbawienia wolności, a który odbył już wszystkie te kary, co zauważa zresztą sam M. Mozgawa.398

260. Kolejna wątpliwość dotyczy skutków zastosowania art. 75a k.k. i zamiany orzeczonej wobec sprawcy kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na karę grzywny lub ograniczenia wolności. A. Zoll twierdzi, że w tym przypadku nie zachodzi bezwzględna przeszkoda zastosowania warunkowego zawieszenia, uzasadniając to charakterem prawnym zamiany kary pozbawienia wolności na grzywnę albo ograniczenie wolności na podstawie art. 75a k.k.399 Odmienne stanowisko prezentuje J. Lachowski, który uważa, że w razie zastosowania art. 75a k.k. sprawca nie traci statusu skazanego na karę pozbawienia wolności, zaś mechanizm ten jest alternatywą nie dla kary pozbawienia wolności, lecz dla warunkowego zawieszenia jej wykonania.400 V. Konarska-Wrzosek wskazując na względy funkcjonalne podnosi zaś, że przy zastosowaniu poglądu A. Zolla sprawca skazany na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem po pozytywnym przebiegu okresu próby byłby w gorszej sytuacji procesowej, aniżeli sprawca, wobec którego zastosowano art. 75a k.k. ze względu na negatywny wynik okresu próby.401

261. W świetle powyższych argumentów należy stwierdzić, że w przypadku zastosowania wobec skazanego art. 75a k.k., w razie popełnienia kolejnego przestępstwa w dalszym ciągu zachodzi w stosunku do niego negatywna przesłanka warunkowego zawieszenia.

Art. 75a k.k. ma zastosowanie w razie negatywnego upływu okresu próby i jest korzystny

396 M. Mozgawa, Komentarz do art. 69 k.k., teza 3 [w:] M. Mozgawa (red.) Kodeks.

397 A. Zoll, Komentarz do art. 69 k.k., teza 6 [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Tom I I . 398 M. Mozgawa, Komentarz do art. 69 k.k., teza 3 [w:] M. Mozgawa (red.) Kodeks...

399 A. Zoll, Komentarz do art. 69 k.k., teza 18 [w:] W. Wróbel, A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna, Tom I I . 400 J. Lachowski, Komentarz do art. 69 k.k., teza 83 [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks..., Legalis/el.

2017.

401 V. Konarska-Wrzosek, Ustawowe. [w:] A. Adamski, M. Berent, M. Leciak (red.), Warunkowe., s. 173.

dla skazanego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem, jednak z systemowego punktu widzenia nieuzasadnione byłoby przyjęcie, że spełnia on wymóg braku uprzedniego skazania na karę pozbawienia wolności. Abstrahując od powyższego, w takim wypadku trudno byłoby też przyjąć pozytywną prognozę kryminologiczną w stosunku do sprawcy, na co zwrócił zresztą uwagę A. Zoll.402

262. Przesłanką negatywną warunkowego zawieszenia jest jedynie prawomocne skazanie na karę pozbawienia wolności. Co prawda w odróżnieniu od art. 68 § 1 oraz art. 75 § 1 k.k.

art. 69 § 1 k.k. nie stanowi wprost o prawomocnym skazaniu, jednak nie sposób wyciągać negatywnych dla sprawcy konsekwencji z nieprawomocnego skazania, które nie wiąże się z obaleniem domniemania niewinności a także może zostać uchylone w II instancji.403 Taka interpretacja jest korzystna dla sprawcy. Ze względów gwarancyjnych, podjęcie postępowania warunkowo umorzonego oraz zarządzenie wykonania kary warunkowo zawieszonej następuje obligatoryjnie jedynie w razie prawomocnego skazania. Podobna sytuacja zachodzi w kontekście omawianej przesłanki, której specyfika oraz funkcja - polegająca na wyłączeniu spod możliwości stosowania warunkowego zawieszenia recydywistów - pozwala na jej zastosowanie wyłącznie w razie prawomocnego skazania.

263. Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 69 § 1 k.k., przesłanka negatywna warunkowego zawieszenia zachodzi wówczas, gdy sprawca w czasie popełnienia przestępstwa był już skazany na karę pozbawienia wolności. Aby wobec sprawcy można było zastosować warunkowe zawieszenie, nie może on mieć statusu skazanego na karę pozbawienia wolności w trakcie realizacji któregokolwiek z zachowań w ramach czynu ciągłego, trwałego lub o wieloczynowo określonych znamionach.404

264. Przesłanka ta jest zatem inaczej ujęta, aniżeli analogiczny wymóg przewidziany w art. 66

§ 1 k.k., dotyczący braku uprzedniego ukarania za przestępstwo umyślne, co oznacza, że musi on wystąpić w chwili orzekania o warunkowym umorzeniu.405 A. Zoll twierdzi, że przesłanka negatywna warunkowego zawieszenia wystąpi, jeśli wyrok skazujący na karę

§ 1 k.k., dotyczący braku uprzedniego ukarania za przestępstwo umyślne, co oznacza, że musi on wystąpić w chwili orzekania o warunkowym umorzeniu.405 A. Zoll twierdzi, że przesłanka negatywna warunkowego zawieszenia wystąpi, jeśli wyrok skazujący na karę

Powiązane dokumenty