Wkład farmaceutów katolickich w rozwiązanie problemu dostępu do

pod-stawowych lekarstw

Osobiście jestem przekonany, że farmaceuci katoliccy mogą mieć wartościowy wkład w roz-wiązanie poważnego problemu dostępu do pod-stawowych produktów leczniczych, w szczegól-ności poprzez kierowanie się nauczaniem Be-nedykta XVI. Stąd apeluję, o znalezienie w cza-sie kongresu miejsca na rozważenie tej kwestii.

Apel, który wystosował Papież, nie powinien pozostać bez odzewu. „Różne struktury farma-ceutyczne - laboratoria, ośrodki szpitalne, wy-twórnie leków - a także wszyscy ludzie naszej epoki winni poczuwać się do solidarności w sfe-rze lecznictwa, aby umożliwić dostęp do opieki lekarskiej i leków pierwszej potrzeby wszyst-kim warstwom społecznym we wszystkich

N O W IS K A , O P IN IE , IN F O R M A C JE

www.katowice.oia.pl 19

ków XXV Międzynarodowego Kongresu Far-maceutów Katolickich, 29 października 2007).

„Nie możemy zapomnieć o niezliczonej rzeszy nieletnich umierających z pragnienia, głodu, braku opieki lekarskiej, jak też o małych wy-gnańcach i uchodźcach ze swej ziemi, którzy wraz z rodzicami szukają lepszych warunków życia. Wszystkie te dzieci podnoszą niemy krzyk bólu, odwołujący się do naszych sumień jako ludzi i jako wierzących” (Orędzie Ojca Świętego Benedykta XVI na Światowy Dzień Chorego, 11 lutego 2009).

Konkluzje

W czasie kiedy Papieska Rada ds. Duszpa-sterstwa Służby Zdrowia, a więc wasza dyka-steria, wkrótce będzie obchodzić 25-lecie swo-jego istnienia (11 lutego 2010), pragnę:

• zaprosić wszystkich was, stowarzyszenia i każdego z osobna, do rozbudzenia na nowo waszej tożsamości jako farmaceutów kato-lickich, jak również waszej misji w służbie zdrowiu i życiu, poprzez praktykowanie za-wodu aptekarza zawsze w zgodzie z nauką i sumieniem;

• zachęcić was do dawania świadectwa, w porę i nie w porę, płacąc nawet najwyższą cenę, o waszym przywiązaniu do Chrystu-sa, Lekarza ciał i dusz, i Dobrego Samary-tanina, na którym zawsze możecie się wzo-rować w praktykowaniu waszego zawodu;

dzi chorych w krajach rozwijających się, a w sposób szczególny na rzecz dzieci, tak aby miały one dostęp do lekarstw, których potrzebują, przede wszystkim do zwalcznia AIDS, malarii i gruźlicy;

• podziękować wam za wszystko, co robicie zrzeszeni w licznych stowarzyszeniach, aby odpowiadać na potrzeby ludzi chorych i szczególnie dotkniętych obecnym kryzy-sem ekonomicznym;

• wezwać was do zaangażowania się na rzecz rozszerzania stowarzyszeń farmaceutów ka-tolickich w diecezjach i przy episkopatach, aby rosły także w wymiarze ilościowym.

W czterechsetną rocznicę śmierci (9 paź-dziernika 1609) proszę o wstawiennictwo wa-szego świętego patrona, św. Jana Leonardiego, który jako farmaceuta i ksiądz rozumiał, że je-dynym bezpiecznym lekarstwem, które leczy i daje pełnię zdrowia, jest Jezus Chrystus obec-ny w Eucharystii. Z wielką energią ten duchow-ny - aptekarz dostrzegał właśnie w Eucharystii

„lek nieśmiertelności”, poprzez który „jesteśmy pocieszani, karmieni, stajemy się uczestnikami Boskiej natury” (por. 2 Pt 1, 4).

Ks. abp Zygmunt Zimowski, Przewodniczący Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia Uczestnicy Światowego Kongresu Federacji Farmaceutów Katolickich

Uczestnicy Światowego Kongresu Federacji Farmaceutów Katolickich 11 - 14 września 2009r.

11 - 14 września 2009r.

S TA N O W IS K A , O P IN IE , I N F O R M A C ST ANOWISKA, OPINIE, INFORMACJE

Problematyka kultury przedsiębiorstwa sil-nie wiąże się z jego etyką, jego zachowaniami etycznymi lub nieetycznymi. Podział zachowań na te dwie grupy nie zawsze jest łatwy. Na ogół sądzi się, że etyczne jest zachowanie zgodne z powszechnie przyjętymi normami społeczny-mi, a nieetyczne są te niemieszczące się w tych ramach.

Niektórzy autorzy wprowadzają pojęcie ety-ki zarządzania jako zestawu norm zachowania, według których kierownicy postępują w pracy.

Wydaje się, że etyka zarządzania mieści się w etyce organizacji (przedsiębiorstwa) i nie ma uzasadnienia wprowadzanie oprócz tej ostat-niej jeszcze etyki zarządzania, tym bardziej że przestrzeganie zasad etycznych przez przedsię-biorstwo zależy głównie od kierowników za-rządzających nim, a przede wszystkim od kie-rownictwa naczelnego.

Często pojawia się również pojęcie etyki bi-znesu. Nadaje się mu różny sens, traktując je bądź jako etykę dotyczącą całego życia gospo-darczego, bądź jako synonim etyki przedsię-biorstwa.

Podejmowane są od dłuższego czasu pró-by określenia cech fi rmy etycznej. Najczęściej wymienia się:

• występowanie jasnych norm etycznych i ich promowanie;

• przestrzeganie norm przez wszystkich pra-cowników;

• uczciwość w komunikowaniu się;

• wywiązywanie się z zawartych umów i pod-jętych zobowiązań;

• dbanie o środowisko przyrodnicze;

• wspieranie społeczności lokalnej;

• potępianie i wykluczanie ze swego grona osób postępujących nieetyczne.

W każdym przedsiębiorstwie mogą po-jawić się bardzo trudne sytuacje decyzyjne, gdy wystąpi konfl ikt między wymogami za-chowania zgodnego z normami etycznymi i interesem ekonomicznym. Wówczas etyka nakazuje podporządkowanie interesu przed-siębiorstwa społecznym normom etycznym, a co najmniej zminimalizowanie tego kon-fl iktu. Trafne wydaje się więc, że „Chociaż nieetyczne zachowania mogą niekiedy chwi-lowo się opłacać, ci którzy nie zwracają uwa-gi na zagadnienia etyczne, w dłuuwa-gim okresie zmierzają ku klęsce” (J.A.W. Stoner, R. E.

Freeman, D. R. Gilbeert).

Przedsiębiorstwo nie przestrzegające zasad etycznych, czego dłuższy czas ukrywać się nie da, nie wzbudza zaufania ani u pracowników, ani u klientów, ani u partnerów zewnętrznych, a przecież, a przecież zaufanie jest niezbęd-nym elementem prowadzenia przedsiębiorstwa w dłuższym czasie. Stąd wniosek, że „uczci-wość w interesach jest podstawą sukcesów

mgr farm. Krzysztof Majka

N O W IS K A , O P IN IE , IN F O R M A C JE

www.katowice.oia.pl 21

nego przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo o utrwalonej pozytywnej opinii, co do jego postawy etyczne cieszy się większym zaufaniem otoczenia, łatwiej mu sprzedawać swoje produkty. Nabywców cha-rakteryzuje większa lojalność wobec takiego przedsiębiorstwa, koszty reklamy i promocji wyrobów mogą być niższe. Ma to również bar-dzo pozytywny wpływ na stabilność załogi i jej stosunek do pracy.

Zdobycie dobrej opinii o etycznym postępo-waniu przedsiębiorstwa może wymagać okre-ślonych działań z jego strony w długim czasie.

Natomiast utrata reputacji z powodu błędów czy zaniedbań może nastąpić bardzo szybko.

Przedsiębiorstwo powinno o tym niebezpie-czeństwie pamiętać.

Przestrzeganie prawa jest podstawowym standardem etycznym w biznesie, ale nie jest standardem jedynym. Prawa i mechanizmy rynkowe są koniecznymi, lecz niewystarczają-cymi wskazówkami w działalności gospodar-czej. Etyczne postępowanie przedsiębiorstwa stanowi jego aktywa, buduje zaufanie klientów, ufność inwestorów i dumę pracowników. Po-stępowanie etyczne w biznesie nie jest nową

Jak do tego wszystkiego ma się zachowanie niektórych producentów leków. Sprzedawanie pakietu 20 opakowań z rabatem 10% lub 400 opakowań z rabatem 30% jest etyczne? Kogo promuje taki producent? Spytajmy przedsta-wicieli M.A.G. B6 - 60 tabletek powlekanych.

W jaki sposób można wynegocjować cenę de-taliczną 5.40 zł. Czy cena 19.15 zł (detalicz-na dla pacjenta) Biosteron DHEA 60 Tabletek a 10 mg jest dostępna dla każdego, czy może tylko dla wybranych? Kto płaci za wydawanie gazetek reklamowych rozsyłanych do pacjen-tów - producenci leków znajdujących się na nich. Zróbmy listę nieetycznych producen-tów leków. Pamiętajmy że wiele produkproducen-tów leczniczych ma odpowiedniki - zamieniając promujmy etycznych producentów.

Uzasadnione propozycje nieetycznych producentów proszę przesyłać na adres:

majka.krzysztof@farmaceuta.pl

Życzę Państwu Radosnych Świąt i wyso-kich obrotów.

Z poważaniem mgr farm. Krzysztof Majka majka.krzysztof@farmaceuta.pl

S TA N O W IS K A , O P IN IE , IN F O R M A C ST ANOWISKA, OPINIE, INFORMACJE

W związku z narastającym proble-mem, jakim jest stały wzrost zachorowań na chorobę wieńcową oraz istniejącymi możliwościami zapobiegania jej wystąpie-niu przez zmianę stylu życia, warto jest po-ruszyć temat profi laktyki tej choroby.

Choroba niedokrwienna serca jest spo-wodowana zaburzeniem równowagi między dostarczaniem tlenu i związków energetycz-nych do mięśnia sercowego, a jego aktualnym zapotrzebowaniem. Najczęstszą przyczy-ną ograniczenia możliwości zwiększonego przepływu krwi przez naczynia wieńcowe jest zwężenie ich światła przez blaszki miaż-dżycowe i dotyczy ponad 80% przypadków, a sporadycznie skurcz naczynia. Kliniczny-mi okresaKliniczny-mi choroby wieńcowej są: stabilna choroba wieńcowa, niestabilna choroba wień-cowa, zawał serca i nagły zgon sercowy.

Choroby układu sercowo - naczynio-wego stanowią najczęstszą przyczynę zgo-nów w krajach naszego regionu. Mają one wspólne tło powikłań naczyniowych. Sta-bilna choroba wieńcowa cechuje się bólem wysiłkowym. Niestabilną chorobę wieńcową charakteryzuje ból pojawiający się przy co-raz mniejszym wysiłku aż do występowania w okresie spoczynku. Przyczyną jest zakrzep płytkowo-włóknikowy związany z pęknię-tą blaszką miażdżycową, ale bez całkowite-go zamknięcia światła naczynia. Do zawału części mięśnia sercowego dochodzi wów-czas, gdy naczynie wieńcowe zostaje zablo-kowane przez skrzep, a konsekwencje tego procesu mogą być bardzo poważne aż do zgonu włącznie. Stabilna choroba wieńcowa

jest jedną z najczęściej występujących po-staci choroby niedokrwiennej. Zasadniczym objawem choroby wieńcowej jest dławica piersiowa typowa, charakteryzująca się bó-lem wieńcowym umiejscowionym z reguły za mostkiem i opisywanym jako pieczenie, ucisk lub rozpieranie, nasilające się w czasie wysiłku fi zycznego, w stresie, po obfi tym po-siłku, czy w niskiej temperaturze.

Choroba wieńcowa jest obarczona ogrom-ną liczbą czynników ryzyka, z których naj-ważniejszymi są: wysokie stężenie choleste-rolu krwi, szczególnie zaś wysokie (powyżej 130 mg%) stężenie cholesterolu LDL zawar-tego w lipoproteinach o małej gęstości, niskie zaś (poniżej 35 mg%) stężenie cholesterolu HDL zawartego w lipoproteinach o dużej gę-stości. Palenie papierosów jest równie waż-nym i niebezpieczważ-nym czynnikiem ryzyka.

Palący mężczyźni są co najmniej dwukrotnie bardziej obciążeni prawdopodobieństwem rozwoju choroby wieńcowej niż niepalący.

Kolejnym ważnym czynnikiem przyspie-szającym rozwój choroby wieńcowej jest nadciśnienie tętnicze. Skuteczne leczenie nadciśnienia znacząco zmniejsza śmiertel-ność w chorobie wieńcowej.

Czynnikiem przyspieszającym proce-sy miażdżycowe jest cukrzyca oraz otyłość brzuszna.

Leczenie choroby niedokrwiennej powin-no spełnić dwa główne cele. Piewszym celem jest zminimalizowanie lub wyeliminowanie dolegliwości dławicowych, popawa

toleran-N O W IS K A , O P IN IE , IN F O R M A C JE

www.katowice.oia.pl 23

najważniejszym celem terapii jest zapobie-ganie zawałowi serca, wydłużenie życia i re-dukcja śmiertelności. Pierwszy cel pozwalają osiągnąć leki zmniejszające agregację pły-tek krwi i leki hipolipemiczne, drugi można osiągnąć przez podanie leków hemodyna-micznych oraz leków cytoprotekcyjnych.

i metabolicznych.

Niezależnie od obrazu klinicznego i sta-dium zaawansowania zmian miażdżycowych podstawowym elementem leczenia jest na-tychmiastowe rozpoczęcie zwalczania czyn-ników ryzyka zawału, takich jak: palenie papierosów, nadciśnienie tętnicze, dyslipide-mia, zaburzenia gospodarki węglowodano-wej, otyłość, nadwaga, stres, bak odpowied-niej aktywności fi zycznej.

O konieczności leczenia farmakologicz-nego, w profi laktyce wtórnej jak i pierwotnej u chorych z grup wysokiego ryzyka mówią obecne standardy i zalecenia Towarzystw Kardiologicznych Amerykańskiego, Euro-pejskiego i Polskiego.

Kwas acetylosalicylowy (ASA) jest obecnie jednym z najczęściej stosownych na świecie leków w prewencji incyden-tów sercowo- naczyniowych. Zmniejsza on o 25% ryzyko wystąpienia zawału serca, udaru mózgu lub innych zakrzepowo - za-torowych powikłań miażdżycy w prewen-cji wtórnej incydentów sercowo- naczynio-wych. Efekty stosowania ASA w prewencji pierwotnej są mniejsze z istotną redukcja ryzyka incydentów sercowo - naczynio-wych i wieńconaczynio-wych, a także trendem do zmniejszenia śmiertelności ogólnej i serco-wo - naczyniowej oraz ryzyka wystąpienia udarów mózgu ( metaanaliza Bartolucciego z 2006 roku).

Podstawowym działaniem ASA jest zmniejszenie tendencji do agregacji płytek krwi oraz krzepliwości w chorobie niedo-krwiennej serca ( niestabilna choroba wień-cowa, stan po zawale serca), w zapobieganiu powikłaniom zawałowym, w profi laktyce

ka nagłego zgonu sercowego, u pacjentów po wszczepieniu pomostów aortalno - wieńco-wych oraz w angioplastyce wieńcowej. Poza tym stosuje się go również w zapobieganiu zatorom naczyniowym i udarowi mózgu cho-rych z przewlekłym migotaniem przedsion-ków, po przebytym epizodzie zatorowym mózgu oraz w zatorowej miażdżycy tętnic obwodowych.

Pozostaje więc niezachwiana rola leku antyagregacyjnego, który ma otrzymać każdy pacjent ze stabilną chorobą wieńco-wą, w ściśle zdefiniowanej przez standar-dy dawce (kwas acetylosalicylowy 75-150 mg/dobę.

dr Katarzyna Dulik mgr farmacji Justyna Kaźmierczak Źródła:

1. Jarosław Dróżdż, Tomasz Wcisło: „Kwas acetylosalicylowy - prewencja pierwotna i wtórna choroby niedokrwiennej serca”

2. Ann Intern Med. 2009: Steinhubl SR, Bhatt DL, Brennan DM i wsp.: „Aspiryn to prevent cardiovascular diseases: the association of aspiryn dose and clopido-grel with thrombosis and bleeding”.

3. Hansson L., Zanchetti A., Carruthers S.G.

Effects of intensive blood - preassures lo-wering and low- dose aspirin in patients with hypertension : principal results of the Hypertension Optimal Treatment ( HOT) randomised trial. Lancet 1998.

4. Edelman R.S., Hebert P.R., Weisman S.M., Hennekens C.H. An Update on Aspiryn in The Primary Prevention of Cardiovascu-lar Disease. Arch. Intern. Med.2003.

5. Kappelle L.J. Primary prevention of car-diovascular diseases with acetylsalicylic acid: in high risk patient. Ned. Tijdschr.

Geneeskd.2005.

6. Wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2009 roku.

7. Renata Jachowicz Farmacja Praktyczna Wydawnictwo Lekarskie PZWL

S TA N O W IS K A , O P IN IE , IN F O R M A C ST ANOWISKA, OPINIE, INFORMACJE

Roślina jest byliną o wysokości około 60 cm o lekko zdrewniałej łodydze, ser-cowatojajowatych grubo ząbkowanych liściach pokrytych niewielkimi włoskami i charakterystycznym cytrynowym zapa-chu. Kwitnie od czerwca do września, war-gowe kwiaty są drobne, białe lub żółtawe, lubiane przez pszczoły - uwijające się wo-kół melisy roje tych owadów są powodem nazw zwyczajowych - rojownik, rojnik lub pszczelnik. Podobno jej sokiem naciera-li sobie ręce pszczelarze aby wyłapywać pszczele roje.

Nazwa melissa ma swój rodowód w wy-razie pszczoła ( od greckiego - mellita)i miód (od łacińskiego - mel). Z 1 ha uprawy można uzyskać ok. 150 kg delikatnego, aromatycz-nego miodu.

Występowanie

Rośnie na wschodnich wybrzeżach Morza Śródziemnego od Włoch po Afrykę Północ-ną, Azję Zachodnią i Środkową, Rosję i Ame-rykę Północną. Tą cenioną roślinę uprawiano już w starożytnej Grecji, do Europy zaś zo-stała sprowadzona w X wieku przez Arabów.

Obecnie melisa uprawiana jest w wielu kra-jach. Mimo, że lubi stanowiska słoneczne, ciepłą, żyzna glebę, także w Polsce mimo na-szych warunków klimatycznych melisa roś-nie z powodzeroś-niem w wielu przydomowych ogródkach.

Surowiec

Surowcem są liście - Folium melissae.

Zbiera się je dwu- czasem trzykrotnie w okre-sie wegetacji następnie suszy w warunkach

naturalnych lub suszarniach w temp. do 35 st. Ze świeżych liści pozyskuje się olejek ete-ryczny.

Skład chemiczny

Surowiec zawiera 0,1-0,3% olejku lotne-go (Oleum Melissae). W jelotne-go skład wchodzi szereg związków terpenowych (cytral, cytro-nelol, linalol, geraniol i inne), a także garbni-ki, kwasy organiczne (m.in. kwas askorbino-wy czyli witamina C), goryczki, trójterpeny, sole mineralne i inne.

Działanie i zastosowanie

Terapeutyczne właściwości melisy uwa-runkowane są zawartym w niej olejkiem eterycznym mającym działanie uspokaja-jące. Likwiduje ona wzmożone napięcie układu nerwowego. Ze względu na łagodne działanie szczególnie polecana jest małym dzieciom, uczniom i osobom starszym po-zwalając uniknąć zażywania syntetycznych leków uspokajających i nasennych. Zwal-cza uczucie niepokoju i wyczerpania nad-mierną pracą umysłową.

Od bardzo dawna była stosowana jako ziołowy lek w neurastenii, nerwicach krąże-niowych, zaburzeniach rytmu serca, astmie, nadpobudliwości płciowej i w celu uregulo-wania menstruacji. Substancje zawarte w liś-ciach melisy wykazują działanie rozkurczo-we na mięśnie gładkie, garbniki pobudzają

N O W IS K A , O P IN IE , IN F O R M A C JE

www.katowice.oia.pl 25

pracę układu trawiennego, stąd wykorzystanie melisy w chorobach dróg żółciowych i prze-wodu pokarmowego (w skurczach, stanach zapalnych jelit i w chorobie wrzodowej). Me-lisa wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe a niektóre źródła podają że również - cytostatyczne. Zewnętrznie liście melisy można stosować do nacierania w bó-lach reumatycznych.

Postacie leku

NAPAR: 1 łyżkę świeżych lub suszonych liści zalać szklanką wrzątku, wypić w 2-3 porcjach w ciągu dnia.

NALEWKA: 50 g suszonych liści zalej 1 litrem białego wina i odstaw na dwie doby.

Pij po 1 - 2 łyżki w razie dolegliwości żołąd-kowych, przy bolesnej miesiączce, migrenie, nerwicy.

TABLETKI STANDRYZOWANE

• wg zaleceń producenta Korzystne połączenia

• napar z melisy i majeranku pomoże wzmoc-nić twą pamięć

• gdy cierpisz na dolegliwości nerwicowe po-łącz melisę z rumiankiem, miętą, korzeniem arcydzięgla, owocem kminku

• przy kołataniu serca działanie melisy wzmocni głóg i waleriana

• w południowej Francji napar z melisy pije się zamiast herbaty

• świeży liść melisy zastąpi w herbacie pla-sterek cytryny

• melisa to świetna przyprawa do sałat, zup, dziczyzny, ryb, omletów oraz .... grzybów, dodaj ją do potrawy tuż przed podaniem aby wysoka temperatura nie zniszczyła wspaniałego cytrynowego aromatu

• melisę można stosować do aromatyzowa-nia octu, napojów, kompotów i likierów

• wg medycyny chińskiej melisa należy do smaku kwaśnego i wspomaga pracę wą-troby

• popularny w XV-XVII wiecznej Europie środek odświeżający Eau de Charme to połączenie olejku melisowego z lawendą i skórką cytrynową

Kącik aromatoterapii

Olejek melisowy ma działanie przeciwgo-rączkowe i obniżające ciśnienie.

lek. med. Barbara Bryl - lekarz naturopata, specjalista medycyny chińskiej, ziołolecznictwa i homeopatii