Województwo zachodniopomorskie w ramach Narodowej Strategii Spójności na lata 2007-2013 otrzymało od UE 1 095,98 mln euro na zrealizowanie regionalnych inwestycji. Środki te obejmują alokację na Regionalny Program Operacyjny, tu przeznaczono 835,44 mln euro (ok. 76%) oraz na program operacyjny Kapitał Ludzki, gdzie ulokowano 260,54 mln euro (ok. 24%). Dodatkowo do województwa trafiło ok.
19 https://www.funduszeeuropejskie.2007-2013.gov.pl/RPO/Aktualnosci/Strony/Jessica_240310.aspx (1.03.2016).
20 http://ec.europa.eu/regional_policy/pl/funding/special-support-instruments/jeremie/#1 (1.03.2016).
21
https://www.funduszeeuropejskie.2007-2013.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/CelePolitykiSpojnosci.aspx (1.03.2016).
22 Zespół Redakcyjny Urzędu Statystycznego w Szczecinie, Rocznik Statystyczny Szczecina 2014, Szczecin 2014, s. 24.
115 198,66 mln euro na zrealizowanie inwestycji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich23.
Ubieganie się o fundusze unijne przez władze Szczecina poprzedzone zostało rozpoznaniem najważniejszych potrzeb gminy oraz porównaniem ich z możliwościami pozyskania na ich realizację środków zewnętrznych, w tym pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. Te wykonane kroki pozwoliły na skupieniu się na najważniejszych celach dla mieszkańców i nie rozpraszanie sił na działania mniej istotne. Gmina Szczecin zabiegi o fundusze unijne podjęła już w okresie przedakcesyjnym, co bardzo korzystnie świadczy o jej włodarzach. Za nadrzędną ideę strategii postępowania w perspektywie lat 2007 –2013 uznajemy tworzenie warunków do wielowymiarowego, indywidualnego rozwoju w zgodzie z dobrem wspólnym, a najważniejszą kategorią strategii jest dla nas człowiek żyjący w naszej wspólnocie oraz rodzina, gwarantująca ciągłość pokoleń i kształtująca właściwe relacje międzyludzkie. Istotnie zmienił się zewnętrzny kontekst działania samorządu – wraz z całym krajem staliśmy się członkami Unii Europejskiej. Fakt ten kreuje dla miasta ogromne szanse, a podstawowym wyzwaniem jest przekształcenie tych szans z potencjalnych w rzeczywiste, co wymagać będzie odpowiednich przygotowań i odważnych decyzji, z podjęciem ryzyka włącznie.
Dostępność funduszy europejskich, których Szczecin otrzymał w całości dla wszystkich podmiotów działających w Szczecinie - 5 848 515 938,08 zł (1072 projekty), natomiast jako podmiot wykonujący własne zadania – 782 265 203,30 zł24. Umożliwiło to realizację różnorodnych inwestycji w zakresie gospodarki, infrastruktury komunalnej i transportowej. Z pozyskanych środków zarówno w okresie przedakcesyjnym jak i w pierwszych latach po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej realizowano głównie projekty dotyczące budowy i modernizacji infrastruktury drogowej oraz wodno-kanalizacyjnej. Dużym zainteresowaniem cieszyły się także programy w zakresie wsparcia obszarów wiejskich podlegających restrukturyzacji oraz modernizacji infrastruktury ochrony środowiska. Źródła finansowania z jakich korzystał Szczecin w tym okresie programowania oraz całkowitą wartość zrealizowanych projektów przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Wartość dofinansowania oraz wartości całkowite wykonanych projektów miasta Szczecin w okresie 2007-2013 według źródeł finansowania
Źródła
116
Fundusz Społeczny 712 887 30,44 10,72% 838 690 94,64 85%
RAZEM 782 265 203,3 100% 1318249660 X
Źródło: opracowanie własne na podstawie: informacji uzyskanych z Urzędu Miasta Szczecin, Wydział Zarządzania Finansami Miasta oraz http://www.mapadotacji.gov.pl/ (7.04.2016).
Analizując powyższą tabelę można zauważyć, że najwięcej inwestycji zostało sfinansowanych w ramach Funduszu Spójności, a następnie z RFRR. Natomiast najmniej dotacji Szczecin uzyskał z Funduszu Społecznego, lecz to tutaj projekty zostały pokryte aż w 85% tymi środkami, miasto musiało jedynie zainwestować 15% swoich środków budżetowych. W ramach pozostałych dwóch funduszy strukturalnych niestety nie było już tak dużego dofinansowania i środki dzielą się mniej więcej po połowie dla obu stron.
Dzięki środkom finansowym pozyskanym z budżetu Unii Europejskiej zrealizowano w tym okresie aż 73 projekty (tabela 2), a w nich zawierały się projekty infrastrukturalne, m.in.:
zbudowano nową Filharmonię oraz przebudowano Teatr Letni;
przebudowano kąpielisko Arkonka dla potrzeb sportowych oraz rekreacyjnych;
połączono lewobrzeże szczecińskie z prawobrzeżem dzięki Szczecińskiemu Szybkiemu Tramwajowi;
uruchomiono systemy telepatyczne na przystankach autobusowych oraz tramwajowych;
przebudowano i zmodernizowano torowiska, np. Brama Portowa;
zmodernizowano dostęp drogowy do portu szczecińskiego.
O rozwoju kulturalnym tego miasta i jego mieszkańców najlepiej świadczy wzrost liczby różnych imprez artystycznych i ich uczestników dzięki przebudowie Teatru Letniego w Szczecinie, a także budowie nowej Filharmonii im. M. Karłowicza.
Teatr Letni imienia Heleny Majdaniec mieści się w najpopularniejszym parku szczecińskim, w Parku Kasprowicza na brzegu Jeziora Rusałka. Jeszcze przed przebudową było to miejsce wielu imprez kulturowych i koncertów wielkich gwiazd lokalnych, jak i zagranicznych. Dzięki dofinansowaniu ze środków pochodzących z UE wybudowano budynek w którym mieszą się toalety – damska, męska oraz przystosowana do osób niepełnosprawnych. Kolejnym zrealizowanym projektem jest modernizacja podscenia amfiteatru, gdzie znajdują się nowo zagospodarowane pomieszczenia przeznaczone na garderoby dla gwiazd estrady, całoroczna sala prób, magazyny, zaplecze techniczne oraz część biurowa; dodatkowo przebudowana została cała instalacja obsługująca scenę i jej okolice - wodno-kanalizacyjna, elektryczna, wentylacyjna i grzewcza. Trzecim wykonanym zadaniem było również unowocześnienie oświetlenia w Parku Kasprowicza – amfiteatr został wzbogacony o wieczorną iluminację za pomocą świateł oraz dodatkowo oświetlono plac znajdujący się za budynkiem i murki na górnym tarasie sceny25. Całość zrealizowanej inwestycji oszacowano na
25http://www.szczecin.eu/inwestycje/przebudowa_teatru_letniego.html (7.04.2016).
117 3 332 689,78 zł. W przypadku przebudowy Teatru Letniego w Szczecinie skorzystano z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego z którego miasto otrzymało 1 067 575,92 zł w ramach programu Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego26.
Tabela 2. Przykłady wykonanych inwestycji w ramach dofinansowania ze wszystkich funduszy strukturalnych
31687 087,24 113248574, 55 27,98
Fundusz Spójności 4
Budowa i przebudowa
torowisk w Szczecinie 177 857 627,11 285 052 248,06 62,39 Źródło: opracowanie własne na podstawie: informacji uzyskanych z Urzędu Miasta Szczecin, Wydział Zarządzania Finansami Miasta oraz http://www.mapadotacji.gov.pl/
Nawiązując do jednych z najważniejszych inwestycji poczętych przez władzę miasta z funduszy europejskich jest niewątpliwie Filharmonia imienia Mieczysława Karłowicza otwarta w roku 2014, natomiast jej budowa zaczęła się w roku 2011, a do użytku publicznego oddana w roku 2014. Budynek został zaprojektowany przez projektantów z Barcelony -Alberto Veiga i Fabrizio Barozzi. Filharmonia tuż po otwarciu zdobyła szereg nagród w dziedzinach architekturalnych27, a także w roku poprzednim 2015 została uhoronowana jako jedyny budynek w Polsce nagrodą Unii Europejskiej w dziedzinie współczesnej architektury - Mies van der Rohe Award 201528.
26 http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1143972 (7.04.2016).
27 Grand Prix - Nagroda Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dla Najlepszego Obiektu Architektury w Polsce;
Nagroda główna w konkursie w kategorii Najlepsze wnętrze użyteczności publicznej 2013-2014; Najlepszy budynek użyteczności publicznej, Nagroda Publiczności oraz Nagroda Główna, czyli tytuł „Obiektu 25-lecia – Symbolu Przemian" na Westivalu 2014
28http://filharmonia.szczecin.pl/aktualnosci/105-Najwazniejsza_nagroda_architektoniczna_dla_Filharmonii (7.04.2016).
118 Całość projektu inwestycji wyniosła 113 248 574,55 zł, z czego 31 687 087,24 zł pochodziła z dofinansowania z UE w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Pozostałą część kosztów w kwocie około 80 mln zł została sfinansowana przez budżet Miasta Szczecin29.
Kolejnym projektem unijnym, tym razem dofinansowanym w ramach Funduszu Spójności jest Szczeciński Szybki Tramwaj, łączący lewobrzeże z prawobrzeżem Szczecina, gdzie komunikacja była bardzo utrudniona dla mieszkańców zamieszkujących prawy brzeg Odry. Całkowita długość trasy to 4 km w etapie I, natomiast 2,9 km zostanie dobudowane w kolejnym etapie II realizowany jest w obecnym okresie programowania 2014-2020. W wartość inwestycji wchodziły również nowo-wybudowane wiadukty oraz przystanki tramwajowe, a także budowa pętli przy ulicy Turkusowej. W prawdzie na dofinansowanie środki pozyskane zostały w ramach okresu programowania 2007-2013 to inwestycja została zakończona dopiero w 2015 roku30. Wartość inwestycji została wyceniona na 180 894 392,41 zł, a pozyskane dofinansowanie w ramach PO Infrastruktura i Środowisko – 111 009 458,59 zł31.
Następną inwestycją sfinansowaną przez Fundusz Spójności jest rewitalizacja i przebudowa torowiska w Szczecinie. Projekt obejmował najbardziej zniszczone oraz niezdatne już do użytku, dla nowego niskopodłogowego taboru, torowiska, ich modernizację oraz rozbudowę sieci trakcyjnych. Głównym celem tego projektu było ujednolicenie wyglądu torowisk w całym mieście oraz tym samym zwiększenie popytu na transport publiczny, w tym w szczególności tramwajowy32. Całość projektu wynosiła 285 052 248,06 zł, z UE uzyskano około 60%, czyli 177 857 627,11 zł33. Doskonałym przykładem przebudowanego torowiska jest remont przy Bramie Portowej, czyli jednym z największych skrzyżowań szczecińskich34.
Poszerzenie bazy kulturalno-rekreacyjnej oraz przebudowa dróg, czy wymiana taborów autobusowych lub tramwajowych przełożyła się także na inne obszary funkcjonowania miasta i postrzeganie go przez obserwatorów zewnętrznych. Dzięki inwestycjom poczynionym w infrastrukturę wzrosła również atrakcyjność miasta nie tylko jako miejsca do prowadzenia działalności przemysłowej, ale także jako miejsca do rozwoju turystyki, czy transportu. Do napływu turystów przyczynia się również poprawa stanu środowiska naturalnego dzięki zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń oraz przeciwdziałanie degradacji środowiska naturalnego. Realizacja tych projektów proekologicznych sfinansowana została również z budżetu Unii Europejskiej.
Podsumowanie
Podsumowując niniejsze rozważania należy podkreślić, że dzięki wsparciu finansowemu Unii Europejskiej miasto Szczecin wkroczyło po raz kolejny w swoich
29 http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1234587 (7.04.2016).
30 http://www.szybkitramwaj.szczecin.pl/sst/chapter_125002.asp (7.04.2016).
31 http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1277707 (7.04.2016).
32http://www.szczecin.eu/inwestycje/przebudowa_i_budowa_torowisk_w_szczecinie.html (7.04.2016).
33 http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1278303 (7.04.2016).
34 http://www.szczecin.eu/inwestycje/brama_portowa_remont_torowisk.html (7.04.2016).
119 dziejach na drogę przyśpieszonego rozwoju. Poczynione inwestycje przełożyły się w pozytywny sposób na właściwie wszystkie obszary funkcjonowania jej mieszkańców.
Nastąpiła znacząca poprawa zarówno w odniesieniu do stanu środowiska naturalnego, zabezpieczenia pozostałych śladów przeszłości materialnej, przybyło miejsc do uprawiania sportu, działalności kulturalno – oświatowej i artystycznej. Obecnie Szczecin ponownie ma możliwość korzystania z europejskich środków pomocowych, w ramach nowego okresu programowania 2014-2020 i tym samym realizacji szeregu inwestycji i zadań lokalnych, co w przyszłości może zaowocować uzyskaniem strategicznego miejsca na mapie gospodarczej Polski.
Bibliografia
Dubel P., Polityka Regionalna i Fundusz Strukturalne, Warszawa 2012
Jankowska, Fundusze Unii Europejskiej w okresie programowania 2007-2013, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2005
Kisiel – Łowczyc A., Współczesna gospodarka światowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1998
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Przewodnik po źródłach finansowania z Funduszy Europejskich
Sikora – Gaca M., Kosowska U., Fundusze Europejskie w teorii i praktyce, Difin, Warszawa 2014.
Skrzypek J., Jak korzystać z funduszy strukturalnych UE, Twigger, Warszawa 2004.
Śliwa J., Fundusze unijne bez tajemnic, Warszawa 2008.
Zespół Redakcyjny Urzędu Statystycznego w Szczecinie, Rocznik Statystyczny Szczecina 2014, Szczecin 2014.
http://ec.europa.eu/regional_policy/pl/funding/special-support-instruments/jeremie/#1 http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/country2009/pl_pl.pdf
http://filharmonia.szczecin.pl/aktualnosci/105-Najwazniejsza_nagroda_architektoniczna_dla_Filharmonii
http://nauka.czd.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=735:fundusze-strukturalne-ue&catid=108&Itemid=452
http://uniaeuropejska.org/inicjatywy-jaspers-jeremie-i-jessica/
http://unijneprojekty.pl/rodzaje-funduszy-unijnych/
http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/efs/
http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/NR/rdonlyres/ABB14F59-4D93-460B-AF0D-07B73E8810AC/39064/Woj_Zachodniopomorskie.pdf
http://www.mapadotacji.gov.pl/,
http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1143972
120
http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1234587 http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1277707 http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1278303
http://www.szczecin.eu/inwestycje/brama_portowa_remont_torowisk.html
http://www.szczecin.eu/inwestycje/przebudowa_i_budowa_torowisk_w_szczecinie.html http://www.szczecin.eu/inwestycje/przebudowa_teatru_letniego.html
http://www.szybkitramwaj.szczecin.pl/sst/chapter_125002.asp
https://www.funduszeeuropejskie.2007-2013.gov.pl/RPO/Aktualnosci/Strony/Jessica_240310.aspx, stan z dnia 1.03.2016r
https://www.funduszeeuropejskie.2007-2013.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/CelePolitykiSpojnosci.aspx,