5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.
7. Kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania literatury oraz innych tekstów kultury, a także ich wzajemnej korespondencji.
Wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.1. Czytanie utworów literackich. Zdający:
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty […], określa cechy wspólne i różne.
2. Odbiór tekstów kultury. Zdający:
2) analizuje strukturę tekstu […].
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne rozstrzygnięcie wraz z uzasadnieniem.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna lub niepełna albo brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi ocenione na 1 pkt
• Nie. Dialog Sokratesa z Agatonem miał zmusić Agatona do samodzielnego myślenia, natomiast w Glorii victis dialog pełni funkcję informacyjną.
• Nie. U Platona dialog jest rodzajem wywodu filozoficznego, w którym ujawniana jest jakaś prawda, a w Glorii victis dialog zastępuje narratora (jest formą podawczą zastępującą narrację), tworzy określony kontekst sytuacyjny.
Zadanie 12. (0–1)
Zapoznaj się z poniższymi fragmentami tekstów.
Tekst 1.
Horacy
Wybudowałem pomnik
Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu strzelający nad ogrom królewskich piramid nie naruszą go deszcze gryzące nie zburzy oszalały Akwilon oszczędzi go nawet łańcuch lat niezliczonych i mijanie wieków Nie wszystek umrę wiem że uniknie pogrzebu cząstka nie byle jaka
Horacy, Wybudowałem pomnik, [w:] tenże, Wybór poezji, Wrocław 1991.
Tekst 2.
Jan Kochanowski Pieśń XXIV
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony Polecę precz, poeta, ze dwojej złożony Natury
[…]
O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie, I róznego mieszkańcy świata Anglikowie;
Mnie Niemiec i waleczny Hiszpan, mnie poznają
Jan Kochanowski, Pieśń XXIV, [w:] tenże, Dzieła polskie, t. 1., Wrocław 1976.
Podaj, jaki motyw łączy utwory Horacego i Jana Kochanowskiego, i wyjaśnij – odwołując się do obu utworów – czy został on zrealizowany w ten sam sposób.
Motyw – ………...……….
Wyjaśnienie – ………..………...
……….……….………..
……….……….………..
Wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.
7. Kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania literatury […].
8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym, metaforycznym […].
Wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.1. Czytanie utworów literackich. Zdający:
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu […];
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne.
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne podanie motywu wraz z wyjaśnieniem odwołującym się do obu utworów.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna lub niepełna albo brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi ocenione na 1 pkt
• Motyw: sława i uznanie.
Wyjaśnienie: Nie został zrealizowany w ten sam sposób, ponieważ tekst Horacego odnosi się do pośmiertnej sławy, a tekst Kochanowskiego do zdobywania rozgłosu za życia.
• Motyw: exegi monumentum.
Wyjaśnienie: Motyw ten został zrealizowany podobnie, gdyż zarówno Horacy, jak i Kochanowski mówią, że ich twórczość przetrwa próbę czasu, a pamięć o nich będzie towarzyszyła kolejnym pokoleniom.
• Motyw: non omnis moriar.
Wyjaśnienie: Zarówno Horacy, jak i Kochanowski chcą, aby ich twórczość przetrwała i zagwarantowała im pamięć.
Zadanie 13. (0–1)
Zapoznaj się z poniższym fragmentem tekstu.
Anonim tzw. Gall Kronika polska
Za jego bowiem czasów nie tylko komesowie, lecz nawet ogół rycerstwa nosił łańcuchy złote niezmiernej wagi; tak opływali [wszyscy] w nadmiar pieniędzy. Niewiasty zaś dworskie tak chodziły obciążone złotymi koronami, koliami, łańcuchami na szyję, naramiennikami, złotymi frędzlami i klejnotami, że gdyby ich drudzy nie podtrzymywali, nie mogłyby udźwigać tego ciężaru kruszców. A takiej jeszcze wziętości udzielił Bóg Bolesławowi i tak wszyscy byli jego widoku spragnieni, że jeśli przypadkiem oddalił kogoś sprzed swego oblicza na krótki czas za niewielkie jakieś przestępstwo, to choć tenże zażywał wolności i swych dóbr, jednak jak długo nie był przywrócony do łaski i możności oglądania go, uważał się nie za żyjącego, lecz zmarłego, nie za wolnego, lecz zamkniętego w więzieniu.
Wieśniaków swych również nie napędzał, jak surowy pan, do robocizny, lecz jak łagodny ojciec pozwalał im żyć w spokoju. Wszędzie bowiem miał swoje miejsca postoju i służby dla siebie ściśle określone i nie lubił [przebywać] jak Numida1 w namiotach lub na polach, lecz najczęściej przemieszkiwał w miastach i w grodach. A ilekroć przenosił miejsce pobytu z jednego miasta do drugiego, to rozpuściwszy na pograniczu jednych włodarzy i rządców, zastępował ich innymi. I żaden wędrowiec ani pracownik nie ukrywał podczas jego przemarszu wołów ani owiec, lecz przejeżdżającego witał radośnie biedny i bogaty, i cały kraj spieszył go oglądać.
[…]
Skoro tedy król Bolesław odszedł z tego świata, złoty wiek zmienił się w ołowiany, Polska, przedtem królowa, strojna w koronę błyszczącą złotem i drogimi kamieniami, siedzi w popiele odziana we wdowie szaty; dźwięk cytry – w płacz, radość – w smutek, a głos instrumentów zmienił się w westchnienia. Istotnie przez cały ów rok nikt w Polsce nie urządził publicznej uczty, nikt ze szlachty, ani mąż, ani niewiasta, nie ustroił się w uroczyste szaty, ani klaskania, ani dźwięku cytry nie słyszano po gospodach, żadna dziewczęca piosenka, żaden głos radości nie rozbrzmiewał po drogach. I tego przez rok przestrzegali wszyscy powszechnie, lecz szlachetni mężowie i niewiasty skończyli żałobę po Bolesławie dopiero wraz z życiem.
Z odejściem tedy króla Bolesława spośród żywych zdało się, że pokój i radość oraz dostatek odeszły razem z nim z Polski.
Anonim tzw. Gall, Kronika polska, Wrocław 1989.
1 Numidowie – koczownicze plemię w starożytnej Afryce.
Jakie elementy tekstu wskazują na to, że Kronika polska jest utworem pochwalnym?
……….……….…..
……….……….………..
Wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.
7. Kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania literatury […].
8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym […].
III. Tworzenie wypowiedzi
3. Kształcenie umiejętności formułowania i uzasadniania sądów na temat dzieł literackich [...].
Wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.1. Czytanie utworów literackich. Zdający:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego […]; określa ich funkcje;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty […].
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Zdający:
4) wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne […] oddziałują na odbiorcę.
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne wskazanie dwóch elementów decydujących o pochwalnym charakterze utworu.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna lub niepełna albo brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi ocenione na 1 pkt
• Liczne hiperbole pochwalające króla oraz liczne epitety pozytywne.
• Hiperbolizacja zalet króla Bolesława oraz sprawowanych przez niego rządów. Mowa o bogactwie panującym na dworze królewskim. Łagodne przedstawienie postaci oraz jego stosunku do swych podanych.
• Mitologizacja Bolesława jako łagodnego ojca, obraz króla, którego kocha cały lud, zwrot do czytelnika, aby „opłakać śmierć” króla.
• Pozytywnie nacechowane określenia króla, podkreślanie szczęścia i dobrobytu za jego panowania, ostatnie zdanie tekstu – bezpośrednie określenie jako pochwała.
• Wskazują na to epitety, jak „wielki”, które przypisywane są królowi. Poza tym utwór zawiera opis dobrodziejstw, jakich doświadczają poddani dzięki wielkiemu królowi. Po jego śmierci wszystko popadnie w melancholię.
Zadanie 14. (0–1)
Przeczytaj poniższy fragment utworu.
[Posłuchajcie, bracia miła]
Posłuchajcie, bracia miła!
Chcęć wam skorżyć krwawą głowę;
Usłyszycie moj zamętek,
Jen mi się zstał w Wielki Piątek.
Pożałuj mię, stary, młody, Boć mi przyszły krwawe gody;
Jednegociem Syna miała I tegociem ożalała.
Lament świętokrzyski, [w:] Poezja polska od średniowiecza do współczesności, Warszawa 2000.
Która z funkcji języka – wybrana spośród wymienionych poniżej – występuje w utworze Posłuchajcie bracia miła? Uzasadnij swoją odpowiedź.
informatywna poetycka metajęzykowa
ekspresywna impresywna perswazyjna
Funkcja języka – ……….…
Uzasadnienie – ………..……….
.………..……….
.………..……….
Wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej […] oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.
7. Kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania literatury […].
8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym […].
II. Kształcenie językowe.
3. Funkcjonalne wykorzystywanie wiedzy o języku w odczytaniu sensów zawartych w strukturze głębokiej tekstów literackich […].
Wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: […] sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje.
II. Kształcenie językowe.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Zdający:
3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną).
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne określenie dominującej funkcji języka z uzasadnieniem dwóch elementów decydujących o pochwalnym charakterze utworu.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna lub niepełna albo brak odpowiedzi.