• Nie Znaleziono Wyników

Grodecki w 1906 r. twierdził, „że dopóki właściciel Birsztan nie wprowadzi wymaganych przez współczesną sztukę lekarską innowacyi, dopóty nie mogą Birsztany liczyć na szerszą działalność”. Ubolewał, „że nie zna-lazło się dotąd grono kapitalistów, któreby, włożywszy nawet spory kapitał, mogło zawsze liczyć na pewne i spore zyski” [23]. Ten problem, o którym wspomniano wcześniej, świadczy o tym, że starano się już wówczas odpowiednio zarządzać uzdrowiskami na ziemiach polskich, aby ogra-niczać wyjazdy do zagranicznych „wód”. świadczą o tym także słowa publicysty warszawskiego „Kuryera Codzien-nego”, który w sierpniu 1884 r. refleksyjnie pisał: „Zaiste dziwi nas, że prześliczna miejscowość ta dotąd nie cieszy się zbyt wielkim uznaniem publiczności. Dotąd grzeszymy ustawicznie chorobą zwaną „zagranicowością”. Czyżby nie czas już było szukać poratowania zdrowia na miejscu

w kraju. A ile by też milionów rubli w skutek tego pozo-stało w kraju!” [22]. Takie słuszne podejście zmierzające do znacznego rozszerzenia lecznictwa uzdrowiskowego na ziemiach polskich oraz ograniczenia wyjazdów „do wód zagranicznych” prezentowało wielu polskich balneologów oraz lekarzy zajmujących się innymi dziedzinami medy-cyny.

Nowakowski z nostalgią rozmyślał: „I tak tydzień za tygodniem mija, póki zamierzony czas kuracyjny nie upłynie, a wtedy ładowne pojazdy, bryki i wozy opusz-czają Birsztany, unosząc pokrzepionych na siłach gości.

I znowu na długo cicho i pusto w Birsztanach; słychać tylko głos kościelnego dzwonka, szum świerków i plusk litewskiej wiciny, od czasu do czasu po Niemnie się suną-cej” [12].

Birsztany, które po I wojnie światowej znalazły się w granicach Litwy i awansowały do rangi kurortu litew-skiego, obok Druskiennik i Połągi, oprócz funkcji uzdro-wiskowej pełniły także ważną rolę kulturotwórczą i gospo-darczą na tych ziemiach [5]. Ważną rolę w działalności tego uzdrowiska zawsze grali Polacy, co autorzy niniejszej pracy starali się udowodnić.

Również w czasach obecnych Birsztany wabią przy-byszów przede wszystkim łagodnym klimatem. Leczy się tu przede wszystkim choroby układów pokarmowego, ruchu, nerwowego, choroby kobiece. Cały park wraz z włączo-nym do niego po drugiej wojnie światowej pobliskim lasem, zajmujący powierzchnię ok. 250 ha, od 1986 r. chroniony jest jako pomnik przyrody. Okalające uzdrowisko bogate przede wszystkim w fitoncydy lasy oraz niemeńskie zakola działają na ludzki organizm jak potężny inhalator. Z wolna Birsztany stają się obecnie także uzdrowiskiem zimowym z trasą narciarstwa górskiego. Urokliwe tereny z niespoty-kanymi widokami szczególnie cieszą oko z gondoli balonu lub z samolotu, które można wynająć na lotnisku w nie-dalekim Pociunai.

Piśmiennictwo

Kozłowska -Szczęsna T.

1. : Zasoby lecznicze uzdrowisk w Polsce. Baln Pol. 1997, 39, 1–2, 122.

Krawczyk B.

2. : Lecznictwo uzdrowiskowe na południowo -wschodnich kresach Polski w okresie międzywojennym. Baln Pol. 1999, 41, 3–4, 114–122.

Gloger Z.

3. : Dolinami rzek. Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy. Warszawa 1903, 64–68.

Narbutt T.

4. : Dzieje narodu litewskiego. Wilno 1840. T. 8, 198–199.

Krawczyk B.

5. : Lecznictwo uzdrowiskowe na Litwie – związki z Polską.

Zeszyty Nauk Szk. Wyższej Przymierza Rodzin w Warszawie. Seria Geogr. -Turyst. Warszawa 2010, 3, 260.

Syrokomla W.

6. : Wody mineralne w Birsztanach na Litwie. Tyg Illustr.

1861, 3, 86, 183–184.

p. [krypt.]: Birsztany. Kłosy. 1879, 28, 728, 370.

7.

Warschauer J.

8. : Pogląd na ruch w zdrojowiskach krajowych podczas pory kąpielowej r. 1862. Przegl Lek. 1863, 2, 25, 196.

Zahorski W.

9. : Birsztany. Zakład wód mineralnych i solankowych. In:

Zdrojowiska, zakłady lecznicze i stacye klimatyczne w guberniach Królestwa Polskiego i najbliższych guberniach Cesarstwa oraz

pry-watne zakłady lecznicze w Warszawie. Red. H. Dobrzycki. Warszawa 1896, 1–8.

Ostoja

10. : Echa kąpielowe. Birsztany, 9 lipca. Kurjer Codz. 1888, 210, 2–3.

Zieleniewski M.

11. : Rys balneologii powszechnej. Warszawa 1873, 173.

Nowakowski J.F.

12. : Wycieczka do Birsztan i Druskienik. Tyg Illustr.

1869, 4, 79, S. II, 1–18.

13. H.R.: Birsztany. In: Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski.

Warszawa 1880, 231–232.

Syrokomla W.

14. : Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna. Wilno 1857, 154–165.

Andrioli E.

15. : Wody mineralne w Stokliszkach i Birsztanach. Pam Tow Lek Warsz. 1871, 65–66, 68–69.

Archiv Cesareae Societatis Medicae Vilnensis 1861, 64.

16.

Przybylski R.M.

17. : Birsztany w sezonie leczniczym 1883 roku. War-szawa 1884, 5–16.

Grodecki F.

18. : Birsztany. Czas Lek. 1904, 6, 4, 158–159.

Maliszewski E.

19. : Przewodnik po Gubernji Wileńskiej. Zarys -opisowy. Warszawa 1919, 32.

Lubicz

20. : Korespondencye z Wilna. Now Lek. 1900, 17–18, 594.

Mianowski H.

21. : Znaczenie gospodarcze ruchu -uzdrowiskowego w Polsce. Rozważania na czasie. Kraków 1934,

48.

l. [krypt.]: Listy kuracyuszów. Birsztany, 4 sierpnia. Kuryer Codz.

22.

1884, 227, 2.

Grodecki F.

23. : Wartość lecznicza Birsztan w świetle cyfr. Czas Lek. 1906, 4, 163–166.

Zieleniewski M.

24. : Ilustrowany opis krajowych zakładów -kąpielowych hydropatycznych i klimatyczno -leczniczych. Kraków

1894, 13–174.

Szarejko P.

25. : Słownik lekarzy polskich XIX w. T. V. Warszawa 2000, 222–384.

Ostrowska T.

26. : Korewa (Koreywo) Aleksander Tomasz Wiktor (1803–

1874). In: Polski Słownik Biograficzny. T. XIV. Warszawa–Kraków 1968, 64–65.

Kierzek A., Kuciel -Lewandowska J., Pozowski A., Paprocka -Borowicz 27.

M.: Anicety Renier (1804–1877) i jego znaczenie dla rozwoju Druskienik.

Przegl Lek. 2012, 69, 5, 205–207.

Wolfgang K.

28. : O wodzie mineralnej solnej w Druskienikach. Wilno 1841, 71.

Wrzosek A.

29. : Druskieniki w przeszłości. Wilno 1937, 9.

Gintowt J.

30. : Z kraju. Piszą nam z Wilna pod datą 11 Stycznia r. b. Tyg Powsz. 1878, 46, 3, 30.

Ostrowska T.

31. : Renier (Renjer, Renie, Regnier, Reniger) Anicety. In:

Polski Słownik Biograficzny. T. XXXI/I. Warszawa–Kraków 1968, Z. 128,109.

Kierzek A., Kuciel -Lewandowska J., Pozowski A., Paprocka -Borowicz 32.

M.: Z lekarskiej przeszłości Druskiennik. Acta Balneologica [in press].

Stanisław Kostka Wikszemski. Wspomnienie pośmiertne. Kłosy 1875, 33.

20, 521, 390.

Puzynina G.

34. : W Wilnie i dworach litewskich. Wilno 1928, 344–349.

Lasocki W.

35. : Wspomnienie z mojego życia. Kraków 1933, 70.

Szarejko P.

36. : Słownik lekarzy polskich XIX w. T. III. Warszawa 1995, 393.

Socha G.

37. : Andriolli i rozwój drzeworytu w Polsce. Lwów–Wrocław 1988, 277.

Wiercińska J.

38. : Andriolli; opowieść biograficzna. Warszawa 1981, 37.

Szarejko P.

39. : Słownik lekarzy polskich XIX w. T. I. Warszawa 1991, 33.

Sawicki P.

40. : Birsztany w letnij siezon 1888 goda. Protokoł. Imp. Wi-lenskago Medicinskago Obszczestwa. 1989, 84, 3, 1–22.

Sawicki P.

41. : Druskieniki jako miejscowość lecznicza. Warszawa 1906, 3.

Sawicki P.

42. : Druskienikskaja Dietskaja Leczebnaja Kolonija w siezon 1897 g. In: Protokoł Imp. Wilenskago Miedicinskago Obszczestwa.

1898, 93, 6, 173–178.

Sawicki P.

43. : K woprosu o tierapiewticzeskom diejstwii Druskienik-skich wod pri niekotorych bolezniach. In: Protokoł Imp. Wilenskago Miedicinskago Obszczestwa. 1900, 95, 5, 149–164.

Sawicki P.

44. : Ob. ułuczszenijach Druskienikskago Kurorta. In: Pro-tokoł Imp. Wilenskago Miedicinskago Obszczestwa. 1902, 97, 2, 165–170.

Szarejko P.

45. : Słownik lekarzy polskich XIX w. T. IV, Warszawa 1997, 337–338.

Paweł Antoni Sawicki. Tyg. Illustr. 1908, 21, 426.

46. 47. Szajnocha W.: Solanki w Druskienikach i Birsztanach; ich geologiczne znaczenie i pochodzenie. Pam Pol Tow Baln. 1926, 5, 111–119.

Dział informacyjny. Birsztany, Zakład zdrojowo -kąpielowy. Zdrojo-48.

wiska 1898, 3, 13, 7.

R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2013, 59, 1, 148–9

ANDRZEJ KIERZEK, MAŁgORZATA PAPROCKA -bOROWICZ, JADWIgA KUCIEL -LEWANDOWSKA, ANDRZEJ POZOWSKI, JACEK KOTUŁA1

ROZWóJ LECZNICTWA UZDROWISKOWEgO W NIEMIROWIE