i .
D n ia 31 g ru d n ia 1949 w e szła w ży c ie n o w e la 1) 0 usta w y o s p ó łd z ie ln ia c h . S p o śró d w ie lu z m ia n , w p ro w a d z o n y c h p rze z n ią , z m ia n y w p rz e d m io c ie a tu tó w s p ó łd z ie ln i o ra z w p rz e d m io c ie ogłoszeń W pisów m a ją szczególną d o niosłość d la p r a k t y k i są d o w ej.
Z m ia n a co do s ta tu tó w s p ó łd z ie ln i p o le ga na
„ D la p o szcze g ó ln ych ty p ó w s p ó łd z ie ln i w ią z e k ( tj. C e n tra ln y Z w ią z e k S p ó łd z ie lc z y ) u s ta la s ta tu ty w z o rc o w e . S ta tu ty w z o rc o w e ogłasza w M o n ito rz e P o ls k im P rz e w o d n ic z ą c y a ń s tw o w e j K o m is ji P la n o w a n ia G o sp o d a r- czego w d ro d ze zarządzeń.
tu ^ a rz ^ s p ó łd z ie ln i z g ło sić p o w in ie n s ta - u — D o zgłoszenia d o łą c z y ć n a le ży... o ś w ia d czenie c e n tr a li lu b z w ią z k u ... w s k a z u ją c e s ta -d z ie lA ° rC° W y w ła ®c iw y -d la -danego ty p u s p ó ł-je s tr ^ ąd Zarząc*z i w p is a n ie s p ó łd z ie ln i do re - n i e TU P ° s tw ie rd z e n iu , że... zg ło szo ny s ta tu t t i i n , 130208^ 0 w sprzeczności z zasadam i s ta - Je ż e ]'VVZOrCC)We®0<l ^a r *'- ó u s ta w y ),
b ie (ust t za te m w y d a n y zo s ta ł w p o w y ż s z y m t r y - nego t y DU a ri i 5 u sta w y ) s ta tu t w z o rc o w y d la d a - f o rm a liam iS^ ^ z ie ln f> s3d r e je s tr o w y bada — poza t u do tegoż sto su n e k zgłoszonego s ta tu -zgodności zSł a tu tu w z o rc o w e g o . N a to m ia s t ocena n ie n a le ż y a ° Szonego s ta tu tu z p rz e p is a m i p ra w a P rzepis; nn S^ U re je s tro w e g o . D o ty c h c z a s o w y P isa m i p ra w a W l®rd z e n iu zgodności s ta tu tu z p rz e - re je s tr u “ —. Si; za rz ą d z i w c ią g n ię c ie s ta tu tu do
0 b . ZOStał u c h y lo n y .
w y : i.s ta tu ^ fs n ń łr i,do.tyc;hczas p rz e p is y a rt. 2 u sta wień — c ie ln i) n ie m oże z a w ie ra ć p o sta -w ie n ia ta k ie n i e ^ Z n in ie i SZ£i u s ta -w ą “ ,"'„p o s ta n o w i ł y p o d s ta w ę d i a a ją s k u tk u p ra w n e g o “ —- sta n o - w k a ż d y m tr y b ie eweu1-u alnegO b a d a n ia p rze z sąd s p ó łd z ie ln i (VP.}ac. zgodności p o s ta n o w ie ń s ta tu tu --- (zgłaszającej s ię do re je s tru , bądź ju ż
D
u s t a w y ^ u s t a w y z 2M 0 l o o n ^ Z d n ia 2 0 1 2 1 9 4 9
dz'e lc z v m d n ‘ a 215 1948 o r w °, sP °M z ie ln iä c h oraz Z n o w e n J1 1 Centra la c h p r a ln y m Z w ią z k u S p ó t-h ó t k o 2»ustawą“ . n ą , ustawę ^ o u So 6 W z ^ Z - ^ P° Z‘ 524)'spółdzielniach nazywam
z a re je s tro w a n e j) z u s ta w ą o s p ó łd z ie ln ia c h . T o w ła ś n ie b y ło ra c ją is tn ie n ia p o w y ż s z y c h p rz e p is ó w . S k o ro zaś s ta tu ty s p ó łd z ie ln i z re g u ły o d p o w ia d a ł y ściśle d o ty c h c z a s o w y m s ta tu to m w z o rc o w y m , o p ra c o w a n y m p rze z o rg a n iz a c je ru c h u s p ó łd z ie l
czego, b a d a n ie p rze z sąd p ro c e s o w y tą p o ś re d n ią d ro g ą zgodności p o s ta n o w ie ń ty c h s ta tu tó w z u s ta w ą o s p ó łd z ie ln ia c h — b y ło w zasadzie d o p u s z czalne.
C y to w a n e w y ż e j p rz e p is y a rt. 2 u s ta w y z o s ta ły u c h y lo n e .
J e st o c z y w is te , że u c h y le n ie ic h n ie oznacza, b y u s ta w o d a w c a p rz e w id y w a ł w y d a w a n ie w tr y b ie c y to w a n e g o na w s tę p ie n o w e go u s tę p u 1 a rt. 5 u s ta w y s ta tu tó w w z o rc o w y c h n ie z g o d n y c h z u s ta w ą o s p ó łd z ie ln ia c h . Je d n a kże s k re ś la ją c te p rz e p is y i w p ro w a d z a ją c in s ty tu c ję o głaszania w „ M o n ito rz e P o ls k im “ w d ro d ze zarządzeń P rz e w o d n i
czącego P K P G s ta tu tó w w z o rc o w y c h u s ta lo n y c h p rze z CZS, u s ta w o d a w c a u c h y lił p o d s ta w ę p ra w n ą b a d a n ia zgodności ty c h s ta tu tó w w z o rc o w y c h z u s ta w ą o s p ó łd z ie ln ia c h — n ie t y lk o p rze z sąd re
je s tro w y , lecz p r z e z s ą d y p o w s z e c h n e w o g ó l e . M o ż liw o ś ć k o n tr o w e r s ji w d z ie d z in ie p o d s ta w s p ó łd zie lczo ści p o m ię d z y n a c z e ln y m i o r g a n a m i s p ó łd zie lczo ści i p la n o w a n ia a sądam i p o w s z e c h n y m i je s t n ie p ożą d a n a w u s tr o ju p ra w n y m P a ń s tw a L u d o w e g o .
S ta tu t s p ó łd z ie ln i m oże — i p o w in ie n — b y ć o c e n ia n y p rze z sąd w y łą c z n ie z p u n k tu w id z e n ia zgodności ze s ta tu te m w z o rc o w y m . Zgodność zaś s ta tu tu w zo rc o w e g o z p ra w e m je s t z a p e w n io n a p rz e p is e m z n o w e liz o w a n e g o a rt. 5 ust. 1 u s ta w y .
W te n sposób n ie t y lk o d o ty c h c z a s o w y sta n p r a w n y u le g ł w y ż e j p rz e d s ta w io n e j zasadniczej z m ia n ie , lecz poza ty m u s u n ię ta została p e w n a n ie k o n s e k w e n c ja . D o tych cza so w e p rz e p is y n ie w y m a g a ły b o w ie m a p ro b o w a n ia p rze z w ła d z e s p ó łd z ie l
cze p ie rw o tn e g o b rz m ie n ia s ta tu tu s p ó łd z ie ln i, a z d ru g ie j s tr o n y w y m a g a ły z a tw ie rd z e n ia z m i a n ty c h s ta tu tó w p rzd z c e n tra le s p ó łd z ie ln i (a rt. 31 u s ta w y o C ZS i c e n tra la c h s p ó łd z ie ln i — Dz. U. poz. 199/1918).
J e ż e li sąd r e je s tr o w y s tw ie rd z i, że zgłoszony s ta tu t z a k ła d a ją c e j się s p ó łd z ie ln i je s t s p rze czn y z zasadam i s ta tu tu w zo rc o w e g o ogłoszonego w t r y b ie u s tę p u 1 a rt. 5 u s ta w y , o d d a li a lim in e w n io s e k o z a re je s tro w a n ie s p ó łd z ie ln i, n ie z a k re ś la ją c
Str. 36 DEMOKRATYCZNY N r 2
TFKZEGLĄD p r a w n i c z y V Str. 3?
N r 2
le z n o w e liz o w a n e j u s ta w ie . T a k a u s te rk a fo r m a ln a n ie m oże je d n a k pcrw odować o p ó ź n ie n ia z a re je s tro w a n ia z g ła sza ją ce j się s p ó łd z ie ln i, n ie m oże h a m o w a ć p la n o w e j ro z b u d o w y sp ó łd zie lczo ści. Z o sta n ie ona u s u n ię ta p o z a re je s tro w a n iu s p ó łd z ie ln i — w n o rm a ln y m t r y b ie z m ia n y s ta tu tu .
4.
D o n io s łą je s t z m ia n a a rt. 8 u s ta w y łą c z n ie ze s k re ś le n ie m p ra w ie w s z y s tk ic h d o ty c h c z a s o w y c h P rz e p is ó w o o g ła s z a n iu w p is ó w re je s tro w y c h .
^ w y ją tk ie m n ie zd a rza ją ce g o się w p ra k ty c e p rz y p a d k u z a rt. 75 u st. 5 u s ta w y , żadnego w p is u sąd r e je s tr o w y n ie ogłasza.
J a k je d n a k n a le ż y p o s tą p ić w p rz y p a d k u , g d y W pis n a s tą p ił p rz e d d n ie m 31.X I I 1949, a n ie zo
s ta ł o g ło szon y zg o d n ie z o b o w ią z u ją c y m i w ów czas p rz e p isa m i?
D o c h w ili w e jś c ia w ż y c ie n o w e li, dane w p i
sane lecz n ie ogłoszone n ie m ia ły w zasadzie „z n a - czenia p ra w n e g o w o b e c osób trz e c ic h “ . J e d n a k od chw ili
W ejścia w ż y c ie n o w e li „o s o b y trz e c ie n ie
°g ą zasłaniać się n ie z n a jo m o ś c ią d a n y c h , k tó r e a ły z a re je s tro w a n e “ (a rt. 8 u s ta w y ). O d d n ia w życie n o w e li sta n w p is ó w w re je s trz e . ’ « a * u c h o d z i za p o w s z e c h n ie z n a n y — bez
® ędu n a to , k ie d y w p is n a s tą p ił. O głaszanie
na. M6wedakCja PrzePisu n ^e w y d a je się zj
czącvoh L , ° n °. stosowaniu przepisów now eli, c konanych . także do w pisów do rejestru, Przepisów w ,z?łoszonych w edług dotychczaso\
now eli, kt’órvoh -Si ę w ą tp liw e , czy ta kie prze P oprzednichyCft tres<rią i est skreślenie poszczegól]
nazwać Dr„~ przeP»sów dotyczących ogłoszeń, m W rzeczywiści,?™' now eli „dotyczącym i ogłosi zaw iera t v l k ° SC' nowela — ja k ju ż wspom niana Wpisu (a rt 7? Je.den PrzePis „dotyczący“ ogło zawiera tylko 1 J10wela ~ J«»
w pisu (a rt 7S , en przePIE „dotyczący“ ogio:
jednak niezm- "• 5 ustawy). Jego treść, poz Pisu PrzejścioweH°na’ 3 zatem nie w ym agał on
. N iew atnl,
Pisu e-Z m ien ion a»
^Przejściowego
da w ca W^ c nie t en p rze p is m ia ł u:
w iedzieć, iż y_ i' w a r t - 3 n o w e li. C h c ia ł racze j Sza n ia wnic<s.„, e.a llzow aną w n o w e li zasacfę ni
do w s z y s tk ic h , / p?r; a r t - 8 u s ta w y ) n a le ż y st<
^oia n o w e li w - P'? ° w nie ogłoszonych do c h w il
ob e cn ie w p is u d o konanego p rz e d d n ie m 3 1 .X II 1949 b y ło b y n a jz u p e łn ie j bezcelow e.
W y n ik a to z a rt. 3 n o w e li5). P rz e d m io t te g o p rz e p is u je s t w y ra ź n ie o g ra n ic z o n y do k w e s tii o g ła szan ia w p i s ó w . N a to m ia s t za g a d n ie n ia p rz e jś c io w e , tyczą ce ogłoszeń i n n y c h o k o lic z ności, n a le ż y k a ż d o ra z o w o ro z s trz y g a ć na p o d sta w ie sa m e j u s ta w y o s p ó łd z ie ln ia c h .
P rz y k ła d e m m oże b y ć n a s tę p u ją c y p rz y p a d e k . S p ó łd z ie ln ia u c h w a liła w r o k u 1949 sw e ro z w ią z a n ie . P rz e d d n ie m 31.X I I 1949 u k a z a ło się w „M o n ito rz e S p ó łd z ie lc z y m “ p ie rw s z e ogłoszenie w z y w a ją c e w ie r z y c ie li — spo śró d trz e c h ogłoszeń w y m a g a n y c h p o p rz e d n im b rz m ie n ie m a rt. 76 ustęp o s ta tn i u s ta w y . N a s u w a się p y ta n ie , czy ogłoszenie to m ożna uznać za je d y n e o głoszenie w y m a g a n e w u stę p ie 3 z n o w e liz o w a n e g o a rt. 76 u s ta w y .
O d p o w ie d ź p o z y ty w n a n ie b y ła b y m . zd. m o ż
liw a do p rz y ję c ia . P ow yższe p ie rw s z e ogłoszenie n ie m ia ło w o k re s ie u k a z a n ia się ż a d n y c h sam o
is tn y c h s k u tk ó w p ra w n y c h . B y ło w ię c czym ś ja k o ś c io w o ró ż n y m od je d n e g o o głoszenia w y m a g a n e g o w z n o w e liz o w a n y m a rt. 76 u s ta w y . A b y m u n a dać s k u tk i p ra w n e z te g o p rz e p is u , m u s ia ła b y is tn ie ć n o rm a w y m a g a n a w a rt. 4 p rze p . o g ó ln y c h p r. c y w . T a k ie j n ie m a. J a k o ś c io w a ró ż n ic a obu ty c h ogłoszeń w y n ik a poza ty m ta k ż e stąd, że o g ło szenie s p rze d 3 1 .X II 1949, w z y w a ją c e w ie rz y c ie li, n ie z a w ie ra ło oznaczenia te r m in u zgłoszenia się (te rm in ro c z n y w y n ik a ł z ów czesnego b rz m ie n ia a rt. 80 u s ta w y ), a ogłoszenie p rz e w id z ia n e w zno
w e liz o w a n y m a rt. 76 u st. 3 u s ta w y m u s i z a w ie ra ć w y ra ź n e z a k re ś le n ie w ie rz y c ie lo m 6-m iesięcznego te r m in u . Je st w ię c i n n y m ogłoszeniem .
W o m a w ia n y m tu p rz y k ła d z ie p o w in n o w ię c p o w e jś c iu w życie n o w e li u ka za ć się ogłoszenie zgodne z n o w y m b rz m ie n ie m a rt. 76 u s t. 3 u s ta w y — bez w z g lę d u na to , czy p rz e d d n ie m 3 1 .X II 1949 u k a z a ło się ju ż je d n o lu b d w a o g ło sze n ia 6).
6) Jest możliwe, że przed ukazaniem się w d ru k u niniejszej n o ta tk i ogłoszony zostanie je d n o lity tekst ustaw y o spółdzielniach z nową, ciągłą num e
racją a rty k u łó w . W ta k im przypadku oznaczenia pow ołanych w niniejszej notatce a rty k u łó w będą m usiały ulec odpow iednim popraw kom .
Str. 38 DEMOKRATYCZNY N r 2